บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ |
Bhandutindukajatakam appamadoti idam sattha jetavane viharanto rajovadam arabbha kathesi. Rajovado hettha vittharito. Atite pana kapilaratthe uttarapancalanagare pancalo nama raja agatigamane thito adhammena pamatto rajjam karesi. Athassa amaccadayo sabbepi adhammikava jata. Balipilita ratthavasino puttadare adaya aranne miga viya vicarimsu. Gamatthane gamopi nama nahosi. Manussa rajapurisabhayena diva gehe vasitum na sakkonti gehani kantakasakhadihi parikkhipitva arune uggacchanteyeva arannam pavisanti. Diva rajapurisa vilumpanti rattim cora khadanti. Tada bodhisatto bahinagare bhandutindukarukkhadevata hutva nibbatti. Anusamvaccharam ranno santika sahassagghanikam balikammam labhati. So cintesi ayam raja pamatto rajjam karesi sakalarattham vinassati thapetva mam anno rajanam patirupe nivesetum samattho nama natthi upakarako capi me anusamvaccharam sahassabalina pujesi ovadissami nanti. So rattibhage ranno sirigabbham pavisitva ussisakapasse thatva obhasam visajjetva akase atthasi. Raja tam balasuriyam viya jalamanam disva kosi tvam kena va Karanena idhagatoti pucchi. So tassa vacanam sutva maharaja aham bhandutindukadevata tuyham ovadam dassamiti agatomhiti. Kim ovadam nama dassasiti. Evam vutte mahasatto maharaja tvam pamatto hutva rajjam karesi tena te sakalarattham hatam viluttam viya nattham rajano nama pamadena rajjam karenta sakalaratthassa samino na honti ditthadhamme vinasam patva samparaye puna mahaniraye nibbattanti tesu ca pamadam apannesu antojana bahijanapissa pamattava honti tasma ranna atirekena appamattena bhavitabbanti vatva dhammadesanam patthapento aha appamado amatam padam pamado maccuno padam appamatta na miyanti ye pamatta yatha mata. Mada pamado jayetha pamada jayate khayo khaya ca dosa jayanti ma mado bharatusabha. Bahu hi khattiya jinna attham rattham pamadino athopi gamino gama anagara agarino. Khattiyassa pamattassa ratthasmim ratthavaddhana sabbe bhoga vinassanti ranno tam vuccate agham. Nesa dhammo maharaja ativelam pamajjasi iddham phitam janapadam cora viddhamsayanti nam. Na te putta bhavissanti na hirannam na dhaniyam ratthe vilumpamanamhi sabbabhogehi jiyyasi. Sabbabhogaparijinnam rajanam vapi khattiyam natimitta suhajja ca na tam mannanti mantiyam. Hattharoha anikattha rathika pattikaraka tamevamupajivanta na tam mannanti mantiyam. Asamvihitakammantam balam dummantimantinam siri jahati dummedham jinnamva urago tacam. Susamvihitakammantam kalutthayim atanditam sabbe bhogabhivaddhanti gavo sausabhamiva upassutim maharaja ratthe janapade cara tattha disva ca sutva ca tato tam patipajjasiti. Tattha appamadoti satiya avippavaso. Amatam padanti amatassa nibbanassa padam adhigamanakaranam. Maccuno padanti maranassa karanam. Pamatto hi vipassanam vaddhetva appatisandhikabhavam pattum asakkonto punappunam samsare jayati ceva miyati ca tasma pamado maccuno padam nama. Na miyantiti vipassanam vaddhetva appatisandhikabhavam patva puna samsare anibbattatta na miyanti nama. Ye pamattati maharaja ye puggala pamatta te yatha mata te tatheva datthabba. Kasma. Akiccasadhanataya. Matassapi hi aham danam dassami silam rakkhissami uposathakammam karissami kalyanakammam puressamiti abhogo va patthana va pariyutthanam va natthi apagatavinnanatta pamattassa hi appamadabhavati tasma Ubhopete ekasadisava. Madati maharaja arogyayobbanajivitamadasankhata tividha mada pamado nama jayati. So madamatto pamadapanno panatipatadini papakammani karoti. Atha nam rajano chindapenti va hanapenti va sabbassa va dhanassa haranti evamassa pamada natidhanajivitakkhayo jayati puna so dhanakkhayam va yasakkhayam va patto jivitum asakkonto jivitavuttatthaya kayaduccaritadini karoti iccassa khaya ca dosa jayanti tena tam vadami. Ma mado bharatusabhati ratthabharakajetthaka bharatusabha ma pamada ma pamajjiti attho. Attham ratthanti janapadavasinam vuddhinceva sakalaratthanca bahu pamadino jinna. Tesam avibhavatthaya khantivadijatakamatangajatakagurukajatakasarabhangajatakacetiyajatakani kathetabbani. Gaminoti gamabhojakapi te gamapi bahupamadadosena jinna parihina vinattha. Anagara agarinoti pabbajita pabbajitapatipattito gihipi gharavasato ceva dhannadihi ca bahu jinna parihinati vadati. Tam vuccate aghanti maharaja yasabhogaparihani nama tam ranno dukkham vuccati bhogabhavena hi niddhanassa yaso hayati hinayaso mahantam dukkham papunati. Nesa dhammoti maharaja esa poranakarajunam dhammo na hoti. Iddham phitanti annapanadina samiddham hirannasuvannadina phitam. Na te puttati maharaja pavenipalaka te putta na bhavissanti. Ratthavasino hi adhammikaranno esa putto kim amhakam vuddhim karissati nassa Chattam dassamati chattam na denti evameva tesam pavenipalaka putta na honti nama. Parijinnanti parihinam. Raja nam vapiti sacepi so raja hoti atha nam rajanam samanampi. Mantiyanti ayam rajati gurucittena samanetabbam katva na mannanti. Upajivantati upanissaya jivantapi ete ettaka jana gurucittena mannitabbam na mannanti. Kimkarana. Adhammikabhavena. Siriti yasavibhavo. Tacanti yatha urago jinnam tacam jigucchanto jahati na puna oloketi evam tadisam rajanam siri jahati. Susamvihitakammantanti kayadvaradihi papakammam akarontam. Abhivaddhantiti abhimukham gacchanta vaddhanti. Sausabhamivati sausabha iva. Appamattassa hi usabhajetthako gogano viya bhoga vaddhanti. Upassutinti janapadacarittasavanaya carikam attano sakalaratthe ca janapade ca cara. Tatthati tasmim ratthe caranto datthabbam disva sotabbam sutva attano gunagunam paccakkham katva tato attano hitapatipattim patipajjissasi. Iti mahasatto ekadasahi gathahi rajanam ovaditva gaccha papancam akatva parigganha rattham ma nasayiti vatva sakatthanameva gato. Rajapi tassa vacanam sutva samvegappatto punadivase rajjam amacce paticchapetva purohitena saddhim kalasseva pacinadvarena nagara nikkhamitva yojanamattam gato. Tattheko gamavasimahallako atavito kantakasakham aharitva gehadvaram Parikkhipitva pidahitva puttadaram adaya arannam pavisitva sayam rajapurisesu pakkantesu attano gharam agacchanto gehadvare pade kantakena viddho ukkutikam nisiditva kantakam niharanto evam vedetu pancalo sangame saramappito yathahamajja vedemi kantakena samappitoti imaya gathaya rajanam akkosi. Tam pana akkosanam bodhisattanubhaveneva ahosi. Bodhisattena adhigahitova so akkositi veditabbo. Tasmim pana samaye raja ca purohito ca annatakavesena tassa santikeva atthamsu. Athassa vacanam sutva purohito itaram gathamaha jinno dubbalacakkhusi na rupam sadhu passasi kim tattha brahmadattassa yam tam maggeyya kantakoti. Tattha maggeyyati vijjheyya . idam vuttam hoti yadi tvam attano byattataya kantakena viddho ko ettha ranno doso yena rajanam akkosi kim te ranna kantako oloketva acikkhitabboti. Tam sutva mahallako tisso gatha abhasi bahvettha brahmadattassa soham maggasmi brahmana arakkhita janapada adhammabalina hata. Rattinca cora khadanti diva khadanti tundiya ratthasmim kutarajassa bahu adhammiko jano. Etadise bhaye tata bhayatta tava manava nillenakani kubbanti vane ahatva kantakanti. Tattha bahvetthati brahmana soham sakantake magge patito sannisinno bahu ettha brahmadattassa doso tvam ettakam kalam ranno dosena mama sakantake magge vicarabhavam na janasi tassa hi arakkhita janapada kantakanti. Tattha khadantiti vilumpanti. Tundiyati vadhabandhadihi piletva adhammabalisadhaka. Kutarajassati paparanno. Adhammikoti paticchannakammanto. Tatati purohitam alapati. Manavati manussa. Nillenakaniti niliyanatthanani. Vane ahatva kantakanti kantakam aharitva dvarani pidahitva gharam chaddetva puttadaram adaya vanam pavisitva tasmim vane attano niliyanatthanani karonti. Athava vane yo kantako tam aharitva gharani parikkhipanti. Iti ranno dosenevamhi kantakena viddho ma evarupassa ranno upatthambho hohiti. Tam sutva raja purohitam amantetva acariya mahallako yuttam bhanati amhakameva doso ehi nivattama dhammena rajjam karessamati aha. Bodhisatto purohitassa sarire adhimuccitva purato gantva pariganhama tava maharajati aha. Te tamha gama annam gamam gacchanta antaramagge ekissa mahallikaya saddam assosum. Sa kireka dalidditthi dve dhitaro vayappatta rakkhamana tasam arannam gantum na deti sayam arannato daruni Ceva sakanca aharitva dhitaro patijaggati. Sa tam divasam ekam gumbam aruyha sakam ganhanti pavattamana bhumiyam patitva rajanam maranena akkosanti gathamaha kadassu nama yam raja brahmadatto marissati yassa ratthamhi jiyanti appatika kumarikati. Tattha appatikati assamika. Sace hi tasam samika assu mam poseyyum paparanno pana rajje aham dukkham anubhomi kada nukho esa marissatiti. Evam bodhisattanubhavena nam akkosi. Atha nam purohito patisedhento gathamaha dubbhasitanhi te jammi anatthapathakovide kuhim raja kumarinam bhattaram pariyesatiti. Tam sutva mahallika dve gatha abhasi na me dubbhasitam brahme kovidatthapada aham arakkhita janapada adhammabalina hata. Rattim ca cora khadanti diva khadanti tundiya ratthasmim kutarajassa bahu adhammiko jano dujjive dubbhare dare kuto bhatta kumariyati. Tattha kovidatthapadati aham atthapade karanapade kovida cheka ma tvam evam paparajanam pasamsi. Dujjiveti dujjive ratthe dubbharadare jate manussesu bhitatasitesu aranne vasantesu. Kuto bhatta kumariyati kumariyo bhattaram labhissantiti attho. Te tassa vacanam sutva yuttam kathetiti purato gacchanta ekassa kassakassa saddam assosum. Tassa kira kasantassa saliyo nama balibaddo phalena pahato sayi. So rajanam akkosanto gathamaha evam sayatu pancalo sangame sattiya hato yathayam kapano seti hato phalena saliyoti. Tattha yathati yatha ayam vedanappatto saliyabalibaddo seti evam sayatuti attho. Atha nam purohito patisedhento gathamaha adhammena tuvam jamma brahmadattassa kujjhasi yo tvam sapasi rajanam aparajjhitvana attanoti. Tattha adhammenati akaranena asabhavena. Tam sutva so tisso gatha abhasi dhammena brahmadattassa aham kujjhami brahmana arakkhita janapada adhammabalina hata. Rattinca cora khadanti diva khadanti tundiya ratthasmim kutarajassa bahu adhammiko jano. Sa nuna puna re pakka vikale bhattamahari bhattaharim avekkhanto hato phalena saliyoti. Tattha dhammenati karanena na ca akaranena akkosatiti sannam ma kari. Sa nuna puna re pakka vikale bhattamahariti Brahmana mama bhattaharika itthi patova mama bhattam pacitva aharanti adhammabalisasakehi brahmadattassa dasehi palibuddha bhavissati te parivisitva puna mayham bhattam pakka bhavissati tena karanena vikale bhattamahari ajja vikale ahariti cintetva chatajjhatto aham tam bhattaharim olokento gonam akkhate atthane patodena vijjhim tenesa padam ukkhipitva phalam paharanto hato phalena saliyo tasma esa maya hatoti sannam ma kari paparannayeva hato namesa ma tassa vannam bhaniti. Te purato gantva ekasmim game vasimsu. Punadivase patova eka kutadhenu godohakam padena paharitva saddhim khirena pavattesi. So brahmadattam akkosanto gathamaha evam hannatu pancalo sangame asina hato yathahamajja pahato khiranca me pavattitanti. Tam sutva aha ayam pasu khiram chaddesi pasu phalanca himsati kim tattha brahmadattassa yam no garahate bhavanti. Brahmanena gathaya vuttaya puna so tisso gatha abhasi garayho brahme pancalo brahmadattassa rajino arakkhita janapada adhammabalina hata. Rattim ca cora khadanti diva khadanti tundiya ratthasmim kutarajassa bahu adhammiko jano. Canda akatthana gavi yam pure na duhamase tamdani ajja dohama khirakamehupaddutati. Tattha candati pharusa. Akatthanati palayanasila. Khirakamehiti adhammikaranno purisehi bahukhiram aharapentehi upadduta duhama sace hi so dhammena rajjam kareyya na no evarupam bhayam agaccheyyati. Te yuttam kathetiti tamha gama nikkhamitva mahamaggam aruyha nagarabhimukha gamimsu. Ekasmim game balisadhaka asikosatthaya ekam tarunavacchakam maretva cammam ganhimsu. Vacchapahata dhenu puttasokena tinam na khadati paniyam na pivati paridevamana ahindati. Tam disva gamadaraka rajanam akkosanta gathamahamsu evam kandatu pancalo vimutto paridhavatu yathayam kapana gavi vimutta paridhavatiti. Tattha paridhavatiti paridevamana dhavati. Tato purohito itaram gathamaha yam pasu pasupalassa pabbhameyya raveyya va konidha aparadhatthi brahmadattassa rajinoti tattha pabbhameyya raveyya vati bhameyya va viraveyya va. Idam vuttam hoti tata pasu nama pasupalassa rakkhantasseva dhavati tinam na khadati idha ranno ko nu aparadhoti. Tato gamadaraka dve gatha abhasimsu Aparadho mahabrahme brahmadattassa rajino arakkhita janapada adhammabalina hata. Rattim ca cora khadanti diva khadanti tundiya ratthasmim kutarajassa bahu adhammiko jano katham no asikosattha khirapa hannate pajati. Tattha mahabrahmeti mahabrahmana. Rajinoti ranno. Katham noti katham nu kena nama karanena. Khirapa hannate pajati paparajassa vasena tehi khirapako vacchako hannati idani sa dhenu puttasokena paridevati sopi raja dhenu viya paridevatuti rajanam akkosimsuyeva. Te sadhu karanam vadathati pakkamimsu. Athantaramagge ekissa sukkhapokkharaniya kaka tundehi vijjhitva manduke khadanti. Bodhisatto tesu tam thanam sampattesu attano anubhavena manduke evam khajjatu pancalo hato yuddhe saputtako yathahamajja khajjami gamikehi arannajoti rajanam akkosapesi. Tattha gamikehiti gamavasihi. Tam sutva purohito mandukehi saddhim sallapanto gathamaha na sabbabhutesu vidhenti rakkham rajano manduka manussaloke Nettavata raja adhammacari yam tadisam jivamadeyyu dhankati. Tattha jivanti jivantam. Adeyyunti khadeyyum. Dhankati kaka. Ettavata raja adhammiko nama na hoti kim sakka arannam pavisitva ranna tam rakkhantena caritunti. Tam sutva manduko dve gatha abhasi adhammarupo vata brahmacari anuppiyam bhasasi khattiyassa vilumpamanaya puthuppajaya pujesi rajam paramappavadim. Sace idam brahme surajjakam siya phitam rattham muditam vippasannam bhutva balim aggapindanca kaka na madisam jivamadeyyu dhankati. Tattha brahmacariti purohitam garahanto aha. Khattiyassati evarupassa paparanno. Vilumpamanayati viluppamanaya. Ayameva va patho. Puthuppajayati vipulaya pajaya vinasiyamanaya. Pujesiti pasamsi. Surajjakanti chandadivasena agantva dasa rajadhamme akopentena ranna rakkhiyamanam sace idam surajjakam bhaveyya. Phitanti devesu sammadharam anuppavecchantesu sampannasassam. Na Madisanti evam sante madisam jivamananneva kaka na khadeyyum. Evam chasupi thanesu akkosanam bodhisattassevanubhavena ahosi. Tam sutva raja ca purohito ca arannavasim tiracchanagatam mandukam upadaya sabbe amheyeva akkosantiti tatova nagaram gantva dhammena rajjam karetva mahasattassovade thatva danadini punnani karimsu. Sattha kosalaranno imam dhammadesanam aharitva maharaja ranna nama agatigamanam pahaya dhammena rajjam karetabbanti vatva jatakam samodhanesi. Tada bhandutindukadevata ahamevati. Bhandutindukajatakam nitthitam. Dasamam. Iti timsatinipatavannana nitthita. -------------The Pali Atthakatha in Roman Book 41 page 317-330. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=41&A=6515&modeTY=2 อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=41&A=6515&modeTY=2 อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=27&i=2419 เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=27&A=9984 พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=27&A=10828 The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=27&A=10828 Contents of The Tipitaka Volume 27 http://84000.org/tipitaka/read/?index_27
|
บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]