ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pagedispage pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 44 : PALI ROMAN Ja.A.10 mahanipat (2)

                     Mahanipatavannana
                    ---------------
                      candakumarajatakam
     rajasi luddakammoti idam sattha tijjhakute pabbate viharanto
devadattam arabbha kathesi. Tassa vatthu samghabhedakakkhandhake agatameva.
     Tam tassa pabbajitakalato patthaya yava bimbisararanno
marana tatthagatanayeneva veditabbam. Tam pana marapetva
devadatto ajatasattum upasankamitva aha maharaja tava manoratho
matthakam patto mama manoratho pana na tava papunatiti. Tam
sutva raja ko pana vo bhante manorathoti. Maharaja nanu
dasabalam maretva buddho bhavismamiti. Raja amhehettha kim
katabbanti. Maharaja dhanuggahe sannipatapetum vattatiti. Sadhu
bhanteti raja akkhanavedhinam dhanuggahanam panca kulasatani sannipatapetva
tato ekatimsajane uccinitva tata therassa vacanam karothati
vatva devadattassa santikam pesesi. So tesam jetthakam amantetva
evamaha avuso samano gotamo gijjhakute pabbate viharati
asukasmim nama divatthane cankamati tvam pana tattha gantva tam
visapitena sallena vijjhitva jivitakkhayam papetva asukena nama
maggena ehiti. So tam pesetva tasmim magge dve dhanuggahe
thapesi tumhakam thitamaggena eko puriso agamissati tumhe tam
Jivita voropetva asukamaggena nama ethati. Tasmim magge
cattaro purise thapesi tumhakam thitamaggena dve purisa agamissanti
tumhe te jivita voropetva asukamaggena nama ethati. Tasmim
magge attha jane thapesi tumhakam thitamaggena cattaro purisa
agamissanti tumhe te jivita voropetva asukamaggena nama
ethati. Tasmim magge solasa purise thapesi tumhakam thitamaggena
attha purisa agamissanti tumhe te jivita voropetva
asukamaggena nama ethati. Kasma panevamakasiti. (attano kammassa
paticchadanattham .) so kira attano papakammassa paticchadanattham
evamakasi. Atha so jetthakadhanuggaho vamato khaggam laggetva
pitthiya tundisaram bandhitva mendasingamahadhanum gahetva tathagatassa
santikam gantva vijjhissami nanti sannaya dhanum aropetva saram
sannayhitva akaddhitva visajjetum nasakkhi. Sattha dhanum
akaddhitum datva visajjetum nadasi. So saram visajjetumpi oropetumpi
asakkonto phasukkahi bhijjamanahi viya mukhato khelena paggharantena
kilantarupo ahosi. Sakalasariram thaddhajatam yantena pilatakarappattam
viya ahosi. So maranabhayatajjito atthasi.
     Atha nam sattha disva madhurassaram niccharetva bho purisa balajana
ma bhayi ito ehiti tam assasesi. So tasmim khane avudhani
chaddetva bhagavato padesu sirisa nipatitva bhagavantam etadavoca
accayo mam bhante accagama yathabalam yathamulham yathaakusalam yvaham
Tumhakam gune ajananto andhabalassa devadattassa vacanena tumhe
jivita voropetum agatomhi khamatha me bhante khamatha sugata khamatha
lokaviduti attano dosam khamapetva ekamante nisidi. Atha nam
sattha saccani pakasetva sotapattiphale patitthapetva avuso
devadattena acikkhitamaggam appatipajjitva annena maggena yahiti
tam uyyojesi uyyojetva ca pana cankama oruyha annatarasmim
rukkhamule nisidi. Atha tasmim dhanuggahe anagacchante itare dve
kinnukho cirayatiti patimaggam gacchanta dasabalam disva upasankamitva
vanditva ekamantam nisidimsu. Sattha tesam dvinnam saccani pakasetva
sotapattiphale patitthapetva avuso devadattena kathitamaggam
appatipajjitva imina maggena acchathati uyyojesi imina upayena
itarepi agantva nisinne saccani pakasetva sotapattiphale
patitthapetva annena maggena uyyojesi. Atha so pathamamagato
jetthakadhanuggaho devadattam upasankamitva bhante devadatta aham sammasambuddham
jivita voropetum nasakkhim mahiddhiko so bhagava mahanubhavoti arocesi.
Te sabbepi sammasambuddham nissaya amhehi jivitam laddhanti satthu
santike pabbajitva arahattam papunimsu. Ayam pavutti bhikkhusamghe
pakata ahosi. Bhikkhu dhammasabhayam katham samutthapesum avuso
devadatto kira ekasmim tathagate vericittena bahu jane jivita
voropetum vayamamakasi te sabbepi sattharam nissaya jivitam labhimsuti.
Satthapi sihasayanato vutthaya dibbaya sotadhatuya tesam katham sutva
Dhammasabhayam agantva kaya nuttha bhikkhave etarahi kathaya sannisinnati
pucchitva imaya namati vutte na bhikkhave idaneva
pubbepi devadatto mam ekam nissaya mayi vericittena bahu jane
jivita voropetum vayamamakasiti vatva tunhi ahosi tehi
yacito atitam ahari
      atite bhikkhave ayam baranasi pupphavati nama ahosi. Tattha
vasavattiranno putto ekaraja nama rajjam karesi. Tassa putto
candakumaro nama uparajjam karesi. Kandahalo nama brahmano
parohito ahosi. So ranno atthanca dhammanca anusasati.
Tam kira raja panditoti sutva vinicchaye nisidapesi. So lanca
cittako hutva lancam gahetva assamikam samikam karoti samikam
assamikam karoti. Athekadivasam eko attaparajito puriso vinicchayatthane
upakkosanto nikkhamitva rajupatthanam agacchantam candakumari
disva tassa padesu nipatitva parodi. So kim bho purisatam
aha. Sami kandahalo vinicchaye vilopam khadati ahantena lancam
gahetva parajayam papitoti. Candakumaro ma bhayiti vatva tam
assasetva vinicchayam netva samikameva samikam akasi assamikameva
assamikam akasi. Mahajano mahasaddena sadhukaramakasi.
Raja tam  sutva kim eso saddoti pucchi. Candakumarena kira
atto suvinicchito deva tattheso sadhukarasaddoti. Ranno tam
sutva piti uppajji. Candakumaro agantva pitaram vanditva
Ekamantam nisidi. Atha nam raja tata eko kira te atto
vinicchitoti pucchi. Ama devati. Tena hi tata ito patthaya
tavameva vinicchayam patthapehiti raja vinicchayam kumarassa adasi.
Kandahalassa ayo pacchijji. So tato patthaya kumare aghatam
bandhitva otarapekkho vicari. So pana raja mandapanno
ekadivasam paccusasamaye evarupam supinam addasa. Alankatadvarakotthakam
sattaratanamayapakaram satthiyojanikam suvannavalukamayamahavithim
yojanasahassubbedhavejayantapasadapatimanditam nandavanadivanaramaneyyakam
nandapokkharadipokkharaniramaneyyakasamannagatam akinnadevaganam
tavatimsabhavanam. Tattha vejayantapasade bahu acchara naccagitavadita
nivajjimsu. Raja tam disva pabujjhitva tattha gantukamo
hutva cintesi sve acariyakandahalassagatavelaya
devalokagamimaggam pucchitva tena desitamaggena devalokam gamissamiti. So
patova nahatva vattham nivasetva nanaggarasabhojanam paribhunjitva
gandham vilimpitva nisidi. Kandahalopi patova  nahatva vattham
nivasetva bhojanam bhunjitva gandham vilimpetva rajupatthanam gantva
rajanivesanam pavisitva ranno sukhaseyyam pucchi. Athassa raja asanam
dapetva panham pucchi.
      Tamattham pakasento sattha aha
       rajasi luddakakammo           ekaraja pupphavatiya
       yam so pucchi brahmabandhum         kandahalam purohitam
       Mulham sagganamaggamacikkha        tvamasi brahmana dhammavinayakusalo
       yatha ito vajjanti sugatim        nara punnani katvanati.
      Tattha rajasiti raja asi. Luddakakammoti
kakkhalapharusakammo. Sagganamagganti sagganam maggam. Dhammavinayakusaloti
sucaritadhamme ca acaravinaye ca kusalo. Yathati yatha pana
nara punnani katva ito sugatim gacchanti tam me sugatimaggam
acikkhahiti pucchi. Idampana panham sabbannubuddham va tassa
savakam va tesam alabhena bodhisattam va pucchitum vattati.
Raja pana yatha nama sattaham maggamulho puriso annam
addhamasamattam maggamulham purisam puccheyya evam kinci ajanantam
andhabalam kandahalam pucchi. So cintesi ayam me paccamittassa
pitthim passanakalo idani candakumaram jivitakkhayam papetva mama
manoratham puressamiti. Atha so rajanam amantetva tatiyam
gathamaha
     atidanam deva datvana          avajjham deva ghatetva
     evam vajjanti sugatim            nara punnani katvanati.
   Tassattho maharaja saggam gacchanta nama atidanam dadanti
avajjham ghatenti sace saggam gantukamosi tavampi tatheva karohiti.
      Atha nam raja panhassattham pucchi kim panetam atidanam ko
ca avajjho imasmim lokasmim etanca kho no akkhahi yajissami
dadami dananiti.
      Sopissa byakasi
         puttehi deva yajitabbam mahesihi negamehica
         usabhehi ajaniyehi catuhi
         sabbacatukkehi deva yannam yajitabbanti.
      Sopissa byakarontova tena devalokamaggam puttho nirayamaggam
byakasi.
      Tattha puttehiti attano jatehi piyaputtehi ceva piyadhitahi
ca. Mahesihiti piyabhariyahi. Negamehiti setthihi. Usabhehiti
sabbasetehi usabharajuhi. Ajaniyehiti mangalaassehi. Catuhiti
etehi sabbeheva annehi ca hatthiadihi catuhiti evam sabbacatukkehi
deva yannam yajitabbam. Etesanca rajaputtadinam khaggena sisam
chinditva suvannapatiya galalohitam gahetva avate pakkhipitva
yannassa yajanaka rajano sarireneva saha devalokam gacchanti
maharaja samanabrahmanakapanaddhikavanibbakayacakanam ghasacchadanadidanam
sampadanam atidanameva na hoti ime pana puttadhitadayo maretva
tesam galalohitena yannassa yajanam atidanam namati rajanam sannapesi.
Iti so cintesi sace candakumaram ekanneva ganhissami
vericittena karanam mannissantiti tasma tam mahajanassa antare
pakkhipi. Imampana tesam kathentanam katham sutva antepurajana
bhitatasita hutva ekappahareneva mahaviravam viravimsu.
      Tamattham pakasento sattha aha
       Tam sutva antepure        kumara mahesiyo ca hannantu
       eko ahosi nigghoso      bhesma accuggato saddoti.
      Tattha tanti kumara ca mahesiyo ca hannantuti tam vacanam
sutva. Ekoti sakalarajanivesane ekova nigghoso ahosi.
Bhesmati bhayanako. Accuggatoti atiuggato ahosi. Tada
sakalarajakulam yugantavatabhihatam viya salavanam ahosi.
      Brahmanopi rajanam kim maharaja yannam yajitum sakkosi na
sakkositi pucchi. Kim kathesi acariya yannam yajitva devalokam
gamissamiti. Maharaja bhirukajatika dubbalajjhasaya purisa yannam
yajitum samattha nama na honti tumhe idha sabbe pane sannipatetha
aham yannavate kammam karissamiti attano pahonakam balam
gahetva nagara nikkhamma yannavatam samatalam karetva vatiya
parikkhipi. Kim karana. Dhammiko hi samano va brahmano va
agantva tam vareyyati tasma yannavatam vatiya parikkhepanam
caritanti katva poranabrahmanehi thapitam. Rajapi purise
pakkosapetva tata aham attano puttadhitaro ca bhariyayo ca
maretva yannam yajitva devalokam gamissami gacchatha nesam acikkhitva
sabbe idha anethati puttanam tava anayanatthaya aha
       gacchatha vadetha kumare candanca  suriyanca bhaddasenanca
       suranca ramagottanca pasu      kira hotha yannatthayati.
     Tattha candanca suriyancati candakumaro ca suriyakumaro ca
Dve gotamideviya aggamahesiya putta. Bhaddaseno ca pana suro ca
ramagotto ca tesam vematikabhataro. Pasu kira hothati ekasmim
thane rasi hothati ma pakiretthati attho.
      Te pathamam candakumarassa santikam gantva ahamsu tata kumara
tumhakam kira pita tumhe maretva devalokam gantukamo tumhakam
gahanatthaya amhe pesesiti. So kassa vacanena mam ganhapetiti.
Kandahalassa vacanenati. Kim so mannevekam ganhapeti udahu
annepi ganhapetiti. Annepi ganhapesi sabbacatukkam kira yannam
yajapetukamoti. So cintesi tassa annehi saddhim veram natthi
vinicchaye vilopam katum alabhanto atha ca pana mayi ekasmim vericittena
bahu jane marapeti hotu pitaram datthum labhantassa sabbesam mocanam
nama mama bharoti. Atha ne rajapurise  aha tena hi me pitu vacanam
karothati. Te tam anetva rajangane ekamante thapetva
itarepi tayo anetva tasseva santike thapetva ranno arocayimsu
anita te deva puttati. So tesam vacanam sutva tata idani
me dhitaro anetva tesanneva bhatikanam santike karothati catasso
dhitaro aharapetum itaram gathamaha
         kumariyopi vadetha         upasenanca kokilanca
                muditanca nandancapi kumarikam
                pasu kira hotha yannatthayati.
      Te evam karissamati tasam santikam gantva ta rodamana
Paridevamana anetva bhatikananneva santike thapayimsu. Tato
raja attano bhariyanam gahanatthaya itaram gathamaha
         vijayampi me mahesim         eravatim kesinim sunandanca
         lakkhanavarupapanna          pasu kira hotha yannatthayati.
      Tattha lakkhanavarupapannati uttamehi catusatthiya itthilakkhanehi
upapanna etapi vadethati attho.
      Te tapi paridevamana anetva kumaranam santike karimsu.
Atha raja cattaro setthino aharapento itaram gathamaha
         gahapatayopi vadetha         punnamukham bhaddiyam singalanca
         vaddhancapi gahapatim         pasu kira hotha yannatthayati.
      Rajapurisa gantva te anayimsu. Ranno puttadare
gayhamane sakalanagaram na kinci avoca. Setthikulani pana mahasambandhani
tasma tesam gahitakale sakalanagaram samkhubhi. Ranno setthino
maretva yannam yajitum na dassamati te setthino parivaretvava
tesam nativaggena saddhim rajakulam agamamsu. Atha te setthino
natiganaparivuta rajanam vanditva attano jivitam yacimsu.
         Tamattham pakapento sattha aha
      te tattha gahapatayo avocayimsu    samagata puttadaraparikinna
      sabbe sikhino deva karohi      atha va no dase savehiti.
         Tattha sabbe sikhinoti sabbe amhe matthake culam thapetva
attano cetake karohi mayante cetakakiccam karissama. Atha
Va no dase savehiti atha va no asaddahanto sabba seniyo
sannipatetva tasam majjhe amhe dase savehi mayante dasavattam
patisunissamati.
      Te evam yacantapi jivitam laddhum nasakkhimsu. Rajapurisa
sabbe patikkamapetva te gahetva kumarananneva santike nisidapesum.
Tato raja hatthiadinam anayanatthaya anapento aha
        abhayankarampi me hatthim          nalagirim accuggatam
        varunadantim anetha kho te      khippam yannatthaya bhavissanti
        assaratanampi me kesim          subhamukham punnamukham
        vinatakanca anetha kho te      khippam yannatthaya bhavissanti
        usabhampi me yuthapatim modakam       nisabham gavampatim te khippam
        anetha samuham karontu sabbam     yajissami dadami danani
        sabbampi patiyadetha yannam pana     uggatamhi suriyamhi vadethadani
        kumare abhiramantu imam rattim     sabbampi upatthapetha yannam pana
        uggatamhi suriyamhi vadethadanikumare  ajja kho pacchima ratiti.
      Tattha samuham karontu sabbanti na kevalam ettakameva avasesampi
sabbam catuppadagananceva pakkhigananca sabbam catukkam katva rasim
karontu sabbacatukkam yannam yajissami yacakanam samanabrahmanananca
danam dassamiti. Sabbampi patiyadethati etam maya vuttam avasesam
upatthapetha. Uggatamhiti aham pana yannam uggate suriye sve
patova yajissami. Sabbampi upatthapethati sesampi sabbam yannupakaranam
Upatthapethati attho.
      Ranno pana matapitaro dharantiyeva. Athassa te amacca
gantva matuya arocesum ayye putto vo puttadaram maretva
yannam yajitukamoti. Sa kim kathetha tatati hatthena hadayam paharitva
rodamana paridevamana agantva saccam kira putta evarupo
te yanno bhavissatiti pucchi.
      Tamattham pakasento sattha aha
        tam tam mata avoca rodanti    agata savimanato
        yanno kira te putta         bhavissati catuhi puttehiti.
      Tattha tam tanti tam ekarajanam. Savimanatoti attano
savanatthanato.
      Raja aha
        sabbepi mayham putta catta    candasmim hannamanasmim
        puttehi yannam yajitvana       sugatim saggam gamissamiti.
      Tattha cattati candakumare hannamaneyeva sabbepi putta
yannatthaya maya pariccattati.
      Atha nam mata aha
         ma tam putta saddahesi       sugati kira hoti puttayannena
         nirayaneso maggo         neso maggo hi sagganam
         danani dehi kondanna      ahimsa sabbabhutabhabyanam
         esa maggo sugatiya        na ca maggo putta yannenati.
      Tattha nirayanesoti nirassadatthena nirayanam catunnam apayanam
eso maggo. Kondannati rajanam gottena alapati.
Bhutabhabyananti bhutananca bhavitabbasattananca. Yannenati evarupena
puttadhitaro maretva yajanayannena saggamaggo nama natthi.
      Raja aha
         acariyanam vacanam           ghatissam candanca suriyanca
         pattehi yajitva duccajjehi   sugatim saggam gamissamiti.
      Tattha acariyanam vacananti amma nesa attano mati
acarasikkhapanakassa me kandahalacariyassa etam vacanam esa anusitthi
tasma aham ete ghatayissam duccajjehi puttehi yannam yajitva
saggam gamissamiti.
      Athassa mata attano vacanam gahapetum asakkonti apagata.
Athassa pita tam pavuttim sutva agantva nam pucchi.
      Tamattham pakasento sattha aha
         tamtam pita avoca           vasavatti orasam sakam puttam
         yanno kira te putta        bhavissati catuhi puttehiti.
      Tattha vasavattiti tassa ranno namam.
      Raja aha
         sabbepi mayham putta catta   candasmim hannamanasmim
         puttehi yannam yajitvana      sugatim saggam gamissamiti.
      Atha nam pita aha
         Ma tam putta saddahesa       sugati kira hoti puttayannena
         nirayaneso maggo         neso maggo hi sagganam
         danani dehi kondanna      ahimsa sabbabhutabhabyanam
         esa maggo sugatiya        na ca maggo puttayannenati.
      Raja aha
         acariyanam vacanam           ghatissam candanca suriyanca
         puttehi yajitva duccajjehi   sugatim saggam gamissamiti.
      Atha nam pita aha
         danani dehi kondanna      ahimsa sabbabhutabhabyanam
         puttaparivuto   tuvam         rattham janapadanca palehiti.
      Tattha puttaparivutoti puttehi parivuto. Rattham janapadancati
sakalakasikaratthanca tasseva tamtam kotthasabhutam janapadanca paletum
sakkhissasi.
      Athassa so pita attano vacanam gahapetum nasakkhi. Tato
candakumaro cintesi imassa ettakassa janassa dukkham mam ekam
nissaya jatam mama pitaram yacitva ettakam janam maranadukkhato mocessamiti.
So pitara saddhim sallapanto aha
         ma no deva avadhi         dase no dehi kandahalassa
         api nigalabandhakapi          hatthi asse ca palema
         ma no deva avadhi         dase no dehi kandahalassa
         api nigalabandhakapi          hatthichakanani ujjhema
         Ma no deva avadhi         dase no dehi kandahalassa
         api nigalabandhakapi          assachakanani ujjhema
         ma no deva avadhi         dase no dehi kandahalassa
         yassa honti tava kama      api rattha pabbajita
         bhikkhacariyam carissamati.
   Tattha nigalabandhakapiti api nama mayam mahanigalehi bandhaka
hutva. Yassa honti tava kamati sacepi kandahalassa
datukamosi tassapi no dase katva dehi karissamassa dasakammanti
vadati. Api ratthati sace amhakam koci doso atthi ratthato
no pabbajehi api nama rattha pabbajita kapana viya kapalam
gahetva bhikkhacariyam carissama ma no deva avadhi dehi no
jivitanti vilapati.
      Tassa tam nanappakaram vilapam sutva raja hadayaphalanam patto
viya assupunnehi nettehi na me koci putte maretum lacchati na
mamattho devalokenati sabbe te mocetum aha
      dukkham kho me janayittha          vilapanta jivitassa kamahi
      muncathadani kumare            alampi me hotu puttayannenati.
         Te ranno katham sutva rajaputte adim katva sabbantam
pakkhipariyosanam panaganam visajjesum. Kandahalopi yannavate
kammam samvidahati. Atha nam eko  puriso are duttha kandahala
ranna puttadhitaro visajjita tvam attano puttadare maretva
Tesam galalohitena yannam yajissasiti aha. So kim nametam
ranna katanti kapputthanaaggi viya avattharanto utthaya turito
dhavitva vegenagantva aha
     pubbeva mesi vutto           dukkaram durabhisambhavam cetam
     atha no upakkhatassa            yannassa karosi vikkhepam
     sabbe vajjanti sugatim           yepi yajanti yepi ceva yajapenti
     yecapi anumodanti            yajantanam idisam mahayannanti.
    Tattha pubbe mesi vuttoti nanu maya tvam pubbeva vutto
tumhadisena bhirukajatikena na sakka yannam yajitum yannayajanam nama
etam dukkaram durabhisambhavanti. Atha no idani upakkhatassa
yannassa vikkhepam karosi. Vikhambhantipi patho. Patisedhanti attho.
Maharaja kasma evam karosi yattaka hi yannam yajanti va
yajapenti va anumodanti va sabbe sugatimeva vajjantiti dassesi.
So andhabalo raja tassa kodhavasikassa katham gahetva dhammasanni
hutva puna putte ganhapesi. Tato candakumaro pitaram anubodhiyamano
aha
      atha kissava no pubbe          sotthanam brahmane avacesi
      atha no akaranasma           yannatthaya deva ghatesi
      pubbeva no daharakale         na hanesi na ghatesi va
      daharamha yobbanappatta        adusaka tata hannama
      hatthigate assagate            sannaddhe passa no maharaja
      Yuddhe ca yujjhamane ca         nahi madisa honti yannatthaya
      paccante va kuppite          atavisu va madise niyojenti
      atha no akaranasma           abhumiyam tata hannama
      ya kaci sakunikayo           vasanti tinagharani katvana
      tasam hi piya putta           atha no tvam deva ghatesi
      ma tassa saddahesi            na mam kandahalo ghateyya
      mamam hi so ghatetva          anantaram tanca deva ghateyya
      gamavaram nigamavaram              dadanti bhogampissa maharaja
      athaggapindikapi kule           kule gehe te bhunjanti
      tesampi tadisanam              icchanti dubbhitum maharaja
      yebhuyyena hi ete           akatannuno brahmana
      ma no deva avadhi            dase no dehi kandahalassa
      api nigalabandhakapi             hatthi asse ca palema
      ma no deva avadhi            dase no dehi kandahalassa
      api nigalabandhakapi             hatthicchakanani ujjhema
      ma no deva avadhi            dase no dehi kandahalassa
      api nigalabandhakapi             assacchakanani ujjhema
      ma no deva avadhi            dase no dehi kandahalassa
      yassa honti tava kama         api rattha pabbajita
      bhikkhacariyam carissamati
    tattha pubbeti tata yadi aham maretabbo atha kasma
Amhakam natijano pubbe mama jatakale brahmane sotthanam
avacesi. Tada kira kandahalo ca mama lakkhanani upadharetva
imassa kumarassa na koci antarayo bhavissati tumhakam accayena
rajjam karessatiti aha iccassa purimena pacchimam na sameti musavadi
esa atha no etassa vacanam gahetva akaranasma nikkaranayeva
yannatthaya deva ghatesi ma amhe ghatesi ayam hi  mayi ekasmim
verena mahajanam maretukamo sadhukam sallakkhesi narindati. Pubbeva
noti maharaja sace amhe maretukamo pubbeva no daharakaleyeva
kasma sayam va na hanesi na annehi va ghatapesi idani pana mayam
dahara taruna pathamavaye thita puttadhitahi samvaddhama evam bhuta tava
adusakava kim karana hannamati. Passa noti amhe cattaropi
bhatike passa. Yujjhamaneti paccatthikanam nagaram parivaretva thitakale
amhadise putte tehi saddhim yujjhamane passa. Aputtaka hi rajano
anatha nama honti. Madisati amhadisa putta sura balappatta na
yannatthaya maretabba honti. Niyojantiti tesam paccamittanam
ganhanatthaya niyojenti. Atha noti atha amhe. Akaranasmati
akaranena. Abhumiyanti anokaseyeva kasma tata hannamati
attho. Ma tassa saddahesiti maharaja mam kandahalo na ghatayeti
ma tassapi saddaheyyasi. Bhogam pissati bhogampi assa brahmanassa
rajano denti. Athaggapindikapiti athete aggodakam aggapindam
labhanta aggapindakapi honti. Tesampiti yesam kule bhunjanti
Tesampi evarupanam pindadayakanam dubbhitum icchanti.
      Raja kumarassa vilapam sutva aha
        dukkham kho me janayittha        vilapanta jivitassa kamahi
        muncathadani kumare          alampi me hotu puttayannenati.
        Imameva gatham vatva         punapi mocesi.
        Kandahalo agantva        punapi aha
        pubbeva mesi vutto         dukkaram durabhisambhavancetam
        atha no upakkhatassa          yannassa karosi vikkhepam
        sabbe vajjanti sugatim         ye yajanti yepi ceva yajapenti
        ye vapi anumodanti         yajantanam idisam mahayannanti.
      Evam vatva puna te ganhapesi. Athassa anunayanattham
kumaro aha
         yadi kira yajitva puttehi      devalokam ito cuta yanti
         brahmano tava yajatu        pacchapi yajissasi raja
         yadi kira yajitva puttehi      devalokam ito cuta yanti
         eseva kandahalo          yajatu sakehi puttehi
         evam janam ce kandahalo     kim puttake na ghatesi
         sabbanca natiganam            attananca na ghateyya
         sabbe vajjanti nirayam         ye yajanti yepi va yajapenti
         ye capi anumodanti         yajantanam edisam mahayannanti.
      Tattha brahmano tavati pathamantava kandahalo yajatu.
Sakehiti attano puttehi atha tasmim evam yajitva devalokam gate paccha
tvam yajissasi deva sadhurasabhojanampi hi tvam annehi vimamsitva bhunjasi
puttamarananneva kasma avimamsitva karositi dipento evamaha. Evam
jananti puttadhitaro maretva devalokam gacchantiti evam jananto kim
karana attano putte ca nati ca attananca na ghatesi. Sace hi
param maretva devalokam gacchanti attanameva maretva brahmaloko
gantabbo bhavissatiti evam yannagunam janantena param amaretva
attava maretabbo siya ayam pana tatha akatva mam marapeti
iminapi karanena kandahalassa kammam janahi maharaja yatha esa
vinicchaye vilopam katum alabhanto evam karotiti. Edisanti evarupam
puttaghatayannam.
      Kumaro ettakam kathento pitaram attano vacanam gahapetum
asakkonto rajanam parivaretva thitam rajaparisam arabbha aha
         kathanca kira puttakamayo         gahapatayo gharaniyo ca
         nagaramhi na upavadanti rajanam      ma ghatayi orasam puttam
         kathanca kira puttakamayo         gahapatayo gharaniyo ca
         nagaramhi na upavadanti rajanam      ma ghatayi atrajam puttam
         ranno camhi atthakamo          hito ca sabbajanapadassa
         na koci assa patigham maya         janapado na pavedetiti.
      Tattha puttakamayoti gharaniyova sandhaya vuttam. Gahapatayo
ca puttakama nama honti. Na upavadantiti na upakkosanti na
Vadanti. Atrajanti attana jatam. Evam vuttepi koci ranna
saddhim kathetum samattho nama nahosi. Na koci assa patigham mayati
imina no lanco va gahito issariyamadena va idannama dukkham
katanti koci ekopi maya saddhim patigham karonto nama nahosi.
Janapado na pavedetiti evam ranno ca janapadassa ca atthakamomhi
kim mama pitaram ayam janapado gunasampanno te puttoti na pavedeti
na janapetiti attho.
      Evam vuttepi na koci kinci kathesi. Tato kumaro attano
bhariyanam sattasatam yacanatthaya uyyojento aha
       gacchatha vo gharaniyo             tatanca vadetha kandahalanca
       ma ghatetha kumare adusake sihasamkase
       gacchatha vo gharaniyo tatanca vadetha kandahalanca
       ma ghatetha kumare apekkhito sabbalokassati.
    Ta gantva yacimsu. Raja na olokesi. Tato kumaro
anatho hutva vilapanto gathamaha
         yannunaham jayeyyam
         rathakarakulesu va pukkusakulesu va
         vessesu va jayeyyam
         na hajja mam raja yanne ghatessatiti.
      Iti vatva puna ta uyyojento aha
         sabbapi ta mantiniyo gacchatha ayyassa kandahalassa
         Padesu nipatittha aparadhaham na passami
         sabbapi gharaniyo gacchatha ayyassa kandahalassa
         padesu nipatittha kinte bhante mayam dusayimhati.
      Tattha aparadhaham na passamiti aham acariya kandahala attano
aparadham na passami. Kinte bhanteti ayya kandahala mayam tuyham
kim dusayimha atha ce candakumarassa doso atthi tam khamathati vadatha.
      Atha candakumarassa kanitthabhagini sela kumari nama sa sokam
santharetum asakkonti pitu padamulesu nipatitva paridevi.
      Tamattham pakasento sattha aha
         kapana vilapati sela disvana bhataro upanitatte
         yanno kira me ukkhipito tatena saggakamenati.
      Tattha upanitatteti upanitasabhave. Ukkhipitoti ukkhitto
pavattito. Saggakamenati mama bhataro maretva saggam icchantena
tatena. Ime maretva kim saggena karissasiti vilapati.
      Raja tassapi katham na ganhi. Tato candakumarassa putto
vasulo nama pitaram dukkhitam disva aham ayyakam upasankamitva yacitva
mama pitu jivitam dapessamiti ranno padamule nipatitva paridevi.
      Tamattham pakasento sattha aha
         avatti ca parivatti ca vasulo sammukha ranno
         ma no deva pitaram avadhi daharamha ayobbanappattati.
      Tattha daharamha ayobbanappattati deva mayam tarunadaraka
Na tava yobbanappatta amhesupi tava anukampaya amhakam pitaram
ma avadhi.
      Raja tassa paridevanasaddam sutva bhijjamanahadayo viya hutva
assupunnehi nettehi kumaram alingitva tata assasam patilabhahi
visajjemi te pitaranti vatva gathamaha
         eso te vasula pita tvam samehi pitara saha
         dukkham kho me janayasi vilapanto ante purasmim
         muncathadani kumare alampi me hotu puttayannenati.
      Tattha ante purasminti rajanivesanassa ante pure. Puna
kandahalo agantva aha
         pubbeva me khosi vutto dukkaram durabhisambhavancetam
         atha no upakkhatassa yannassa karosi vikkhepam
         sabbe vajjanti sugatim ye yajanti yepi ceva yajapenti
         ye capi anumodanti yajantanam idisam mahayannanti.
       Rajapi andhabalo puna tassa vacanena putte ganhapesi.
Tato kandahalo cintesi ayam raja muducitto kadaci visajjesi
kadaci ganhapesi puna darakanam vacanena putte visajjeyya yannunaham
yannavatanneva tam nemiti. Athassa tattha gamanatthaya gathamaha
         sabbaratanassa yanno upakkhato ekaraja tava patiyatto
         abhinikkhamassu deva saggam gato tvam pamodissasiti.
      Tassattho maharaja tava yanno sabbaratanehi upakkhato
Patiyatto idani te nikkhamanakalo tasma abhinikkhama yannam yajitva
saggam gato tvam pamodissasiti. Tato bodhisattam adaya
yannavatagamanakale tassa orodha ekato nikkhamimsu.
    Tamattham pakasento sattha aha
      dahara sattasata eta candakumarassa bhariyayo
      kese vikiritvana rodantiyo maggamanuyayanti
      apara pana sokena nikkhanta nandane viya deva
      kese vikiritvana rodantiyo magamanuyayantiti.
     Tattha nandane viya devati nandavane cavanadhammam devaputtam
parivaretva devata viya.
     Tato param tasam vilapo hoti
      kasikasucivatthadhara kundalino aggalucandanavilitta
      niyanti candasuriya yannatthaya ekarajassa
      kasikasucivatthadhara kundalino aggalucandanavilitta
      niyanti candasuriya matu katva hadayasokam
      kasikasucivatthadhara kundalino aggalucandanavilitta
      niyanti candasuriya janassa katva hadayasokam
      mamsarasabhojana nahapakasunahata kundalino aggalucandanavilitta
      niyanti candasuriya    yannatthaya ekarajassa
      mamsarasabhojana nahapakasunahata kundalino aggalucandanavilitta
      niyanti candasuriya    matu katva dahayasokam
      Mamsarasabhojana nahapakasunahata       kundalino aggalucandanavilitta
      niyanti candasuriya                janassa katva hadayasokam
      yassu pubbe hatthivaradhuragate         hatthika anuvajjanti
      tyajja candasuriya                ubhova pattika yanti
      yassu pubbe assavaradhuragate         assaka anuvajjanti
      tyajja candasuriya                ubhova pattika yanti
      yassu pubbe rathavaradhuragate          rathika anuvajjanti
      tyajja candasuriya                ubhova pattika yanti
      yehissu pubbe niyimsu              tapaniyakappanehi turangehi
      tyajja candasuriya                ubhova pattika yantiti.
    Tattha kasikasucivatthadharati kasiyani sucivatthani dhariyamana.
Candasuriyati candakumaro ca suriyakumaro ca. Nahapakasunahatati
candanacunnena ubbattetva nahapakehi kataparikammakataya sunahata.
Yassuti ye assuti nipatamattam. Ye kumareti attho. Pubbeti ito
pubbe. Hatthivaradhuragateti hatthivaranam dhuragate alankatahatthikkhandhavaragate.
Assavaradhuragateti assavarapitthigate. Rathavaradhuragateti rathavaramajjhagate.
Niyimsuti nikkhamimsu.
      Evam tasu paridevantisuyeva bodhisattam nagara niharimsu. Tada
sakalanagaram samkhubhi. Nagara nikkhamitum arabhimsu. Mahajane
nikkhamante dvarani nappahonti. Brahmano atibahujanam disva ko
janati kim bhavissatiti nagaradvarani thakapesi. Mahajano nikkhamitum
Alabhanto antonagaradvarassa asannatthane uyyanam atthi tassa
santike mahaviravam viravi. Tehi ravehi sakunasamgha samkhubhitva akase
pakkhandimsu. Mahajano tam tam sakunam amantetva vilapanto aha
       yadi sakuni mamsamicchasi              uyyassu pubena pupphavatiya
       yajatettha ekaraja             sammulho catuhi puttehi
       yadi sakuni mamsamicchasi              uyyassu pubbena pupphavatiya
       yajatettha eraja              sammulho catuhi kannahi
       yadi sakuni mamsamicchasi              uyyassu pubbena pupphavatiya
       yajatettha ekaraja             sammulho catuhi mahesihi
       yadi sakuni mamsamicchasi              uyyassu pubbena pupphavatiya
       yajatettha ekaraja             sammulho catuhi gahapatihi
       yadi sakuni mamsamicchasi              uyyassu pupbena pupphavatiya
       yajatettha ekaraja             sammulho catuhi hatthihi
       yadi sakuni mamsamicchasi              uyyassu pubbena pupphavatiya
       yajatettha ekaraja             sammulho catuhi assehi
       yadi sakuni mamsamicchasi              uyyassu pupbena pupphavatiya
       yajatettha ekaraja             sammulho catuhi  usabhehi
       yadi sakuni mamsamicchasi              uyyassu pubbena pupphavatiya
       yajatettha ekaraja             sammulho  sabbacatukehiti.
    Tattha mamsamicchasiti ambho sakuni sace mamsam icchasi. Uyyassu
pubbena pupphavatiyati pupphavatiya pubbena puratthimadisaya yannavato
Atthi tattha gaccha. Yajatetthati ettha kandahalassa vacanam gahetva
sayam sammulho ekaraja catuhi puttehi yajati. Sesagathasupi
eseva nayo janitabbo.
      Evam mahajano tasmim thane paridevitva bodhisattassa vasanatthanam
gantva pasadam padakkhinam karonto antepuranca kutagaranca
uyyanadini ca passanto gathahi paridevanto aha
         ayamassa pasado           idam antepuram surammaniyam
         te dani ayyaputta         cattaro vadhaya ninnita
         idamassa kutagaram           sovannam pupphamalyabhikinnam
         tedani ayyaputta          cattaro vadhaya sannita
         idamassa uyyanam            pupphitam sabbakalikam rammam
         tedani ayyaputta          cattaro vadhaya sannita
         idamassa asokavanam           pupphitam sabbakalikam rammam
         tedani ayyaputta          cattaro vadhaya sannita
         idamassa kanikaravanam          pupphitam sabbakalikam rammam
         tedani ayyaputta          cattaro vadhaya ninnita
         idamassa patalivanam           pupphitam sabpakalikam rammam
         tedani ayyaputta          cattaro vadhaya ninnita
         idamassa ambavanam            pupphitam sabbakalikam rammam
         tedani ayyaputta          cattaro vadhaya ninnita
         ayamassa pokkharani           sanchanna padumapundarikehi
         Nava ca sovannavikata       pupphavalliya citta surammaniya
         tedani ayyaputta          cattaro vadhaya ninnitati.
      Tattha tedaniti idani te candakumarappamukha amhakam
ayyaputta evarupam pasadam chaddetva vadhaya nihariyanti.
Sovannavikatati suvannakhacita.
      Ettakesu thanesu vilapitva puna hatthisaladini upasamkamitva
ahamsu
     idamassa hatthiratanam          eravano gajo varunadanti
     tedani ayyaputta         cattaro vadhaya ninnita
     idamassa assaratanam          ekakhuro vegavato ayam asso
     tedani ayyaputta         cattaro vadhaya ninnita
     ayamassa assaratho          saliya viya nigghoso
     subho ratanakhacito yatthassu     ayyaputta sobhimsu nandane viya deva
     tedani ayyaputta         cattaro vadhaya ninnita
     kathannama samasamasundarehi    candanamarukagattehi
     raja yajissate yannam       sammulho catuhi puttehi
     kathannama samasamasundarahi    candanamarukagattahi
     raja yajissate yannam       sammulho catuhi kannahi
     kathannama samasamasundarahi    candanamarukagattahi
     raja yajissate yannam       sammulho catuhi mahesihi
     Kathannama samasamasundarehi    candanamarukagattehi
     raja yajissate yannam       sammulho catuhi gahapatihi
     yatha honti gamanigama sunna nimmanussaka braharanna
     tatha hessati pupphavatiya     yitthesu candasuriyesuti.
   Tattha eravanoti tassa hatthino namam. Ekakhuroti abhinnakhuro.
Saliya viya nigghosoti gamanakale saliyanam viya madhurena nigghosena
samannagato. Kathannama samasamasundarehiti suvannasamehi
annamannam jatiya samehi niddosataya sundarehiti attho.
Candanamarukagattehiti lohitacandanalittangehi. Braharannati yatha te
gamanigama sunna nimmanussa braharanna honti tatha
pupphavatiyapi ranna yitthesu rajaputtesu sunna arannasadisa bhavissatiti.
      Te mahajana bahi nikkhamitum alabhanta antonagareyeva caranta
paridevimsu. Bodhisattopi yannavatam nito. Athassa mata gotami
nama devi puttanam me jivitam dehi devati ranno padamule nipatitva
paridevamana aha
        ummattika bhavissami         bhunahata pamsunava parikinna
        sace candakumaram hanti        pana me deva bhijjanti
        umattika bhavissami          bhunahata pamsunava parikinna
        sace suriyakumaram hanti        pana me deva bhijjantiti.
      Tattha bhunahatati nihatavuddhika. Pamsunava parikinnati pamsunava
parikinnasarira ummattika hutva vicarissami.
      Sa evam paridevanti ranno santika kinci katham alabhitva
sunisanam vatva mama putto tumhakam kujjhitva gato bhavissati
kissa tumhe nam na nivattethati kumarassa catasso bhariyayo
alingitva paridevanti aha
        kinnuma na ramapeyyum         annamannam piyamvada
        ghatika uparikkhi ca           goparakkhi ca gayika
        candasuriyesu naccantiyo        sama tasam na vijjatiti.
      Tattha kinnuma na ramapeyyunti kena karanena ima ghatikati
adika catasso annamannam piyamvada candasuriyakumaranam santike
naccantiyo gayantiyo mama putte na ramapayimsu na ukkanthapayimsu.
Sakalajambudipasmim hi nacce va gite va sama anna kaci tasam
na vijjatiti attho.
      Iti sa sunhahi saddhim paridevitva annam gahetabbagahanam
apassanti kandahalam akkosamana attha gatha abhasi
       imam mayham hadayasokam           patimuncatu kandahala tava mata
       yo mayham hadayasoko          candasmim vadhaya ninnite
       imam mayham hadayasokam           patimuncatu kandahala tava mata
       yo mayham hadayasoko          suriyasmim vadhaya ninnite
       imam mayham hadayasokam           patimuncatu kandahala tava jaya
       yo mayham hadayasoko          candasmim vadhaya ninnite
       imam mayham hadayasokam           patimuncatu kandahala tava jaya
       Yo mayham hadayasoko          suriyasmim vadhaya ninnite
       ma putte ma ca patim         addakkhi kandahala tava mata
       yo ghatesi kumare          adusake sihasamkase
       ma putte ma ca patim         addakkhi kandahala tava mata
       yo ghatesi kumare          apekkhite sabbalokassa
       ma putte ma ca patim         addakkhi kandahala tava jaya
       yo ghatesi kumare          adusake sihasamkase
       ma putte ma ca patim         addakkhi kandahala tava jaya
       yo ghatesi kumare          apekkhite sabbalokassati.
      Tattha imam mayhanti imam mayham hadayasokam dukkham. Patimuncatuti
pavisatu papunatu. Yo ghatesiti yo tvam hanesi.
Apekkhiteti sabbalokena olokite dissamane maresiti attho.
     Bodhisatto yannavate pitaram yacanto aha
       ma no deva avadhi dase       no dehi kandahalassa
       api nigalabandhakapi             hatthi asse ca palema
       ma no deva avadhi dase       no dehi kandahalassa
       api nigalabandhakapi             hatthicchakanani ujjhema
       ma no deva avadhi            dase no dehi kandahalassa
       api nigalabandhakapi             assacchakanani ujjhema
       ma no deva avadhi            dase no dehi kandahalassa
       yassa honti tava kama         api rattha pabbajita
        Bhikkhacariyam carissama
        dibyam deva upayacanti          puttatthika daliddapi
        patibhananipi hitva            putte na hi labhanti ekacca
        assasakani karonti           puttapi no jayantu
        tato ca putta jayantu         atha no akaranasma
        yannatthaya deva ghatesi
        upayacitakena puttam labhanti       ma tata no aghatesi
        ma kicchaladdhakehi puttehi       yajittho imam yannam
        upayacitakena puttam labhanti       ma tata no aghatesi
        ma kapanaladdhakehi puttehi       ammaya no vippavasehiti.
     Tattha dibyanti deva aputtika daliddapi nariyo puttatthika
hutva bahumpannakaram haritva puttam va dhitaram va labhissamati
dibyam upayacanti. Patibhananipi hitvati dohalani chaddetvapi
alabhitvapiti attho. Idam vuttam hoti maharaja narinam hi
uppannam dohalam alabhantinam gabbho sussitva nassati tattha ekacca
yacanti putte alabhamana kaci laddham dohalam pahaya aparibhunjitva
na labhanti kaci dohalam alabhamana na labhanti mayham pana mata
dohalam labhitva paribhunjitva uppannagabbham avinasetva putte
patilabhati evam patiladdhe mano avadhiti yacati. Assasakaniti
maharaja ime satta asa karonti kinti putta no jayantuti.
Tato ca puttati puttanampi no putta jayantuti. Atha
No akaranasmati atha tvam amhe akaranena yannatthaya
ghatesi. Upayacitakenati devatanam ayacanena.
Kapanaladdhakehiti kapanaya hutva laddhakehi puttehi amhehi saddhim
amhakam ammaya ma vippavasehi ma no matara saddhim vippavasam
karissasiti vadati.
      So evam vadantopi pitu santika kinci vacanam alabhitva matu
padamule nipatitva paridevamano aha
       bahudukkhaposiya candam           amma tuvam jiyase puttam
       vandami kho te pade         labhatam tato paralokam
       handa ca mam upaguyha            pade te amma vanditum dehi
       gacchamidani pavasam            yannatthaya ekarajassa
       handa ca mam upaguyha            pade te amma vanditum dehi
       gacchamidani pavasam            matu katva hadayasokam
       handa ca mam upaguyha            pade te amma vanditum dehi
       gacchamidani pavasam           janassa katva hadayasokanti.
     Tattha bahudukkhaposiyati bahuhi dukkhehi posiya. Candanti
mam candakumaram evam positva idani amma tuvam jiyase puttam.
Labhatam tato paralokanti pita me bhogasampannam paralokam labhatu.
Upaguyhati alingitva palisajjitva. Pavasanti puna anagamanaya
accantavippavasam.
      Athassa mata paridevanti catasso gathayo abhasi
       Handa ca padumapattanam           molim bandhassu gotamiputta
       campakadalamissayo             esa te poranika pakati
       handa ca vilepanante           pacchimakam candanam vilimpassu
       yehi ca suvilitto             sobhasi rajaparisaya
       handa ca mudukani vatthani        pacchimam kasikam nivasehi
       yehi ca sunivattho             sobhasi rajaparisaya
       handa ca muttamanikanakavibhusitani ganhassu hatthabharanani
       yehi ca hatthabharanehi sobhasi rajaparisayati.
     Tattha padumapattananti padumapattavethanannamekam pasadhanam.
Tam sandhayevaha. Tava vippakinnam molim ukkhipitva
padumapattavethanena yojetva bandhassuti attho. Gotamiputtati
candakumaram alapati. Campakadalamissayoti abbhantarimehi
campakadalehi missaka vannagandhasampanna nanapupphamala pilandhassu.
Esa teti esa tava poranika pakati tameva bhajassu
puttati paridevati. Yehi cati yehi ca lohitacandanavilepanehi
vilitto rajaparisaya sobhasi tani vilimpassuti attho.
Kasikanti satasahassagghanikam kasikavattham. Ganhassuti
pilandassu.
       Idanissa candanama aggamahesi ranno padamule nipatitva
paridevamana aha
      na hi nunayam ratthapalo bhumipati janapadassa dayado
         Lokissaro mahanto             putte sineham  janayatiti.
      Tam sutva raja gathamaha
         mayham piya putta atta ca piyo tumhe ca bhariyayo
         sagganca patthayamano            tenaham ghatayissamiti.
      Tassattho kim karana puttasineham na janemi na kevalam
gotamiya eva atha kho mayham piya putta ca tatha atta ca piyo
tumhe ca sunhayo bhariyayo ca me piyayeva. Evam santepi
sagganca patthayamanoti aham tam saggam patthemi tena karanena ete
ghatayissami ma cintayittha sabbepi te maya saddhim devaloke ekato
bhavissantiti.
    Canda aha
       mam pathamam ghatehi               ma me hadayam dukkham aphalesi
       alankato sundarako putto        tava deva sukhumalo
       handayya mam hanassu              sasoka candiyena hessami
       punnam karassu vipulam              vicarama ubho paraloketi.
     Tattha pathamanti deva mama samikato pathamataram mam ghatehi.
Dukkhanti tam candassa maranadukkham mama hadayam ma aphalesi. Alankatoti
ayam mama ekova alankatapatiyattoti evam alankato evarupam
nama puttam na mamayasi maharajati dipeti. Handayyati handa
ayya. Rajanam alapanti evamaha. Sasokati candiyena saddhim
sasoka. Hessamiti bhavissami. Vicarama ubho paraloketi taya
Ekatova ghatita ubhopi paraloke sukham anubhavanta vicarama ma
no saggantarayamakasiti.
    Raja aha
       ma tvam cande ruci bahuka        tava devara visalakkhi
       te tam ramayissanti              yitthasmim gotamiputteti.
      Tattha ma tvam cande ruciti ma tvam attano maranam rocesi.
Ma ruditipi patho. Ma roditi attho. Devarati pavara patibhatika.
     Tato param sattha
         evam vutte canda attanam       hanti hatthatalakehiti
upaddhagathamaha.
      Tato param tassayeva vilapo hoti
         alamattho jivitena              pissami visam marissami
         na hi nunimassa ranno            natimitta ca vijjare
         suhada yena vadanti rajanam       ma ghatayi orase putte
         na hi nunimissa ranno            natimitta ca vijjare
         suhada yena vadanti rajanam       ma ghatayi atraje putte
         ime tepi mayham putta          gunino kayuradharino
         rajaputtehi yajassu yannam         atha muncatu gotamiputto
         vilasatampi mam katva             yajassu sattadha maharaja
         ma jetthaputtam avadhi            adusakam sihasamkasam
         vilasatampi mam katva              yajassu sattadha maharaja
         Ma jetthaputtam avadhi            apekkhitam sabbalokassati.
      Tattha evanti andhabalena ekarajena vutte. Hantiti deva
kinnametam kathesiti vatva hatthatalehi attanam hanti hanti. Pissamiti
pivissami. Ime tepiti imepi vasulakumaram adim katva
sesadarake hatthe gahetva ranno padamule thita evamaha. Guninoti
malagunabharanehi samannagata. Kayuradharinoti kayurapasadhanadhara.
Vilasatanti maharaja mam ghatetva kotthasasatam katva.
Sattadhati sattasu thanesu yannam yajassu.
      Iti sa ranno santike imahi gathahi paridevitva assasam
alabhamana bodhisattasseva santikam gantva paridevamana atthasi.
Atha nam so cande maya jivamanena tuyham tasmim tasmim vatthusmim
subhanite sukathite uccavacani muttadini bahuni abharanani dinnani
ajja pana te idam pacchimakam danam sarirarulhante abharanam dammi
ganhahi nanti aha.
    Tamattham pakasento sattha aha
       bahuka tava dinna abharana      uccavaca subhanitamhi
       muttamani veluriya idante      pacchimakam dananti.
    Canda devipi tam sutva tato aparahi navahi gathahi vilapanti aha
       yesam pubbesu khandhesu          phulla malagula vivattimsu
       tesajjapi sunisito nettimso      vivattissati khandhesu
       Yesam pubbesu khandhesu          citramalagula vivattimsu
       tesajjapi sunisito nettimso      vivattissati khandhesu
       acira vata nettimso           vivattissati rajaputtanam khandhesu
       atha mama hadayam na phaleti        tava dalhabandhananca me asi
       kasikasucivatthadhara             kundalino aggalucandanavilitta
       niyyatha candasuriya            yannatthaya ekarajassa
       kasikasucivatthadhara             kundalino aggalucandanavilitta
       niyyatha candasuriya            matu katva hadayasokam
       kasikasucivatthadhara             kundalino aggalucandanavilitta
       niyyatha candasuriya            janassa katva hadayasokam
       mamsarasabhojana nahapakasunahata    kundalino aggalucandanavilitta
       niyyatha candasuriya            yannatthaya ekarajassa
       mamsarasabhojana nahapakasunahata    kundalino aggalucandanavilitta
       niyyatha candasuriya            matu katva hadayasokam
       mamsarasabhojana nahapakasunahata    kundalino aggalucandanavilitta
       niyyatha candasuriya            janassa katva hadayasokanti.
     Tattha phulla malati pupphadamani. Tesajjati tesam
ajja. Nettimsoti asi. Vivattissatiti patissati. Acira vatati
acirena vata. Na phaletiti na bhijjati. Tava dalhabandhananca me
asiti ativiya thirabandhanam me hadayam bhavissatiti attho. Niyyathati
nigacchatha.
      Evam tassa paridevantiya yannavatesu sabbakammam nitthasi.
Amacca rajaputtam netva givam onametva nisidapesum. Kandahalo
suvannapatim upanametva khaggam adaya tassa givam chindissamiti
atthasi. Tam disva candadevi annam me patisaranam natthi attano
saccabalena samikassa sotthim karissamiti anjalim paggayha parisaya
antarantare vicaranti saccakiriyam akasi.
     Tamattham pakasento sattha aha
     sabbasmim upakkhatasmim nisidite      candasuriyasmim yannatthaya
     pancalarajadhita panjalika       sabbaparisantaramanupariyasi
     yena saccena kandahalo        papakammam karoti dummedho
     etena saccavajjena           samangini samikena homi
     yedhatthi amanussa             yani ca yakkhabhutabhabyani
     karonatu me veyyavatikam        samangini samikena homi
     ya devata idhagata          yani ca sabbabhutabhabyani
     saranesinim anatham tayatha mam       yacami vo patimaham ajeyyanti.
    Tattha upakkhatasminti sabbasamim yannasambhare sajjite patiyatte.
Samanginiti sampayutta ekasampayutta ekasamvasa homi. Yedhatthiti ye
idha atthi. Yakkhabhutabhabyaniti devasamkhata yakkha ca vaddhitva
thitasattasamkhata bhuta ca idani vaddhanakasattasamkhatani ca bhabyani.
Veyyavatikanti mayham veyyavaccam karontu. Tayatha manti rakkhatha
mam. Yacami voti aham vo yacami. Patimahanti pati aham.
Ajeyyanti paccatthikehi ajeyyam ajitam.
      Atha sakko devaraja tassa paridevanasaddam sutva tam pavuttim
natva tavadeva pajjalitaayakutam adaya agantva rajanam tasetva
sabbe visajjapesi.
    Tamattham pakasento sattha aha
      tam sutva amanusso            ayokutam paribbhamitva
      bhayamassa janayanto             rajanam idamavoca
      bujjhassu kho rajakali           ma teham matthakam nitalesim
      ma jetthaputtam avadhi           adusakam sihasamkasam
      ko te dittho rajakali         puttabhariyayo hannamana
      setthi ca gahapatayo            adusaka saggakama hi
      tam sutva kandahalo           raja ca abbhutamidam disvana
      sabbesam bandhanani mocesum       yatha tam apapanam
      sabbesu vippamuttesu           ye tattha samagata tada asum
      sabbe ekekaleddumakamsu        esa vadho kandahalassati.
    Tattha amanussoti sakko devaraja. Bujjhassuti janassu
sallakkhehi. Rajakaliti rajakalakanni rajalamaka. Ma tehanti
paparaja bujjha ma te aham matthakam nitalesim paharim. Ko te
ditthoti kuhim taya ditthapubbo. Saggakama hiti ettha hiti
nipatamattam. Saggakama saggam patthayamanati attho. Tam sutvati
bhikkhave sakkassa vacanam sutva kandahalo. Abbhutamidanti raja ca
Idam sakkassa dassanam pubbe abbhutapubbam disva. Yatha tanti yatha
apapanam mocenti evameva mocesum. Ekekaleddumakamsuti bhikkhave
yattaka tasmim yannavate samagata sabbe ekakolahalam katva
kandahalassa ekekam ledduppaharam adamsu. Esa vadhoti eso
kandahalassa vadho ahosi. Tattheva nam jivitakkhayam papayimsuti attho.
      Tam pana maretva mahajano rajanam maretum arabhi.
Bodhisatto pitaram palisajjitva maretum na adasi. Mahajano jivitam
tavassa paparanno dema chattam panassa na dassama nagare nivasanca
na dassama candalam katva bahinagare vasapessamati vatva
rajavesam harapetva kasavam nivasapetva haliddapilotikaya sisam
vethetva candalam katva candalavasanatthanam pahini. Ye pana te
tam pasughatayannam yajimsu ceva yajapesunca anumodimsu ca sabbe te
nirayaparayanayeva ahesum.
    Tamattham pakasento sattha aha
       sabbe patanti nirayam            yatha tam papakammam katva
       na hi papakammam katva          labbha sugati ito gantunti.
      Tepi kho mahajana dve kalakanniyo haretva tattheva
abhisekasambhare aharitva candakumaram abhisincimsu.
    Tamattham pakasento sattha aha
       sabbesu vippamuttesu           ye tattha samagata tada
       asum candam abhisincimsu           samagata rajaparisa ca
       Sabbesu vippamuttesu           ya tattha samagata tada
       asum candam abhisincimsu           samagata rajakannayo
       sabbesu vippamuttesu           ye tattha samagata tada
       asum candam abhisincimsu           samagata devaparisa ca
       sabbesu vippamuttesu           ya tattha samagata tada
       asum candam abhisincimsu           samagata devakannayo
       sabbesu vippamuttesu           ye tattha samagata tada
       asum celukkhepamakarum           samagata rajaparisa ca
       sabbesu vippamuttesu           ya tattha samagata tada
       asum celukkhepamakarum           samagata rajakannayo
       sabbesu vippamuttesu           ya tattha samagata tada
       asum celukkhepamakarum           samagata devakannayo
       sabbesu vippamuttesu           bahu anandino ahu vadimsu
       nandippavesanagaram              bandhamokkho aghosathati.
    Tattha rajapurisa cati rajaparisapi tihi samkhehi nam abhisincimsu.
Rajakannayoti khattiyadhitaropi nam abhisincimsu. Devaparisa cati
sakko devaraja vijayuttarasamkham gahetva devaparisaya saddhim abhisinci .
Devakannayoti sujatapi devadhita devakannahi saddhim abhisinci.
Celukkhepamakarunti nanavannehi vatthehi dhaje ussapetva
uttarisatakani akase khipanta celukkhepam karimsu. Rajaparisa cati
rajaparisa ca itare ca tayo kotthasa abhisekakaraka cattaropi
Kotthasa karimsuyeva. Anandino ahuvadimsuti amodita pamodita
ahesum. Nandippavesanagaranti candakumarassa chattam ussapetva
nagaram pavitthakale nagare anandabherim carimsu. Kimatthaya. Yatha
amhakam candakumaro bandhana mutto evameva sabbe bandhanani
muncantuti. Tena vuttam bandhamokkho aghosathati.
      Atha kho bodhisatto pituvattam patthapesi. Antonagaram pavisitum
na labhati. Paribbayassa khinakale bodhisatto uyyanakiladinam
atthaya gacchanto tam upasankamitva pitaram na vandati. Ekaraja
anjalim pana katva ciram jivatu samiti vadati. Kenatthoti vutte
so arocesi. Athassa so paribbayam dapesi. So dhammena
rajjam karetva ayuhapariyosane devalokam purayamano agamasi.
      Sattha imam dhammadesanam aharitva saccani pakasetva na
bhikkhave idaneva pubbepi devadatto mampi ekam nissaya bahu jane
maretum vayamamakasiti vatva jatakam samodanesi. Tada
kandahalo devadatto ahosi gotami devi mahamaya ahosi candadevi
rahulamata vasulo rahulo sela kumari uppalavanna suro
anando ramagotto kassapo bhaddaseno moggalano suriyakumaro
sariputto sakko anuruddho. Tada parisa buddhaparisa ahesum.
Candakumaro pana ahameva sammasambuddhoti.
                Candakumarajatakam sattamam nitthitam.
                    --------------
@Footnote:
@*** hanranir m+mikhramula ***



             The Pali Atthakatha in Roman Book 44 page 95-138. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=44&A=1951&modeTY=2              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=44&A=1951&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=28&i=775              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=28&A=4761              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=28&A=5686              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=28&A=5686              Contents of The Tipitaka Volume 28 http://84000.org/tipitaka/read/?index_28

first pageprevious pagedispage pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]