ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pagedispage pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 42 : PALI ROMAN Ja.A.8 pannasa–asitinipata

                     Sattatinipatavannana
                        -------
                        kusajatakam
     idante ratthanti idam sattha jetavane viharanto ukkanthitabhikkhum
arabbha kathesi.
     Eko kira savatthivasi kulaputto sasane uram datva pabbajito.
Ekadivasam savatthiyam pindaya caranto ekam alankataitthim disva
subhanimittagahanavasena oloketva kilesabhibhuto anabhirato vihasi.
Dighakesanakho kilitthacivaro upandupandukajato dhamanisanthatagatto.
Yatha hi devaloke cavanadhammanam devaputtanam panca pubbanimittani
pannayanti mala milayanti vatthani kilissanti sarire dubbanniyam
okkamati ubhohi kacchehi seda muncanti devo devasane
nabhiramati evameva sasana cavanadhammanam ukkanthitanam
bhikkhunam panca pubbanimittani pannayanti saddhapupphani milayanti
silavatthani kilissanti sarire mankubhutaya ceva ayasavasena ca
dubbanniyam okkamati kilesaseda muncanti aranne rukkhamule
sunnagare nabhiramanti. Tassa nimittani pannayimsu. Atha nam
bhikkhu satthu santike netva ayam bhante bhikkhu ukkanthitoti
dassesum. Sattha saccam kira tvam bhikkhu ukkanthitositi pucchitva
Saccam bhanteti vutte ma bhikkhu kilesavasiko hohi matugamo namesa
papo tasmim patibaddhacittam vinodehi sasane abhirama matugame
patibaddhacittataya hi tejavantopi hayanti poranakapandita matugamena
nitteja hutva anayabyasanam papunimsuti vatva tunhi ahosi tehi yacito
atitam ahari.
     Atite mallaratthe kusavatiyam nama rajadhaniyam okkako nama
raja  dhammena rajjam karesi. Tassa solasannam itthisahassanam
jetthaka silavati nama aggamahesi ahosi. Sa neva puttam na
dhitaram labhi. Athassa nagara ceva ratthavasino ca rajanivesanadvare
sannipatitva rattham nassissati rattham vinassissatiti upakkosimsu.
Raja sihapanjaram ugghatetva mayi rattham karente adhammakaro
nama natthi  kasma upakkosathati pucchi. Saccam deva adhammakaro
nama natthi api ca vamsanurakkhito pana vo putto na vijjati
anne rajjam gahetva rattham nasessanti tasma dhammena rajjam
karetum samattham puttam patthethati. Puttam patthento kim karomiti.
Pathamantava ekam sattaham cullanatakam dhammanatakam katva visajjetha
sace sa puttam labhissati sadhu no ce labhissati atha
majjhimanatakam visajjetha tato jetthanatakam avassam ettakasu
itthisu ekapi punnavati itthi puttam labhissatiti. Raja tesam
vacanena tatha katva satta divase yathasukham abhiramitva agatagatam
pucchi kacci vo putto laddhoti. Sabba itthiyo na labhama
Devati ahamsu. Raja na me putto uppajjissatiti anattamano
ahosi. Nagara puna tatheva upakkosayimsu. Raja kim upakkosatha
maya tumhakam vacanena natakani visajjitani ekapi puttam na
labhati idani kim karomati aha. Deva ta dussila bhavissanti
nippunna natthi etasam puttapatilabhaya punnam tumhe
etasu puttam alabhantisu ma appossukkattam apajjatha aggamahesi
vo silavati devi silasampanna tam visajjetha tassa putto
uppajjissatiti. So sadhuti sampaticchitva ito kira sattame
divase raja silavatim devim dhammanatakam katva visajjessati purisa
sannipatantuti bherincarapetva sattame divase devim alankarapetva
rajanivesana otaretva visajjesi. Tassa silatejena sakkassa
bhavanam unhakaram dassesi. So kinnu khoti avajjento deviya
puttam patthanabhavam natva etissa maya puttam datum vattatiti
atthi nukho devaloke etissa anucchaviko puttoti upadharento
bodhisattam addasa.
     So kira tada tavatimsabhavane ayum khepetva upari devaloke
nibbattitukamo ahosi. Sakko tassa vimanadvaram gantva tam
pakkositva marisa taya manussalokam gantva okkakaranno
aggamahesiya kucchismim patisandhim ganhitum vattatiti sampaticchapetva
aparampi devaputtam tvampi etissa putto bhavissasiti vatva ma
kho panassa koci silam bhindatuti mahallakabrahmanavesena ranno
Nivesanadvaram agamasi. Mahajanopi nahatva alankato aham
devim ganhissami aham devim ganhissamiti rajadvare sannipatitva
sakkanca disva tvam kasma agatositi parihasamakasi. Sakko
kim mam tumhe garahatha sacepi me sariram jinnam rago pana na jirati sace
silavatim labhissami adaya nam gamissamiti agatomhiti vatva attano
anubhavena sabbesam puratova atthasi. Anno tassa tejena purato
bhavitum nasakkhi. So  tam sabbalankarapatimanditam nivesana
nikkhamantimyeva hatthe gahetva pakkami. Atha nam tattha
tattha thita garahimsu passatha bho mahallakabrahmano evam
uttamarupadharam devim adaya gacchati attano yuttam na
janatiti. Devipi mahallako mam adaya gacchatiti na attiyati na
harayati. Rajapi vatapane thatva ko nukho devim gahetva
gacchatiti olokento tam disva anattamano ahosi. Sakko tam
adaya nagaradvarato nikkhamitva dvarasamipe ekam gharam mapesi
vivatadvaram pannattakatthattharikam katva. Atha nam sa idam vo
nivesananti pucchi. So ama bhadde pubbe pana aham eko
idanimha mayam dve jana aham bhikkhaya caritva tanduladini
aharissami tvam imissa katthattharikaya nipajjahiti vatva tam
muduna hatthena paramasanto dibbasamphassam pharapetva tattha
nipajjapesi. Sa dibbasamphassapharanena sannam visajjesi. Atha nam
attano anubhavena tavatimsabhavanam netva alankatavimane dibbasayane
Nipajjapesi. Sa sattame divase pabujjhitva tam sampattim disva
na so brahmano manusso sakko bhavissatiti annasi.
     Sakkopi tasmim samaye parichattakamule dibbanatakaparivuto nisinnova
ahosi. Sa tam disva sayana vutthaya tassa santikam gantva
vanditva ekamantam atthasi. Atha nam sakko varam te devi
dassami ganhahiti aha. Tenahi deva ekam puttam me dehiti.
Devi titthatu eko putto ahante dve putte dassami tesu
pana eko pannava bhavissati na rupava eko rupava na pannava
tesu kataram pathamam icchasiti. Pannavantam devati. So sadhuti
vatva tassa kusatinam dibbavattham dibbacandanam dibbaparichattakapuppham
kokanadanca nama vinam datva tam adaya ranno sayanagharam pavisitva
ranna saddhim ekasayane nipajjapetva angutthakena tassa nabhim
paramasi. Tasmim khane bodhisatto tassa kucchiyam patisandhim ganhi.
Sakkopi sakatthanameva gato. Panditatta devi gabbhassa patitthitabhavam
annasi. Atha nam pabuddho raja disva devi kena nitasiti
pucchi. Sakkena devati. Aham paccakkhato ekam mahallakabrahmanam
tam adaya gacchantam addasam kasma mam vancesiti. Saddahatha deva
sakko mam gahetva devalokam netiti. Na saddahami deviti.
Athassa sa sakkadattiyam kusatinam dassetva saddahati aha. Raja
kusatinam nama yato kutoci labbhatiti na saddahi. Athassa sa
dibbavatthadini dassesi. Raja tani disva saddahitva bhadde
Sakko tava tam netu  putto pana te laddho na laddhoti pucchi.
Laddho maharaja gabbho me patitthitoti. So sutva tuttho
tassa gabbhapariharam adasi. Sa dasamasaccayena puttam vijayi.
Tassa annam namam akatva kusatinannamameva akamsu. Kusakumarassa
padasa gamanakale itaro devaputto tassa kucchismim patisandhim ganhi.
Sa dasamase paripunne puttam vijayi. Tassa jayampatiti namam
karimsu. Te mahantena yasena vaddhimsu. Bodhisatto pannava
acariyassa santike kinci sippam anuggahetva attano pannaya
sabbasippesu nipphattim papuni.
     Athassa solasavassakale raja rajjam datukamo devim
amantetva bhadde puttassa te rajjam datva natakani
upatthapessama jivantayeva tam rajje patitthitam passissama sakalajambudipe
kho pana yassa ranno dhitaram icchati  tamassa anetva aggamahesim
karissama cittamassa janahi kataram rajadhitaram rocesiti aha.
Sa sadhuti sampaticchitva kumarassa imam pavuttim arocetva
cittam janahiti ekam paricarikam pesesi. Sa gantva tassa pavuttim
arocesi. Tam sutva mahasatto cintesi aham na rupava
rupasampanna rajadhita anitapi mam disva kim me imina virupenati
palayissati iti no lajjitabbam bhavissati kim me gharavasena
dharamane matapitaro upatthahitva tesam accayena nikkhamitva
pabbajissamiti. So mayham neva rajjena attho na natakehi aham
Matapitunam accayena pabbajissamiti aha. Sa sutva agantva
tassa katham deviya arocesi. Devipi ranno arocesi. Raja tam
sutva anattamano hutva puna katipahaccayena sasanam pesesi.
Sopi patibahatiyeva. Evam yavatatiyampi patibahitva catutthavare
cintesi matapituhi saddhim ekantena patipakkhabhavo nama na
yutto upayam karissamiti. So kammarajetthakam pakkosapetva
bahum suvannam datva ekam itthirupakam karohiti tam uyyojetva
tasmim pakkante annam suvannam gahetva sayam itthirupakam akasi.
Bodhisattanam pana adhippayo nama samijjhati. Tam suvannarupakam
jivhaya avanniyasobham ahosi. Atha nam mahasatto khomam
nivasapetva sirigabbhe thapapesi. So kammarajetthakena abhatam
rupakam disva tam garahitva gaccha amhakam sirigabbhe thapitarupakam
aharati aha. So  sirigabbham pavisitva tam disva kumarena saddhim
abhiramitum eka devacchara agata bhavissatiti hattham pasaretum avisahanto
nikkhamitva kava sirigabbhe ayya ekikava thita upagantum na
sakkomiti aha. Tata gaccha suvannarupakam etam maya katam
aharati puna pesesi. So ahari . Kumaro kammarena katam
rupakam suvannagabbhe khipapetva attana katam alankarapetva rathe
thapapetva matu santikam pahini sace evarupa itthi atthi
ghare vasissamiti.
     Sa amacce pakkosapetva tata mayham putto mahapunno
sakkadattiyo anucchavikam kumarikam labhissati tumhe evarupam labhanta
ganhissatha imam rupakam paticchannayane  thapetva sakalajambudipam caranta
yassa ranno evarupam dhitaram passatha tasseva tam datva okkakaraja
tumhehi saddhim avahavivaham karissatiti divasam vavatthapetva agacchathati
aha. Te sadhuti tam adaya mahantena parivarena nikkhamitva
vicaranta yam rajadhanim papunanti tattha sayanhasamaye mahajanassa
samosaranatthane tam rupakam vatthapupphalankarehi alankaritva suvannasivikam
aropetva titthamagge thapetva sayam patikkamitva agatagatanam
kathasavanattham ekamantam titthanti. Mahajano tam oloketva
suvannarupakanti sannam akatva ayam manussitthi samanapi devaccharapatibhaga
ativiya sobhati kinnu kho ettha thita kuto va agata amhakam
nagare evarupa natthiti vannenta pakkamanti. Tam sutva amacca
sace idha evarupa darika bhaveyya asuka rajadhita viya asuka
amaccadhita viyati vadeyyum addha idha evarupa natthiti tam adaya
annam nagaram gacchanti. Te evam vicaranta anupubbena maddaratthe
sagalanagaram papunimsu. Tattha maddaranno attha dhitaro uttamarupadhara
devaccharapatibhaga tasam sabbajetthaka pabhavati nama tassa sarirato
balasuriyassa pabha viya pabha niccharanti. Andhakarepi catuhatthe
gabbhe padipakiccam natthi. Sabbo gabbho ekobhasova hoti.
Dhati panassa khujja. Sa pabhavatim bhojetva tassa sisam
nahapanattham atthahi vannadasihi attha ghate gahapetva sayanhasamaye
udakatthanam gacchanti titthamagge thitam tam rupakam disva pabhavatiti
sannaya ayam dubbinita sisam nahayissamiti amhepi udakatthaya
pesetva pathamataram agantva titthamagge thitati kujjhitva are
kulalajjapanake purimataram agantva idha thitasi sace raja
janissati  nasessati noti vatva hatthena gandapasse pahari.
Hatthatalam bhijjanappamanam jatam. Tato suvannarupakanti natva
hasamana vannadasinam santikam gacchanti passatha mama kammam
mama dhitati sannaya paharam adasim ayam mama dhitu santike kim
agghati kevalam pana me hattho dukkhapitoti aha.
     Atha nam rajaduta tam gahetva tvam mama dhita ito
abhirupatarati vadanti kim nama kathesiti. Maddaranno dhita pabhavati
nama idam rupakam tassa solasimpi kallam na agghatiti. Te
tutthamanasa rajadvaram gantva okkakaranno duta dvare
thitati patiharesum. Raja asana vutthaya thitakova pakkosathati
aha. Te pavisitva rajanam vanditva maharaja amhakam
raja tumhakam  arogyam pucchatiti vatva katasakkarasammana kimattham
agatatthati puttha amhakam ranno sihassaro kusakumaro nama
putto raja tassa rajjam datukamo amhe tumhakam santike
pahini tumhakam kira dhitaram pabhavatam tassa detha imanca
Suvannarupakam deyyadhammam ganhathati tam rupakam tassa adamsu. Sopi evarupena
maharajena saddhim vivahamangalam bhavissatiti tutthacitto sampaticchi.
Atha nam duta ahamsu maharaja amhehi na sakka papancam katum
kumarikaya laddhabhavam ranno arocessama atha nam so agantva
adaya gamissatiti. So sadhuti sampaticchitva tesam sakkaram
katva visajjesi. Te gantva  ranno ca deviya ca
arocesum. Raja mahantena parivarena kusavatito nikkhamitva
anupubbena sagalanagaram sampapuni. Maddaraja pana  paccuggamanam
katva tam nagaram pavesetva mahantam sakkaramakasi. Silavati devi
panditatta ko janati kim bhavissatiti ekahadvihatihaccayena
maddarajanam aha maharaja sunisam datthukamamhiti. So sadhuti
sampaticchitva pakkosapesi. Pabhavati sabbalankarapatimandita
dhatiganaparivuta agantva sassum vandi. Sa tam disva cintesi
ayam kumarika abhirupa mayham putto virupo sace esa tam
passissati  ekahampi avasitva palayissati upayam karissamiti.
Sa maddarajanam amantetva maharaja sunisa me puttassa
anucchavika apica kho pana amhakam kulapaveniya agatam carittam
atthi sace ayam etasmim caritte vattissati  nessami nanti
aha. Kim pana vo carittanti aha. Amhakam vamse yava
ekassa gabbhassa patitthanam hoti tava  diva samikam passitum na
labhati sace esa tatha karissati nessami nanti. Raja kim
Amma sakkhassasi evam vattitunti dhitaram pucchi. Sa  ama
tatati aha.
     Tato okkakaraja maddaranno bahudhanam datva tam adaya
pakkami. Maddarajapi mahantena parivarena dhitaram uyyojesi.
Okkakaraja kusavatim gantva nagaram alankarapetva sabbabandhanani
mocetva puttassa abhisekam katva pabhavatim aggamahesim karetva
kusarajassa anati bherincarapesi. Sakalajambudipatale rajano
yesam dhitaro atthi te kusaranno dhitaro pahinimsu yesam putta
atthi te tena saddhim mittabhavam akankhanta putte upatthake
katva pahinimsu. Bodhisattassa natakaparivaro maha ahosi.
Mahantena yasena rajjam karesi. Pabhavati pana tam diva passitum na
labhati. Sopi diva passitum na labhati. Ubhinnam rattidassanameva
hoti. Tattha pabhavatiya sarirappabhapi abboharika ahosi.
Bodhisatto sirigabbhato rattiyamyeva nikkhamati. So katipahaccayena
pabhavatim diva datthukamo matuya arocesi . Sa ma te tata
ruci yava ekam puttam labhasi tava agamehiti patikkhipi. So
punappunam yaciyeva. Atha nam sa aha tenahi hatthisalam gantva
hatthimendakavesena tittha ahantam tattha nessami atha nam akkhini
puretva olokeyyasi ma ca attanam janapesiti. So sadhuti
sampaticchitva hatthisalam agamasi. Athassa mata hatthisalam
alankarapetva pabhavatim ehi samikassa hatthino passamati tattha
Netva ayam hatthi asuko nama ayam hatthi asuko namati
tassa dassesi. Tattha nam raja matu pacchato gacchantim disva
hatthigopakavesena hatthichakanapindena pitthiyam pahari. Sa kuddha
ranno te hattham chindapessamiti vatva devim ujjhapesi.
Rajamata ma amma kujjhiti sunisam sannapetva pitthim parimajji.
Punapi raja tam datthukamo hutva assasalayam assagopakavesena tam
disva tatheva assachakanapindena pahari. Tadapi nam kuddham sassu
sannapesi .
     Punekadivasam pabhavati mahasattam passitukama hutva sassuya
arocetva alam ma te ruciti patikkhitta punappunam yaci.
Atha nam sa aha tenahi sveva mama putto nagaram padakkhinam
karissati tvam sihapanjaram vivaritva tam passeyyasiti. Evanca
pana vatva punadivase nagaram alankarapetva jayampatikumaram rajavesam
gahapetva hatthipitthe nisidapetva bodhisattam pacchimasane
nisidapetva nagaram padakkhinam karapetva pabhavatinca adaya sihapanjare
thatva passa tava samikassa sirisobhagganti aha. Sa anucchaviko
me samiko laddhoti attamana ahosi. Tam divasam pana mahasatto
hatthimendakavesena jayampatissa pacchimasane nisiditva
yathadhippayena pabhavatim olokento hatthivikaradivasena cittaruciya
kelim dassesi. Hatthimhi atikkante rajamata pabhavatim pucchi
dittho te amma samikoti. Sa ama ayye pacchimasane
Panassa nisinno hatthimendo ativiya dubbinito hoti mayham
hatthavikaradini dassesi kasma evarupam alakkhikam ranno pacchimasane
nisidapesunti. Amma ranno pacchimasane rakkha nama icchitabbati.
Sa cintesi ayam hatthimendo ativiya nibbhayo rajanam rajatipi na
mannati kinnu kho esova kusaraja addha hi eso ativiya virupo
eva bhavissati teneva tam mama na dassentiti. Sa khujjam kannamule
aha amma gaccha tava janahi kim purimasane nisinnako kusaraja
udahu pacchimasaneti. Katham panaham janissamiti. Sacepi so
raja bhavissati  pathamataram hatthipitthito otarissati imaya sannaya
janahiti. Sa agantva ekamante thita pathamataram mahasattam
otarantam addasa paccha jayampatikumaram. Mahasattopi itocitoca
olokento khujjam disva imina nama karanena esa agata
bhavissatiti natva tam pakkosapetva imam antaram pabhavatiya ma
kathesiti dalham vatva uyyojesi. Sa gantva purimasane
nisinno pathamataram otaratiti aha. Pabhavati tassa vacanam saddahi.
Raja puna datthukamo hutva mataram yaci. Sa patikkhipitum
asakkonti tenahi annatakavesena uyyanam gacchahiti.
So uyyanam gantva pokkharaniyam galappamanam udakam pavisitva
paduminipattena sisam chadetva pupphitapadumena mukham avaritva atthasi.
Matapissa pabhavatim uyyanam netva sayanhasamaye ime rukkhe
Passa sakune passa mige passati palobhiyamanava pokkharanitiram papesi.
     Sa pancavidhapadumasanchannam pokkharanim disva nahayitukama
paricarikahi saddhim pokkharanim otaritva kilanti tam padumam disva
vicinitukama hattham pasaresi. Atha nam raja paduminipattam apanetva
aham kusarajati hatthe ganhi. Sa tassa mukham disva yakkho
mam ganhatiti viravitva tattheva visannitam patta. Athassa raja
hattham munci. Sa sannam patilabhitva kusaraja kira mam hatthe
ganhati imina caham hatthisalayam hatthichakanapindena paharitva
assasalayam assachakanapindena pahata ayameva ca mayham hatthissa
pacchimasane nisiditva upphandesi kim me evarupena dummukhena
patina imam jahitva aham jivanti annam patim labhissamiti cintetva
attana saddhim  agate amacce pakkosapetva mama yanavahanasajjam
karotha ajjeva gamissamiti aha. Te ranno arocesum
raja cintesi sace gantum na labhissati hadayamassa phalissati
gacchatu puna tam attano balena nessamiti cintetva athassa
gamanam anujanati. Sa pitu nagarameva agamasi. Mahasattopi
uyyanato nagaram pavisitva alankatapasadam abhiruhi. Bodhisattam hi
sa pubbapatthanavasena na icchi. Sopi pubbakammavasena virupo
ahosi.
     Atite kira baranasiyam dvaragame  uparimavithiya ca
Hetthimavithiya ca dve kulani vasimsu. Ekassa kulassa dve putta
ahesum. Ekassekava dhita ahosi. Dvisu puttesu bodhisatto
kanittho. Tam kumarikam jetthakassa anesum. Kanittho adarabharano
bhatu santikeyeva vasi. Athekadivasam tasmim ghare atirasakapuve paci.
Bodhisatto arannam gato ahosi. Tassa puvam thapetva avasese
bhajetva khadimsu. Tasmim khane paccekabuddho bhikkhaya gharadvaram
agamasi. Bodhisattassa bhatu jaya cullapatino annam puvam
pacissamiti tam gahetva paccekabuddhassa adasi. Sopi tam khananneva
arannato agacchi. Atha nam sa aha sami cittam pasadehi
tava kotthaso paccekabuddhassa dinnoti. So tava kotthasam
khaditva mama kotthasam desi aham kim khadissamiti kuddho
paccekabuddham anugantva pattato puvam ganhi. Sa matu gharam
gantva navavinilinam campakapupphavannam sappim aharitva paccekabuddhassa
pattam puresi. Tam obhasam munci. Sa tam disva patthanam
patthapesi bhante nibbattatthane me sariram obhasajatam hotu
uttamarupadhara bhaveyyam imina ca me asappurisena saddhim ekatthane
vaso ma ahositi. Iti sa pubbapatthanaya vasena tam na icchi.
Bodhisattopi tam puvam tasmim sappipatte osidapetva patthanam
patthapesi bhante imam yojanasateva santampi anetva mama
padaparicarikam katum samattho bhaveyyanti. Tattha yam so kuddho puvam
Ganhi tassa pubbakammassa vasena virupo ahosi.
     Sa ca tam na icchati. So pabhavatiya gataya sokappatto
ahosi. Nanappakarehi paricarikaya paricariyamanopi tam sesitthiyo
olokapetumpi na sakkhimsu. Pabhavatirahitassa cassa sakalampi nivesanam
tuccham viya khayati. So idani sagalanagaram patta bhavissatiti
paccusasamaye matu santikam gantva amma aham pabhavatim anessami
tumhe rajjam anusasathati vadanto pathamam gathamaha
                idante rattham sadhanam sayoggam
                sakayuram sabbakamupapannam
                idante rattham anusasa amma
                gacchamaham yattha piya pabhavatiti.
     Tattha sayogganti hatthiyoggadisahitam. Sakayuranti
sapancarajakakudhabhandam. Anusasa ammati so kira purisassa rajjam
datva puna ganhanam nama ayuttanti pitu va bhatu va aniyyadetva
matuya niyyadento evamaha.
     Sa tassa katham sutva tenahi tata appamatto bhaveyyasi
matugamo hi nama aparisuddhahadayoti vatva nanaggarasabhojanassa
suvannakarotim puretva idam antaramagge bhunjeyyasiti vatva
uyyojesi. So tam adaya mataram vanditva tikkhattum padakkhinam
katva jivanto puna tumhe passissamiti vatva sirigabbham
pavisitva pancavudham sannayhitva bhattakarotiya saddhim kahapanasahassam
Pasibbake katva kokanadanca vinam adaya nagara nikkhamitva maggam
patipajjitva mahabbalo mahathamo yava majjhantika pannasa
yojanani gantva bhattam bhunjitva sesadivasabhagena puna pannasa
yojanani gantva ekaheneva yojanasatikam maggam khepetva sayanhasamaye
nahayitva sagalanagaram pavisi. Tasmim pavitthamatteyeva bodhisattassa
tejena pabhavati sayanapitthe santharetum asakkonti otaritva bhumiyam
nipajji. Bodhisattam kilantindriyam vithiyam gacchantam annatara itthi
disva pakkosapetva nisidapetva pade dhovapetva sayanam
dapesi. So kilantakayo nipajjitva niddam okkamati. Atha
sa tasmim niddupagate nanaggarasabhojanam sampadetva tam pabodhetva
bhattam bhojesi. So tuttho tassa saddhim bhattakarotiya kahapanasahassam
adasi. So pancavudham tattheva thapetva gantabbatthanam
no atthiti vatva vinam adaya hatthisalam gantva ajja me
idha vasitum detha gandhabbam vo karissamiti vatva hatthigopakehi
anunnato ekamante nipajjitva thokam niddayitva patipassaddhadaratho
vutthaya vinam muncitva sagalanagaravasino imam saddam sunantuti
vinam vadento gayi.
     Pabhavati bhumiyam nipanna tam saddam sutvava ayam na annassa
vinasaddo nissamsayam kusaraja mamatthaya agatoti annasi.
Maddarajapi tam saddam sutva ativiya madhuram vadeti sve etam
pakkosapetva mama gandhabbam karessamiti cintesi. Bodhisatto
Na sakka idha vasamanena pabhavatim datthum atthanametanti patova
nikkhamitva sayam bhuttageheyeva patarasam bhunjitva vinam thapetva
rajakumbhakarassa santikam gantva tassa antevasikabhavam upagantva
ekadivaseneva gharam mattikaya puretva bhajanani karomi acariyati
vatva sadhu karohiti vutte ekam mattikapindam cakke thapetva
cakkam avijjhi. Sakim avijjitameva yava majjhantikatikkama
bhamiyeva. So nanavannani khuddakamahantani bhajanani katva
pabhavatiya atthaya bhajanam karonto nanarupani samutthapesi.
Bodhisattanam hi adhippayo nama samijjhati. Tani rupani
pabhavatiyeva passatuti adhitthasi. So sabbabhajanani sukkhapetva
pacitva geham puresi. Kumbhakaro tani bhajanani gahetva
rajakulam agamasi. Raja tani bhajanani disva kenimani
kataniti pucchi. Maya devati. Aham taya katani janami
kathehi kena kataniti. Antevasikena me katani devati. Na
so antevasiko acariyo te hotu so tvam tassa santike
sippam sikkha ito patthaya ca so mama dhitanam bhajanani
karotu imancassa sahassam dehiti sahassam dapetva imani
khuddakabhajanani mama dhitanam dehiti aha. So tani tasam santikam
netva imani vo kilanatthaya khuddakabhajananiti aha. Ta
sabba agamimsu. Kumbhakaro mahasattena pabhavatiya atthaya
katabhajanameva tassa adasi. Sa bhajanam gahetva tattheva
Attano ca mahasattassa ca khujjaya ca rupam passitva idam na
annena katam kusarajeneva katanti natva kujjhitva bhumiyam
khipitva imina mayham attho natthi icchantanam dehiti aha.
Athassa bhaginiyo kuddhabhavam natva khuddakabhajanam kusaranna
katanti mannasi na idantena katam kumbhakarena katam ganhahi
nanti avahasimsu. Sa tena katabhavam tassa ca agatabhavam tasam na
kathesi. Kumbhakaro sahassam kahapanam bodhisattassa adasi tata
raja te tuttho ito kira patthaya rajadhitanam bhajanani
kareyyasi aham tasam harissamiti. So tata naham tasam
karissamiti aha. So idhapi vasantena na sakka pabhavatim
datthunti tam sahassam tasseva datva rajupatthakassa nalakarassa
santikam gantva tassa antevasiko hutva pabhavatiya atthaya
talapannam katva tattheva setacchattanca apanabhuminca vatthanca
gahetva thitam pabhavatincati nanarupani dassesi. Nalakaro tanca
annanca tena katabhandakam adaya rajakulam agamasi. Raja
disva kenimani kataniti pucchi. Maya devati. Aham taya
katani janami kathehi kena kataniti. Antevasikena me devati.
Na so antevasiko acariyo te hotu so tvam tassa santike
sippam sikkha ito patthaya ca so mama dhitanam evarupani
karotu imancassa sahassam dehiti sahassam datva imani
alankarabhandani mama dhitanam dehiti aha.
     Sopi bodhisattena pabhavatiya atthaya katam talapannam tassayeva
adasi. Tatrapi rupani anno jano na passati. Pabhavati
pana disva kusaranna katabhavam natva ganhitukama ganhantuti
kuddha bhumiyam khipi. Atha nam sesa avahasimsu. Nalakaro sahassam
gahetva bodhisattassa datva tam pavuttim arocesi. So idampi
mayham avasanatthananti sahassam tasseva datva rajamalakarassa
santikam gantva antevasikabhavam upagantva nanavidham malavikatim
ganthitva pabhavatiya atthaya nanarupavicitram ekam cumbitakam akasi.
Malakaro tam sabbam adaya rajakulam agamasi. Raja disva
kenimani ganthitaniti pucchi. Maya devati. Aham taya ganthitani
janami kathehi kena ganthitaniti. Antevasikena me devati.
Na so antevasiko acariyo te hotu so tvam tassa santike
sippam sikkha ito patthaya ca so mama dhitanam pupphani ganthatu
imancassa sahassam dehiti sahassam datva imani pupphani mama dhitanam
dehiti aha. Sopi bodhisattena pabhavatiya atthaya katam cumbitakam
tassayeva adasi. Sa tattha attano ca ranno ca rupehi
saddhim nanarupani disva tena katabhavam natva kujjhitva bhumiyam
khipi. Sesa bhaginiyo nam tatheva avahasimsu. Malakaropi sahassam
aharitva bodhisattassa datva tam pavuttim arocesi. So idampi
mayham avasanatthananti sahassam tasseva datva ranno sudassa santikam
gantva antevasikabhavam upagacchi. Athekadivasam sudo ranno
Bhojanavikatim haranto attano atthaya pacitum bodhisattassa atthimamsam
adasi. So tam tatha sampadesi yathassa gandho sakalanagaram
avatthari. Raja tam ghayitva kinte mahanase annampi mamsam
pacasiti pucchi. Natthi deva apica kho pana me antevasikassa
atthimamsam pacanatthaya dinnam tasseva so gandho bhavissatiti. Raja
aharapetva tato thokam jivhagge thapesi. Tavadeva satta
rasaharanisahassani khobhentam phari. Raja rasatanhaya bajjhitva
sahassam tasseva datva ito patthaya tava antevasim mama dhitananca
me bhattam pacapetva tvam mayham ahara so me dhitanam aharatuti
aha. Sudo gantva tassa arocesi. So tam sutva idani
me manoratho matthakam patto idanaham pabhavatim datthum labhissamiti
tuttho tam sahassam tasseva datva punadivase bhattam sampadetva
ranno bhattabhajanani pesetva rajadhitanam bhattakajam sayam gahetva
pabhavatiya vasanapasadam abhiruhati. Sa tam bhattakajam adaya
pasadam abhiruhantam disva cintesi ayam attano ananucchavikam
dasakammakarehi kattabbam karoti sace panaham katipahaccayena tunhi
bhavissami idani mam esa icchatiti sanni hutva katthaci agantva
mam olokento idheva vasissati idani mam akkositva paribhasitva
muhuttampi idha vasitum adatva palapessamiti. Sa dvaram addhavivatam
katva ekam hattham kavate laggetva ekena alaggam uppiletva
dutiyam gathamaha
                Anujubhutena haram mahantam
                diva ca ratto ca nisithakale
                patigaccha tvam khippam kusavatim
                kusa na icchami dubbannamaham vasantanti.
     Tassattho maharaja tvam bhattakarako hutva ujukena cittena
yopi te sisam bhindeyya tassapetam kammam na karosi anujubhutena
pana cittena mamatthaya ekam mahantam kajam haranto diva ca ratto
ca nisithakale ca mahantam dukkham anubhavissasi kinte tena dukkhena
anubhutena tvam attano nagaram kusavatimeva patigaccha annam
attana sadisam atirasakapuvasanthanamukhim yakkhinim aggamahesim katva
rajjam karehi. Na icchami dubbannamaham vasantanti aham pana tam
dubbannam dussanthitam idha vasantam na icchamiti.
     So pabhavatiya me santika katha laddhati tutthacitto tisso
gathayo abhasi
                naham gacchami ito kusavatim
                pabhavati vannapalobhito tava
                ramami maddassa niketaramme
                hitvana rattham tava dassane rato.
                Pabhavati vannapalobhito tava
                sammulharupo vicarami medanim
                Disam na janami kutomhi agato
                tayimhi matto migamandalocane.
        Sovannaciravasane      jatarupasumekhale
        sussoni tava kamahi   naham rajjena matthikoti.
     Tattha ramamiti abhiramami na ukkanthami. Sammulharupoti
kilesasammulho hutva. Tayimhi mattoti tayi mattomhi tayi
pamattomhi. Sovannaciravasaneti suvannakhacitavatthavasane. Naham
rajjena matthikoti na rajjena atthiko.
     Evam vutte sa cintesi aham etam vippatisari bhavissatiti
paribhasami ayam pana bajjhitvava kathesi sace kho pana mam aham
kusarajati vatva hatthe ganheyya ko tam nivareyya koci no imam
katham suneyyati dvaram thaketva sucim datva anto atthasi. Sopi
bhattakajam abhiharitva bhattam vaddhetva rajadhitaro bhojesi. Pabhavati
gaccha kusarajena pakkabhattam aharati khujjam pesesi. Sa aharitva
bhunjati aha. Naham tena pakkabhattam bhunjami tvam bhunjitva
attano laddhanivapam gahetva bhattam pacitva ahara ma kusaranno
agatabhavanca kassaci arocesiti. Khujja tato patthaya tassa
kotthasam aharitva sayam bhunjati attano kotthasam tassa
upanesi. Kusarajapi tato patthaya tam passitum alabhanto cintesi
atthi nukho pabhavatiya mayi sineho udahu natthi vimamsissami
Nanti. So rajadhitaro bhojetva bhattakajam adaya nikkhamanto
tassa gabbhadvare pasadatalam padena paharitva bhajanani ghattetva
nitthunitva visanni hutva viya avakujjo patati. Sa tassa
nitthunitasaddena dvaram vivaritva tam bhattakajena otthatam disva cintesi
ayam sakalajambudipe aggaraja mam nissaya rattindivam dukakham anubhoti
sukhumalataya bhattakajena otthato patati jivati nukho no vati.
Sa gabbhato nikkhamitva tassa nasavatam upadharetum givam pasaretva
mukham olokesi. So mukhapuram khelam gahetva tassa sarire patesi.
Sa tassa kujjhitva tam paribhasitva gabbham pavisitva dvaram addhavivatam
thaketva thita gathamaha
        abhuti tassa bho hoti      yo anicchantamicchati
        akamam raja kamehi      akanto kantamicchasiti.
     Tattha abhutiti avuddhiti attho.
     So pana patibaddhacittataya akkosiyamanopi paribhasiyamanopi
vippatisarampi anuppadetvava anantaram gathamaha
        akamam va sakamam va     yo naro labhate piyam
        labhamettha pasamsama       alabho tattha papakoti.
     Sapi tasmim evam kathentepi anosakkitva thaddhataravacanam vatva
palapetukama anantaram gathamaha
       pasanasaram khanasi         kanikarassa daruna
       vatam jalena badhesi      yo anicchantamicchasiti.
     Tattha kanikarassa darunati kanikarakatthakena. Badhesiti
baddhasi chadesiti.
     Tam sutva raja tisso gathayo abhasi
       pasano nuna te hadaye    ohito mudulakkhane
       yo te satam na vindami    tirojanapadagato.
       Yada mam bhukutim katva       rajaputti udikkhati
       alariko tada homi      ranno maddassantepure.
       Yada umhayamana mam      rajaputti udikkhati
       nalariko tada homi      raja homi tada kusoti.
     Tattha mudulakkhaneti muduna itthilakkhanena samannagate.
Yoti yo aham. Tirojanapadagatoti tirorattha agato tava
santike vasanto patisantharamattampi satam na labhami so evam
mannami mayi sinehuppattinivaranaya nuna te hadaye pasano
thapito. Bhukutim katvati kodhena vallivisamam nalatam karitva.
Alarikoti bhattakarako tasmim khane aham maddaranno antepure
bhattakarakadaso viya homiti vadati. Umhayamanati pahatthakaram
dassetva hasamana. Raja homiti tasmim khane aham kusavatinagare
rajjam karento raja viya homi kasmasi evam pharusa ito
patthaya ma evarupam kari bhaddeti.
     Sa tassa vacanam sutva cintesi ayam ativiya alliyitva
kathesi musavadam katva upayena nam ito palapessamiti gathamaha
        Sace hi vacanam saccam     nemittanam bhavissati
        neva me tvam pati assa  kamam chindantu sattadhati.
     Tassattho maharaja ayam kusaraja mayham pati bhavissati na
bhavissatiti bahu nimittapathaka pucchita te kamam kira mam sattadha
chindantu neva me tvam pati bhavissasiti bhanimsu.
     Tam sutva raja tam patibahanto bhadde mayapi attano
ratthe nemittaka pucchita te annatra sihassarakusarajato tava
pati nama anno natthiti byakarimsu ahampi attano natimitte
evameva kathemiti vatva anantaram gathamaha
        sace hi vacanam saccam      annesam yadi va mama
        neva tuyham pati atthi     anno sihassara kusati.
     Tassattho yadi hi annesam nemittanam vacanam saccam tava
anno pati nama natthiti.
     Sa tassa vacanam sutva na sakka imam lajjapetum va
palapetum va kim me iminati dvaram pidhaya attanam na dassesi.
Sopi kajam gahetva otaritva tato patthaya tam datthum na labhati.
Bhattakarakammam karonto ativiya kilamati. Bhuttapataraso daruni
phaleti bhajanani dhovati kajena udakam aharati sayanto
ambanapitthe sayati. Patova vutthaya yaguadini pacati ca harati
ca bhojeti ca. Nandiragam nissaya atidukkham anubhoti. So
ekadivasam bhattagehadvarena gacchantam khujjam disva pakkosi. Sa
Pabhavatiya bhayena tassa santikam gantum avisahanti turitaturita viya
gacchati. Atha nam javena upagantva khujjeti aha. Sa nivattitva
thita ko esoti vatva tumhakam saddam na sunamiti aha. Atha nam
khujje saminipi te ativiya thaddha ettakam kalam tumhakam santike
vasanto arogyasasanamattampi na labhami deyyadhammam pana kim dassatha
titthatu tavetam apica me pabhavatim mudukam katva dassetum sakkhissasiti
aha. Sa sadhuti sampaticchi. Atha nam sace me tam dassetum
sakkhissasi khujjabhavante ujum katva giveyyakam dassamiti palobhento
panca gatha abhasi
        nekkham givante karessam    patva khujje kusavatim
        sace mam naganasuru        olokeyya pabhavati.
        Nekkham givante karessam    patva khujje kusavatim
        sace mam naganasuru        sallapeyya pabhavati.
        Nekkham givante karessam    patva khujje kusavatim
        sace mam naganasuru        umhayeyya pabhavati.
        Nekkham givante karessam    patva khujje kusavatim
        sace mam naganasuru        pamhayeyya pabhavati.
        Nekkham givante karessam    patva khujje kusavatim
        sace mam naganasuru        panibhi upasamphuseti.
     Tattha nekkham givanteti tava givam sabbasuvannameva karessamityattho.
Nekkham givante karissamitipi patho. Tava givayam
Nekkhamayam pilandhanam pilandhissamiti attho. Olokeyyati sace
tava vacanena mam pabhavati olokeyya sace mam taya olokapetum
sakkhissasiti attho. Sallapeyyati adisupi eseva nayo. Ettha
pana umhayeyyati mandahasitavasena parihaseyya. Pamhayeyyati
mahahasitavasena parihaseyyati.
     Sa tassa vacanam sutva gacchatha tumhe deva katipahena
nam tumhakam vase karissami passatha me parakkamanti vatva tam
karaniyam tiretva pabhavatiya santikam gantva tassa vasanagabbham
sodhenti viya paharanayoggam leddukhandampi asesetva antamaso
padukapi niharitva sakalagabbham sammajjitva gabbhadvare ummaram
antaram katva uccasanam pannapetva pabhavatiya ekam nicapithakam
atkaritva ehi amma sise te uka vicinissamiti tam tattha
pithake nisidapetva attano urunamantare tassa sisam thapetva
thokam andam vicinitva aho imissa sise bahu ukati sakasisato
ukani gahetva tassa hatthe thapetva passa kittaka te sise
ukati piyakatham kathetva mahasattassa gunam kathenti gathamaha
        nahi nunayam rajaputti    kuse satampi vindati
        alarike bhate pose  vettanena anatthiketi.
     Tassattho ekamsena ayam rajaputti pubbe kusavatinagare
kusanarindassa santike malagandhavilepanavatthalankaravasena appamattakampi
satam na vindati tambulamattampi tena etissa dinnapubbam na
Bhavissatiti. Kimkarana. Itthiyo nama ekadivasampi angam avattharitva
nipannasamikamhi hadayam bhinditum na sakkonti. Ayam pana alarike
bhate pose alarikattanca bhatakattanca upagate ekasmim purise
mulenapi anatthike kevalam tamyeva nissaya rajjam pahaya agantva
evam dukkham anubhavante patisantharamattampi na karosi sacepi te
amma tasmim sineho natthi sakalajambudipe aggaraja tam nissaya
kilamatiti tassa kinci datum arahasiti.
     Sa tam sutva khujjaya kujjhi. Atha nam khujja givayam
gahetva antogabbhe khipitva sayam bahi hutva dvaram pidhaya
avinjanarajjumhi olambanti atthasi. Pabhavati tam gahetum asakkonti
dvaramule thatva asakkonti itaram gathamaha
        nahi nuna ayam khujja      labhati jivhaya chedanam
        sunisitena satthena       evam dubbhasitam bhananti.
     Tattha sunisitenati sutthu nisitena tikhinasatthena. Evam
dubbhasitanti evam asotabbayuttakam dubbhasitam bhananti.
     Atha khujja avinjanarajjum gahetva thitava nippunne dubbinite
tava rupam kim karissati kim mayam tava rupam khaditva yapessamati
vatva terasahi gathahi bodhisattassa gunam pakasenti khujjagajjitam
nama gathamaha
        ma nam rupena pamesi    arohena pabhavati
        mahayasoti katvana      karassu rucire piyam.
        Ma nam rupena pamesi    arohena pabhavati
        mahaddhanoti katvana      karassu rucire piyam.
        Ma nam rupena pamesi    arohena pabhavati
        mahabbaloti katvana      karassu rucire piyam.
              Ma... Maharatthoti katvana .pe.
              Ma... Maharajati katvana .pe.
              Ma... Sihassaroti katvana .pe.
              Ma... Vaggussaroti katvana .pe.
              Ma... Bindussaroti katvana .pe.
              Ma... Manjussaroti katvana .pe.
              Ma... Madhurassaroti katvana .pe.
              Ma... Satasippoti katvana .pe.
        Ma nam rupena pamesi    arohena pabhavati
        khattiyoti katvana       karassu rucire piyam.
        Ma nam rupena pamesi    arohena pabhavati
        kusarajati katvana      karassu rucire piyanti.
     Tattha ma nam rupena pamesi arohena pabhavatiti are pabhavati
ma tvam evam kusanarindam attano rupena arohaparinahena pamini evam
pamanam ganhi. Mahayasoti mahanubhavo soti evam hadaye katvana.
Rucireti piyadassane. Karassuti tassa piyam karohiti vadati. Eseva
nayo sabbattha. Apica mahayasoti mahaparivaro. Mahaddhanoti
Mahabhogo. Mahabbaloti mahathamo. Maharatthoti vipularattho.
Maharajati sakalajambudipe aggaraja. Sihassaroti sihasaddasamanasaddo.
Vaggussaroti lilayuttasaro. Bindussaroti sampindighanasaro. Manjussaroti
sundarasaro. Madhurassaroti madhurayuttasaro. Satasippoti paresam santike
asikkhitva attano baleneva nipphannaanekasatasippo. Khattiyoti
okkakapaveniyam jato asambhinnakhattiyo. Kusarajati
sakkadattiyakusatinasamananamo raja. Evarupo hi anno raja
nama natthiti janitva etassa piyam karohiti khujja ettakahi
gathahi tassa gunakatham kathesi.
     Pabhavati tassa vacanam sutva khujje ativiya gajjasi hatthena
papunanti sassamikabhavante janapessamiti khujjam tajjesi.
Sapi tam aham tam rakkhamana pituno te kusarajassa agatabhavam
narocesim hotu ajja ranno arocessamiti mahantena saddena
bhayapesi. Sapi kocideva suneyyati khujjam sannapesi.
     Atha bodhisattopi tam passitum alabhanto satta mase dubbhojanena
dukkhaseyyaya kilamanto cintesi ko me etaya attho satta
mase vasanto tam passitum na labhami ativiya kakkhala sahasika
gantva matapitaro passissamiti. Tasmim khane sakko avajjento
tassa ukkanthitabhavam natva raja satta mase pabhavatim
datthum na labhati labhanakaramassa karissamiti maddaranno dute
Katva sattannam rajunam dutam pahento pabhavati kusarajam chaddetva
agata agacchantu pabhavatim ganhantuti ekekassa visum visum
sasanam pahini. Te mahaparivarena agantva nagaram patva
annamannassa agatakaranam na jananti. Te tvam kasma agato
tvam kasma agatositi pucchitva tamattham natva tam kujjhitva ekam
kira dhitaram sattannam dassati passathassa anacaram upphandeti
no ganhama nanti sabbepi amhakam pabhavatim detu yuddham
vati sasanani pahinitva nagaram parivarayimsu. Maddaraja sasanam
sutva bhitatasito amacce amantetva kim karomati pucchi.
Atha nam amacca deva sattapi rajano pabhavatim nissaya agata
sace na dassati pakaram bhinditva nagaram pavisitva jivitakkhayam
papetva tam ganhissamati vadanti pakare abhindanteyeva
tesam pabhavatim pesessamati vatva imam gathamahamsu
        ete naga upathaddha     sabbe titthanti vammika
        sura maddanti pakaram      anetetam pabhavatinti.
     Tattha upathaddhati atithaddha dappita. Anetetam pabhavatinti
anetu etam pabhavatinti sasanam pahinassu tasma yava ete
nagarapakaram na bhindanti tava nesam pabhavatim pesehi maharajati.
     Tam sutva raja sacaham ekassa pabhavatim pesessami sesa
yuddham karissanti na sakka ekassa datum sakalajambudipe aggarajanam
virupoti chaddetva agata agamanassa phalam labhatu vadhitvana
Nam sattakkhandani katva sattannam rajunam pesessamiti vadanto
anantaram gathamaha
        satta khande karitvana      ahametam pabhavatim
        khattiyanampi dassami        ye mam hantum idhagatati.
     Tassa sa katha sakalanivesane pakata ahosi. Paricarika
gantva raja kira tam satta khandani katva sattannam rajunam
pesessatiti pabhavatiya arocesum. Tam sutva sa maranabhayabhita
asana vutthaya bhaginihi parivuta matu sirigabbham agamasi.
     Tamattham pakasento sattha aha
        avutthahi rajaputti         sama koseyyavasini
        assupunnehi nettehi      dasiganapurakkhatati.
     Tattha samati suvannavanna. Koseyyavasiniti
suvannakhacitakoseyyanivasana.
     Sa matu santikam gantva mataram vanditva paridevamana aha
                tam nuna kakkupanisevitam mukham
                adasadantatharupaccavekkhitam
                subham sunettam virajam ananganam
                chuddam vane thassati khattiyehi.
                Te nuna me asite vellitagge
                kese mudu candanasaralitte
                Samakule sivathikaya majjhe
                padehi gijjha parikaddhayanti.
                Ta nuna me tambanakha suloma
                baha mudu candanasaralitta
                chinna vane ujjhita khattiyehi
                gayha dhamko gacchati yena kamam.
                Te nuna talupanibhe alambe
                nisevite kasikacandanena
                thanesu me lambissati singalo
                matuva putto taruno tanujo.
                Tam nuna sonim puthulam sukottitam
                nisevitam kancanamekhalahi
                chinnam vane khattiyehi avattham
                gayha dhamko gacchati yena kamam.
     Sona vamka singala ca     ye canne santi dathino
     ajara nuna hessanti        bhakkhayitva pabhavatim.
     Sace mamsani haresum        khattiya duragamino
     atthini amma yacitva       anupanthe dahatha nam.
     Khettani amma karetva    kanikarettha ropaye
     yada te pupphita assu      hemantanam himaccaye
     sareyyatha mamam amma        evamvanna pabhavatiti.
     Tattha kakkupanisevitanti sasapakakkalohakakkamattikakakkatilakakka-
daliddakakkamukhacunnakoti imehi pancahi kakkehi upanisevitam.
Adasadantatharupaccavekkhitanti dantamayatharumhi adase paccavekkhitam
tattha oloketva manditam. Subhanti subhamukham. Virajanti vigatarajam
nimmalam. Anangananti gandapilakadidosavirahitam. Chuddanti amma
evarupam mama mukham addha idani khattiyehi chadditam. Vaneti aranne.
Vane thassatiti paridevati. Asiteti kalake. Vellitaggeti
unnatagge. Sivathikayati susanamhi. Parikaddhayantiti evarupe
mama kese manussamamsakhadaka gijjha padehi pariharitva nuna
parikaddhissanti. Gayha dhamko gacchati yena kamanti amma mama
evarupam bahum nuna dhamko gahetva luncitva luncitva khadanto
yena kamam gacchissati. Talupanibheti suvannaphalatalasadise.
Kasikacandanenati sukhumacandanena nisevite. Thanesu meti amma mama
susane patitaya evarupe thane disva mukhena damsetva tesu me
thanesu attano tanujo matu tarunaputto viya nuna singalo lambissatiti.
Soninti katisuphalakam. Sukottitanti gohanukena paharitva suvaddhitam.
Avatthanti chadditam. Bhakkhayitvati amma ete ettaka nuna mama mamsam
khaditva ajara bhavissanti. Sace mamsani haresunti amma sace te
khattiya mayi patibaddhacitta mama mamsani hareyyum atha tumhe atthini
yacitva. Anupanthe dahatha nanti janghamaggamahamagganam
antare daheyyathati vadati. Khettaniti amma mama
Jhapitatthane malavatthuni karetva. Etthati etesu khettesu
kanikararukkhe ropeyya. Himaccayeti himapatatikkame phaggunamase.
Sareyyathati tesam pupphanam cankotakam puretva urusu thapetva mama
dhita pabhavati evamvannati sareyyathati.
     Iti sa maranabhayatajjita matu santike vilapati. Maddarajapi
pharasunca gandikanca gahapetva coraghatako idheva agacchatuti
anapesi. Tassa agamanam sakalarajagehe pakatam ahosi.
Athassa agatabhavam sutva pabhavatiya mata utthayasana sokasamappita
ranno santikam agamasi.
     Tamattham pakasento sattha aha
      tassa mata udatthasi     khattiya devavannini
      disva asinca sunanca       ranno maddassa thipureti.
     Tattha udatthasiti asana vutthaya ranno santikam gantva
atthasi. Disva asinca sunancati antepuramhi alankatamahatale
ranno purato nikkhittam pharasunca gandikanca disva vilapanti
gathamaha
         imina nuna asina      susannam tanumajjhimam
         dhitaram mama hantvana     khattiyanam padassasiti.
     Tattha asinati pharasum sandhayaha. So hi imasmim thane asi
nama jato. Susannam tanumajjhimanti sutthu sannatam tanumajjhimam.
     Atha nam raja sannapento aha devi kim kathesi tava
Dhita sakalajambudipe aggarajanam virupoti chaddetva agamanamagge
avinattheyeva maccum nalatena adaya agata idani attano
rupam nissaya issariyaphalam labhatuti. Sa tassa vacanam sutva dhitu
santikam gantva vilapanti aha
         na me akasi vacanam     atthakamaya puttike
         svajja lohitasanchanna  gacchasi yamasadhanam.
         Evamapajjati poso    papiyanca nigacchati
         yo ce hitanam vacanam    na karam atthadassinam.
         Saceva ajja dharesi    kumarancarudassanam
         kusena jatam khattiyam     suvannamanimekhalam.
         Pujitam natisanghehi      na gacchasi yamakkhayam
         yatthassu bheri nadati     kunjaro patikujjati
         khattiyanam kule bhadde   kim nu sukhataram tato.
         Asso hasisati dvare   kumaro uparodati
         khattiyanam kule bhadde   kim nu sukhataram tato.
         Mayurakoncabhirude      kokilabhinikujjite
         khattiyanam kule bhadde   kim nu sukhataram tatoti.
     Tattha puttiketi tam alapati. Idam vuttam hoti ajja
idha kim karissasi samikassa santike gacchamana rupamadena majjasiti
evam yacantiyapi me vacanam nakasi sa ajja lohitasanchanna
gacchasi yamasadhanam maccurajabhavanam gamissasiti. Papiyancati ito
Papataranca nigacchati. Saceva ajja dharesiti amma sace tvam
cittassa vasam agantva kusanarindam paticca laddham attano rupena
sadisam carudassanam kumaram adharayissasi. Yamakkhayanti evam santepi
yamanivesanam na gaccheyyasi. Tatoti yamhi khattiyakule ayam vibhuti
tamha thana bherisaddena ceva maggavaranakoncanadena ca ninnadita
kusavatika rajakula kim nu sukhataram disva idhagatasiti attho.
Halisatiti hasati. Kumaroti susikkhito so gandhabbakumaro.
Uparodatiti nanaturiyani gahetva upaharam karoti. Kokilabhinikujjiteti
kularajakule sayam patam pavattanaccagitavaditupaharam patippharanti viya
kokilahi abhinikujjiteti.
     Iti sa ettakahi gathahi taya saddhim sallapitva sace
ajja kusanarindo idha assa ime satta rajano palapetva
mama dhitaram dukkha mocetva adaya gaccheyyati cintetva gathamaha
       kaham nukho sattumaddano     pararatthappamaddano
       kuso solarapannano     yo no dukkha pamocayeti.
Tattha solarapannanoti ularapanno.
Tato pabhavati mama matuya kusassa vannam bhanantiya
mukham nappahoti acikkhissami tavassa tassa idheva alarikakammam
katva vasanabhavanti cintetva gathamaha
       idheva so sattumaddano    pararatthappamaddano
       kuso solarapannano     yo no dukkha pamocayeti.
     Athassa mata ayam maranabhayabhita vippalapatiti cintetva
gathamaha
        ummattika nu bhanasi      adu balava bhasasi
        kuso ce agato assa   kim na janemu tam mayanti.
     Tattha balati sammulha anana hutva. Kim na janemuti
kena karanena tam na janeyyama. So hi antaramagge thitova
amhakam sasanam peseyya samussitadhaja caturangini sena pannayetha
tvam pana maranabhayena nam kathesiti.
     Sa evam vutte na me mata saddahati tassa idhagantva
satta mase vasanabhavam na janati dassessami nanti cintetva
mataram hatthe gahetva sihapanjaram vivaritva hattham pasaretva
dassenti gathamaha
        eso alariko poso  kumaripuramantare
        dalham katvana samvelam     kumbham dhovati onatoti.
     Tattha kumaripuramantareti vatapane thita tava dhitanam kumarinam
vasanatthanantare olokehi. Samvelanti kaccham bandhitva kumbham
dhovatiti.
     So kira tada ajja mama manoratho matthakam papunissati
addha maranabhayatajjita pabhavati mama agatabhavam kathessati bhajanani
dhovitva patisamissamiti udakam aharitva bhajanani dhovitum arabhi.
Atha nam mata paribhasanti gathamaha
       veni tvamasi candali      adusi kulagandhini
       katham maddakule jata      dasam kayirasi kamukanti.
     Tattha veniti tacchika. Adusi kulagandhiniti udahu tvam
kuladusika. Kamukanti katham nama tvam evarupe kule jata attano
samikam dasam kareyyasiti.
     Tato pabhavati mama mata imassa mam nissaya evam vasanabhavam
na janati manneti cintetva itaram gathamaha
        namhi veni na candali    na camhi kulagandhini
        okkakaputto bhaddante  tvam nu dasoti mannasiti.
     Tattha okkakaputtoti amma eso okkakaputto tvam
pana dasoti mannasi kasma nam aham dasoti kathessamiti.
     Idanissa yasam vannenti aha
        yo brahmanasahassani    sada bhojeti visati
        okkakaputto bhaddante  tvam nu dasoti mannasi.
        Yassa nagasahassani      sada yojenti visati
        okkakaputto bhaddante  tvam nu dasoti mannasi.
        Yassa rathasahassani       sada yojenti visati
        okkakaputto bhaddante  tvam nu dasoti mannasi.
        Yassa dhenusahassani      sada duhanti visati
        okkakaputto bhaddante  tvam nu dasoti mannasiti.
     Evam taya hi pancahi gathahi mahasattassa yase vannite
athassa mata ayam acchambhitakatham katheti addha evametanti
saddahitva ranno santikam gantva tamattham arocesi. So vegena
pabhavatiya santikam gantva saccam kira amma kusaraja idhagatoti.
Ama tata ajjassa satta masa atikkanta tava dhitanam alarikattam
karontassati. So tassa asaddahanto khujjam pucchi. Sa yathabhutam
kathesi. Tam sutva raja dhitaram garahanto gathamaha
        taggha te dukkatam bale   yam khattiyam mahabbalam
        nagam mandukavannena      na tam akkhasi agatanti.
     Tattha tagghati ekamseneva.
     So dhitaram garahitva vegena tassa santikam gacchanto katapatisantharo
anjalim paggayha attano accayam dassento gathamaha
        aparadham maharaja       tvanno khama rathesabha
        yam tvam annatavesena    nannasimha idhagatanti.
     Tam sutva mahasatto sacaham pharusam vakkhami idhevassa
hadayam phalissati assasessami nanti cintetva bhajanantare thitova
itaram gathamaha
        madisassa na tam channam     soham alariko bhave
        tvanneva me pasidassu    natthi te deva dukkatanti.
     Raja tassa santika patisantharam labhitva pasadam abhiruhitva
pabhavatim pakkosapetva khamapanatthaya pesetum gathamaha
        Gaccha bale khamapehi    kusarajam mahabbalam
        khamapito kusaraja      so te dassati jivitanti.
     Sa pitu vacanam sutva bhaginihi ceva paricarikahi ca parivuta
tassa santikam agamasi. So pana kumbhakaravesena thitova tassa
attano santikam agamanabhavam natva ajja pabhavatiya manam
bhinditva padamule nam kalale nipajjapessamiti sabbam attana
abhatam udakam chaddetva khalamandalamattam thanam madditva ekakalalam
akasi. Sa tassa santikam gantva tassa padamulesu nipatitva
kalalapitthe nisinna tam khamapesi.
     Tamattham pakasento sattha aha
        pitussa vacanam sutva      devavanni pabhavati
        sirasa aggahi pade     kusarajam mahabbalanti.
     Tattha sirasati sirasa nipatitva kusarajanam pade aggahesi.
Gahetva ca pana nam khamapenti tisso gatha abhasi
        yava ratya atikkanta   ta ima deva taya vina
        vande te sirasa pade  ma me kujjha rathesabha.
        Saccante patijanami     maharaja sunohi me
        na capi appiyam tuyham     kareyyami aham puna.
        Evance yacamanaya    vacanam me na kahasi
        idani mam tato hantva  khattiyanam padassatiti.
     Tattha ratyati rattiyo. Ta imati ima ta sabbapi
Taya vina atikkanta. Saccante patijanamiti maharaja ettakam
kalam maya tava appiyameva katam idante aham saccam patijanami
aparampi sunohi me ito patthayaham puna tuyham appiyam na
karissami. Evanceti sace evam yacamanaya mama tvam vacanam na
karissasiti.
     Tam sutva raja sacaham imam tvanneva janissasiti vakkhami
hadayamassa phalissati assasessami nanti cintetva aha
        evante yacamanaya       kim na kahami te vaco
        vikuddho tyasmi kalyani      ma tvam bhayi pabhavati.
        Saccante patijanami        rajaputti sunohi me
        na capi appiyam tuyham        kareyyami aham puna.
        Tava kama hi sussoni       bahudukkham titikkhissam
        bahumaddakulam hantva         nayitum tam pabhavatiti.
     Tattha kim na kahamiti kimkarana tava vacanam na karissamiti.
Vikuddho tyasmiti nikkuddho nikkopo tuyham asmi. Saccanteti
vikuddhabhavanca idani appiyakarananca ubhayante idam saccameva
patijanami. Tava kamati tava kamena tam icchamano. Titikkhissanti
adhivasemi. Bahumaddakulam hantvati maddarajakulam hanitva balakkarena
tam anetum samatthomhiti.
     Atha so sakkassa devaranno paricarikam viya tam attano
paricarikam disva khattiyamanam uppadetva mayi kira dharamaneyeva
Mama bhariyam anne gahetva gamissantiti siho viya rajangane
vijambhamano sakalanagaravasino me agatabhavam janantuti vagganto
nadanto selento appothento idani tesam jivaggaham ganhissami
rathadayo me yojentuti anantaram gathamaha
         yojayantu rathe asse     nanacitte samahite
         atha dakkhatha me vegam      vidhamentassa sattavoti.
     Tattha nanacitteti nanalankaravicitte. Samahiteti asse
sandhaya vuttam. Susikkhite nibbisevaneti attho. Atha dakkhatha
me veganti atha me parakkamam passissathati.
     Sattunam ganhanam nama mayham bharo gaccha tvam nahatva
alankaritva pasadam abhiruhati tam uyyojesi. Maddarajapissa
pariharakaranattham amacce pahini. Te tassa mahanasadvareyeva
sanim parikkhipitva kappake upatthapesum. So katamassukammo
sisanahato sabbalankarapatimandito amaccehi parivuto pasadam
abhiruyha disa vidisa oloketva appotheti. Olokitolokitatthanam
kampittha. So idani me parakkamam passathati aha.
     Tamattham pakasento sattha aha
        tanca tattha udikkhimsu      ranno maddassa thipure
        vijambhamanam sihamva        appothentam digunam bhujanti.
     Tassattho tanca tattha vijambhantam appothentam ranno
antepure vatapanani vivaritva itthiyo udikkhimsu.
     Athassa maddaraja kataanenjakaranam alankatavaravaranam pesesi.
So samussitasetacchattam hatthikkhandham aruyha pabhavatim anethati
tampi pacchato nisidapetva caturanginiya senaya parivuto pacinadvarena
nikkhamitva parasenam oloketva aham kusarajati jivitatthika
urena nipajjantuti tikkhattum sihanadam naditva sattumaddanam akasi.
      Tamattham pakasento sattha aha
        hatthikkhandhanca aruyha     aropetva pabhavatim
        sangamam otaritvana      sihanadam nadi kuso.
        Tassa tam nadato sutva     sihassevitare miga
        khattiya vipalayimsu        kusasaddabhayattita.
        Hattharoha anikattha     rathika pattikaraka
        annamannassa chindanti      kusasaddabhayattita.
        Tasmim sangamasisasmim       passitva tutthamanaso
        kusassa ranno devindo    ada verocanam manim.
        So tam vijitva sangamam    laddha verocanam manim
        hatthikkhandhagato raja     pavekkhi nagaram puram.
        Jivaggaham gahetvana      bandhitva satta khattiye
        sassurassupanamesi        ime te deva sattavo.
        Sabbeva te vasam gantva   amitta vihata tava
        kamam karohi te taya     munca va te hanassu vati.
     Tattha vipalayimsuti satim paccupatthapetum asakkonta
Vipallatthacitta bhijjimsu. Kusasaddabhayattitati kusaranno saddam nissaya
jatena bhayena upadduta mulhacitta. Annamannassa chindantiti
annamannam chindanti maddanti. Bhindimsutipi patho. Tasminti
evam bodhisattassa saddassa vasena bhinne tasmim sangamasise tam
mahasattassa parakkamam passitva tutthahadayo sakko verocanam nama
manikkhandham tassa adasi. Nagaram puranti nagarasankhatam puram.
Bandhitvati tesanneva uttarisatakena pacchabaham bandhitva.
Kamam karohi te tayati tvam attano kamam iccham rucim karohi
ete hi taya dasa katati aha.
     Raja aha
        tumheva sattavo ete    nahi te mayha sattavo
        tvanneva no maharaja    munca va te hanassu vati.
     Tattha tvanneva noti maharaja tvamyeva amhakam issaroti.
     Evam vutte mahasatto kim imehi khattiyehi maritehi
ma nesam agamanam niratthakam hotu pabhavatiya kanittha satta
maddarajadhitaro atthi ta imesam dapessamiti cintetva gathamaha
         ima te dhitaro satta    devakannupama subha
         dadahi nesam ekekam     hontu jamataro tavati.
     Tam sutva maddaraja attano dhitaro datum icchanto gathamaha
         amhakanceva tasanca    tvanno sabbesamissaro
         tvanneva no maharaja   dehi nesam yadicchasiti.
     Tattha tvam no sabbesanti maharaja kusanarinda kim vadasi
tvam etesanca sattannam rajunam mamanca imasanca sabbesam no
issaro. Yadicchasiti yassa yam icchasi tassa tam dehiti.
     So tasanca alankarapetva ekekassa ranno ekekam
adasi.
     Tamattham pakasento sattha panca gatha abhasi
         ekamekassa ekekam     ada sihassaro kuso
         khattiyanam tada nesam     ranno maddassa dhitaro.
         Pinita tena labhena     tuttha sihassare kuse
         sakaratthani payimsu       khattiya satta tavade.
         Pabhavatinca adaya      manim verocanam subham
         kusavatim kuso raja     agamasi mahabbalo.
         Tyassu ekarathe yanta   pavisanta kusavatim
         samana vannarupena      nannamannamatirocayum.
         Mata puttena samganchi    ubhayo ca jayampati
         samagga te tada asum   phitam dharanimavasunti.
     Tattha pinitati santappita. Payimsuti idani appamatta
bhaveyyathati kusanarindena ovadita agamamsu. Agamasiti katipaham
vasitva amhakam rattham gamissamati sassuram apucchitva gato.
Ekarathe yantati dvepi ekaratham abhiruyha gacchanta. Samana
Vannarupenati vannena ca rupena ca samana hutva.
Nannamannamatirocayunti eko ekam natikkamati. Maniratananubhavena
kira mahasatto abhirupo ahosi suvannavanno sobhaggappatto.
Samganchiti athassa mata mahasattassa agamanam sutvava nagare bherim
carapetva mahasattassa bahum pannakaram adaya paccuggamanam
katva samaganchi. So hi matara saddhinneva nagaram padakkhinam
katva sattaham chanakilam kilitva alankatapasadatalam abhiruhi.
Te ubhopi jayapatika samagga ahesum. Tato patthaya yavajivam
samagga sammodamanava phitam dharanim ajjhavasimsuti.
     Sattha imam dhammadesanam aharitva saccani pakasetva jatakam
samodhanesi. Saccapariyosane ukkanthitabhikkhu sotapattiphale
patitthahi. Tada matapitaro maharajakulani ahesum kanittho
anando khujja khujjuttarayeva pabhavati rahulamata sesaparisa
buddhaparisa kusaraja pana ahameva sammasambuddhoti.
                     Kusajatakam nitthitam.
                         Pathamam.
                      ----------



             The Pali Atthakatha in Roman Book 42 page 131-178. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=42&A=2635&modeTY=2              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=42&A=2635&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=28&i=94              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=28&A=733              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=28&A=936              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=28&A=936              Contents of The Tipitaka Volume 28 http://84000.org/tipitaka/read/?index_28

first pageprevious pagedispage pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]