ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pagedispage pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 42 : PALI ROMAN Ja.A.8 pannasa–asitinipata

                      Sonanandajatakam
     devata nusiti idam sattha jetavane viharanto ekam matuposakabhikkhum
arabbha kathesi.
     Vatthu samajatake vatthusadisameva.
     Tada pana sattha ma bhikkhave imam bhikkhum ujjhayittha
poranakapandita sakalajambudiparajjam labhamanapi tam agahetva
matapitaro posentiyevati vatva atitam ahari.
     Atite baranasi brahmavaddhanannama nagaram ahosi. Tattha
manojo nama raja rajjam karesi. Tattha annataro asitikotivibhavo
brahmanamahasalo aputtako ahosi. Tassa brahmani teneva
bhoti puttam patthehiti vutte patthesi. Atha bodhisatto
brahmaloka cavitva tassa kucchismim patisandhim ganhi. Jatassa
cassa sonakumaroti namam karimsu. Tassa padasa gamanakale
annopi satto brahmaloka cavitva tassayeva kucchismim patisandhim
ganhi. Tassa nandakumaroti namam karimsu. Tesam uggahitavedanam
sabbasippanam nipphattim pattanam vayappattam rupasampadam disva
brahmano brahmanim amantetva bhoti puttam sonakumaram
gharabandhanena bandhissamati aha. Sa sadhuti sampaticchitva
puttassa tamattham acikkhi. So alam amma mayham gharavasena
Aham yavajivam tumhe patijaggitva tumhakam accayena himavantam
pavisitva pabbajissamiti aha. Brahmani brahmanassa tamattham
arocesi. Te punappunam kathentapi tassa cittam alabhitva
nandakumaram amantetva tata tenahi tvam kutumbam patipajjahiti
vatva naham bhatara chadditakhelam sisena ukkhipami aham pana
tumhakam accayena bhatarava saddhim pabbajissamiti vutte tesam
vacanam sutva ime dve evam tarunava kame jahanti kimangam pana mayam
sabbeyeva pabbajissamati cintetva tata kim vo amhakam
accayena pabbajjaya idaneva sabbeyeva mayam pabbajissamati
ranno arocetva sabbam dhanam danamukhe visajjetva dasajanam
bhujissam katva natinam databbayuttakam datva cattaropi jana
brahmavaddhananagara nikkhamitva himavantappadese pancavannapadumasanchannam
saram nissaya ramaniye vanasande assamam mapetva pabbajitva
tattha vasimsu. Ubhopi matapitaro patijaggimsu. Patova nesam
dantakatthanca mukhadhovanodakanca datva pannasalanca parivenanca
sammajjitva paniyam upatthapetva arannato madhuraphalaphalani
aharitva matapitaro khadapenti unhena va sitena
va varina nahapenti jata sodhenti padaparikammadini nesam
karonti.
     Evam addhane gate nandapandito maya abhataphalaphalaneva
pathamam matapitaro khadapessamiti cintesi. So puratova gantva
Hiyyo ca parahiyyo ca gahitatthanato yani va tani va patova
aharitva matapitaro khadapeti. Te tani khaditva mukham
vikkhaletva uposathika bhavanti. Sonapandito pana duram gantva
madhuraphalaphalani supakkani aharitva upanameti. Atha nam tata
kanatthena te abhatani mayam patova khaditva uposathika jata
idani no attho natthiti vadanti. Iti tassa varaphalaphalani
paribhogam na labhanti vinassanti. Punadivasesupi tathevati. Evam
so pancabhinnataya duram gantvapi ahari. Te pana na
khadanti. Atha mahasatto cintesi matapitaro me sukhumala
nando yani va tani va apakkadupakkani phalaphalani aharitva
khadapeti evam santepi ime na ciram pavattissanti nivaressami
nanti. Atha nam amantetva nanda ito patthaya phalaphalam
aharitva mamagamanam patimanehi ubhopi ekatova khadapessamati
aha. Evam vuttepi attanova punnam paccasimsanto na tassa
vacanam akasi. Atha mahasatto nando mama vacanam akaronto
ayuttam karoti palapessami nam tato ekakova matapitaro
patijaggissamiti cintetva nanda tvam anovadako panditanam
vacanam na karosi aham jettho matapitaro mameva bhara
ahameva ne patijaggissami tvam idha vasitum na lacchasi annattha
yahiti tassa accharam pahari. So tena palapito tassa santike
thatum asakkonto tam vanditva matapitaro upasankamitva tamattham
Arocetva vanditva attano pannasalam pavisitva kasinam oloketva
tam divasameva pancabhinna atthasamapattiyo nibbattetva cintesi
aham sinerupadato ratanavalukani aharitva mama bhatu pannasalaya
parivene okiritva bhataram khamapetum pahomi evampi na sobhissati
anotattato udakam aharitva mama bhatu pannasalayam parivene
osincitva bhataram khamapetum pahomi evampi na sobhissati sace
me bhataram devatanam vasena khamapeyyam cattaro maharajano
sakkanca anetva bhataram khamapetum pahomi evampi na sobhissati
imam sakalajambudipe manojam aggarajanam adim katva rajano
anetva khamapetum pahomi evam sante mama bhatu guno
sakalajambudipe avattharitva gamissati cando viya suriyo viya ca
pannayissatiti.
     So tavadeva iddhiya gantva brahmavaddhananagare tassa ranno
nivesanadvare otaritva eko kira vo tapaso datthukamoti ranno
arocapesi. Raja kim pabbajitassa maya ditthena aharatthaya
agato bhavissatiti bhattam pahini. So bhattam na icchi.
Tandulam pahini. So tandulam na icchi. Vattham pahini.
So vattham na icchi. Tambulam pahini. So tambulam na icchi.
Athassa santike dutam pahini kimatthaya agatositi. So tena
puttho rajanam upatthatum agatomhiti aha. Tam sutva raja
bahu mama upatthaka attano tapasakammam karotuti pahesi.
So tam sutva aham tumhakam attano balena sakalajambudipe rajjam
gahetva dassamiti aha. Tam sutva raja cintesi pabbajita
nama pandita kinci upayam janissantiti tam pakkosapetva
asane nisidapetva vanditva bhante tumhe kira mayham sakalajambudipe
rajjam gahetva dassathati pucchi. Ama maharajati. Katham
ganhissathati. Maharaja antamaso khuddakamakkhikaya pivanamattampi
lohitam kassaci anuppadetva tava dhanacchedam akatva attano iddhiya
gahetva dassami apica kevalam papancam akatva ajjeva nikkhamitum
vattatiti. So tassa vacanam saddahitva senangaparivuto nagara
nikkhami. Sace senaya unham hoti nandapandito attano
iddhiya chayam karitva sitam karoti deve vassante senaya upari
vassitum na deti unham va sitam va vareti magge kantakakhanu-
kadayo sabbaparissaye antaradhapesi maggam kasinamandalam viya
samam katva sayampi akase cammam pattharitva pallanke nisinno
senaya parivuto gacchati.
     Evam senam adaya pathamam kosalarattham gantva nagarassavidure
khandhavaram nivasapetva yuddham va no detu setacchattam va
detuti kosalaranno dutam pahini. So dutassa vacanam sutva
kujjhitva kim aham na rajati yuddham dammiti senaya purakkhato
nikkhami. Dve sena yujjhitum arabhimsu. Atha nandapandito
dvinnampi antare attano nisidanam ajinacammam mahantam katva pasaretva
Dvihi senahi khittasare cammeneva sampaticchi. Ekasenayapi koci
kandena viddho nama natthi. Hatthagatanam pana kandanam khayena
dvepi sena nirussaha atthamsu. Nandapandito manojarajassa
santikam gantva ma bhayi maharajati assasetva kosalassa
santikam gantva ma bhayi maharaja natthi te paripantho
tava rajjam taveva bhavissati kevalam manojaranno vase pavatti
hotuti aha. So tassa saddahitva sadhuti sampaticchi. Atha
nam manojarajassa santikam netva maharaja kosalaraja tava vase
pavattati imassa rajjam imasseva hotuti. So sadhuti sampaticchitva
tam attano vase vattetva dve senayo adaya angarattham
gantva angarattham gahetva tato magadharatthanti etenupayena
sakalajambudipe rajano attano vase vattetva tato tehi parivuto
brahmavaddhananagarameva gato. Rajjam ganhanto panesa sattannam samvaccharanam
upari sattadivasadhikehi sattamasehi ganhi. So ekekarajadhanito
nanappakarani khajjabhojanani aharapetva ekasatarajano gahetva
tehi saddhim sattaham mahapanam pivi.
     Nandapandito yava raja sattaham issariyasukham anubhoti
tavassa attanam na dassessamiti uttarakurumhi pindaya caritva
himavante kancanaguhadvare sattaham vasi. Manojopi sattame
divase attano mahantam sirivibhavam oloketva ayam yaso na
mayham matapituhi na annehi dinno nandapanditatapasam nissaya
Uppanno tam kho pana me apassantassa ajja sattamo divaso
kaham nukho me yasadayakoti nandapanditam sari. So tassanussaranabhavam
natva agantva purato akase atthasi. So rajanam disva
evam cintesi aham imassa tapasassa devatabhavam va manussabhavam
va na janami sace hi esa manusso sakalajambudipe rajjam
etasseva dassami atha devo devatasakkaramassa karissamiti.
So tam vimamsanto pathamam gathamaha
         devata nusi gandhabbo     adu sakko purindado
         manussabhuto iddhima       katham janemu tam mayanti.
     So tassa vacanam sutva sabhavameva kathento dutiyam gathamaha
         namhi devo na gandhabbo  namhi sakko purindado
         manussabhuto iddhima      evam janahi bharathati.
     Tattha bharathati ratthabharadharitaya tam evam alapati.
     Tam sutva raja manussabhuto kirayam mayham evam bahupakaro
mahantena yasena santappessamiti cintetva aha
         katarupamidam bhoto        veyyavaccam anappakam
         devamhi vassamanamhi     anovassam bhavam aka.
         Tato vatatape ghore   sitacchayam bhavam aka
         tato amittamajjhe ca     saratanam bhavam aka.
         Tato phitani ratthani     vasino te bhavam aka
         tato ekasatakhatye      anuyante bhavam aka.
         Patitassu mayam bhoto     vara tam bhunjamicchasi
         hatthiyanam assaratham       nariyo ca alankata
         nivesanani rammani      mayam bhoto dadamhase.
         Athava ange va magadhe  mayam bhoto dadamhase
         athava assakavantim      sumana damma te mayam.
         Upaddham vapi rajjassa     mayam bhoto dadamhase
         sace te attho rajjena  anusasa yadicchasiti.
     Tattha katarupamidanti katasabhavam. Veyyavaccanti kayaveyyavatakakammam.
Anovassanti avassam yatha devo na vassati tatha katanti attho.
Sitacchayanti sitalacchayam. Vasino teti te ratthavasino amhakam
vasavattino. Khatyeti khattiye. Atthakathayam pana ayameva patho.
Patitassu mayanti tuttha mayam. Vara tam bhunjamicchasiti bhunjanti
ratanassetam namam varam te dadami yam ratanam icchasi tam varehiti
attho. Hatthiyananti adihi sarupato tam ratanam dasseti.
Assakavantinti assakarattham va avantirattham va. Rajjenati
sacepi te sakalajambudipe rajjena attho tampi te datva aham
phalakavudhahattho tumhakam rathassa purato dhavissamiti dipeti.
Yadicchasiti etesu maya vuttesu pakaresu yam icchasi tam
anusasa anapehi.
     Tam sutva nandapandito attano adhippayam avikaronto aha
         na me atthopi rajjena   nagarena dhanena va
         athopi janapadena        attho mayham na vijjatiti.
     Maharaja sace mayi tava sineho atthi ekam me vacanam
karohiti vatva gatha aha
         bhotova ratthe vijite    aranne atthi assamo
         pita mayham janetti ca    ubho sammanti assame.
         Tesaham pubbacariyesu    punnam na labhami katave
         bhavantam ajjhavaram katva   sonam yacemu samvaranti.
     Tattha rattheti rajje. Vijiteti anapavattitthane.
Assamoti himavantaranne eko assamo atthi. Sammantiti
tasmim assame vasanti. Tesahanti tesu aham. Kataveti
vattapativattaphalaphalaharanasankhatam punnam katum na labhami bhata me
sonapandito nama mamekasmim aparadhe ma idha vasasiti mam
panameti. Ajjhavaranti adhivaram te mayam bhavantam saparivaram katva
sonapanditam samvaram yacemu ayatim samvaram yacamati attho.
Yacemi mam varantipi patho. Mayam taya saddhim sonam yaceyyama
khamapeyyama imam varam tava santika ganhamiti attho.
     Atha nam raja aha
         karomi te tam vacanam      yam mam bhanasi brahmana
         etanca kho no akkhahi  kivanto honti yacakati.
     Tattha karomiti aham sakalajambudipe rajjam dadamano ettakam kim
na karissami karomiti vadati. Kivantoti kittaka.
     Nandapandito aha
         parosatam janapada       mahasala ca brahmana
         ime ca khattiya sabbe   abhijata yasassino
         bhavanca raja manojo    alam hessanti yacakati.
     Tattha janapadati gahapatimahasala ca. Brahmanati sarappatta
brahmana ca parosatayeva. Alam hessantiti pariyatta bhavissanti.
Yacakati mamatthaya sonapanditassa khamapanaka.
     Atha nam raja aha
         hatthi asse ca yojentu  ratham sannayha sarathi
         abandhanani ganhatha      padesussarayaddhaje
         assamantam gamissami      yattha sammati kosiyoti.
     Tattha yojentuti hattharoha hatthi assaroha ca asse
kappentu. Ratham sannayha sarathiti samma sarathi tvampi tam ratham
sannayha. Abandhananiti hatthiassarathesu abandhitabbani bhandani
ganhatha. Padesussarayaddhajeti rathe thapitadhajapadesu dhaje ussarayantu
ussapentu. Kosiyoti yasmim assame kosiyagotto vasatiti vadati.
     Tamattham pakasento sattha aha
         tato ca raja payasi   senaya caturangini
         agamasi assamam rammam     yattha sammati kosiyoti.
Ayam abhisambuddhagatha.
     Tattha tato cati bhikkhave evam vatva tato so raja
ekasatakhattiye gahetva mahatiya senaya parivuto nandapanditam
purato katva nagara nikkhami. Caturanginiti caturanginiya senaya
agamasi. Antaramagge vattamanopi avassam gamitaya evam
vutto. Catuvisatiakkhobhinisankhena senabalakayena saddhim maggam
patipanno tassa nandapandito iddhanubhavena atthusabhavitthatam maggam
samam mapetva akaseyeva cammam pattharitva tattha pallankena
nisiditva senaya parivuto alankatahatthikkhandhe nisiditva gacchantena
ranna saddhim dhammayuttam katham kathento situnhadiparissaye varento
agamasi.
     Athassa assamam sampapunadivase sonapandito mama kanitthassa
atirekasattamasadhikani sattavassani nikkhamantassati avajjetva
kahannu kho so etarahiti dibbena cakkhuna olokento catuvisatiya
akkhobhiniparivarehi saddhim ekasatarajano gahetva manneva khamapetum
agacchatiti disva cintesi imehi rajuhi ceva parisahi ca mama
kanitthassa bahuni patihariyani ditthani mamanubhavam ajanitva
ayam kutajatilo attano pamanam na janati amhakam ayyena
saddhim payojetiti mam vambhenta kathenta aviciparayana bhaveyyum
aham iddhipatihariyam nesam dassessamiti. So caturangulamatte amsam
asamphusantam akase kajam thapetva anotattato udakam aharitum
Ranno avidure akasena payasi. Nandapandito tam agacchantam
disva attanam dassetum avisahanto nisinnatthaneyeva antaradhayitva
palayitva himavantam pavisi. Manojaraja tam ramaniyena isivesena
tatha agacchantam disva gathamaha
         kassa kadambayo kajo   vehasam caturangulam
         amsam asamphusam eti        udakaharassa gacchatoti.
     Tattha kadambayoti kadambarukkhamayo. Amsam asamphusam etiti
amsam asamphusanto ayamevagacchati. Udakaharassati udakam aharitum
gacchantassa esa kajo evam eti ko nama tvam kuto va
agacchasiti.
     Evam vuttepi mahasatto gathadvayamaha
         aham sono maharaja     tapaso sahitabbato
         bharami matapitaro      rattindivamatandito.
         Vanaphalanca mulanca        aharitva disampati
         posemi matapitaro     pubbekatamanussaranti.
     Tattha sahitabbatoti sahitabbato silacarasampanno eko
tapaso ahanti vadati. Bharamiti posemi. Atanditoti analaso
hutva. Pubbekatamanussaranti tehi pubbe katam mayham gunam
anussarantoti attho.
     Tam sutva raja tena saddhim assamam datthukamo anantaram gathamaha
         Icchama assamam gantum    yattha sammati kosiyo
         magganno sona akkhahi  yena gacchama assamanti.
     Tattha assamanti tumhakam assamapadam.
     Atha nam mahasatto attano anubhavena assamapadam gamimaggam
mapetva aha
         ayam ekapadi raja      yenetam meghasannibham
         kovilarehi sanchannam    ettha sammati kosiyoti.
     Tassattho maharaja ayam ekapadiko janghamaggo imina
gacchatha yena disabhagena etam meghavannam supupphitakovilarasanchannam
kananam dissati. Ettha mama pita kosiyagotto vasati etassa
so assamoti.
     Tamattham pakasento sattha aha
         idam vatvana pakkami    taramano mahaisi
         vehase antalikkhasmim   anusasitvana khattiye.
         Assamam parimajjitva     pannapetvana asanam
         pannasalam pavisitva     pitaram patibodhayi.
         Ime ayanti rajano  abhijata yasassino
         assama nikkhamitvana    nisidahi mahaise.
         Tassa tam vacanam sutva    taramano mahaisi
         assama nikkhamitvana    dvaramhi upavisiti.
Ima abhisambuddhagatha.
     Tattha pakkamiti anotattam agamasi. Assamam parimajjitvati
bhikkhave so isi vegena anotattam gantva paniyam adaya tesu
rajusu assamam sampattesuyeva agantva paniyaghate paniyamalake
thapetva mahajano pivissatiti vanakusumehi vasetva sammajjanim
adaya assamam sammajjitva pannasaladvare pitu asanam pannapetva
pavisitva pitaram janapesiti attho. Upavisiti uccasane nisidi.
     Bodhisattassa mata panassa pacchato nicatare asane nisidi.
Bodhisatto nicasane ekamante nisidi.
     Nandapandito pana bodhisattassa anotattato paniyam adaya
assamam agatakale ranno santikam gantva assamassavidure khandhavaram
nivasapesi. Atha raja nahatva sabbalankarapatimandito
ekasatarajaparivuto nandapanditam gahetva mahantena sirisobhaggena
bodhisattam khamapetum assamam pavisi. Atha nam tatha agacchantam
pita disva bodhisattam pucchi. Sopissa acikkhi.
     Tamattham pakasento sattha aha
         tanca disvana ayantam   jalantariva tejasa
         khattasanghaparibyulham      kosiyo etadabravi.
         Kassa bheri mudinga ca   sankha panavadendima
         purato patipannani      hasayanta rathesabham.
         Kassa kancanapattena     puthuna vijjuvannina
         yuva kalapasannaddho    ko eti siriya jalam.
         Ukkamukhapahatthamva       khadirangarasannibham
         mukhanca rucirabhati      ko eti siriya jalam.
         Kassa paggahitam chattam     sasalakam manoramam
         adiccaramsavaranam       ko eti siriya jalam.
         Kassa angam pariggayha    valavijanimuttamam
         caranti varapannassa      hatthikkhandhena ayato.
         Kassa setani chattani   ajaniya ca vammika
         samanta parikiranti      ko eti siriya jalam.
         Kassa ekasatam khatya    anuyanta yasassino
         samanta anupariyanti     ko eti siriya jalam.
         Hatthiassarathapatti-      senaya caturangini
         samanta anupariyanti     ko eti siriya jalam.
         Kassesa mahati sena   pitthito anuvattati
         akkhobhini apariyanta    sagarasseva umiyoti.
     Mahasatto tassa namam acikkhanto ima dve gatha abhasi
         rajabhiraja manojo   indova jayatam pati
         nandassajjhavaram eti    assamam brahmacarinam.
         Tassesa mahati sena   pitthito anuvattati
         akkhobhini apariyanta    sagarasseva umiyoti.
     Tattha jalantarivati jalantam viya. Patipannaniti etani turiyani
kassa purato agacchantiti attho. Hasayantati tosenta.
Kancanapattenati tata kassa kancanamayena vijjuvannena
unhisakancanapattena nalatanto parikkhittoti pucchati. Yuvati
taruno. Kalapasannaddhoti sannaddhasaratunhiro. Ukkamukhapahatthamvati
kammaranam uddhane pahattham suvannam viya. Khadirangarasannibhanti
vitacchitakhadirangaravannam. Adiccaramsavarananti adiccaramsinam avaranam.
Angam pariggayhati angam pariggahitva parikkhipitvati attho.
Valavijanimuttamanti valavijanim uttamam. Carantiti sancaranti. Chattaniti
ajaniyapitthe nisinnanam dharitacchattani. Parikirantiti kassa samanta
sabbadisabhagesu parikiriyanti. Caturanginiti etehi hatthiadihi catuhi
angehi samannagata. Akkhobhiniti khobhetum na sakka. Sagarassevati
sagarassa umiyo viya apariyanta. Rajabhirajati ekasatanam rajunam
pujito tesam va adhiko rajati rajabhiraja. Jayatam patiti
jayappattanam tavatimsanam jetthako. Ajjhavaranti mama khamapanatthaya
nandassa parisabhavam upagantva eti.
     Tamattham pakasento sattha aha
         anulitta candanena      kasikuttamadharino
         sabbe panjalika hutva   isinam ajjhupagamunti.
     Tattha ajjhupagamunti bhikkhave sabbepi te rajano surabhicandanena
anulitta uttamakasikavatthadharino sirasi patitthapitaanjalino hutva
Isinam santikam upagata.
     Tato manojaraja tam vanditva ekamantam nisinno patisantharam
karonto gathadvayamaha
         kacci nu bhoto kusalam     kacci bhoto anamayam
         kacci unchena yapetha    kacci mulaphala bahu.
         Kacci damsa ca makasa     appameva sirimsapa
         vane balamigakinne     kacci himsa na vijjatiti.
     Tato param ubhinnam tesam vacanapativacanavasena kathitagathava honti.
         Kusalanceva no raja     atho raja anamayam
         atho unchena yapema    atho mulaphala bahu.
         Atho damsa ca makasa     appameva sirimsapa
         vane balamigakinne     himsa mayham na vijjatiti.
         Bahuni cassa pugani       assame vasato idha
         nabhijanami uppannam     abadham amanoramam.
         Svagatante maharaja    atho te aduragatam
         issarosi anuppatto     yam idhatthi pavediya.
         Tindukani piyalani      madhuke kasamariyo
         phalani khuddakappani      bhunja raja varam varam.
         Idampi paniyam sitam        abhatam girigabbhara
         tato piva maharaja      sace tvam abhikankhasiti.
         Patiggahitam yam dinnam       sabbassa agghiyam katam
         nandassapi nisametha     vacanam yam pavakkhati.
         Ajjhavaramha nandassa    bhoto santikamagata
         sunatu me bhavam vacanam     nandassa parisaya cati.
     Ima yebhuyyena pakatasambandhayeva. Yam panettha apakatam
tadeva vakkhami. Pavedayati yam imasmim thane tava abhirucitam atthi
tam no kathehiti vadati. Khuddakappaniti etani nanarukkhaphalani
khuddakamadhupatibhagani madhurani. Varam varanti ito uttamuttamam
gahetva bhunja. Girigabbharati anotattato. Sabbassa agghiyanti
yena mayam apucchita tam amhehi patiggahitam nama tumhehi
ca dinnameva nama. Ettavata imassa janassa sabbassa agghiyam
tumhehi katam amhakam tava sabbam katam. Nandassapiti amhakam
tava sabbam katam idani nandapandito kinci vattukamo tassapi
tava vacanam sunatha. Ajjhavaramhati mayam hi na annena karanena
agata nandassa pana parisa hutva tumhakam khamapanatthaya agatati
vadati. Bhavanti bhavam sonapandito sunatu.
     Evam vutte nandapandito utthayasana matapitaro ca
bhataranca vanditva parisaya saddhim sallapanto aha
         parosatam janapada      mahasala ca brahmana
         ime ca khattiya sabbe  abhijata yasassino
         bhavanca raja manojo   anumannantu me vaco.
         Ye vasanti samitaro    yakkhani idha assame
         aranne bhutabhabyani     sunantu vacanam mama.
         Namo katvana bhutanam    isim vakkhami subbatam
         so tyaham dakkhina bahu tava kosiyasammato.
         Pitaram me janettim ca    bhattukamassa me sato
         vira punnamidam thanam      ma mam kosiya varaya.
         Sabbhihetam upannatam     mametam upanissaja
         utthanaparicariyaya     digharattam taya katam
         matapitusu punnani     mama lokadado bhava.
         Tatheva santi manuja     dhamme dhammapadam vidu
         maggo saggassa lokassa  yatha janasi tvam ise.
         Utthanaparicariyaya     matapitusukhavaham
         tam mam punnabhivareti    ariyamaggavaro naroti.
     Tattha anumannantuti anubujjhantu sadhukam katva paccakkham
karontuti attho. Samitaroti samagata. Aranne bhutabhabyaniti
imasmim himavantaranne yani bhutani ceva vuddhimariyadappattani
bhabyani ca tarunadevatani tani sabbani mama vacanam sunantuti
attho. Namo katvanati idam so parisaya sannam datva tasmim
vanasande nibbattadevatanam namakaram katvava aha. Tassattho
ajjeva bahuhi himavantadevatahi mama bhatikassa dhammakathasavanattham
agatahi bhavitabbam ayam hi vo namakaro tumhepi mayham
Sahaya hothati. So devatanam anjalim pagganhitva parisanjanapetva
isim vakkhamiti adimaha. Tattha isinti sonapanditam sandhaya vadati.
Sammatoti bhataro nama angasama honti tasma so te aham dakkhina
bahuti sammato tena me khamitum arahathati dipeti. Virati viriyavanta
mahaparakkama. Punnamidam thananti idam matapituupatthanam nama punnam
saggasamvattanikakaranam tam karontam mam ma varayati vadati. Sabbhihetanti
etam hi matapituupatthanam nama panditehi upannatam upagantva
natanceva vannitanca. Mametam upanissajati idam mayham nissaja
visajjehi dehi. Utthanapadacariyayati utthanena padacariyaya
ca. Katanti digharattam taya kusalam katam. Punnaniti idani
aham matapitusu punnani kattukamo. Mama lokadadoti tassa
mama tvam saggalokam dado hohi aham hi tesam vattam upatthanam
katva devaloke aparimanam yasam labhissami tassa me tvam
dayako hohiti vadati. Tathevati yatha tvam janasi tatheva
annepi manuja imissam parisayam santi te nanappakare dhamme
idam jetthapacayikabhavasankhatam dhammakotthasam vadanti. Kinti.
Maggo saggassa lokassati. Sukhavahanti upatthanena ca paricariyaya
ca matapitunam sukhavaham. Tam manti tam mam evam sammapatijaggantampi
bhata sonapandito tamha punna abhivareti nivareti.
Ariyamaggavaroti ariyamaggassa avaroti. So evam punnam nivarento
Ayam naro mama piyadassanataya ariyasankhatasasa devalokassa maggavarako
nama hotiti.
     Evam nandapanditena vutte mahasatto imassa tava tumhehi
vacanam sutam idani mayhampi vacanam sunathati savento aha
       sunantu bhonto vacanam        bhaturajjhavara mama
       kulavamsam maharaja          poranam parihapayam
       adhammacari yo jettho      nirayam so upapajjati.
       Ye ca dhammassa kusala       poranassa disampati
       carittena ca sampanna      na te gacchanti duggatim.
       Matapita ca bhata ca      bhagini natibandhava
       sabbe jetthassa te bhara   evam janahi bharatha.
       Adiyitva garum bharam        naviko viya ussahe
       dhammanca nappamajjami        jettho casmi rathesabhati.
     Tattha bhaturajjhavara mamati mama bhatu parisa hutva agata
bhavanto sabbepi rajano mamapi tava vacanam sunantu. Parihapayanti
parihapento. Dhammassati jetthapacayanadhammassa paveniyadhammassa.
Kusalati cheka. Carittena cati acarasilena sampanna. Bharati
sabbe ete jetthena vahitabba patijaggitabbati tassa bhara nama.
Naviko viyati yatha navaya garubharam adiyitva samuddamajjhe
navam sotthina netum naviko ussaheti vayamati saha navaya
sabbam bhandam ca jano ca tasseva bharo hoti tatha mameva
Sabbe nataka bhara ahanca ete patijaggitum ussahami sakkomi
tanca jetthapacayanadhammam nappamajjami na kevalanca etesanneva
sakalassapi lokassa jettho casmi tasma ahameva saddhim nandena
patijaggitum yuttoti.
     Tam sutva sabbepi te rajano attamana hutva jetthabhatikassa
kira avasesa bharati ajja amhehi natanti nandapanditam pahaya
mahasattam sannissita hutva tassa thutim karonta dve gatha abhasimsu
       adhigatamha tame nanam   jalamva jatavedato
       evameva no bhavam dhammam  kosiyo pavidamsayi.
       Yatha udayamadicco     vasudevo pabhankaro
       paninam pavidamseti       rupam kalyanapapakam
       evameva no bhavam dhammam  kosiyo pavidamsayiti.
     Tattha adhigatamhati mayam ito pubbe jetthapacayanadhammam
paticchadake tame vattamana na janama ajja jatavedato jalamva
nanam adhigata. Evameva noti yatha mahandhakare pabbatamatthake
jalito jatavedo samanta alokam pharanto rupani padissati tatha
no bhavam kosiyagotto dhammam pavidamsayiti. Vasudevoti vasudevo
vasujotano ca dhammappakasanoti attho.
     Iti mahasatto ettakam kalam nandapanditassa patihariyani
disva tasmim pasannacitte te rajano attano nanabalena tasmim
pasadam bhinditva attano katham gahapetva sabbeva te rajano
Attano mukhalokite akasi.
     Atha nandapandito bhata me pandito byatto dhammakathiko
sabbepi me rajano bhinditva attano pakkhe kari thapetva
imam anno mayham patissaranam natthi imameva yacissamiti cintetva
imam gathamaha
         evam me yacamanassa     anjalim navabujjhatha
         tava pathacaro hessam       vutthito paricarakoti.
     Tassattho sace tumhe mama evam yacamanassa khamapanatthaya
paggahitaanjalim navabujjhatha na patigganhatha tumhe matapitaro
upatthahatha aham pana tumhakam pathacaro bhaveyyam vacanakaro hessam
rattindivam analasabhavena vutthito paricarako aham tumhe
patijaggissamiti.
     Mahasattassa pakatiyapi nandapandite doso va veram va
natthi atithaddham vacanam kathentasseva panassa manahapanattham niggahavasena
tatha katva idani tassa vacanam sutva tutthacitto tasmim pasadam
uppadetva nanda idani te khamami matapitaro ca patijaggitum
labhissasiti tassa gunam pakasento aha
         addha nanda pajanasi    saddhammam sabbhidesitam
         ariyo ariyasamacaro    balham tvam mama ruccasi.
         Bhavantam vadami bhotinca    sunatha vacanam mama
         nayam bharo bharamatto   ahu mayham kudacanam.
         Tam mam upatthitam santam      matapitusukhavaham
         nando ajjhavaram katva   upatthanaya yacati.
         Yo ce icchati kamena   santanam brahmacarinam
         nandam vo varatha ekekam   mam nando upatitthatuti.
     Tattha ariyoti sundaro. Ariyasamacaroti sundaracarovasi
jato. Balhanti idani tvam mama ativiya ruccasi. Sunathati
amma tata tumhe mama vacanam sunatha. Nayam bharoti ayam
tumhakam patijagganabharo na kadaci mama bharamatto ahu. Tam
manti tam bharoti amannittha tam mam tumhe upatthitam samanam.
Upatthanaya yacatiti tumhe upatthatum mam yacati. Yo ce icchatiti
mayham hi tvam me mataram va pitaram va upatthahati vattum na
yuttam tumhakam pana santanam brahmacarinam yo eko icchati
tam vadami kamena nandam vo varatha tam mama kanittham nandam
rocetha tumhesu kam esa upatthatu ubhopi hi mayam tumhakam
puttayevati.
     Atha mata asana vutthaya tata sonapandita cirappavuttho
vo kanittho evam ciragatampi tam yacitum na visahami mayanhi
tannissita idani pana taya anunnata aham etam nandam
brahmacarinam bahahi upaguyhitva sise upasinghayitum labheyyanti
imamattham pakasenti gathamaha
         Taya tata anunnata   sona tannissita mayam
         upaghayitum labhe nandam    muddhani brahmacarinanti.
     Atha mahasatto tenahi amma anujanami tvam gaccha
puttam nandam alingitva sisam ghayitva cumbitva tava hadaye sokam
nibbapehiti aha. Sa tassa santikam gantva nandapanditam
parisamajjheyeva alingitva tam sise ghayitva cumbitva hadaye
sokam nibbapetva mahasattena saddhim sallapanti aha
         assatthasseva tarunam     pallavam maluteritam
         cirassam nandam disvana    hadayam me pavedhati.
         Yada suttapi supine    nandam passami agatam
         udagga sumana homi    nando no agato ayam.
         Yada ca patibujjhitva    nandam passami nagatam
         bhiyyo avisati soko   domanassam anappakam.
         Saham ajja cirassampi     nandam passami agatam
         bhattu ca mayhanca piyo   nando no pavisi gharam.
         Pitu ca nando suppiyo   yam nando nappavase gharam
         labhatu tata nando tam    mam nando upatitthatuti.
     Tattha maluteritanti yatha vatahatam assatthassa pallavam
kampati evam cirassam nandam disvana ajja mama hadayam kampatiti
vadati. Suttati tata sona yada aham suttapi supine nandam
agatam passami tadapi udagga homiti. Bhattu cati samikassa
Ca me mayhanca piyo. Nando no pavisi gharanti tata putto
no nando pannasalam pavisatu. Yanti yasma pitupi sutthu piyo
tasma puna imamha ghara nappavaseyya. Nando tanti tata
nando yam icchati tam labhatu. Mam nandoti tata sona tava
pitaram tvam upatthahi nando mam upatthahatuti.
     Atha mahasatto evam hotuti matu vacanam sampaticchitva
nanda taya jetthakakotthaso laddho mata nama atigunakarika
tam appamatto hutva patijaggeyyasiti ovaditva matu gunam
pakasento dve gatha abhasi
         anukampaka patittha ca     pubbe rasadadi ca no
         maggo saggassa lokassa    mata tam varate ise.
         Pubbe rasadadi gotti      mata punnupasanhita
         maggo saggassa lokassa    mata tam varate iseti.
     Tattha anukampakati muduhadaya. Pubbe rasadaditi pathamameva
attano khirasankhatassa rasassa dayika. Mata tanti mama mata
mam na icchati tam varati icchati. Gottiti gopayika.
Punnupasanhitati punnupanissita punnadayika.
     Evam mahasatto dvihi gathahi matu gunam kathetva punagantva
tassa asane nisinnakale nanda tvam dukkarakarikam mataram labhi
ubhopi mayam matara dukkhena samvaddhita idani tvam appamatto
patijaggahi amadhurani phalaphalani ma khadapehiti vatva
Parisamajjheyeva matu dukkarakarikatam pakasento aha
        akankhamana puttaphalam     devataya namassati
        nakkhattani ca pucchati      utusamvaccharani ca.
        Tassa utusi nahataya     hoti gabbhassavakkamo
        tena dohalini hoti       suhada tena vuccati.
        Samvaccharam va unam va      pariharitva vijayati
        tena sa janayanti ca      janetti tena vuccati.
        Thanakkhirena gitena        angapavuranena ca
        rodantam puttam toseti     tosenti tena vuccati.
        Tato vatatape ghore    mammam katva udikkhati
        darakam appajanantam       posenti tena vuccati.
        Yanca matu dhanam hoti      yanca hoti pituddhanam
        ubhayampetassa gopeti     api puttassa no siya.
        Evam putta adum putta      iti mata vihannati
        pamattam paradaresu        nissive pattayobbane
        sayam puttam anayantam      iti mata vihannati.
        Evam kicchabhato poso    matu aparicarako
        matari micchacaritvana     nirayam so upapajjati.
        Evam kicchabhato poso    pitu aparicarako
        pitari micchacaritvana      nirayam so upapajjati.
        Dhanapi dhanakamanam        nassati iti me sutam
        mataram aparicaritvana      kiccham va so nigacchati.
        Dhanapi dhanakamanam        nassati iti me sutam
        pitaram aparicaritvana       kiccham va so nigacchati.
        Anando ca pamodo ca    sada hasitakilitam
        mataram paricaritvana       labbhametam vijanato.
        Anando ca pamodo ca    sada hasitakilitam
        pitaram paricaritvana        labbhametam vijanato.
        Dananca piyavaca ca      atthacariya ca ya idha
        samanata ca dhammesu      tattha tattha yatharaham.
        Ete kho sangaha loke  rathassaniva yayato
        ete ca sangaha nassu   na mata puttakarana
        labhetha manam pujam va      pita va puttakarana.
        Yasma ca sangaha ete   samapekkhanti pandita
        tasma mahattam papponti    pasamsa ca bhavanti te.
        Brahmati matapitaro     pubbacariyati vuccare
        ahuneyya ca puttanam    pajaya anukampaka.
        Tasma hi te namasseyya   sakkareyyatha pandito
        annena atho panena     vatthena sayanena ca
        ucchadanena nahapena     padanam dhovanena ca.
        Taya nam paricariyaya      matapitusu pandito
        idheva nam pasamsanti        pecca sagge pamodatiti.
     Tattha puttaphalanti puttasankhatam phalam. Devataya namassatiti
putto me uppajjatuti devataya namakaram karoti ayacati.
Nakkhattani ca pucchatiti katarena nakkhattena jato putto dighayuko
hoti katarena appayukoti evam nakkhattani ca pucchati.
Utusamvaccharani cati channam utunam katamamhi utumhi jato dighayuko
hoti katamamhi utumhi appayuko hoti kativassaya va matu
jato putto dighayuko hoti kativassaya appayuko hotiti
evam utusamvaccharani ca pucchati. Utusi nahatayati pupphe uppanne
utumhi nahataya. Avakkamoti tinnam sannipata gabbhavakkanti
hoti kucchiyam gabbho patitthati. Tenati tena gabbhena sa
dohalini hoti. Tenati tada tassa kucchimhipi nibbattapajaya
sineho uppajji tena karanena suhadati vuccati. Tenati tena
karanena sa janayantiti ca janettiti ca vuccati. Angapavuranena
cati thanantare nipajjapetva sarirasamphassam pharapenti angasankhateneva
pavuranena. Tosentiti sannapenti hasenti. Mammam katva
udikkhatiti aho puttassa me upari vato paharati atapo paharatiti
evam mammakaram katva siniddhena hadayena udikkhati. Ubhayampetassati
ubhayampetam dhanam etassa puttassa atthaya annesam adassetva
saragabbhadisu mata gopeti. Evam putta adum puttati andhabala
Putta evam rajakuladisu appamatto hohi adum ca kammam karohiti
sikkhapenti. Iti mata vihannatiti kilamati. Pattayobbaneti
putte pattayobbane tam puttam nissive paradaresu pamattam sayam
anagacchantam natva assupunnehi nettehi puttam olokenti.
Vihannatiti kilamati. Kicchabhatoti kicchena abhato patijaggito.
Micchacaritvanati mataram apatijaggitva. Dhanapiti dhanampi. Ayameva
va patho. Idam vuttam hoti dhanakamanam uppannam dhanampi mataram
apatijaggantanam nassatiti me sutanti. Kiccham va soti iti dhanam va
tassa nassati dukkham va so nigacchati. Labbhametanti etam idha
loke ca paraloke ca anandadisukham mataram paricaritva vijanato
panditassa labbham sakka laddhum tadisenati attho. Danancati
matapitunam danam databbam piyavacanam bhanitabbam uppannakiccasadhanavasena
attho caritabbo. Dhammesuti jetthapacayanadhammesu tattha tattha
parisamajjhe va rahogatanam va abhivadanadivasena samanattata
katabba na raho abhivadanadini katva parisati na katabbani
sabbattha samaneneva bhavitabbam. Ete ca sangaha nassuti sace
ete cattaro sangaha na bhaveyyum. Samapekkhantiti samma nayena
karanena pekkhanti. Mahattanti setthattam. Brahmati puttanam
brahmasama uttamava settha. Pubbacariyati pathamacariya.
Ahuneyyati ahunam patiggahaka yassa kassaci sakkarassa anucchavika.
Annena athoti athava panena ca. Peccati kalakiriyapariyosane
Ito gantva sagge pamodati.
     Evam mahasatto sinerum parivattento viya dhammadesanam nitthapesi.
Tam sutva sabbepi te rajano balakaya ca pasidimsu. Atha mahasatto
te rajano pancasu silesu patitthapetva danadisu punnesu
appamatta hothati ovaditva uyyojesi. Sabbepi te rajano
dhammena rajjam karetva ayuhapariyosane devanagaram purayimsu.
Sonapandito ca nandapandito ca yavatayukam matapitaro paricaritva
brahmalokaparayana ahesum.
     Sattha imam dhammadesanam aharitva saccani pakasetva jatakam
samodhanesi. Saccapariyosane matapituposakabhikkhu sotapattiphale
patitthahi. Tada matapitaro maharajakulani ahesum. Manojo
raja sariputto ahosi. Ekasataraja asitimahathera ceva
annataramahathera ca. Catuvisati akkhobhiniyo buddhaparisa.
Nandapandito anando ahosi. Sonapandito pana ahamevati.
                   Sonanandajatakam nitthitam.
                         Dutiyam.
               Iti sattatinipatavannana nitthita.
                      -----------
@Footnote:
@*** hanranir m+mikhramula ***



             The Pali Atthakatha in Roman Book 42 page 179-210. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=42&A=3626&modeTY=2              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=42&A=3626&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=28&i=134              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=28&A=943              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=28&A=1159              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=28&A=1159              Contents of The Tipitaka Volume 28 http://84000.org/tipitaka/read/?index_28

first pageprevious pagedispage pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]