ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pagedispage pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 41 : PALI ROMAN Ja.A.7 visati-cattalisa

                      Bhandutindukajatakam
     appamadoti idam sattha jetavane viharanto rajovadam arabbha
kathesi. Rajovado hettha vittharito.
     Atite pana kapilaratthe uttarapancalanagare pancalo nama
raja agatigamane thito adhammena pamatto rajjam karesi. Athassa
amaccadayo sabbepi adhammikava jata. Balipilita ratthavasino
puttadare adaya aranne miga viya vicarimsu. Gamatthane
gamopi nama nahosi. Manussa rajapurisabhayena diva gehe vasitum
na sakkonti gehani kantakasakhadihi parikkhipitva arune
uggacchanteyeva arannam pavisanti. Diva rajapurisa vilumpanti
rattim cora khadanti.
     Tada bodhisatto bahinagare bhandutindukarukkhadevata hutva
nibbatti. Anusamvaccharam ranno santika sahassagghanikam balikammam
labhati. So cintesi ayam raja pamatto rajjam karesi sakalarattham
vinassati thapetva mam anno rajanam patirupe nivesetum samattho
nama natthi upakarako capi me anusamvaccharam sahassabalina pujesi
ovadissami nanti. So rattibhage ranno sirigabbham pavisitva
ussisakapasse thatva obhasam visajjetva akase atthasi.
Raja tam balasuriyam viya jalamanam disva kosi tvam kena va
Karanena idhagatoti pucchi. So tassa vacanam sutva maharaja
aham bhandutindukadevata tuyham ovadam dassamiti agatomhiti.
Kim ovadam nama dassasiti. Evam vutte mahasatto maharaja
tvam pamatto hutva rajjam karesi tena te sakalarattham hatam
viluttam viya nattham rajano nama pamadena rajjam karenta
sakalaratthassa samino na honti ditthadhamme vinasam patva
samparaye puna mahaniraye nibbattanti tesu ca pamadam apannesu
antojana bahijanapissa pamattava honti tasma ranna atirekena
appamattena bhavitabbanti vatva dhammadesanam patthapento aha
        appamado amatam padam       pamado maccuno padam
        appamatta na miyanti       ye pamatta yatha mata.
        Mada pamado jayetha      pamada jayate khayo
        khaya ca dosa jayanti     ma mado bharatusabha.
        Bahu hi khattiya jinna      attham rattham pamadino
        athopi gamino gama      anagara agarino.
        Khattiyassa pamattassa        ratthasmim ratthavaddhana
        sabbe bhoga vinassanti     ranno tam vuccate agham.
        Nesa dhammo maharaja      ativelam pamajjasi
        iddham phitam janapadam          cora viddhamsayanti nam.
        Na te putta bhavissanti     na hirannam na dhaniyam
        ratthe vilumpamanamhi       sabbabhogehi jiyyasi.
        Sabbabhogaparijinnam          rajanam vapi khattiyam
        natimitta suhajja ca      na tam mannanti mantiyam.
        Hattharoha anikattha      rathika pattikaraka
        tamevamupajivanta          na tam mannanti mantiyam.
        Asamvihitakammantam           balam dummantimantinam
        siri jahati dummedham         jinnamva urago tacam.
        Susamvihitakammantam           kalutthayim atanditam
        sabbe bhogabhivaddhanti      gavo sausabhamiva
        upassutim maharaja         ratthe janapade cara
        tattha disva ca sutva ca    tato tam patipajjasiti.
     Tattha appamadoti satiya avippavaso. Amatam padanti
amatassa nibbanassa padam adhigamanakaranam. Maccuno padanti maranassa
karanam. Pamatto hi vipassanam vaddhetva appatisandhikabhavam pattum
asakkonto punappunam samsare jayati ceva miyati ca tasma pamado
maccuno padam nama. Na miyantiti vipassanam vaddhetva appatisandhikabhavam
patva puna samsare anibbattatta na miyanti nama. Ye pamattati
maharaja ye puggala pamatta te yatha mata te tatheva
datthabba. Kasma. Akiccasadhanataya. Matassapi hi aham danam
dassami silam rakkhissami uposathakammam karissami kalyanakammam
puressamiti abhogo va patthana va pariyutthanam va natthi
apagatavinnanatta pamattassa hi appamadabhavati tasma
Ubhopete ekasadisava. Madati maharaja arogyayobbanajivitamadasankhata
tividha mada pamado nama jayati. So madamatto
pamadapanno panatipatadini papakammani karoti. Atha nam
rajano chindapenti va hanapenti va sabbassa va dhanassa
haranti evamassa pamada natidhanajivitakkhayo jayati puna so
dhanakkhayam va yasakkhayam va patto jivitum asakkonto jivitavuttatthaya
kayaduccaritadini karoti iccassa khaya ca dosa jayanti tena
tam vadami. Ma mado bharatusabhati ratthabharakajetthaka bharatusabha ma
pamada ma pamajjiti attho. Attham ratthanti janapadavasinam
vuddhinceva sakalaratthanca bahu pamadino jinna. Tesam avibhavatthaya
khantivadijatakamatangajatakagurukajatakasarabhangajatakacetiyajatakani
kathetabbani. Gaminoti gamabhojakapi te gamapi bahupamadadosena
jinna parihina vinattha. Anagara agarinoti pabbajita
pabbajitapatipattito gihipi gharavasato ceva dhannadihi ca bahu
jinna parihinati vadati. Tam vuccate aghanti maharaja yasabhogaparihani
nama tam ranno dukkham vuccati bhogabhavena hi niddhanassa
yaso hayati hinayaso mahantam dukkham papunati. Nesa dhammoti
maharaja esa poranakarajunam dhammo na hoti. Iddham phitanti
annapanadina samiddham hirannasuvannadina phitam. Na te puttati
maharaja pavenipalaka te putta na bhavissanti. Ratthavasino hi
adhammikaranno esa putto kim amhakam vuddhim karissati nassa
Chattam dassamati chattam na denti evameva tesam pavenipalaka
putta na honti nama. Parijinnanti parihinam. Raja nam vapiti
sacepi so raja hoti atha nam rajanam samanampi. Mantiyanti
ayam rajati gurucittena samanetabbam katva na mannanti. Upajivantati
upanissaya jivantapi ete ettaka jana gurucittena mannitabbam
na mannanti. Kimkarana. Adhammikabhavena. Siriti yasavibhavo.
Tacanti yatha urago jinnam tacam jigucchanto jahati na puna oloketi
evam tadisam rajanam siri jahati. Susamvihitakammantanti kayadvaradihi
papakammam akarontam. Abhivaddhantiti abhimukham gacchanta vaddhanti.
Sausabhamivati sausabha iva. Appamattassa hi usabhajetthako gogano
viya bhoga vaddhanti. Upassutinti janapadacarittasavanaya carikam
attano sakalaratthe ca janapade ca cara. Tatthati tasmim ratthe
caranto datthabbam disva sotabbam sutva attano gunagunam paccakkham
katva tato attano hitapatipattim patipajjissasi.
     Iti mahasatto ekadasahi gathahi rajanam ovaditva
gaccha papancam akatva parigganha rattham ma nasayiti vatva
sakatthanameva gato. Rajapi tassa vacanam sutva samvegappatto
punadivase rajjam amacce paticchapetva purohitena saddhim kalasseva
pacinadvarena nagara nikkhamitva yojanamattam gato. Tattheko
gamavasimahallako atavito kantakasakham aharitva gehadvaram
Parikkhipitva pidahitva puttadaram adaya arannam pavisitva sayam rajapurisesu
pakkantesu attano gharam agacchanto gehadvare pade kantakena
viddho ukkutikam nisiditva kantakam niharanto
        evam vedetu pancalo    sangame saramappito
        yathahamajja vedemi       kantakena samappitoti
imaya gathaya rajanam akkosi. Tam pana akkosanam
bodhisattanubhaveneva ahosi. Bodhisattena adhigahitova so akkositi
veditabbo. Tasmim pana samaye raja ca purohito ca  annatakavesena
tassa santikeva atthamsu.
     Athassa vacanam sutva purohito itaram gathamaha
        jinno dubbalacakkhusi       na rupam sadhu passasi
        kim tattha brahmadattassa     yam tam maggeyya kantakoti.
     Tattha maggeyyati vijjheyya .  idam vuttam hoti yadi tvam
attano byattataya kantakena viddho ko ettha ranno doso
yena rajanam akkosi kim te ranna kantako oloketva
acikkhitabboti.
     Tam sutva mahallako tisso gatha abhasi
        bahvettha brahmadattassa    soham maggasmi brahmana
        arakkhita janapada       adhammabalina hata.
        Rattinca cora khadanti    diva khadanti tundiya
        ratthasmim kutarajassa       bahu adhammiko jano.
        Etadise bhaye tata     bhayatta tava manava
        nillenakani kubbanti      vane ahatva kantakanti.
     Tattha bahvetthati brahmana soham sakantake magge patito
sannisinno bahu ettha brahmadattassa doso tvam ettakam
kalam ranno dosena mama sakantake magge vicarabhavam na janasi
tassa hi arakkhita janapada kantakanti. Tattha khadantiti vilumpanti.
Tundiyati vadhabandhadihi piletva adhammabalisadhaka. Kutarajassati
paparanno. Adhammikoti paticchannakammanto. Tatati purohitam
alapati. Manavati manussa. Nillenakaniti niliyanatthanani.
Vane ahatva kantakanti kantakam aharitva dvarani pidahitva
gharam chaddetva puttadaram adaya vanam pavisitva tasmim vane
attano niliyanatthanani karonti. Athava vane yo kantako
tam aharitva gharani parikkhipanti. Iti ranno dosenevamhi
kantakena viddho ma evarupassa ranno upatthambho hohiti.
     Tam sutva raja purohitam amantetva acariya mahallako
yuttam bhanati amhakameva doso ehi nivattama dhammena rajjam
karessamati aha. Bodhisatto purohitassa sarire adhimuccitva
purato gantva pariganhama tava maharajati aha. Te tamha
gama annam gamam gacchanta antaramagge ekissa mahallikaya
saddam assosum. Sa kireka dalidditthi dve dhitaro vayappatta
rakkhamana tasam arannam gantum na deti sayam arannato daruni
Ceva sakanca aharitva dhitaro patijaggati. Sa tam divasam ekam
gumbam aruyha sakam ganhanti pavattamana bhumiyam patitva rajanam
maranena akkosanti gathamaha
        kadassu nama yam raja      brahmadatto marissati
        yassa ratthamhi jiyanti        appatika kumarikati.
     Tattha appatikati assamika. Sace hi tasam samika assu
mam poseyyum paparanno pana rajje aham dukkham anubhomi kada
nukho esa marissatiti. Evam bodhisattanubhavena nam akkosi.
     Atha nam purohito patisedhento gathamaha
        dubbhasitanhi te jammi       anatthapathakovide
        kuhim raja kumarinam         bhattaram pariyesatiti.
     Tam sutva mahallika dve gatha abhasi
        na me dubbhasitam brahme     kovidatthapada aham
        arakkhita janapada         adhammabalina hata.
        Rattim ca cora khadanti      diva khadanti tundiya
        ratthasmim kutarajassa         bahu adhammiko jano
        dujjive dubbhare dare      kuto bhatta kumariyati.
     Tattha kovidatthapadati aham atthapade karanapade kovida
cheka ma tvam evam paparajanam pasamsi. Dujjiveti dujjive ratthe
dubbharadare jate manussesu bhitatasitesu aranne vasantesu. Kuto
bhatta kumariyati kumariyo bhattaram labhissantiti attho.
     Te tassa vacanam sutva yuttam kathetiti purato gacchanta
ekassa kassakassa saddam assosum. Tassa kira kasantassa saliyo
nama balibaddo phalena pahato sayi. So rajanam akkosanto
gathamaha
        evam sayatu pancalo         sangame sattiya hato
        yathayam kapano seti          hato phalena saliyoti.
     Tattha yathati yatha ayam vedanappatto saliyabalibaddo seti
evam sayatuti attho.
     Atha nam purohito patisedhento gathamaha
        adhammena tuvam jamma          brahmadattassa kujjhasi
        yo tvam sapasi rajanam        aparajjhitvana attanoti.
     Tattha adhammenati akaranena asabhavena.
     Tam sutva so tisso gatha abhasi
        dhammena brahmadattassa        aham kujjhami brahmana
        arakkhita janapada          adhammabalina hata.
        Rattinca cora khadanti       diva khadanti tundiya
        ratthasmim kutarajassa          bahu adhammiko jano.
        Sa nuna puna re pakka       vikale bhattamahari
        bhattaharim avekkhanto        hato phalena saliyoti.
     Tattha dhammenati karanena na ca akaranena akkosatiti
sannam ma kari. Sa nuna puna re pakka vikale bhattamahariti
Brahmana mama bhattaharika itthi patova mama bhattam pacitva aharanti
adhammabalisasakehi brahmadattassa dasehi palibuddha bhavissati te
parivisitva puna mayham bhattam pakka bhavissati tena karanena
vikale bhattamahari ajja vikale ahariti cintetva chatajjhatto
aham tam bhattaharim olokento gonam akkhate atthane patodena
vijjhim tenesa padam ukkhipitva phalam paharanto hato phalena
saliyo tasma esa maya hatoti sannam ma kari paparannayeva
hato namesa ma tassa vannam bhaniti.
     Te purato gantva ekasmim game vasimsu. Punadivase patova
eka kutadhenu godohakam padena paharitva saddhim khirena pavattesi.
So brahmadattam akkosanto gathamaha
        evam hannatu pancalo         sangame asina hato
        yathahamajja pahato            khiranca me pavattitanti.
     Tam sutva aha
        ayam pasu khiram chaddesi          pasu phalanca himsati
        kim tattha brahmadattassa         yam no garahate bhavanti.
     Brahmanena gathaya vuttaya puna so tisso gatha abhasi
        garayho brahme pancalo     brahmadattassa rajino
        arakkhita janapada           adhammabalina hata.
        Rattim ca cora khadanti        diva khadanti tundiya
        ratthasmim kutarajassa           bahu adhammiko jano.
        Canda akatthana gavi         yam pure na duhamase
        tamdani ajja dohama          khirakamehupaddutati.
     Tattha candati pharusa. Akatthanati palayanasila. Khirakamehiti
adhammikaranno purisehi bahukhiram aharapentehi upadduta
duhama sace hi so dhammena rajjam kareyya na no evarupam
bhayam agaccheyyati.
     Te yuttam kathetiti tamha gama nikkhamitva mahamaggam aruyha
nagarabhimukha gamimsu. Ekasmim game balisadhaka asikosatthaya ekam
tarunavacchakam maretva cammam ganhimsu. Vacchapahata dhenu puttasokena
tinam na khadati paniyam na pivati paridevamana ahindati.
Tam disva gamadaraka rajanam akkosanta gathamahamsu
        evam kandatu pancalo         vimutto paridhavatu
        yathayam kapana gavi           vimutta paridhavatiti.
     Tattha paridhavatiti paridevamana dhavati.
     Tato purohito itaram gathamaha
        yam pasu pasupalassa            pabbhameyya raveyya va
        konidha aparadhatthi            brahmadattassa rajinoti
     tattha pabbhameyya raveyya vati bhameyya va viraveyya va.
Idam vuttam hoti tata pasu nama pasupalassa rakkhantasseva dhavati
tinam na khadati idha ranno ko nu aparadhoti.
     Tato gamadaraka dve gatha abhasimsu
        Aparadho mahabrahme         brahmadattassa rajino
        arakkhita janapada           adhammabalina hata.
        Rattim ca cora khadanti        diva khadanti tundiya
        ratthasmim kutarajassa           bahu adhammiko jano
        katham no asikosattha          khirapa hannate pajati.
     Tattha mahabrahmeti mahabrahmana. Rajinoti ranno.
Katham noti katham nu kena nama karanena. Khirapa hannate pajati
paparajassa vasena tehi khirapako vacchako hannati idani sa
dhenu puttasokena paridevati sopi raja dhenu viya paridevatuti
rajanam akkosimsuyeva.
     Te sadhu karanam vadathati pakkamimsu. Athantaramagge ekissa
sukkhapokkharaniya kaka tundehi vijjhitva manduke khadanti.
Bodhisatto tesu tam thanam sampattesu attano anubhavena manduke
        evam khajjatu pancalo         hato yuddhe saputtako
        yathahamajja khajjami           gamikehi arannajoti
rajanam akkosapesi.
     Tattha gamikehiti gamavasihi.
     Tam sutva purohito mandukehi saddhim sallapanto gathamaha
                na sabbabhutesu vidhenti rakkham
                rajano manduka manussaloke
                Nettavata raja adhammacari
                yam tadisam jivamadeyyu dhankati.
     Tattha jivanti jivantam. Adeyyunti khadeyyum. Dhankati kaka.
Ettavata raja adhammiko nama na hoti kim sakka arannam
pavisitva ranna tam rakkhantena caritunti.
     Tam sutva manduko dve gatha abhasi
                adhammarupo vata brahmacari
                anuppiyam bhasasi khattiyassa
                vilumpamanaya puthuppajaya
                pujesi rajam paramappavadim.
                Sace idam brahme surajjakam siya
                phitam rattham muditam vippasannam
                bhutva balim aggapindanca kaka
                na madisam jivamadeyyu dhankati.
     Tattha brahmacariti purohitam garahanto aha. Khattiyassati
evarupassa paparanno. Vilumpamanayati viluppamanaya. Ayameva
va patho. Puthuppajayati vipulaya pajaya vinasiyamanaya.
Pujesiti pasamsi. Surajjakanti chandadivasena agantva dasa rajadhamme
akopentena ranna rakkhiyamanam sace idam surajjakam bhaveyya.
Phitanti devesu sammadharam anuppavecchantesu sampannasassam. Na
Madisanti evam sante madisam jivamananneva kaka na khadeyyum.
Evam chasupi thanesu akkosanam bodhisattassevanubhavena ahosi.
     Tam sutva raja ca purohito ca arannavasim tiracchanagatam
mandukam upadaya sabbe amheyeva akkosantiti tatova nagaram
gantva dhammena rajjam karetva mahasattassovade thatva danadini
punnani karimsu.
     Sattha kosalaranno imam dhammadesanam aharitva maharaja
ranna nama agatigamanam pahaya dhammena rajjam karetabbanti vatva
jatakam samodhanesi. Tada bhandutindukadevata ahamevati.
                  Bhandutindukajatakam nitthitam.
                         Dasamam.
                Iti timsatinipatavannana nitthita.
                     -------------



             The Pali Atthakatha in Roman Book 41 page 317-330. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=41&A=6515&modeTY=2              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=41&A=6515&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=27&i=2419              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=27&A=9984              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=27&A=10828              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=27&A=10828              Contents of The Tipitaka Volume 27 http://84000.org/tipitaka/read/?index_27

first pageprevious pagedispage pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]