ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pagedispage pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 43 : PALI ROMAN Ja.A.9 mahanipat (1)

                     Mahanipata vannana
                     -------------
                      suvannasamajatakam
     ko nu mam usuna vijjhiti idam sattha jetavane viharanto
ekam matuposakam bhikkhum arabbha kathesi.
     Savatthiyam kira attharasakotivibhavassa ekassa setthikulassa
ekaputtako ahosi. So matapitunam piyo manapo ahosi.
So ekadivasamhi pasadavaragato sihapanjaram ugghatetva mahavithiyam
olokento gandhamaladihattham mahajanam dhammassavanatthaya jetavanam
gacchantam disva ahampi tena saddhim gamissamiti gandhamaladini gahapetva
viharam gantva vatthabhesajjapanakadini samghassa dapetva
gandhamaladihi ca bhagavantam pujetva vanditva ekamantam nisinno
dhammam sutva kamesu adinavam disva pabbajjaya anisamsam sallakkhetva
parisaya vutathitaya bhagavantam vanditva pabbajjam yaci. Atha
nam bhagava evamaha matapituhi ananunnatam puttam tathagata na
pabbajentiti. Tam sutva kulaputto bhagavantam vanditva geham
gantva sagaravena matapitaro vanditva evamaha ammatata
tathagatassa santike pabbajissamiti. Athassa matapitaro tassa
vacanam sutva ekaputtakabhavena sattadha bhijjamanahadaya viya
puttasinehena kampamana evamahamsu tata piyaputtaka tata kulankura
Tata nayana tata panasadisa taya vina katham jivama tayi patibaddham
no jivitam mayam hi tata jarajinna vuddha mahallaka ajja va
suve va parasuve va maranam papunissama amhe ohaya gacchahi
tata pabbajja nama atidukkara sitena atthe sati unham labhati
unhena atthe sati sitam labhati tasma tata ma pabbajahiti.
Tam sutva kulaputto dukkhi dummano onatasiso pajjhayanto nisidi
sattaham niraharo ahosi. Athassa matapitaro evam cintayimsu
sace no putto ananunnato marissati na puna passama pabbajjaya
jivamanam puna passissamati cintetva ca pana tata piyaputtaka
tam  pabbajjaya anujanama pabbajahiti anujanimsu. Tam sutva
kulaputto tutthamanaso hutva sakalasariram onametva matapitunam
padesu vanditva apucchitva savatthinagarato nikkhamitva jetavanam
gantva bhagavantam vanditva pabbajjam yaci. Sattha ekam bhikkhum
anapesi. So tam pabbajesi. Tassa pabbajitakalato patthaya
mahalabhasakkaro nibbatti. So acariyupajjhaye aradhetva
laddhupasampado panca vassani dhammam pariyapunitva cintesi aham
idha akinno viharami nametam patirupanti. Vipassanadhuram puretukamo
hutva upajjhayassa santike kammatthanam uggahetva jetavana
nikkhamitva ekam paccantagamam gantva tam nissaya aranne
vihasi. So tattha vipassanam vaddhetva dvadasa vassani ghatentopi
vayamantopi visesam nibbattetum nasakkhi. Matapitaropissa
Gacchante kale duggata ahesum. Ye hi nesam khettam va vanijjam va
payojesum te imasmim kule putto va bhataro va codetva
saretva amhe ganhanta nama natthiti attano attano
hatthagatam dhanam gahetva yatharucim palayimsu. Gehe dasakammakaradayopi
hirannasuvannadini gahetva palayimsu. Aparabhage dve
jana duggatatara kapana hutva hatthe udakasincanampi alabhitva geham
vikkinitva aghara hutva paramakarunnabhavappatta pilotikam nivasetva
kapalahattha itocitoca bhikkhaya carimsu. Tasmim kale eko bhikkhu
jetavana nikkhamitva tassa vasanatthanam agamasi. So tassa
agantukavattam katva sukhanisinnova bhante kuto agatatthati pucchitva
jetavana avusoti vutte satthuno ceva mahasavakadinanca arogayam
pucchitva tato matapitunam pavuttim pucchi kim bhante savatthiyam asukassa
nama setthikulassa arogayanti. Avuso ma tassa kulassa pavuttim
pucchati. Kim bhanteti. Avuso tassa kira kulassa eko putto
atthi so sasane pabbajito tassa pabbajitakalato patthaya evancetam
kulam parikkhinam ahosi idani dve jana kapana paramakarunnappatta
kapalahattha bhikkhaya carantiti. So tassa vacanam sutva
sakabhavena santharetum asakkonto assupunnehi nettehi
roditum arabhi. Thero tam disva avuso kim rodasiti. Bhante
te mayham matapitaro aham tesam puttoti. Avuso tava matapitaro
tam nissaya vinasam patta gaccha tavam ne patijaggahiti.
So aham dvadasa vassani ghatentopi vayamantopi maggam va phalam
va nibbattetum nasakkhim aham abhabbo bhavissami kim me pabbajjaya
aham gihi hutva matapitaro posetva danam datva saggaparayano
bhavissamiti cintetva arannavasam tassa therassa niyyadetva tam
vanditva puna divase arannato nikkhamitva anupubbena gantva
savatthito avidure jetavanapitthiviharam sampapunati. Tattha dve
magga ahesum. Tesu eko maggo jetavanam gacchati eko savatthiyam
gacchati. So tattheva thatva kim nukho pathamam matapitaro passissami
udahu dasabalanti cintetva maya matapitaro ciram ditthapubba
ito patthaya pana me buddhassa dassanam dullabham bhavissati
ajja sammasambuddham disva dhammam sutva sve patova matapitro
passissamiti savatthimaggam pahaya jetavanamaggam gantava sayanhasamaye
jetavanam pavisi.
     Tam divasam pana sattha paccusakale lokam olokento imassa
kulaputtassa upanissayam addasa. So tassa agamanakale matuposakasuttena
matapitunam gunam vannesi. So pana bhikkhu parisapariyante
thatva madhuradhammakatham sunanto va cintesi aham gihi hutva
matapitaro patijaggitum sakkomiti cintesim sattha pana pabbajitopi
samano matapitunam upakarako namati vadati sacaham sattharam
adisva va gato assam evarupaya pabbajjaya parihino bhaveyyam
idani pana gihi ahutva pabbajitova samano matapitaro
Posessamiti. So sattharam vanditva jetavana nikkhamitva salakaggam
gantva salakabhattanca salakayagunca gahetva dvadasa vassani
aranne vutthabhikkhu parajikapatto viya ahosi. So patova
savatthiyam pavisitva kim nukho pathamam yagum ganhissami udahu
matapitaro passissamiti cintetva kapananam santikam tucchahatthena
gantum ayuttanti cintetva yagum gahetva etesam poranagehadvaram
gato. Matapitaropissa yagum bhikkhaya caritva paragehabhittim
nissaya viharanti. So upagantva te nisinnake kapanabhavamapanne
disva uppannasoko assupannehi nettehi tesam avidure
atthasi. Te tam disvapi na sanjanimsu. Athassa mata bhikkhu
bhikkhatthaya thito bhavissatiti sannaya bhante tumhakam databbayuttakam
natthi aticchatha bhanteti aha. So tassa katham sutva uppannabalavasoko
hadayarupam sokam gahetva assupunnehi nettehi tattheva
atthasi taya dutiyampi tatiyampi vuccamanopi atthasiyeva. Athassa
pita mataram aha gaccha tam janahi putto nukho no esoti.
Sa utthaya tassa santikam gantava oloketva tam sanjanitva
puttassa padamule nipatitva paridevi. Pitapissa tattheva gantva
parodi. Mahantam karunnam ahosi. Sopi matapitaro disva
sakabhavena santharetum asakkonto assuni pavattesi. So sokam
adhivasetva ammatata ma cintayittha aham vo posessamiti
matapitaro assasetva yagum payetva ekamante nisidapetva
Puna bhikkham aharitva te bhojetva attano bhikkham pariyesitva
tesam santikam gantava puna bhattena pucchitva tehi na bhunjamati
vutte sayam bhattakiccam katva te ekamante vasapesi. So tato
patthaya imina niyamena matapitaro patijaggi. Attana laddhani
pakkhikabhattadinipi tesamyeva datva sayam bhikkhaya caritva labhamano
bhunjati alabhamano na bhunjati vassavasikampi annampi yam kinci
labham labhitva tesamyeva deti tehi paribhuttam jinnapilotikam aggalam
katva dhovitva rajitva sayam paribhunjati. Bhikkham labhamanadivasam
panassa appam  alabhamanadivasa bahutara ahesum. Athassa
nivasanaparuppanampi atilukham hoti. So matapitaro patijaggantoyeva
aparabhage kiso lukho dubbanno uppanduppandukajato
dhamanisanthatagatto ahosi. Atha nam sandittha sambhatta bhikkhu disva
pucchimsu avuso pubbe tava sariravanno sobhati idani pana kiso
lukho dubbanno uppanduppandukajato dhamanisanthatagattosi bayadhi
nukho te uppannoti. So natthi me avuso bayadhi apica
palibodho me atthiti tam pavuttim arocesi. Avuso sattha
saddhadeyyam vinipatetum na deti tavam pana saddhadeyyam gahetva
gihinam dadamano ayuttam karositi ahamsu. So tesam katham sutva
lajjito ohiyi. Te ettakenapi asantuttha bhagavato santikam
gantava bhante asuko nama bhikkhu saddhadeyyam vinipatetva gihino
posesiti satthuno arocesum. Sattha tam bhikkhum pakkosapetva
Saccam kira tavam bhikkhu saddhadeyyam gahetva gihino posesiti
pucchitva saccam bhanteti vutte tassa tam kiriyam vannetukamo
attano ca pubbacariyam pakasetukamo hutva bhikkhu tavam gihino
posento ke posesiti pucchi. Matapitaro me bhanteti. Sattha
tassa ussaham janetum sadhu sadhu bhikkhuti tikkhattum sadhukaram datva
tavam maya gatamagge thito ahampi pubbacariyam caranto matapitaro
posesinti aha. So bhikkhu assasam patilabhi. Atha sattha taya
pubbacariyaya avikaranattham tehi bhikkhuhi yacito atitam ahari.
     Atite bhikkhave baranasinagarato avidure nadiya orimatire
eko nesadagamo ahosi. Paratirepi eko nesadagamo ahosi.
Ekekasmim game panca panca kulasatani vasanti. Dvisu gamesu dve
nesadajetthaka sahayaka ahesum. Te daharakaleyeva evam katikam karimsu
sace amhesu ekassa dhita hoti ekassa putto tesam avahavivaham
karomati. Atha orimatire gamajetthakassa gehe putto vijayi.
Jatakkhaneyevassadukulena patiggahitatta dukulo taveva namam karimsu.
Itarassa gehe dhita vijayi. Tassa paratire jatatta parikati namam
karimsu. Te ubhopi abhirupa pasadika suvannavanna ahesum
te nesadakule jatapi panatipatannama na karimsu. Aparabhage
solasavassuddesikam dukulakumaram matapitaro ahamsu tata kumarikam
te anessamati. So pana brahmalokato agato suddhasatto
ubhopi kanne pidahitva na me gharavasena attho ammatata
Ma evam avacutthati vatva yava dutiyampi tatiyampi vuccamanopi
na icchi. Parikapi matapituhi amma amhakam sahayakassa putto
atthi so abhirupo pasadiko suvannavanno tassa tam dassamati
vuttapi tatheva vatva ubho kanne pidahi. Sapi brahmalokato
agata suddhasatta. Tada dukulakumaropi tassa rahassena sasanam
pahini sace parika methunadhammena atthika annassa geham
gacchatu mama methunachando natthiti. Sapi tassa tatheva sasanam
pesesi. Matapitaro pana tesam anicchamanananneva avahavivaham
karimsu. Te ubhopi kilesasamuddam anotaritva dve mahabrahmano
viya ekato vasimsu. Dukulakumaro pana maccham va migam va na mareti
antamaso ahatamamsampi na vikkinati. Atha nam matapitaro vadimsu
tata tavam nesadakule nibbattopi neva gharavasam icchasi na panavadham
karosi kinnama karissasiti. So evamaha ammatata tumhesu
anujanantesu mayam pabbajissamati. Tam sutva matapitaro tenahi
pabbajathati anujanimsu. Te tutthahattha matapitaro vanditva gamato
nikkhamma anupubbena gangatirena himavantam pavisitva yasmim thane
migasammata nama nadi himavantato otaritva gangam patta tam
thanam gantva gangam pahaya migasammatabhimukha agamamsu.
     Tasmim khane sakkassa bhavanam unhakaram dasseti. Sakko
avajjento tam karanam natva vissukammam amantetva tata
vissukamma dve mahapurisa gama nikkhamitva isipabbajjam
Pabbajitukama himavantam pavittha tesam nivasanatthanam laddhum vattati
migasammatanadito addhaghosabbhantare etesam pannasalanca
pabbajitaparikkhare ca mapetva ehiti aha. So sadhuti sampaticchitva
mugapakkhajatake vuttanayeneva sabbam samvidahitva amanapasadde
migapakkhinopi palapetva ekapadikamaggam mapetva sakatthanameva gato.
Tepi tam maggam disva tena assamapadam papunimsu. Dukulapandito
pannasalam pavisitva pabbajitaparikkhare disva sakkena mayham dinnanti
sakkadattiyabhavam natva satakam omuncitva rattavakaciram nivasetva
ekam parupitva ajinacammam amse katva jatamandalam bandhitva
isivesam gahetva parikaya pabbajjam adasi. Te ubhopi
kamavacaramettam bhavetva tattha pativasimsu. Tesam mettanubhavena
sabbepi migapakkhino annamannam mettacittameva patilabhimsu. Tesu
na koci kinci vihethesi. Parikapi pato vutthaya paniyam
paribhojaniyam upatthapetva assamapadam sammajjitva sabbakiccani
karoti. Te ubhopi phalaphalam aharitva paribhunjitva attano
attano pannasalam pavisitva samanadhammam karonta tattheva vasam
kappesum.
     Sakko tesam upatthanam agacchati. So ekadivasam olokento
imesam cakkhuni parihayissantiti tesam antarayam disva devalokato
otaritva dukulapanditam upasankamitva vanditva ekamantam
nisiditva evamaha bhante tumhakam antarayo pannayati
Vo patijaggitum puttam laddhum vattati 1- lokadhammam patisevathati. So
tassa vacanam sutva aha sakka kinnametam kathesi mayam agaramajjhe
vasantapi lokadhammam na sevama etam lokadhammam pahaya puluvakagutharasim
viya jigucchimha idani pana arannam pavisitva isipabbajjam
pabbajitva katham evarupam karissamati. Bhante evarupam na karotha
parikaya tapasiniya utunikale nabhim hatthena paramaseyyathati
aha. Dukulapandito idam sakka katunti sampaticchi. Sakko
tam vanditva sakatthanameva gato. Dukulapanditopi parikaya
acikkhitva tassa utunikale  hatthena nabhim paramasi. Tada
bodhisatto devalokato cavitva tassa kucchimhi patisandhim ganhi.
Sa dasamasaccayena suvannavannam puttam vijayi. Tenevassa
suvannasamoti namam karimsu. Parikaya mulaphalaphalatthaya arannam
gatakale pabbatantare kinnariyo dhatikiccam karimsu. Te ubhopi
bodhisattam nahapetva pansalayam nipajjapetva phalaphalatthaya
gacchanti. Tasmim khane kinnariyo kumaram gahetva kandaradisu
nahapetva pabbatamatthakam aruyha nanapupphehi alankaritva
haritalamanosiladini silatale ghamsitva nalate tilake katva anetva
pannasalayam nipajjapenti. Parikapi agantva puttam thannam
payeti. Aparabhage tam solasavassuddesikam anurakkhanta matapitaro
pannasalayam nisidapetva sayameva vanamulaphalaphalatthaya vanam
@Footnote: 1 patijagganakam puttam laddhum vattatitipi.
Gacchanti. Atha mahasatto cintesi kadaci kocideva me matapitunam
antarayo bhaveyyati tesam gatamaggam sallakkhesi. Athekadivasam
tesam vanamulaphalaphalam adaya sayanhasamaye nivattantanam assamapadato
avidure sampattanam mahamegho utthahi. Te ekam rukkhamulam
pavisitva vammikamatthake atthamsu. Tassa ca abbhantare asiviso
atthi. Tesam sarirato sedagandhamissakam udakam otaritva tassa
nasaputam pavisi. So kujjhitva nasavatena pahari. So tesam
cakkhuni papuni. Tena dvepi jana andha hutva annamannam na
passimsu. Dukulapandito parikam amantetva parike mama cakkhuni
parihinani tam na passamiti aha. Sapi tatheva aha. Te
natthi no idani jivitanti maggam apassanta paridevamana atthamsu.
     Kim pana tesam pubbakammanti. Te kira pubbe vejjakule
jata ahesum. Atha so vejjo ekassa mahaddhanassa purisassa
akkhirogam patijaggi. So akkhini labhitva tassa kinci dhanam na
deti. Atha vejjo tassa kujjhitva geham gantva attano
bhariyaya arocetva bhadde aham tassa akkhirogam patijaggami
idani mayham dhanam na deti kim karomati aha. Sapi samikassa
vacanam sutva kujjhitva na no tassa santakena dhanenattho tavam
bhesajjam tassa ekam yoggam datva tassa akkhini kanani karohiti
aha. So sadhuti tassa vacanam sampaticchitva gehato nikkhamitva
tassa santikam gantva tatha  akasi. So mahaddhano puriso
Na cirasseva andho ahosi. Te ubhopi imina papakammena
cakkhuni parihayimsu.
     Atha mahasatto cintesi mama matapitaro annesu divasesu
imaya velaya agacchanti idani nesam pavuttim na janamiti
patimaggam gantva saddamakasi. Te dve tassa saddam sanjanitva
patisaddam katva puttasinehena tata idha paripantho atthi ma
agacchahiti vadimsu. Atha ne mahasatto aha tenahi imam
yatthikotim gahetva ethati. So tesam dighayatthim adasi. Te
yatthikotim gahetva tassa santikam agamimsu. Atha ne kena vo
karanena cakkhuni vinatthaniti pucchi. Atha nam matapitaro ahamsu tata
mayam deve vassante idha rukkhamule vammikamatthake thita tena karanena
akkhini vinatthaniti. So matapitunam katham sutvava annasi
tattha asivisena bhavitabbam tena kuddhena nasavato visattho
bhavissatiti. So matapitaro disva rodi ceva hasi ca. Atha
nam te pucchimsu kasma tata rodasi ceva hasi cati. Amma
tata tumhakam daharakaleyeva evam cakkhuni vinatthaniti rodim idani
pana tumhe patijaggitum labhissamiti hasim ammatata tumhe ma
cintayittha aham vo patijaggissamiti. So matapitaro assasetva
assamapadam anetva tesam rattitthane divatthane cankamatthane
pannasalayam uccarapassavatthane cati sabbattha thanesu rajjuke
bandhi. Tato patthaya te assamapade thapetva sayameva
Vanamulaphalaphalam aharitva pannasalaya thapetva patova tesam vasanatthanam
sammajjitva matapitaro vanditva ghatam adaya migasammatanadim
gantva paniyam aharitva paribhojaniyam upatthapetva dantakatthamukhodakadini
datva madhuraphalaphalam deti tehi paribhunjitva mukhe
vikkhalite sayam sesam paribhunjati paribhunjavasane matapitaro
vanditva apucchitva migaganaparivuto phalaphalatthaya arannam pavisi.
Tam pabbatapade kinnara parivaretva phalaphalam gahetva bodhisattassa
adamsu. Sayanhasamaye assamam agantva ghatena udakam
aharitva ghatam thapetva udakam tapetva unhodakena nesam yatharucim
nahapanam va padadhovanam va katva nahayitva angarakapallam
upanetva tesam hatthapade sedetva tesam nisinnanam phalaphalam
datva khadapetva tesam paribhunjanapariyosane sayampi khaditva
sesakam assamapade thapesi. So imina niyameneva matapitaro
patijaggi.
     Tasmim samaye baranasiyam pilayakkho nama raja rajjam karesi.
So migamamsalobhena mataram rajjam paticchapetva sannaddhapancavudho
himavantam pavisitva mige vadhitva mamsam khadanto migasammatanadim
patva anupubbena samassa paniyaggahanatittham sampatto migapadavalanjam
disva manivannahi sakhahi kotthakam katva dhanum aropetva
visapitam saram sannayhitva tattha nisinnova acchi. Mahasattopi
sayanhasamaye phalaphalam aharitva assamapade thapetva matapitaro
Vanditva apucchitva paniyam aharissamiti cintetva ghatam gahetva
migaganaparivuto dvepi mige ekato katvana tesam pitthiyam paniyaghatam
thapetva hatthena gahetva naditittham agamasi. Rajapi kotthake
thitova tam tatha agacchantam disva maya ettakam kalam evam himavante
vicarantenapi manusso nama na ditthapubbo devo nukho esa nago
nukho sace panaham etam upasankamitva pucchissami devo ce akasam
uppatissati nago ce bhumiyam pavisissati nakho panaham sabbakalam
himavanteyeva carissami sacaham baranasiyam gamissami tatrapi mam
amacca pucchissanti api nu te maharaja himavante vasantena
kinci acchariyam ditthapubbanti tatraham evarupo me satto
ditthapubboti vatva eso ko namati vutte sace na janamiti
vakkhami mam garahissanti tasma tam vijjhitva dubbalam katva
pucchissamiti cintesi. Atha tesu migesu pathamameva otaritva paniyam
pivitva uttinnesu bodhisatto uggahitavatto viya mahathero
sanikam sanikam otaritva nahatva patippassaddhadaratho paccuttaritva
rattavakaciram nivasetva ekam parupitva ajinacammam ekamsam katva
paniyaghatam ukkhipitva udakam punchitva vamaamsakute thapesi. Tasmim
pana kale idani vijjhitum samayoti raja tam visapitam saram ukkhipitva
mahasattassa dakkhinapassena vijjhi. Saro vamapassena nikkhami.
Tassa vijjhitabhavam natva migagana bhitabhita palayimsu.
Suvannasamapandito pana viddhopi samano paniyaghatam yatha va
Tatha va anusumbhitva satim paccupatthapetva sanikam sanikam otaretva
valukam viyuhitva ghatam thapetva disam vavatthapetva matapitunam
vasanatthanadisabhagena sisam katva rajatapatavannaya valukaya
suvannapatima viya nipajjitva satim paccupatthapetva imasmim
himavantappadese mama veri nama natthi mama matapitunampi veri nama
natthiti vatva mukhena lohitam chaddetva rajanam adisvava pucchanto
pathamam gathamaha
           ko nu mam usuna vijjhi       pamattam udakaharikam
           khattiyo brahmano vesso   ko mam viddha niliyasiti.
     Tattha pamattanti mettabhavanaya anupatthitasatim. Idam hi
so sandhayaha tasmim khane attanam pamattam nama akasiti.
Viddhati vijjhitva etasmim thane niliyasiti attho. Migasammatanadim
udakaharikam gacchantam mam usuna visapitena sallena vijjhi ko nu
nama jano khattiyo va brahmano va vesso va mam viddha
vijjhitva niliyasi vanagumbe attanam paticchadesi ko nu nama
janoti.
     Evanca pana vatva puna attano sariramamsassa abhakkhasammatabhavam
dassetum dutiyam gathamaha
           na me mamsani khajjani       cammenattho na vijjati
           atha kena nu vannena        viddheyyam mam amannathati.
     Tattha bho manava mamsani me mama sariramamsani na khajjani
Manussehi khaditabbani cammena me mama sariracammena manussanam
attho na vijjati atha evam santepi ayam puriso viddheyyam vijjhitabbam
mam amannatha avicaretva mam vijjhi kena vannena kena karanenati.
     Dutiyam gatham vatva tameva namadivasena pucchanto gathamaha
           ko va tvam kassa va putto  katham janemu tam mayam
           puttho me samma akkhahi     kim mam viddha niliyasiti
     evanca pana vatva tunhi ahosi.
      Tam sutva raja ayam puriso maya visapitena sallena
vijjhitva patitopi neva mam akkosati na paribhasati mama hadayam
sambahanto viya piyavacanena samudacarati gacchissami tassa santikanti
cintetva gantva tassa santike thitova aha
           rajahamasmi kasinam         pilayakkhoti mam vidu
           lobha rattham pahantvana      migamesam caramaham
           issatthe casmi kusalo       dalhadhammoti vissuto
           nagopi me na munceyya     agato usupatananti.
     Tattha rajahamasmiti evam kirassa ahosi devapi nagapi
manussabhasaya kathentiyeva ahametam devo va nago va manusso
vati na janami sace kujjheyya vinaseyyapi mam rajati vutte
koci pana abhayanto nama natthiti tasma attano rajabhavam
janapetum pathamam rajahamasmiti aha. Bho manava aham kasinam
Kasikaratthavasinam raja asmi bhavami. Manti mamam namena pilayakkho
raja. Viduti janimsu pakkosimsu. Lobhati migamamsalobhena rajjam
matuya paticchapetva. Migamesanti mige esanto gavesanto.
Caramahanti vane ekakova caramiham. Dutiyam gatham attano balam
dipetukamo aha. Tattha issattheti dhanusippe. Dalhadhammoti
dalhadhanum sahassathamadhanum oropetunca aropetunca samattho
sakalajambudipatale vissuto pakato. Agato usupatananti me mama
usupatanatthane agato balavanto nago sattapadampi thana na
munceyyati.
     Iti raja attano balam vannetva tassa namagottam
putchanto aha
           ko va tavam kassa va putto  katham janemu tam mayam
           pituno attano capi        namagottam pavedayati.
Tattha pavedayati katheyyasi.
     Tam sutva mahasatto sacaham devanagayakkhakinnaradisu va
khattiyadisu va annatarohamasmiti katheyyam saddahateva me esa
vacanam saccameva kathetum vattatiti cintetva aha
           nesadaputto bhaddante      samo iti mam natayo
           amantayimsu jivantam          savajjevamgato saye
           viddhosmi puthusallena        savisena yatha migo
           sakamhi lohite raja        passa semi paripaluto
           Pativamagatam sallam           passa thimhami lohitam
           aturo tyanupucchami       kim mam viddha niliyasi
           ajinamhi hannate dipi        nago dantesu hannate
           atha kena nu vannena        viddheyyam mam amannathati.
     Tattha bhaddanteti sundaramukhe maharaja aham nesadaputto
isiputto asmi bhavami. Jivantanti mam ito pubbe jivamanam
ehi sama yahi samati voharanta pakkosanta natayo samoti
amantayimsu. Savajjevangatoti so aham ajja evam gato maranamukhe
sampatto pavitthoti attho. Sayeti sayami. Savisena puthusallena
vanacarakena viddho migo yatha evampi tatha taya viddho asmi
bhavami. Paripalutoti nimmuggo hutva semi. Evarupam sayantam
passa passasi. Pativamagatanti dakkhinapassena pavisitva vamapassena
niggatanti attho. Passati mam olokayassu. Thimhamiti nitthumhami.
Iti so satim paccupatthapetva avikampamanova lohitam
mukhena chaddetva aha. Aturoti balhagilano hutva aham
tam anupucchami. Niliyasiti ekasmim vanagumbe nisinno acchasi.
Viddheyyanti vijjhitabbam. Amannathati migasadisam amannittha.
     Raja tassa vacanam sutva yathabhutam anacikkhitva musavadam
kathento aha
           migo upatthito asi        agato usupatanam
           tam disva ubbijji sama      tena kodho mamavisiti.
     Tattha ubbijjiti palayi. Avisiti ajjhotthari tena
karanena me kodho uppannoti dipeti.
     Atha nam mahasatto kim vadesi maharaja imasmim himavantappadese
mam disva palayanamigo nama natthiti vatva aha
           yato sarami attanam        yato pattosmi vinnutam
           na mam miga utrasanti       aranne sapadanipi
           yato nidhim pariharim          yato pattosmi yobbanam
           na mam miga utrasanti       aranne sapadanipi
           bhiru kimpurisa raja          pabbate gandhamadane
           sammodamana gacchama       pabbatani vanani ca
           atha kena nu vannena        utrasanti miga mamanti.
     Tattha na mam migati mam disva miga nama na utrasanti.
Sapadaniti balmiga. Yato nidhinti yato kalato patthaya aham
vakaciram nivasanam pariharim dharesim. Bhiru kimpurisa rajati
maharaja miga tava titthantu kimpurisa nama atibhiruka honti.
Ye imasmim gandhamadane nama pabbate viharanti tepi mam disva na
utrasanti atha kho mayam annamannam pabbatani pabbatesu vanani
vanesu sammodamana gacchama. Utrasanti miga mamanti mamam
disva miga utraseyyum kena karanena tvam mam saddahapessasiti
dipeti. Tam sutva raja maya imam suvannasamam niraparadham
vijjhitva musavado kathito saccameva kathesasamiti cintetva aha.
           Na taddasa migo sama        kintaham alikam bhane
           kodhalobhabhibhutaham          usum te tam avissajinti.
      Tattha na taddasati na tam addasa. Kintahanti kinte evam
kalyanadassanassa santike aham alikam bhanissami. Kodhalobhabhibhutahanti
kodhena ca lobhena ca abhibhuto hutva aham. So hi pathamameva
migesu otinnesu kodhena mige vijjhissamiti. Dhanum aropetva
thito paccha bodhisattam disva tassa devatadisu annatarabhavam
ajananto pucchissami nanti lobham uppadesi tasma evamaha.
     Evanca pana vatva nayam suvannasamo imasmim aranne
ekakova pativasati addha natakehipissa bhavitabbam pucchissami nanti
cintetva itaram gathamaha
           kuto nu sama agamma       kassa va pahito tuvam
           udakaharo nadim gaccha        agato migasammatanti.
Tattha samati bodhisattam alapati. Agammati kuto
desa imam vanam agantva. Kassa va pahitoti amhakam udakam
aharitum nadim gacchati kena pesito hutva tavam imam migasammatam
agatositi attho.
     So tassa katham sutva mahantam vedanam adhivasetva mukhena
lohitam chaddetva gathamaha
           andha matapita mayham      te bharami brahavane
           tesaham udakaharo         agato migasammatanti
     Tattha bharamiti mulaphalaphaladini aharitva posemi.
Evanca pana vatva matapitro arabbha vilapanto aha
           atthi nesam usamattam        atha sahassa 1- jivitam
           udakassa alabhena          manne andha marissare
           na me idam tatha dukkham       labbha hi pumuna idam
           yanca ammam na passami       tam me dukkhataram ito
           na me idam tatha dukkham       labbha hi pumuna idam
           yanca tatam na passami       tam me dukkhataram ito
           sa nuna kapana amma       ciram rattaya ruccati
           addharatteva ratteva       nadiva avasussati
           so nuna kapano tato       ciram rattaya ruccati
           addharatteva ratteva       nadiva avasussati
           utthanapadacariyaya         raja sambahanassaca
           sama tata vilapanta        hindissanti brahavane
           idampi dutiyam sallam          kampeti hadayam mama
           yanca andhe na passami      manne hessami jivitanti.
Tattha usamattanti bhojanamattam. Usati kira bhojanassa namam
tesam tam atthiti attho. Atha sahassa jivitanti chadivasamattam
jivitanti attho. Idam aharitva thapitam phalaphalam sandhayaha.
Atha va usati usma. Tenetam dasseti tesam sarire usmamattam
@Footnote: 1 sahasati yuttataram manne.
Atthi atha maya abhatena phalaphalena sahassa jivitam atthiti.
Marissareti marissanti. Maharaja idam taya vijjhanadukkham tatha
dukkhampi samanam me mayhampi na dukkham. Hi kasma pana vadami.
Pumunati purisena evarupam idam dukkham purisena laddhabbamevati
attho. Yanca yasma ammam parikam na passami tam dukkham ito
taya vijjhanadukkhato satagunena sahassagunena satasahassagunena me
mayham atidukkhataram. Ciram rattaya ruccatiti ciram rattam rodissati.
Addharatteti addharattikasamaye. Ratte vati pacchimaratte
va. Avasussatiti avachijjissati kunnadi viya gimhakale avasussatiti
attho. Utthanapadacariyayati maharaja aham rattim va diva va
dve tayo vare utthaya attano utthanaviriyena tesam padacariyam
karomi tesam hatthapade sambahami idani mam adisva (te)
tadatthaya utthaya te parihinacakkhuka sama tatati vilapanta
kantakehi vijjhiyamana imasmim himavante hindissantiti attho.
Dutiyanti pathamaviddhavisapitasallatopi satagunena sahassagunena satasahassagunena
dukkhataram idam dutiyam tesam adassana sokasallam jatanti attho.
     Raja tassa vilapam sutva ayam accantam brahmacari dhamme
thito matapitaro bharati idani evam dukkhappattopi tesanneva
vilapati evam gunasampanne nama maya aparadho kato katham nukho
aham imam samassaseyyanti cintetva mama nirayam pavitthakale rajjam
kim karissati imina patijaggitaniyamenevassa matapitaro patijaggis
Sami iccassa maranampi amaranam viya bhavissatiti sannitthanam katva aha
           ma balham paridevesi       sama kalyanadassana
           aham kammakaro hutva        bharissante brahavane
           issatthe casmi kusalo       dalhadhammoti vissuto
           aham kammakaro hutva        bharissante brahavane
           miganam vighasamanvesam        vanamulaphalani ca
           aham kammakaro hutva        bharissante brahavane
           katamantam vanam sama          yattha matapita tava
           ahante tatha bharissam        yatha te abhari tuvanti.
     Tattha bharissanteti te tava matapitaro bharissami. Migananti
sihabayagghadipimigadinam. Vighasamanvesanti vighasam anvesanto gavesanto.
Idam so issatthe casmi kusalo thulathule mige vadhitva madhuramamsena
tava matapitaro bharissamiti vatva ma maharaja amhe nissaya
panavadham karissasiti vutte evamaha. Yatha teti yatha te tavam
abhari tatheva ahampi te dve bharissamiti.
     Atha nam mahasatto tassa vacanam sutva sadhu maharaja tenahi
me matapitaro bharassuti vatva tassa maggam acikkhanto aha
           ayam ekapadi raja          yoyam ussisake mama
           ito gantava addhaghosam      tattha nesam agarakam
           yattha 1- matapita mayham    te bharassu ito gatoti.
@Footnote: 1 tatthatipi patho.
Tattha ekapaditi ekapadikamaggo. Ussisaketi yo esa mama
matthake thane. Addhaghosanti addhaghosantaram
     evam so tassa maggam acikkhitva matapitusu balavasinehena
tatharupam vedanam adhivasetva tesam bharanatthaya anjalim paggayha
yacanto puna evamaha.
           Namo te kasirajatthu       namo te kasivaddhana
           andha matapita mayham      te bharassu brahavane
           anjalinte paggayhami       kasiraja namatthu te
           mataram pitaram mayham          vutto vajjasi vandananti.
     Tattha vutto vajjasiti putto vo samo naditire visapitena
sallena maya viddho rajatapatasadise valukapuline dakkhinapassena
nipanno anjalim vo paggayha tumhakam pade vandatiti evam
maharaja maya vutto hutva matapitunam vandanam vadeyyasiti
aha.
     Raja sadhuti sampaticchi. Mahasatto matapitunam vandanam
pesetva visannitam papuni.
     Tamattham pakasento sattha aha
           idam vatvana so samo      yuva kalyanadassano
           mucchito visavegena         visanni samapajjathati.
     Tattha samapajjathati visanni  jato.
     Sopi ettakam kathento niruddhassaso neva kathesi.
Tada 1- panassa visavegena pattharato 2- cittasantatihadayarupam 3- nissaya
pavattati 4- katha pacchijji mukham pidahitam akkhini nimmilitani hatthapada
thaddhabhavam patta sakalasariram lohitena littam. Atha raja ayam
idaneva maya saddhim kathesi kinnukhoti tassa assasapassase
upadharesi. Te pana niruddha sariram thaddham jatam. So tam disva
idani samo mato niruddhoti natva sokam sandharetum asakkonto
ubho hatthe matthake thapetva mahasaddena paridevi.
     Tamattham pakasento sattha aha
           sa raja paridevesi        bahum karunnasannitam
           ajjaramaroham asim         ajjetam nami no pure
           samam kalakatam disva        natthi maccussa nagamo
           yassu mam patimanteti         savisena samappito
           savajjevangate kale      na kincimabhibhasati
           nirayam nuna gacchami          ettha me natthi samsayo
           tada hi pakatam papam         ciram rattaya kibbisam
           bhavanti tassa vattaro       game kibbisakarako
           aranne nimmanussamhi        ko mam vattumarahati
           sarayanti hi kammani        game samgaccha manava
           aranne nimmanussamhi        ko nu mam sarayissatiti.
@Footnote: 1 idani. 2 upattita. 3 bhavangacittasantatidayarupam. 4 pavattikatha itipi
@veditabbam.
     Tattha asinti aham ettakam kalam ajjaramaromhiti sanni
ahosim. Ajjetanti ajja aham imam samam kalakatam disva mamanceva
annesanca sattanam jaramaranam janami. Natthi maccussa nagamoti tam
maccuno agamanam ajja janami ito pubbe na janamiti vilapati.
Svajjevangate kaleti yo samo savisena sallena samappito
idaneva mam patimanteti so ajja evam gate maranakale pavatte
kinci appamattakampi na bhasatiti dipeti. Tada hiti tasmim
khane samam vijjhantena maya papam katam. Ciram rattaya kibbisanti
tam pana ciram rattaya vipaccanasamattham darunam pharusam. Tassati
tassa mama evarupam papakammam katva vicarantassa. Vattaroti
ninditaro bhavanti. Kuhim. Game. Kinti. Kibbisakarakoti.
Imasmim pana aranne nimmanussamhi ko mam vattumarahati sace hi
bhaveyya mam vadeyyati vilapati. Sarayantiti gamesu nigamadisu
va. Samgaccha   manavati tattha tattha purisa sannipatitva ambho
purisaghataka darunam te kammam katam asukadandappatto nama tvanti
evam kammani sarenti codenti imasmim pana aranne nimmanusse
imam rajanam ko sarayissatiti evam attanam codento vilapati.
     Tada basundhari nama devadhita gandhamadanavasini mahasattassa
sattame attabhave mata bhutapubba hutva puttasinehena niccam
bodhisattam avajjeti. Tam divasam pana sa dibbasampattim anubhavamana
na tam avajjeti. Devasamagamam gatatipi vadanti. Sa tassa
Visannibhutakale kinnukho me puttassa pavattiti avajjamana addasa
ayam pilayakkho nama raja savisena sallena mama puttam vijjhitva
migasammatanaditire valukapuline patetva mahantena saddena paridevi
sacaham tattha na gamissami mama putto suvannasamo ettha
vinassissati rannopi hadayam phalissati samassa matapitaro nirahara
paniyampi alabhanta sussita marissanti mayi pana gataya raja
paniyaghatam adaya tassa matapitunam santikam gamissati gantva ca
pana vo putto maya hatoti kathessati evanca tesam vacanam sutva
te puttassa santikam anessati atha te ca ahanca saccakiriyam
karissami samassa visam vinassati evam me putto jivitam labhissati
matapitaropissa cakkhuni labhissanti raja ca samassa dhammadesanam sutva
nagaram gantva mahadanam datva dhammena rajjam karetva saggaparayano
bhavissati tasma gacchamaham tatthati. Sa gantva migasammatanaditire
adissamanena kayena akase thatva ranna saddhim kathesi.
     Tamattham pakasento sattha aha
           sa devata antarahita       pabbate gandhamadane
           rannova anukampaya          ima gatha abhasatha
           agum kari maharaja          akari kammadukkatam
           adusaka pitaputta          tayo ekusuna hata
           ehi tam anusikkhami          yatha te sugati siya
           Dhammenandhevanepose 1-     manneham sugati siyati.
     Tattha rannovati rannoyeva. Agum kariti maharaja tvam
mahaparadham mahapapam akari. Dukkatanti yam katam dukkatam hoti tam
lamakakammam akari akasi. Adusakati niddosaka. Pitaputtati
mata ca pita ca putto ca ime tayo jana ekusuna hata
tasmim hi hate tappatibaddha tassa matapitaropi hatava honti.
Anusikkhamiti sikkhapemi anusasissami. Poseti samassa thane
thatva sineham paccupatthapetva samo viya te ubho andhe
posehiti. Manneham sugati siyati evam taya sugatiyeva gantabba
bhavissatiti aham mannami.
     So raja devataya vacanam sutva aham kira tassa matapitaro
posetva saggam gamissamiti saddahitva kim me rajjena teyeva
posessamiti dalham adhitthaya balavaparidevam paridevanto sokam tanukam
katva suvannasamo mato bhavissatiti nanapubphehi tassa sariram
pujetva udakena parisincitva tikkhattum padakkhinam katva catusu
thanesu vanditva tena puritam udakaghatam adaya domanassappatto
dakkhinadisabhimukho payasi.
     Tamattham pakasento sattha aha
           sa raja paridevesi         bahum karunnasannitam
           udakakumbhamadaya            pakkami dakkhinamukhoti.
@Footnote: 1 posatipi patho.
     Pakatiyapi mahathamo raja paniyaghatam adaya gacchanto
assamapadam akottento viya pavisitva dukulapanditassa pannasaladvaram
sampapuni. Dukulapandito anto nisinnova tassa padasaddam
sutva nayam samassa padasaddo kassa nukhoti pucchanto
gathadvayamaha
           kassa nu eso padasaddo      manussasseva agato
           neso samassa nigghoso      ko nu tvamasi marisa
           santam hi samo vajjati        santam padani hannati 1-
           neso samassa nigghoso      ko nu tvamasi marisati.
     Tattha manussassevati na ayam sihabayagghadipiyakkhakinnaradinam
agacchanto pana manussassevayam padasaddo neso samassati. Santam
hiti upasamayuttam hi. Vajjatiti cankamati. Hannatiti patitthapeti.
     Tam sutva raja sacaham attano rajabhavam akathetva maya
tumhakam putato maritoti vakkhami ime mam kujjhitva maya saddhim
pharusavacanam kathessanti evam mama etesu kodho uppajjissati atha
ne vihedhessami tam mama akusalam bhavissati rajati pana vutte
abhayanta nama natthi tasma rajabhavam tava kathessamiti cintetva
paniyamalake paniyaghatam thapetva pannasaladvare thatva attanam
avikaronto aha
           rajahamasmi kasinam          pilayakkhoti mam vidu
@Footnote: 1 neyatitipi patho.
           Lobha rattham pahantvana       migamesam caramiham
           issatthe casmi kusalo        dalhadhammoti vissuto
           nagopi me na munceyya      agato usupatananti.
Dukulapanditopi tena saddhim patisantharam karonto aha
           svagatante maharaja        atho te aduragatam
           issarosi anuppatto         yam idhatthi pavedaya
           tindukani piyalani          madhuke kasamariyo
           phalani khuddakappani          bhunja raja varam varam
           idampi paniyam sitam           abhatam girigabbhara
           ito piva maharaja          sace tavam abhikankhasiti.
     Tassa attho sattigumbajatake kathito. Idha pana girigabbharati
migasammatam sandhaya vuttam. Sa hi girigabbhantarato nikkhanta
girigabbhara jata.
     Evantena patisanthare kate raja putto vo maya
maritoti pathamameva vattum ayuttam ajananto viya katham samutthapetva
kathessamiti cintetva aha
           nalam andha vane datthum       ko nu vo phalamahari
           anandhassevayam samma        nivapo mayha khayatiti.
     Tattha nalanti tumhe andha imasmim vane kinci datthum na
samattha. Ko nu vo phalamahariti ko nu tumhakam phalaphalamahari.
Nivapoti ayam samma nayena upayena karanena kato
Khaditabbayuttakanam suparisuddhanam phalaphalanam nivapo sanniccayo. Anandhassevati
anandhassa viya mayham khayati upatthati.
     Tam sutva dukulapandito maharaja na mayam mulaphalaphalam
aharama putto pana no aharatiti dassetum gathadvayamaha
           daharo yuva natibraha       samo kalyanadassano
           dighassa kesa asita         atho sunaggavellita
           so have phalamaharitva       ito adaya kamandalum
           nadim gato udakaharo         manne na duramagatoti.
     Tattha natibrahati natidigho natirasso. Sunaggavellitati
sunaggasamkhataya mamsakotanapotthaniya agga viya vinata. Kamandalunti
ghatam. Duramagatoti idani na duram agato asannatthanam agato
bhavissatiti mannamiti attho
     tam sutva raja aha
           ahantam avadhim samam           yo tuyham paricariko
           yam kumaram pavedetha          samam kalyanadassanam
           dighassa kesa asita         atho sunaggavellita
           tesu lohitalittesu          seti samo maya hatoti.
     Tattha avadhinti migassa khittena sarena vijjhitva maresim.
Pavedethati kathetha. Setiti migasammatanaditire valukapuline sayati.
     Dukulapanditassa pana avidureyeva parikaya pannasala
hoti .  sa tattha nisinnava ranno vacanam sutva tam pavuttim
Natukama attano pannasalato nikkhamitva rajjukasannaya
dukulapanditassa santikam gantva aha
           kena dukula mantesi          hato samoti vadina
           hato samoti sutvana        hadayam me pavedhati
           assatthasseva tarunam          pavalam maluteritam
           hato samoti sutvana        hadayam me pavedhatiti.
     Tattha vadinati maya hato samoti vadantena. Pavalanti
ankurapallavam. Maluteritanti vatena pahatam phanditam.
     Atha nam dukulapandito ovadanto aha
           parike kasirajayam         so samam migasammate
           kodhasa usuna vijjhi         tassa ma papamicchimhati.
     Tattha migasammateti migasammatanaditire valukapuline. Kodhasati
migesu uppannena kodhena. Ma papamicchimhati tassa mayam
ubhopi papam ma icchimha.
     Puna parika aha
           kiccha laddho piyo putto     yo andhe abhari vane
           tamekaputtaghatamhi           katham cittam na kopayeti.
     Tattha ghatamhiti ghatake.
     Dukulapandito aha
           kiccha laddho piyo putto     yo andhe abhari vane
           tamekaputtaghatamhi           akodham ahu panditati.
     Tattha akodhanti akodhantam kodho nama nirayasamvattaniko
tasma tam kodham akatva puttaghatamhi akodhoyeva katabboti
pandita ahu kathenti.
     Evanca pana vatva te ubhohi hatthehi uram paharitva
mahasattassa gune vannetva bhusam paridevimsu.
     Atha ne raja samassasento aha
           ma balham paridevetha        hato samoti vadina
           aham kammakaro hutva         bharissami brahavane
           issatthe casmi kusalo        dalhadhammoti vissuto
           aham kammakaro hutva         bharissami brahavane
           miganam vighasamanvesam         vanamulaphalani ca
           aham kammakaro hutva         bharissami brahavaneti.
     Tattha vadinati tumhe hato samoti vadantena maya saddhim
taya no evam gunasampanno putto marito idani ko amhe
bharissatiti adini vacanani vatva ma balham paridevetha aham
tumhakam kammakaro hutva samo viya tumhe bharissamiti. Evam
vatva raja tumhe ma cintayittha na mayham rajjenattho aham
vo yavajivam bharissamiti te assasesi.
     Atha tepi ranna saddhim sallapanta ahamsu
           nesa dhammo maharaja        netam amhesu kappati
           raja tvamasi amhakam        padevandama te mayanti.
     Tattha dhammoti sabhavo karanam va. Netam kappatiti etam
tava kammakaranam amhesu na kappati na sobhati na patirupam. Pade
vandama teti idampana te pabbajitalinge thitapi puttasokena
samabbhahatataya ceva nihatamanataya ca vadimsu. Ranno vissasam
uppadetum evamahamsuti vadanti.
     Tam sutva raja ativiya tusitva aho acchariyam evam
dosakarake nama mayi imesam pharusavacanamattampi natthi paggayhantiyeva
mamanti cintetva evam aha
           dhammam nesada bhanatha          kata apacita taya
           pita tvamasi amhakam         mata tvamasi pariketi.
     Tattha tayati ekekam vadanto evamaha. Pitati tata
dukulapandita ajjato patthaya tvam mayham pitutthane tittha amma
parike tvampi me matutthane tittha aham pana vo puttassa
samassa thane thatva padadhovanadini sabbakiccani karissami mam
rajati asallakkhetva samo viya sallakkhethati.
     Te anjalim paggayha vanditva maharaja amhakam tava
kammakaranakiccam natthi apica kho pana maharaja no yatthikotim gahetva
netva samam dassehiti yacanta gathadvayamahamsu
           namo te kasirajatthu        namo te kasivaddhana
           anjalinte pagganhama        yava samanupapaya
     tassa pade pamajjanta 1-   mukhanca bhujadassanam
@Footnote: 1 pavattantatipi patho.
           Samsumbhamana attanam         kalamagamayamhaseti.
     Tattha yava samanupapayati yava samo yattha tattha amhe
anupapaya. Bhujadassananti samam kalyanadassanam abhirupam pasadikam.
Samsumbhamanati pothenta. Kalamagamayamhaseti kalakiriyam karissama
gamissama 1-.
     Tesam evam kathentananneva suriyo atthangato. Atha raja
sacaham idaneva ime andhe tattha nessami tam disvava tesam hadayam
phalissati iti tinnampi tesam matakale aham niraye nipannoyeva
nama tasma tesam gantum na dassamiti cintetva catasso gathayo
abhasi
           brahabalamigakinnam          akasantamva dissati
           yattha samo hato seti       candova patito chama
           brahabalamigakinnam          akasantamva dissati
           yattha samo hato seti       suriyova patito chama
           brahabalamigakinnam          akasantamva dissati
           yattha samo hato seti       pamsuna parikunthito
           brahabalamigakinnam          akasantamva dissati
           yattha samo hato seti       idheva vasathassameti.
     Tattha brahati accuggatam. Akasantanti etam eva vanam
akasassa anto viya hutva padissati pannayati. Kathava.
@Footnote: 1 kalakiriyam agamessamati yuttataram.
Akasantanti akasamanam pakasamananti attho. Chamati chamayam
pathaviyanti attho. Chamantipi patho. Pathaviyam patito viyati
attho. Parikunthitoti parikinno palivethitoti attho.
     Atha te attano balamiganam bhayabhavam dassetum gathamahamsu
           yadi tattha sahassani          satani nahutani ca
           nevamhakam bhayam koci         vane balesu vijjatiti.
     Tattha kociti imasmim vane katthaci ekasmim padesepi amhakam
balesu bhayannama natthiti.
     Atha raja tepi patibahitum asakkonto hatthesu gahetva
tattha nesi.
     Tamattham pakasento sattha aha
           tato andhanamadaya         kasiraja brahavane
           hatthe gahetva pakkami      yattha samo hato ahuti.
     Tattha tatoti tada. Andhananti andhe. Ahuti ahosi.
Yatthati yasmim thane so nipanno tattha te nesiti attho.
     Netva ca pana tassa santike thapetva ayam vo puttoti
acikkhi. Athassa pita sisam ukkhipitva mata pade attano
anke katva nisiditva vilapimsu.
     Tamattham pakasento sattha aha
           disvana patitam samam          puttakam pamsukunthitam
           apaviddham braharanne         candamva patitam chama
           Disvana patitam samam          puttakam pamsukunthitam
           apaviddham braharanne         suriyamva patitam chama
           disvana patitam samam          puttakam pamsukunthitam
           apaviddham braharanne         kalunam paridevayum
           disvana patitam samam          puttakam pamsukunthitam
           baha paggayha pakkandum       adhammo kira bho iti
           balham khosi tuvam sutto       sama kalyanadassana
           yo ajjevangate kale      na kincimabhibhasasi
           balham khosi tuvanmatto       sama kalyanadassana
           yo ajjevamgate kale       na kincimabhibhasasi
           balham khosi tuvam kuddho       sama kalyanadassana
           yo ajjevangate kale      na kincimabhibhasasi
           balham khosi tuvam ditto       sama kalyanadassana
           yo ajjevangate kale      na kincimabhibhasasi
           balham khosi tuvam vimano       sama kalyanadassana
           yo ajjevangate kale      na kincimabhibhasasi
           jatam malinam pamsugatam            kodani santhapessati
           samo ayam kalakato         andhanam paricarako
           ko no sammajjanadaya       sammajjissati assamam
           samo ayam kalakato         andhanam paricarako
           kodani nahapayissati         sitenunhodakena ca
           Samo ayam kalakato         andhanam paricarako
           kodani bhojayissati          vanamulaphalani ca
           samo ayam kalakato         andhanam paricarakoti.
     Tattha apaviddhanti niratthakam chadditam. Adhammo kira bho
ititi ayuttam kira bho ajja imasmim loke vattati. Mattoti
tikhinasuram pivitva viya pamatto pamadam apanno. Dittoti dappito.
Vimanoti dhuttakosi jato. Sabbam vilapavasena bhananti. Jatanti
tata amhakam jatamanadalam malinam. Pamsugatanti yada akulam
malaggahitam bhavissati. Kodaniti idani tada tam ujukam ko
santhapessati sodhetva ujukam karissati.
     Athassa mata bahuvilapam vilapanti tassa ure hattham thapetva
santapam upadharenti puttassa me santapo pavattateva visavegena
visannitam  apanno bhavissati nibbisabhavatthaya assa saccakiriyam
karissamiti cintetva saccakiriyam akasi
     tamattham pakasento sattha aha
           disvana patitam samam          puttakam pamsukunthitam
           addita puttasokena         mata saccam abhasatha
           yena saccenayam samo        dhammacari pure ahu
           etena saccavajjena         visam samassa hannatu
           yena saccenayam samo        brahmacari pure ahu
           etena saccavajjena         visam samassa hannatu
           Yena saccenayam samo        saccavadi pure ahu
           etena saccavajjena         visam samassa hannatu
           yena saccenayam samo        matapetibharo ahu
           etena saccavajjena         visam samassa hannatu
           yena saccenayam samo        kule jetthapaccayiko
           etena saccavajjena         visam samassa hannatu
           yena saccenayam samo        panapiyataro mama
           etena saccavajjena         visam samassa hannatu
           yam kincitthi katam punnam         mayhanceva pitu ca te
           sabbena tena kusalena        visam samassa hannatuti.
     Tattha yena saccenati yena bhutena yena sabhavena. Dhammacariti
dasakusalakammapathadhammacari. Saccavaditi hasitenapi musavadam avatva.
Matapetibharoti analaso hutva rattindivam matapitaro poseti.
Kule jetthapaccayikoti jetthanam pituadinam sakkarakarako hoti.
     Evam matuya sattahi gathahi saccakiriyaya kataya samo
parivattitva nipajji. Athassa pita jivati me putto ahampissa
saccakiriyam karissamiti tatheva saccakiriyam akasi.
     Tamattham pakasento sattha aha
           disvana patitam samam          puttakam pamsakunthitam
           addito puttasokena         pita saccam abhasatha
           Yena saccenayam samo        dhammacari pure ahu
           etena saccavajjena         visam samassa hannatu
           yena saccenayam samo        brahmacari pure ahu
           etena saccavajjena         visam samassa hannatu
           yena saccenayam samo        saccavadi pure ahu
           etena saccavajjena         visam samassa hannatu
           yena saccenayam samo        matapetibharo ahu
           etena saccavajjena         visam samassa hannatu
           yena saccenayam samo        kule jetthapaccayiko
           etena saccavajjena         visam samassa hannatu
           yena saccenayam samo        panapiyataro mama
           etena saccavajjena         visam samassa hannatu
           yam kincitthi katam punnam         mayhanceva matu ca te
           sabbena tena kusalena        visam samassa hannatuti.
     Evam pitari saccakiriyam karonte mahasatto parivattitva itarena
passena nipajji. Athassa tatiyam saccakiriyam sa devadhita akasi.
     Tamattham pakapento sattha aha
           sa devata antarahita       pabbate gandhamadane
           samassa anukampaya          imam saccam abhasatha
           pabbatyaham gandhamadane       ciram rattam nivasini
           na me piyataro koci         anno samena vijjati
           Etena saccavajjena         visam samassa hannatu
           sabbe gandhavanamaya         pabbate ganadhamadane
           etena saccavajjena         visam samassa hannatu
           tesam lalappamananam         bahum karunnasannitam
           khippam samo samutthasi        yuva kalyanadassanoti.
     Tattha pabbatyahanti pabbate aham. Vanamayati gandharukkhamaya.
Nahi tattha koci agandho nama rukkho atthi. Tesanti bhikkhave
tesam ubhinnam lalappamanananneva devataya saccakiriyaya pariyosane
khippam samo utthasi padumapattato udakam viya nivattetva
abadho tassa vigato ahosi. Idha nukho viddho ettha nukho
viddhoti viddhatthanam na pannayati.
     Iti mahasattassa nirogata matapitunanca cakkhuni patilabho
arunuggamananca devatanubhavena tesam catunnampi assameyeva
pakatabhavoti sabbam ekakkhaneyeva ahosi. Matapitaro cakkhuni laddha
samo ca arogo jatoti atirekataram tusimsu. Atha ne samapandito
imaya gathaya ajjhabhasi
           samohamasmi bhaddam vo        sotthinamhi samutthito
           ma balham paridevetha        manjunabhivadetha manti.
           Atha mahasatto rajanam disva  patisantharam karonto ima
gatha aha
           savagatante maharaja        atho te aduragatam
           Issarosi anuppatto         yam idhatthi pavedaya
           tindukani piyalani          madhuke kasamariyo
           phalani khuddakappani          bhunja raja varam varam
           atthi me paniyam sitam         abhatam girigabbhara
           tato piva maharaja          sace tvam abhikankhasiti.
    Rajapi tam acchariyam disva aha
           sammuyhami pamuyhami         sabba muyhayti me disa
           petantam samamaddakkhim         ko nu tvam sama jivasiti.
     Tattha petanti kalakatam addasim. Ko nu tvanti katham nu
tavam jivitam patilabhissiti pucchi.
     Samopi ayam raja mam matoti sallakkheti amatabhavamassa
pakasessamiti cintetva aha
           api jivam maharaja           purisam balhavedanam
           upanitamanasankappam            jivantam mannate matam
           api jivam maharaja           purisam balhavedanam
           tam nirodhagatam santam           jivantam mannate matanti.
     Tattha api jivanti jivamanam api. Upanitamanasankappanti
bhavange otinnacittavaram. Jivantanti jivamanameva. Mannateti
mato esoti ayam loko mannati. Nirodhagatanti assasapassasam
nirodhappattam santam jivamanam evam loko mam viya jivantameva matam
mannatiti vadati.
     Evanca pana vatva mahasatto rajanam atthe suniyojetukamo
dhammam desento puna dve gatha abhasi
           yo mataram pitaram va         macco dhammena posati
           devapi nam tikicchanti         matapetibharam naram
           so mataram pitaram va         macco dhammena posati
           idheva nam pasamsanti           pecca sagge pamodatiti.
     Tam sutva raja acchariyam vata bho matapetibharassa jantuno
kira uppannarogam devatapi tikicchanti ativiya ayam samo sobhatiti
anjalim paggayha aha
           esa bhiyyo pamuyhami        sabba muyhanti me disa
           saranam sama gacchami          tvanca me saranam bhavati.
     Tattha bhiyyoti yasma tadise parisuddhasile  gunasampanne
aparajjhim tasma atirekataram pamuyhami. Tavanca me saranam
bhavati aham pana saranam gacchami tavanca me saranam gacchantassa
saranam bhava patittha hohi devalokagamim mam karohiti.
     Atha nam mahasatto sace maharaja devalokam gantukamo
mahantam dibbasampattim paribhunjitukamo imasu dasarajadhammacariyasu
vattassuti tassa dhammam desento dasarajadhammacariya gatha abhasi
           dhammancara maharaja          matapitusu khattiya
           idha dhammam caritvana          saggam gamissasi
           dhammancara maharaja          puttadharesu khattiya
           Idha dhammam caritvana          raja saggam gamissasi
           dhammancara maharaja          mittamaccesu khattiya
           idha dhammam caritvana          raja saggam gamissasi
           dhammancara maharaja          bahanesu balesu ca
           idha dhammam caritvana          raja saggam gamissasi
           dhammancara maharaja          gamesu migamesu ca
           idha dhammam caritvana          raja saggam gamissasi
           dhammancara maharaja          ratthe janapadesu ca
           idha dhammam carivana           raja saggam gamissasi
           dhammancara maharaja          samane brahmanesu ca
           idha dhammam caritvana          raja saggam gamissasi
           dhammancara maharaja          migapakkhisu khattiya
           idha dhammam caritvana          raja saggam gamissasi
           dhammancara maharaja          dhammo sucinno sukhamavahati
           idha dhammam caritavana          raja saggam gamissasi
           dhammancara maharaja          inda deva sabrahmaka
           sucinnena divam patta         ma dhammam raja pamadoti.
     Tasam pana gathanam attho sakunajatake vittharitova hoti.
     Evam mahasatto ranno dhammam desetva uttarimpi ovadanto
panca silani adasi. Raja tassa ovadam sirasa sampaticchitva
bodhisattam vanditva khamapetva baranasim gantva danadini punnani
Katva panca silani rakkhitva dhammena samena rajjam karento
ayuhapariyosane saggaparayano ahosi. Bodhisattopi matapitaro
paricaritva matapituhi saddhim abhinna ca samapattiyo ca nibbattetva
aparihinajjhano ayuhapariyosane teheva saddhim brahmalokupago
ahosi.
     Sattha imam dhammadesanam aharitva bhikkhave matapitunam posanam
nama panditanam vansoti vatva saccani pakasetva jatakam
samodhanesi. Saccapariyosane so bhikkhu sotapattiphalam sampapuni.
Tada raja anando ahosi. Devadhita uppalavanna. Sakko
anuraddho. Pita mahakassapo. Mata bhaddakapilani.
Suvannasamapandito pana ahameva sammasambuddhoti.
                Suvannasamajatakam tatiyam nitthitam.
@Footnote:
@*** hanranir m+mikhramula ***



             The Pali Atthakatha in Roman Book 43 page 115-160. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=43&A=2349&modeTY=2              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=43&A=2349&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=28&i=482              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=28&A=3201              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=28&A=3838              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=28&A=3838              Contents of The Tipitaka Volume 28 http://84000.org/tipitaka/read/?index_28

first pageprevious pagedispage pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]