ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 44 : PALI ROMAN Ja.A.10 mahanipat (2)

page350.

Anuccangiti aninditaagarahitangi. Pilamanavati kampitva kilanta viya gacchati. Yassu itthisahassati adisu padesu assuti nipato yati attho. Yasatipi patho. Sivayati singaliya. Pureti pubbe nagare vasanti. Indasagottassati kosiyagottassa. Varinivati devatapavittha yakkhadasi viya. Dukkhenati puttaviyogasokadukkhena. Agammimam puranti imam putte gate puttassa nivesanam agantva. Piye putteti vessantaranca maddinca sandhayaha. Hatacchapati hataputta hatapotaka. Pabbajesi ca nam ratthati yadi nam vessantaram rattha pabbajesi. Deviya paridevasaddam sutva sabba sanjayassa sivikannayo samagata pakkandimsu. Tasam pakkanditasaddam sutva mahasattassa nivesane tatheva pakkandimsu. Iti dvisu rajakulesu koci sakabhavena santharetum asakkonto vatavegena pamaddita sala viya patitva paridevamano paridevi. Tamattham pakasento sattha aha tassa lalapitam sutva sabba antepure ahu baha paggayha pakkandum sivikanna samagata salava sampamathita malutena pamaddita senti putta ca dara ca vessantaranivesane orodha ca kumara ca vesiyana ca brahmana baha paggayha pakkandum vessantaranivesane

--------------------------------------------------------------------------------------------- page351.

Hattharoha anikattha rathika pattikaraka baha paggayha pakkandum vessantaranivesane tato ratya vivasane suriyassuggamanam pati atha vessantaro raja danam datum upagami vatthani vatthakamanam sondanam detha varunim bhojanam bhojanatthinam sammadeva pavecchatha ma ca kinci vanibbake hetthayittha idhagate tappetha annapanena gacchanti patipujita tesu matta kilantava sampatanti vanibbaka nikkhamante maharaje sivinam ratthavaddhane acchecchum vata bho rukkham nanaphaladadam dumam yatha vessantaram rattha pabbajenti adusakam acchecchum vata bho rukkham nanaphaladharam dumam yatha vessantaram rattha pabbajenti adusakam acchecchum vata bho rukkham sabbakamadadam dumam yatha vessantaram rattha pabbajenti adusakam acchecchum vata bho rukkham sabbakamarasaharam yatha vessantaram rattha pabbajenti adusakam ye vuddha ye ca dahara ye ca majjhimaporisa baha paggayha pakkandum nikkhamante maharaje sivinam ratthavaddhane

--------------------------------------------------------------------------------------------- page352.

Atiyakkha vessavara itthagara ca rajino baha paggayha pakkandum nikkhamante maharaje sivinam ratthavaddhane thiyopi tattha pakkandum yatamhi nagare ahum nikkhamante maharaje sivinam ratthavaddhane ye brahmana ye ca samana anne vapi vanibbaka baha paggayha pakkandum adhammo kira bho iti yatha vessantaro raja yajamano sake pure sivinam vacanatthena samha rattha nirajjati sattahatthisate datva sabbalankarabhusite suvannakacche matange hemakappanivasase arulhe gamaniyebhi tomarankusapanibhi esa vessantaro raja samha rattha nirajjati sattaassasate datva sabbalankarabhusite ajaniye ca jatiya sindhave sighabahane arulhe gamaniyebhi indiyacapadharibhi esa vessantaro raja samha rattha nirajjati sattarathasate datva sannaddhe ussitaddhaje dipe athopi veyyagghe sabbalankarabhusite arulhe gamaniyebhi capahatthehi cammibhi esa vessantaro raja samha rattha nirajjati

--------------------------------------------------------------------------------------------- page353.

Sattaitthisate datva ekameka rathe thita sannaddha nikkharajjuhi suvannena alankata pitalankara pitavasana pitabharanabhusita alarappamukha hasula susanna tanumajjhima esa vessantaro raja samha rattha nirajjati sattadhenusate datva sabba kamsupadharino esa vessantaro raja samha rattha nirajjati sattadasisate datva sattadasasatani ca esa vessantaro raja samha rattha nirajjati hatthi asse rathe datva nariyo ca alankata esa vessantaro raja samha rattha nirajjati tadasi yam bhimsanakam tadasi lomahamsanam mahadane padinnamhi medani samakampatha tadasi yam bhimsanakam tadasi lomahamsanam yam panjalikato raja samha rattha nirajjatiti. Tattha sivikannati bhikkhave phussatiya paridevitasaddam sutva sabbapi sanjayassa siviranno itthiyo samagata hutva pakkandum rodimsu. Vessantaranivesaneti tattha itthinam pakkanditam saddam sutva vessantarassapi nivesane tatheva pakkanditva dvisupi rajakulesu keci sakabhavena santharetum asakkonta vatavegena sampamathita sala viya patitva parivattanta paridevimsu. Tato ratya vivasaneti bhikkhave

--------------------------------------------------------------------------------------------- page354.

Tato tassa rattiya accayena suriye uggate danaveyyavatika danam patiyaditanti ranno arocesum. Na atha vessantaro raja patova nahayitva sabbalankarapatimandito sadhurasabhojanam bhunjitva mahajanaparivuto sattasatakamahadanam datum danaggam upagami. Dethati tattha gantva satthisahasse amacce anapento evamaha. Varuninti majjadanam nama nipphalanti janati evam santepi surasonda danaggam patva vessantarassa danagge suram pivitum na labhimhati vattum ma labhantuti dapesi. Vanibbaketi vanibbakajanesu yacakesu kinci ekampi ma vihethayittha. Patipujitati maya pujita hutva yatha mam thomayamana gacchanti tatha karothati vadati. Iti so suvannalankaranam suvannadhajanam hemajalapaticchannanam hatthinam sattasatani ca tatharupananceva assanam sattasatani ca sihacammadihi parikkhittanam nanaratanavicitranam sovannadhajanam rathanam sattasatani ca sabbalankarapatimanditanam uttamarupadharanam khadtiyakannadinam itthinam sattasatani ca varausabhajetthakanam kundopadohininam dhenunam sattasatani ca suvinitanam susikkhitanam dasinam sattasatani ca tatharupananca dasanam sattasatani ca aparimanapanabhojananti sattasatakamahadanam adasi. Tasmim evam danam dadamane jetuttaranagaravasino khattiyabrahmana- vessasuddadayo sami vessantara siviratthavasino tam danam dentam pabbajenti tvam puna danameva desiti paridevimsu tena vuttam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page355.

Athettha vattati saddo tumulo bheravo maha danena tam niharanti puna danam dadati soti. Danapatiggahaka pana danam gahetva idani kira vessantaro raja amhe anathe katva arannam pavisissati ito patthaya kassa santikam gamissamati chinnapada viya patanta avattanta parivattanta mahasaddena paridevimsu. Tamattham pakasento sattha aha te su matta kilantava sampatanti vanibbaka nikkhamante maharaje sivinam ratthavaddhaneti (adi vuttam). Tattha te su mattathi ettha sukaro nipatamatto te vanibbakati attho. Matta kilantavati matta viya ca kilanta viya hutva. Sampatantiti parivattitva bhumiyam patanti. Acchecchum vatati chindimsu vata. Yathati yena karanena. Atiyakkhati bhutavejjapi ikkhanikapi. Vessavarati uddatadija orodhapalaka. Vacanatthenati vacanakaranena. Samha rattha nirajjatiti attano rattha nigacchati. Gamaniyebhiti hatthacariyehi. Jatiyeti jatisampanne. Gamaniyebhiti assacariyehi. Indiyacapadharibhiti indiye ca acape ca dharentehi. Dipe athopi veyyaggheti dipicammabyagghacammehi parikkhitte. Ekameka rathe thitati so kira ekekam itthiratanam rathe thapetva atthahi vannadasihi parivutam adasi. Nikkharajjuhiti suvannanikkhasuttamayehi pamangehi. Alarappamukhati

--------------------------------------------------------------------------------------------- page356.

Visalakkhiganda. Hasulati hasitapubbangamakatha. Susannati sussoniyo. Tanumajjhimati tanumajjhimanga. Kamsupadharinoti idha kamsanti rajatassa namam. Rajatamayena khirapaticchannabhajanena saddhimyeva adasiti attho. Padinnamhiti diyamane. Samakampathati dananubhavena kampittha. Yam panjalikatoti yam so vessantaro raja mahadanam datva anjalim paggayha attano danam namassamano sabbannutananasseva me idam paccayo hotuti panjalikato ahosi tampi bhimsanakameva ahosi. Tasmim khane pathavi kampitthati attho. Nirajjatiti evam datvapi nigacchatiyeva na nam koci nivaretiti attho tada pana devata jambudipatale rajunam vessantaro raja khattiyakannadikam mahadanam detiti arocayimsu. Tasma khattiya devatanubhavena agantva ta khattiyakannayo ganhitva pakkamimsu. Evam khattiyabrahmanavessasuddadayo tassa danam gahetva pakkamimsu. Api ca tassa danam dadantasseva sayam ahosi. So attano nivesnameva gantva matapitaro vanditva sve gamissamiti cintetva alankatarathena matapitunam vasanatthanam gato maddi devipi ahampi samina saddhim gantva sassusassure anujanapessamiti tena saddhim gata. Mahasatto pitaram vanditva attano gamanabhavam kathesi. Tamattham pakasento sattha aha amantayittha rajanam sanjayam dhammikam varam avaruddhasi mam deva vankam gacchami pabbatam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page357.

Ye hi keci maharaja bhuta ye ca bhavissare atittayeva kamehi gacchanti yamasadhanam soham sake abhisasim yajamano sake pure sivinam vacanatthena samha rattha nirajjaham aghantam patisevissam vane balamigakinne khaggadipinisevite aham punnani karomi tumeeha pankamhi sidathati. Tattha dhammikam varanti dhammikarajunam antare uttamam. Avaruddhasiti rattha niharasi. Bhutati atita. Bhavissareti ye ca anagate bhavissanti paccuppanne ca nibbatta. Soham sake abhisasinti so aham attano nagaravasinoyeva pilesim kim karonto. Yajamanoti danam dadamano. Sake pureti sakapasade. Paliyam pana soham danam dadamanoti likhitam. Nirajjahanti nikkhamanto aham. Aghantanti yam aranne vasantena patisevitabbam dukkham tam patisevissami. Pankamhiti tumhe pana kamapanke sidathati vadati. Iti mahasatto imahi catuhi gathahi pitara saddhim kathetva matu santikam gantva vanditva pabbajjam anujanapento aha anujanahi mam amma pabbajja mama ruccati soham sake abhisasim yajamano sake pure sivinam vacanatthena samha rattha nirajjaham aghantam patisevissam vane balamigakinne

--------------------------------------------------------------------------------------------- page358.

Khaggadipinisevite aham punnani karomi vankam gacchami pabbatanti. Tam sutva phussati aha anujanami tam putta pabbajja te samijjhatu ayanca maddi kalyani susanna tanumajjhima acchatam saha puttehi kim aranne karissatiti. Tattha samijjhatuti jhanena samiddha hotu. Acchatanti acchatu idheva hotuti vadati. Vessantaro aha naham akama dasipi arannam netumussahe sace mam icchati anvetum sace necchati acchatuti. Tattha akamati amma kim nametam kathetha aham anicchaya dasimpi netu na ussahami. Tato raja puttassa katham sutva sunham yacitum patipajji. Tamattham pakasento sattha aha tato sunham maharaja yacitum patipajjatha ma candanasamacare rajojallam adharayi kasiyani padharetva kusaciramadharayi dukkho vaso arannasmim ma hi tvam lakkhane gamiti. Tattha patipajjathati bhikkhave puttassa katham sutva raja sunham yacitum patipajji. Ma candanasamacareti lohitacandanena

--------------------------------------------------------------------------------------------- page359.

Parikinnasarire. Ma hi tvam lakkhane gamiti subhalakkhanena samannagate ma hi tvam arannam gamiti. Tamabravi rajaputti maddi sabbangasobhana nahantam sukhamiccheyyam yam me vessantaram vinati. Tattha tamabraviti tam sassuram abravi avoca. Tamabravi maharaja sivinam ratthavaddhano ingha maddi nisamehi vane ye honti dussaha bahu kita patanga ca makasa madhumakkhika tepi tam tattha himseyyum tante dukkhataram siya apare passa santase nadinupanisevite sappa ajagara nama avisa te mahabbale te manussam migam vapi apicasannamagatam parikkhipitva bhogehi vasamanenti attano annepi kanhajatino accha nama aghammiga na tehi puriso dittho rukkhamaruyha muncati samghattayanta singhani tikkhaggani paharino mahisa vicarantettha nadim sotumbaram pati disva miganam yuthanam gavam vicarantam vane dhenuva vacchagiddhava katham maddi karissasi disva sampatite ghore dummaggesu palvangame akhetatannaya te maddi bhavitante mahabbhayam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page360.

Ya tvam sivaya sutvana mahum uttasate pure sa tvam vankam anuppatta katham maddi karissasi thite majjhantike kale sannisinnesu pakkhisu sunateva braharannam tattha kim gantumicchasiti. Tattha tamabraviti tam sunham abravi. Apare passa santaseti annepi santase bhayajanake passa passahi. Nadinupaniseviteti nadinam upanisevite asannatthanena nadikule vasanteti attho. Avisati nibbisa. Apicasannanti asannam attano sariraphassam agatanti attho. Aghammigati aghakara miga. Dukkhavaha migatiattho. Nadim sotumbaram patiti sotumbaraya nama nadiya tire. Yuthananti yuthani. Ayameva patho. Dhenuva vacchagiddhavati tava darake apassanti vacchagiddha dhenu viya katham karissasi. Vakaro panettha nipatamattova. Sampatiteti sampatante. Ghoreti bhimsanake virupe. Palvangameti makkate. Akhettannayati aranne bhumiyam akusalaya. Bhavitanteti bhavissati te. Ya tvam sivaya sutvanati singaliya saddam sutva. Mahunti nagare vasantipi punappunam uttasasi. Sunatevati nadati saddam karoti viya. Tamabravi rajaputti maddi sabbangasobhana yani etani akkhasi vane patibhayani me sabbani abhisambhossam gacchanneva rathesabha kasam kusam potakilam usiram munjapabbajam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page361.

Urasa panudahessami nassa hessami dunnaya bahuhi vattacariyahi kumari vindate patim udarassuparodhena gohanuvetthanena ca aggissa paricariyaya udakummajjanena ca vedhabyam katukam lokam gacchanneva rathesabha apissa hoti appatto ucchittham paribhunjitum yo nam hatthe gahetvana akamam parikaddhati vedhabyam katukam loke gacchanneva rathesabha kesaggahanamukkhepa bhumyaca parisumbhana datva ca no pakkamati bahum dukkham anappakam vedhabyam katukam loke gacchanneva rathesabha sukkacchavi vedhavera datva subhaggamanino akamam parikaddhanti ulukanneva vayasa vedhabyam katukam loke gacchanneva rathesabha api nati kule phite kamsappajjotane vasam nevativakyam na labhe bhatuhi sakhikehi ca vedhabyam katukam loke gacchanneva rathesabha nagga nadi anudaka naggam rattham arajikam itthipi vidhava nagga yassapi dasa bhataro vedhabyam katukam loke gacchanneva rathesabha dhajo rathassa pannanam dhumo pannanamaggino

--------------------------------------------------------------------------------------------- page362.

Raja ratthassa pannanam bhatta pannanamitthiya vedhabyam katukam loke gacchanneva rathesabha ya daliddi daliddassa addha addhassa kittima tam ve deva pasamsanti dukkaram hi karoti sa samikam anubandhissam sada kasaya vasini pathabyapi abhijjantya vedhabyam katukitthiya api sagarapariyantam bahuvittadharam mahim nanaratanaparipuram nicche vessantaram vina kathannu tasam hadayam sukhara vata itthiyo ya samike dukkhitamhi sukhamicchanti attano nikkhamante maharaje sivinam ratthavaddhane tamaham anubandhissam sabbakamadado hi meti. Tattha tamabraviti bhikkhave maddi ranno vacanam sutva tam rajanam abravi. Abhisambhossanti sahissami abhivasessami. Potakilanti potakilatinam. Panudahessamiti dvedha katva vessantarassa purato gamissami. Udarassuparodhenati upavasena khudadhivasena. Gohanuvetthanenati visalakatiyo onatapassa ca samikam labhantiti natva gohanuna katiphalakam kotapetva vetthanena passani onametva kumarika patim labhanti. Katukanti asatam. Gacchannevati gamissamiyeva. Appattoti assa vidhavaya ucchitthakam paribhunjitum ananucchavikoyeva. Yo nanti yo nicajacco tam vidhavam anicchamananneva

--------------------------------------------------------------------------------------------- page363.

Hatthe gahetva kaddhati. Kesaggahanamukkhepa bhumya ca parisumbhanati assamikam itthim hatthapadehi kesaggahanam ukkhepa bhumiyam patenti eta avamanna natikkamanti. Datva cati assamikaya itthiya evarupam bahum anappakam dukkham paro puriso datva ca. No pakkamatiti tam nirasamko olokentova titthati. Sukkacchaviti nahaniyacunnehi ubbhattitachavivanna. Vedhaverati vidhavatthika. Datvati kincideva appamattakam dhanam datva. Subhaggamaninoti mayam subhaggati mannamana. Akamanti tam vidhavam assamikam akamam. Ulukanneva vayasati kaka viya ulukam parikaddhanti. Kamsappajjotaneti suvannabhajanehi pajjotante. Vasanti evarupepi natikule vasamana. Nevativakyam na labheti ayam itthi nissamika yavajivam amhakanneva bhara jatati adini vacanani vadantehi bhatuhipi sakhikehipi ativakyam garahavacanam etam vacanam neva na labhe labhatiyeva. Pannananti pakatabhavakaranam. Ya daliddi daliddassati deva kittisampanna ya itthi attano samikassa daliddassa dukkhappattassa kale sayampi daliddi samana dukkha ca hoti. Tassa samikassa addhassa sukhappattassa kale teneva saddhim addha sukhappatta hoti. Tam ve deva pasamsantiti devapi tam evarupam itthim pasamsanti. Abhijjantyati abhejjantiya sacepi hi itthiya sakalapathavi na bhijjati sakalaya pathaviya sa ca issara hoti tathapi vedhabyam katukamevati attho. Sukhara vata itthiyoti sutthu khara vata itthiyoti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page364.

Tamabravi maharaja maddim sabbangasobhanam ime te dahara putta jali kanhajina cubho nikkhipa lakkhane gaccha mayante posayamaseti. Tattha jali kanhajina cubhoti jali ca kanhajina cati ubho. Nikkhipati ime nikkhipitva thapetva gacchahiti. Tamabravi rajaputti maddi sabbangasobha na piya me puttaka deva jali kanhajina cubho tyamham tattha ramissanti aranne jivisokinanti. Tattha tyamhanti te daraka amhakam tattha aranne. Jivisokinanti avigatasokanam hadayam ramissantiti attho. Tamabravi maharaja sivinam ratthavaddhano salinamodanam bhutva sucimamsupasecanam rukkhaphalani bhunjanta katham kahanti daraka bhutva satapale kamse sovanne satarajike rukkhapattesu bhunjanta katham kahanti daraka kasiyani padharetva khomakodumbarani ca kusacirani dharenta katham kahanti daraka vayhahi pariyayitva sivikaya rathena ca pattika paridhavanta katham kahanti daraka kutagare sayitvana nivate phussitaggale sayanta rukkhamulasmim katham kahanti daraka

--------------------------------------------------------------------------------------------- page365.

Pallankesu sayitvana gonake citrasanthite sayanta tinasanthare katham kahanti daraka gandhikena vilimpetva aggalucandanena ca rajojalani dharenta katham kahanti daraka camaramorahatthehi vijitanga sukhe thita phuttha damsehi makasehi katham kahanti darakati. Tattha satapale kamseti palasatena kataya kancanapatiya. Gonake citrasanthateti mahapithiyam kalakojavehi ceva citra santharehi ca santhate. Camaramorahatthehiti camarehiceva morahatthehi ca vijitanga. Evam tesam sallapantananneva ratti vibhayi suriyo uggacchi. Mahasattassa catusindhavayuttam alankataratham anetva rajadvare thapayimsu. Maddi devi sassusassure vanditva sesitthiyo apaloketva dve putte adaya vessantarato pathamataram gantva rathe atthasi. Tamattham pakasento sattha aha tamabravi rajaputti maddi sabbangasobhana ma deva paridevesi ma ca tvam vimano ahu yatha mayam bhavissama tatha hessanti daraka idam vatvana pakkami maddi sabbangasobhana sivimaggena anvesi putte adaya lakkhanati. Tattha sivimaggenati siviranna gantabbamaggeneva. Anvesiti tam agamasi pasada otaritva ratham abhiruhiti attho.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page366.

Tato vessantaro raja danam datvana khattiyo pitu matu ca vanditva katva ca nam padakkhinam catuvahim ratham yuttam sighamaruyha sindhavam adaya puttadaranca vankam payasi pabbatanti. Tattha tatoti bhikkhave tassa maddiya ratham abhiruhitva thitakale. Datvanati hiyyo danam datva. Katva ca nam padakkhinanti padakkhinanca katva. Nanti nipatamattam. Tato vessantaro raja yenasi bahuko jano amanta kho tam gacchama aroga hotha natayoti. Tassattho bhikkhave tato vessantaro raja yamhi thane vessantaram rajanam passissamati bahuko jano thito asi tattha ratham pesetva mahajanam apucchanto amanta kho tam gacchama aroga hotha natayoti aha. Tattha tanti nipatamattam. Bhikkhave vessantaro raja natake aha nataka tumhe amantetva mayam gacchama tumhe sukhita hotha niddukkhati. Evam mahasatte mahajanam amantetva appamatta hotha danadini punnani karothati tesam ovadam datva gacchante bodhisattassa mataputto danacittako danam detuti abharanehi saddhim sattaratanapurani sakatani ubhosu passesu pesesi. Sopi attano kayarulhameva abharanabhandam omuncitva sampattayacakanam attharasa vare datva avasesam sabbam adasi. So nagara nikkhamitva

--------------------------------------------------------------------------------------------- page367.

Nivattitva nagaram oloketukamo ahosi. Athassa manam paticca rathappamane thane pathavi bhijjitva kulalacakkam viya parivattitva ratham nagarabhimukham akasi. So matapitunam vasanatthanam olokesi. Tena karunnena pathavikampadayo ahesum. Tena vuttam. Nikkhamitvana nagara nivattitva vilokite tadapi pathavi kampi sineruvanavatamsakati. Sayam pana oloketva maddimpi olopetum gathamaha ingha maddi nisamehi rammarupamva dissati avaso sivisetthassa pettikam bhavanam mamanti. Tattha nisamehiti olokehi. Atha mahasatto sahajate satthisahasse amacce ca sesajananca nivattapetva ratham pajento maddim aha bhadde sace pacchato yacaka agacchanti upadhareyyasiti. Sapi olokenti nisidi. Athassa sattasatakamahadanam sampapunitum asakkonta cattaro brahmana nagaram gantva kuhim rajati pucchitva danam datva gatoti vutte kim gahetva gatoti pucchitva rathena gatoti sutva asse nam yacissamati anubandhimsu. Atha maddi te agacchante disva yacaka agacchanti devati arocesi. Mahasatto ratham thapesi. Te agantva asse yacimsu. Mahasatto caturo asse tesam adasi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page368.

Tamattham pakasento sattha aha tam brahmana anvagamum te tam asse ayacisum yacito patiyadesi catunnam caturo hayeti. Assesu pana dinnesu rathadhuram akaseyeva atthasi. Atha brahmanesu gatamattesuyeva cattaro devaputta rohitamigavannena gantva rathadhuram sampaticchitva agamamsu. Mahasatto tesam devaputtabhavam natva imam gathamaha ingha maddi nisamehi cittarupamva dissati miga rohitavannena dakkhinassa vahantimanti. Tattha dakkhinassa vahanti manati susikkhita assa viya mam vahanti. Atha nam evam gacchantam aparo brahmano agantva ratham yaci. Mahasatto puttadaram otaretva ratham tassa adasi. Rathe pana dinne devaputta antaradhayimsu. Rathassa pana dinnabhavam pakasento sattha aha athettha pancamo aga yo nam rathamayacatha tassa tam patiyadesi na cassa pahato mano tato vessantaro raja oropetva sakam janam assasayi assaratham brahmanassa dhanesinoti. Tattha ethatthati athetasmim vane. Na cassa pahato manoti na cassa mano olino. Assasayiti paritosento niyyadesi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page369.

Tato patthaya pana te sabbepi pattikava ahesum. Atha mahasatto maddim avoca tvam maddi kanhajinam ganhahi lahuka esa kanitthaka aham jalim ganhissami garuko bhatiko hi soti. Evanca pana vatva ubhopi dve darake ankenadaya pakkamimsu. Tamattham pakasento sattha aha raja kumaram adaya rajaputti ca darikam sammodamana pakkamum annamannam piyam vadati. Danakandam nitthitam te patipathe agacchante manusse disva kuhim vankapabbatoti pucchanti. Manussa dureti vadanti. Tena vuttam yadi keci manuja enti anumagge patipathe maggante patipucchama kuhim vankatapabbato te tattha amhe passitva kalunam paridevayum dukakhante pativedenti dure vankatapabbatoti. Maggassa ubhosu passesu vividhaphaladharino rukkhe disva daraka rodanti. Mahasattassanubhavena phaladharino rukkha onamitva hatthasamphassam agacchanti. Tato supakkaphalaphalani uccinitva tesam deti. Tam disva maddi acchariyam pavedeti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page370.

Tena vuttam yadi passanti pavane daraka phalite dume tesam phalanam hetumhi uparodanti daraka rodante darake disva ubbigga vipula duma sayamevonamitvana upagacchanti darake idam accherakam disva abbhutam lomahamsanam sadhukaram pavattesi maddi sabbangasobhana accheram vata lokasmim abbhutam lomahamsanam vessantarassa tejena sayamevonata dumati. Jetuttaranagarato suvannagiritalo nama pabbato pancayojanani tato kontimara nama nadi pancayojanani tato anjanagiri 1- nama pabbato pancayojanani tato tunnavithanalidandabrahmanagamo 2- pancayojanani tato matulanagaram dasayojanani iti tam rattham jetuttaranagarato timsayojanam hoti. Devata tam maggam samkhipimsu. Te ekadivaseneva matulanagaram papunimsu. Tena vuttam samkhipimsu patham yakkha anukampaya darake nikkhantadivaseneva cetaratthamupagamunti. Upagacchanta ca pana jetuttaranagarato patarasasamaye nikkhamitva sayanhasamaye cetaratthe matulanagaram sampatta. Tamattham pakasento sattha aha @Footnote: 1 ca-ranjaragiritipi patho 2 dunnivitthatipi patho

--------------------------------------------------------------------------------------------- page371.

Te gantva dighamaddhanam cetaratthamupagamum iddham phitam janapadam bahumamsasurodananti. Tada matulanagare satthikhattiyasahassani vasanti. Mahasatto antonagaram apavisitva nagaradvare salayam nisidi. Athassa maddi mahasattassa padesu rajam punjitva pade sambahitva vessantarassa agatabhavam janapessamiti salato nikkhamitva tassa cakkhupathe saladvare atthasi. Tena nagaram pavisantiyo ca nikkhamantiyo ca itthiyo tam disva parivaresum. Tamattham pakasento sattha aha cetiyo parikarimsu disva lakkhanamagatam sukhumali ayam ayya pattika paridhavati vayhahi pariyayitva sivikaya rathena ca sajja maddi arannasmim pattika paridhavatiti. Tattha lakkhanamagatanti sabbalakkhanasamapannam maddim agatam. Paridhavatiti evam sukhumali vata hutva pattikava vicarati. Pariyayitvati pubbe jetuttaranagare vicaritva. Sivikayati suvannasivikaya. Mahajano maddinca vesantaranca dve putte cassa anathagamanena agate disva gantva rajunam arocesi. Te satthisahassa rajano rodanta paridevanta tassa santikam agamimsu. Tamattham pakasento sattha aha tam disva cetapamokkha rodamana upagamum

--------------------------------------------------------------------------------------------- page372.

Kacci nu deva kusalam kacci deva anamayam kacci pita arogo te sivinanca anamayam ko te balam maharaja ko nu te rathamandalam anassako arathako dighamaddhanamagato kaccamittehi pakato anuppattosimam disanti. Tattha disvati duratova passitva. Cetapamokkhati cetarajano. Upagamunti upasankamimsu. Kusalanti arogyam. Anamayanti niddukkhabhavam. Ko te balanti kuhim nu tava balanikayo. Rathamandalanti yenasi alankatarathena agato so kuhinti pucchanti. Anassakoti anassakoyeva. Arathakoti ayanako. Dighamaddhanamagatoti dighamaggam agatosi. Pakatoti abhibhuto upadduto. Atha nesam satthisahassanam rajunam mahasatto attano agatakaranam kathento aha kusalanceva me samma atho samma anamayam atho pita arogo me sivinanca anamayam aham hi kunjaram dajjam isadantam urulhavam khettannum sabbayuddhanam sabbasetam gajuttamam pandukambalasanchannam pabhinnam sattumaddanam dantim savalavijanim setam kelasasadisam sasetacchantam supattheyyam sathabbanam sahatthipam aggayanam rajavahim brahmananam ada dhanam 1- @Footnote: 1 adasa-hantipi patho

--------------------------------------------------------------------------------------------- page373.

Tasmim me siviyo kuddha pita cupahatomano avaruddhasi mam raja vankam gacchami pabbatam okasam samma janatha vane yattha vasemhaseti. Tattha tasmim meti tasmim karane mayham siviyo kuddha. Upahatomanoti upahatacitto kuddhova hutva mam rattha pabbajesi. Yatthati yasmim vane mayam vaseyyama tattha no vasanokasam janathati aha. Tato rajano ahamsu svagatante maharaja atho te aduragatam issarosi anuppatto yam idhatthi pavedaya sakam bhimsam madhumamsam suddhasalinamodanam paribhunja maharaja pahuno nosi agatoti. Tattha paveyati kathehi sabbam patiyadetva dassama. Bhimsanti bhimsamulam yamkinci kandajatam. Tato vessantaro aha patiggahitam yam dinnam sabbassa agghiyam katam avaruddhasi mam raja vankam gacchami pabbatam okasam samma janatha vane yattha vasemhaseti. Tattha patiggahitanti sabbametam tumhehi dinnam maya ca patiggahitameva hotu. Sabbassa agghiyam katanti sabbassa tumhehi mayham agghiyam nivedayam katam. Avaruddhasi mam rajati raja pana mam avaruddhasi

--------------------------------------------------------------------------------------------- page374.

Rattha pabbajesi tasma vankatameva gamissami tasmim me aranne vasanatthanam janathati. Te rajano ahamsu idheva tava acchassu cetaratthe rathesabha yava ceta gamissanti ranno santikayacitum nijjhapetum maharajam sivinam ratthavaddhanam tam tam ceta purakkhitva pitita laddhapaccaya parivaretvana gacchanti evam janahi khattiyati. Tattha ranno santikayacitunti ranno santikam yacanatthaya gamissanti. Nijjhapetunti tumhakam niddosabhavam janapetum. Laddhapaccayati laddhapatittha. Gacchantiti gamissanti. Mahasatto aha ma vo rucittha gamanam ranno santikayacitum nijjhapetum maharajam raja tattha na issaro accuggata hi siviyo balagga negama ca ye te padhamsetumicchanti rajanam mama karanati. Tattha tatthati tasmim mama niddosabhavam nijjhapane rajapi anissaro. Accuggatati atikuddha. Balaggati balakaya balanayaka. Padhamsetunti rajjato niharitum. Rajananti rajanampi. Te rajano ahamsu sace esa pavattettha ratthasmim ratthavaddhana

--------------------------------------------------------------------------------------------- page375.

Idheva rajjam karehi cetehi parivarito iddham phitancidam rattham iddho janapado maha matim karohi tvam deva rajjassamanusasitunti. Tattha sace esa pavattetthati sace etasmim ratthe esa pavatti. Rajjassamanusasitunti rajjam anusasitum. Ayameva va patho. Tato vessantaro aha na me chando mati atthi rajjassamanusasitum pabbajitassa ratthasma cetaputta sunatha me atuttha siviyo assu balagga negama ca ye pabbajitassa ratthasma ceta rajjebhisecayum asammodiyampi vo assa accantam mama karana sivihi bhandanancapi viggaho me na ruccati athassa bhandanam ghoram sampaharo anappako ekassa karana mayham himseyya bahuko jano patiggahitam yam dinnam sabbassa agghiyam katam avaruddhasi mam raja vankam gacchami pabbatam okasam samma janatha vane yattha vasemhaseti. Tattha ceta rajkhebhisecayunti cetaratthavasino kira vessantaram rajje abhisecayunti tumhakampi te atuttha assu. Asammodiyanti asamaggiyam. Assati bhaveyya bhavissatityattho. Athassati atha mayham ekassa karana tumhakam bhandanam bhavissatiti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page376.

Evanca pana vatva mahasatto anekapariyayena yacitopi rajjam na icchi. Athassa te cetarajano mahantam sakkaram karimsu. So antonagaram pavisitum na icchati. Atha nam salameva alankaritva saniya parikkhepam katva mahasayanam pannapetva sabbe rajano arakkham katva parivarayimsu. So ekarattam vasitva tehi samgahitarakkho salayam sayitva puna divase patova nahatva nanaggarasabhojanam bhunjitva tehi rajuhi parivuto salato nikkhami. Te satthisahassa khattiya tena saddhim pannarasayojanamaggam gantva vanadvare thatva purato pannarasayojanamaggam acikkhanta ahamsu taggha te mayamakkhama yathapi kusala tatha rajisi yattha sammanti ahutaggi samahita esa selo maharaja pabbato gandhamadano yattha tvam saha puttehi saha bhariyaya cacchasi tam ceta anusasimsu assunetta rudammukha ito gaccha maharaja ujum yenuttara mukho atha dakkhasi bhaddante vipulam nama pabbatam nanadumaganakinnam sitacchayam manoramam tamatikkama bhaddante atha dakkhasi apakam nadim ketumatim nama gambhiram girigabbharam puthulomamacchakinnam supatittham mahodakam tattha nahatva pivitva ca assasetva saputtake

--------------------------------------------------------------------------------------------- page377.

Atha dakkhasi bhaddante nigrodham madhuvipphalam rammake sikhare jatam sitacchayam manoramam atha dakkhasi bhaddante nalikam nama pabbatam nanadijaganakinnam selam kimpurisayutam tassa uttarapubbena mucalindo namaso saro pundarikehi sanchanno setasogandhiyehi ca so vanam meghasankasam dhuvam haritasaddalam sihovamisapekkhiva vanasandam vigahiya puppharukkhehi sanchannam phalarukkhehi cubhayam tattha bindussara vaggu nanavanna bahu dija kujantamupakujanti utusampupphite dume gantva girividuggani nadinam pabhavani ca so addasa pokkharanim karanjakakudhayutam puthulomamacchakinnam supatittham mahodakam samanca caturassanca sadhum appatigandhiyam tassa uttarapubbena pannasalam amapaya pannasalam amapetva unchacariyaya ihathati. Tattha rajisiti rajano hutva pabbajita. Samahitati ekaggacitta hutva. Esati dakkhinahattham ukhipitva imina pabbatapadena gacchathati acikkhanta vadanti. Acchasiti vasissasi. Apakanti apagam udakavahakam nadim. Girigabbharanti girinam kucchito pavattam.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page378.

Madhuvipphalanti madhuraphalam. Rammaketi rammaniye. Kimpurisayutanti kimpurisehi ayuttam parikinnam. Setasogandhiyehi cati nanappakarehi setuppalehi ceva sogandhiyehi ca samannagato. Sihovamisapekkhivati amisam patthento siho viya. Bindussarati sampinditasara. Vagguti madhurasara. Kujantamupakujantiti pathamam kujamanam pakkhim paccha puna upakujanti. Utusampupphite dumeti utusamaye pupphite dume niliyitva kujantam upakujanti. So addasati so tvam passissasiti attho. Karanjakakudhayutanti karanjarukkhehi ceva kukudharukkhehi ca samparikinnam. Appatigandhiyanti patikulagandhavirahitam. Madhurodakassa sampunnam nanappakarehi padumuppaladihi sanchannam. Pannasalam amapayati pannasalam mapeyyasi. Amapetvati mapetva. Unchacariyaya ihathati atha tumhe deva unchacariyaya yapenta appamatta ihatha araddhaviriya hutva vihareyyathati attho. Evam cetarajano tassa pannarasayojanamaggam acikkhitva tam uyyojetva vessantarassa antarayabhayassa vinodanattham ma koci deva paccamito okasam labheyyati cintetva ekam byattam susikkhitam cetaputtam pakkosakepatva tvam gacchante ca agacchante ca pariganhahiti vatva vanadvare arakkhanatthaya thapetva sakanagaram paccagamimsu. Vessantaropi saputtadaro gandhamadanam patva tam divasam tattha vasitva tato uttarabhimukho vipulapabbatapadena gantva

--------------------------------------------------------------------------------------------- page379.

Ketumatinaditire nisiditva vanacarakena dinnam madhuramamsam khaditva tassa suvannasucim datva tattha nahatva patippassaddhadaratho nadim uttaritva sanupabbatasikhare thitassa nigrodhassa mule thokam nisiditva nigrodhaphalani khaditva utthaya gacchanto nalikam nama pabbatam patva tam pariharanto mucalinadasaram gantva saratirena pubbuttarakannam patva ekapadikamaggena vanaghatam pavisitva tam atikkamma giridugganam nadipabhavanam purato caturassapokkharanim sampapuni. Tasmim khane sakkassa bhavanam unhakaram dassesi. Sakko avajjento tam karanam natva mahasatto himavantam pavittho tassa vasanatthanam laddhum vattatiti cintetva vissukammam amantetva gaccha tata tvam vankatapabbatakucchimhi rammaniye thane assamapadam mapetva ehiti vissukammam pesesi. So sadhuti sampaticchitva devalokato otaritva tattha gantva dve pannasalayo dvicankame rattitthanadivatthanani ca mapetva cankamakotiyam tesu tesu thanesu nanapupphavicitte pupphagacche ca kadalivanani ca dassetva sabbe pabbajitaparikkhare patiyadetva ye keci pabbajitukama te ime ganhantuti akkharani likhitva amanusse ca bheravasadde migapakkhino ca patikkamapetva sakatthanameva gato. Mahasattopi ekapadikamaggam disva pabbajitanam vasanatthanam bhavissatiti sallakkhetva maddinca putte ca assamapadadvare thapetva sayam assamapadam pavisitva akkharani oloketva sakkena ditthosmiti sakkadattiyabhavam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page380.

Natva pannasaladvaram vivaritva pavisitva khagganca dhanunca apanetva satake omuncitva rattavakaciram nivasetva ajinacammam anse katva jatamandalam bandhitva isivesam gahetva kattaradandam adaya pannasalato nikkhamitva pabbajitasirim samutthahanto aho sukham paramam sukham pabbajja me adhigatati udanam udanetva cankamam aruyha aparaparam cankamitva paccekabuddhasadisena upasamena puttadaranam santikam agamasi. Maddi devipi olokenti sanjanitva mahasattassa padesu nipatitva vanditva roditva teneva saddhim assamapadam pavisitva attano pannasalam gantva rattavakaciram nivasetva ajinacammam amse katva jatamandalam bandhitva isinivesam ganhi. Te paccha puttepi tapasakumare karimsu. Cattaropi khattiya vankatapabbatakucchiyam vasimsu. Atha maddi mahasattam varam yaci deva tumhe phalaphalatthaya arannam agantva putte gahetva idheva hotha aham phalaphalam aharissamiti. Tato patthaya sa arannato phalaphalani aharitva tayo jane patijaggati. Bodhisattopi tam varam yaci bhadde maddi mayam ito patthaya akale mama santikam ma agacchahiti. Sa sadhuti sampaticchi. Mahasattassa mettanubhavena samanta tiyojane thane sabbe tiracchanapi annamannam mettacittam patilabhimsu. Maddi devi pato vutthaya paniyam paribhojaniyam upatthapetva mukhodakam aharitva dantakattham datva assamapadam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page381.

Sammajjitva dve putte pitu santike thapetva pacchikhanittiankusahattha arannam pavisitva vanamulaphalaphalani adaya pacchim puretva sayanhasamaye arannato agantva pannasalayam phalaphalani thapetva nahatva putte nahapesi. Atha cattaropi khattiya pannasaladvare nisiditva phalaphalam paribhunjanti. Tato maddi dve putte gahetva attano pannasalam gacchati. Iminava niyamena te cattaro khattiya vankatapabbatakucchimhi sattamase vasimsuti. Vanappavesakandam nitthitam tada kalingaratthe dunnavitthabrahmanagamavasi jujako nama brahmano bhikkhacariyaya kahapanasatam labhitva ekasmim brahmanakule thapetva puna dhanam pariyesanatthaya gato. Tasmim cirayante brahmanakulam kahapane valanjetva paccha itarena agantva codiyamanam kahapane datum asakkontam amittatapanam nama dhitaram tassa adasi. So tam adaya kalingaratthe dunnavitthabrahmanagamam gantva vasi. Amittatapana samma brahmanam patijaggi. Atha anne tarunabrahmana tassa acarasampattim disva ayam amittatapana mahallakabrahmanam samma patijaggi tumhe amhesu kim pamajjathati attano bhariyayo tajjenti. Ta imam amittatapanam imamha gama palapessamati nadititthadisu sannipatitva tam paribhasimsu. Tamattham pakasento sattha aha

--------------------------------------------------------------------------------------------- page382.

Ahu vasi kalingesu jujako nama brahmano tassapi dahara bhariya namenamittatapana ta nam tattha gatavocum nadiudakahariya thiyo nam paribhasimsu samagantva kutuhala amitta nuna te mata amitta nuna te pita ye tam jinnassa padamsu evam dahariyam satim ahitam vata te nati manatyimsu rahogata ye tam jinnassa padamsu evam dahariyam satim dukkatam vata te nati mantayimsu rahogata ye tam jinnassa padamsu evam hadariyam satim papakam vata te nati mantayimsu rahogata ye tam jinnassa padamsu evam hadariyam satim amanapam vata te nati mantayimsu rahogata ye tam jinnassa padamsu evam hadariyam satim amanapavasam vasi jinnena patina saha ya tvam vasasi jinnassa matante jivita varam na hi nuna tuyham kalyani pita mata ca sobhane annam bhattaram vindimsu ye tam jinnassa padamsu evam dahariyam satim duyitthante navamiyam akatam aggihuttakam ye tam jinnassa padamsu evam dahariyam satim

--------------------------------------------------------------------------------------------- page383.

Samane brahmane nuna brahmacariyaparayane sa tvam loke abhissasi silavante bahussute ya tvam vasasi jinnassa evam dahariyam satim na dukkham ahina daddham na dukkham sattiya hatam tanca dukkhanca tippanca yam passe jinnakam patim natthi khidda natthi rati jinnena patina saha natthi allapasallapo jaghitampi na sobhati yada daharo dahara ca mantayimsu rahogata sabbe soka vinassanti yekeci hadayanissata dahara tvam rupavati purisanambhipatthita gaccha natikule accha kim jinno ramayissatiti. Tattha ahuti ahosi. Vasi kalingesuti kalingaratthe dunnavitthabrahnagamavasi. Ta nam tattha gatavocunti ta tattha game itthiyo nadititthe udakaharika hutva gata nam avocum. Thiyo nam paribhasimsuti ta itthiyo na annam kinci avocum atha kho nam paribhasimsu. Kutuhalati kotuhala jata viya hutva. Samagantvati samantato parikkhipitva. Dahariyanti daharim tarunim sobhaggappattam samanam. Jinnassati jarajinnassa gehe. Duyitthante navamiyanti taya navamiyam yagam duyittham bhavissati so te yagapindo pathamam mahallakakakena gahito bhavissati duyittha te navamiyatipi patho. Navamiya taya duyittha bhavissatiti attho. Akatam aggihuttakanti

--------------------------------------------------------------------------------------------- page384.

Aggijuhanampi taya akatam bhavissati. Abhissasiti samanabrahmane samitapape va bahitapape va akkosi. Tassa te papassa idam phalanti adhippayenevamahamsu. Jagghitampi na sobhatiti khandadante vivaritva hasantassa mahallakassa hasitampi na sobhati. Sabbe soka vinassantiti sabbe etesam soka vinassanti. Kim jinanoti ayam jinano tam pancahi kamagunehi katham ramayissatiti. Sa tasam santika paribhasam labhitva udakaghatam adaya rodamana gharam gantva kim bhoti rodasiti brahmanena puttha tassa arocenti imam gathamaha na te brahmana gacchami nadim udakahariya thiyo mam paribhasimsu taya jinnena brahmanati. Tassattho brahmana taya jinnena mam itthiyo paribhasanti tasma ito patthaya tava udakaharika hutva nadim na gamissamiti. Jujako aha ma me tvam akara kammam ma me udakamahari aham udakamahissam ma bhoti kuppita ahuti. Tattha udakamahissanti aham udakam aharissamiti. Brahmani aha naham tamhi kule jata yam tvam udakamahare evam brahmana janahi na te vacchamiham ghare sace me dasam dasim va nanayissasi brahmana

--------------------------------------------------------------------------------------------- page385.

Evam brahmana janahi na te vacchami santiketi. Tattha naham tamhiti yamhi kule samike kammam karenti naham tattha jata. Yam tvanti tasma yam udakam tvam aharissasi na mayham tena atthoti. Jujako aha natthi me sippatthanam va dhanadhannam va brahmani kutoham dasam dasim va anayissami bhotiya aham bhotim upatthissam ma bhoti kuppita ahuti. Sa devataya viggahita hutva brahmanam aha ehi te ahamakkhissam yatha me vacanam sutam esa vessantaro raja vanke vasati pabbate tam tvam gantvana yacassu dasam dasinca brahmana so te dassati yacito dasam dasinca khattiyoti. Tattha ehi te ahamakkhissanti aham te acikkhissami. Idam sa devataviggahita hutva aha. Jujako aha jinnohamasmi dubbalo digho caddha suduggamo ma bhoti paridevasi ma bhoti vimana ahu aham bhotim upatthissam ma bhoti kuppita ahuti. Tattha jinnohamasmiti bhadde aham jinno asmi katham gamissamiti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page386.

Brahmani aha yatha agantva samgamam ayuddhevassa parajito evameva tuvam brahme agantvava parajito sace me dasam dasim va nanayissasi brahmana evam brahmana janahi na te vacchamiham ghare amanapante karissami tante dukkham bhavissati nakkhatte utupubbesu yada mam dakkhasilankatam annehi saddhim rammamanam tante dukkham bhavissati adassanena mayhante jinnassa paridevato bhiyyo vanka palita ca bahu hessanti brahmanati. Tattha amanapanteti vessantarassa santikam gantva dasam va dasim va anaharantassa tava aruccanakam kammam karissami. Nakkhatte utupubbesuti nakkhattayogavasena va channam utunam tassa utussa pubbavasena va pavattesu chanesu. Tam sutva brahmano bhito ahosi. Tamattham pakasento sattha aha tato so brahmano bhito brahmaniya vasanugo addito kamaragena brahmanim etadabravi patheyyam me karohi tvam samkulo sangulani ca madhupindika sukatayo sattubhattanca brahmani anayissam methunake ubho dasakumarake

--------------------------------------------------------------------------------------------- page387.

Te tam paricarissanti rattindivamatanditati. Tattha additoti upadduto pilito. Samkuloti tilapuve. Sangulani cati sangulapuve ca. Sattubhattanti baddhasattu abaddhasattunceva putabhattanca. Methunaketi jatigottakulappadesehi sadise. Dasakumaraketi tava dasatthaya kumarake. Sa khippam patheyyam patiyadetva brahmanassa arocesi. So gehe dubbalatthanam thiram katva dvaram patisamkharitva aranna daruni aharitva ghatena udakam aharitva gehe sabbabhajanani puretva tattheva tapasavesam samadayitva bhadde ito patthaya vikale ma nikkhami yava mamagamana appamatta hohiti tam ovaditva upahanam aruyha patheyyapasibbakam amse laggetva amittatapanam padakkhinam katva assupunanehi nettehi roditva pakkami. Tamattham pakasento sattha aha idam katva brahmabandhu patimunci upahanam tato so mantayitvana bhariyam katva padakkhinam pakkami so runnamukho brahmano sahitabbato sivinam nagaram phitam dasapariyesanancaranti. Tattha runnamukhoti rudamukho. Sahitabbatoti samadinnavato. Gahitatapasavesoti attho. Caranti dasadasipariyesanam caranto sivinam nagaram arabbha pakkami. So tam nagaram gantva sannipatitam janam disva vessantaro

--------------------------------------------------------------------------------------------- page388.

Raja kuhinti pucchi. Tamattham pakasento sattha aha so tattha gantva avaca ye tatthasum samagata kuhim vessantaro raja kattha passemu khattiyam so jano tam avacasi ye tatthasum samagaga tumhehi brahme pakato atidanena khattiyo pabbajito saka rattha vanke vasati pabbate tumhehi brahme pakato atidanena khattiyo adaya puttadaranca vanke vasati pabbateti. Tattha pakatoti upadduto pilito attano nagare vasitum alabhitva idani vankatapabbate vasatiti. Evam tumhe amhakam rajanam nasetva punapi agata idha titthathati te leddudandadihattha brahmanam anubandhimsu. So devataviggahito hutva vankatapabbatamaggameva ganhi. Tamattham pakasento sattha aha so codito brahmaniya brahmano kamagiddhima aghantam patisevittha vane balamigakinne khaggadipinisevite. Adaya veluvam dandam aggihuttam kamandalum so pavisi braharannam yattha assosi kamadam tam pavittham braharannam koka nam parivarayum

--------------------------------------------------------------------------------------------- page389.

Vikandi so vippanattho dure pantha apakkami tato so brahmano gantva bhogaluddho asannato vankassoharanenattho sunakhehi parivarito rukkhasminca nisinno va ima gatha abhasathati. Tattha aghantanti tam mahajanena anubandhanadukkhanceva vanapariyogahanadukkhanca. Aggihuttanti aggijuhanakkatacchum. Koka nam parivarayunti so hi arannam pavisitva vankatapabbatagamimaggam ajananto maggamulho hutva vicari. Atha nam arakkhanatthaya nisinnassa cetaputtassa sunakha parivarayimsuti attho. Vikandi soti so ekam rukkham aruyha mahantena ravena kandi. Vippanatthoti vippanatthamaggo. Dure panthati vankatapabbatagamipathato dure apakkami bhogaludadhoti bhogalabhe luddho. Asannatoti dussilo. Vankassoharanenatthoti vankatapabbatassa gamanamagge vippanattho. So sunakhehi parivarito rukkhe nisinnova ima ga abhasatha ko rajaputtam nisabham jayantamaparajitam bhaye khemassa dataram ko me vessantaram vidu yo yacatam patitthasi bhutanam dharaniriva dharanupamam maharajam ko me vessantaram vidu yo yacatam gati asi vasantinam va sagaro udadhupamam maharajam ko me vessantaram vidu kalyanatittham supivam situdakam manoramam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page390.

Pundarikehi sanchannam yuttam kinjakkharenuna rahadupamam maharajam ko me vessantaram vidu assatthamva pathe jatam sitacchayam manoramam santanam visametanam kilantanam patiggaham tathupamam maharajam ko me vessantaram vidu nigrodhamva pathe jatam sitacchayam manoramam santanam visametanam kilantanam patiggaham tathupamam maharajam ko me vessantaram vidu ambam viya pathe jatam sitacchayam manoramam santanam visametanam kilantanam patiggaham tathupamam maharajam ko me vessantaram vidu salam viya pathe jatam sitacchayam manoramam santanam visametanam kilantanam patiggaham tathupamam maharajam ko me vessantaram vidu dumam viya pathe jatam sitacchayam manoramam santanam visametanam kilantanam patiggaham tathupamam maharajam ko me vessantaram vidu evanca me vilapato pavitthassa brahavane aham jananti yo vajja nandim so janaye mamam evanca me vilapato pavitthassa brahavane aham jananti yo vajja vessantaranivasanam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page391.

Taya so ekavacaya pasave punnam anappakanti. Tattha jayantanti maccheravijitam. Ko me vessantaram viduti ko mayham vessantaram acikkheyyati vadati. Patitthasiti patittha asi. Santananti pariyantanam. Kilantananti maggakilantanam. Patiggahanti patiggahakam patitthabhutam. Aham jananti yo vajjati aham vessantarassa vasanatthanam janamiti yo evam vadeyyati attho. Tassa tam paridevanasaddam arakkhanatthaya thapito cetaputto migaludadako hutva aranne vicaranto sutva ayam brahmano vessantarassatthaya paridevati na kho panesa dhammataya agato maddim va darake va yacissati idheva nam maressamiti tassam santikam gantva brahmana na te jivitam dassamiti dhanum aropetva akaddhitva tajjesi. Tamattham pakasento sattha aha tassa ceto patissosi aranne luddako caro tumhehi brahma pakato atidane khattiyo pabbajito saka rattha vanke vasati pabbate tumhahi brahme pakato atidanena khattiyo adaya puttadaranca vanke vasati pabbate akiccakari dummedho rattha vivanamagato rajaputtam gavesanto bako macchamivodake tassa tyaham na dassami jivitam idha brahmana

--------------------------------------------------------------------------------------------- page392.

Ayam hi te maya nunno saro passati lohitam siro te vajjhayitvana hadayam chetva sabandhanam panthasakunam yajissami tuyham mamsena brahmana tuyham mamsena medena matthalungena brahmana ahutim paggahessami chetvana hadayam tava tam me suyittham suhutam tuyham mansena brahmana na ca tvam rajaputtassa bhariyam putte ca nessasiti. Tattha akiccakariti tvam akiccakarako. Dummedhoti nippanno. Rattha vivanamagatoti ratthato mahaarannam agato. Saro passatiti ayam saro tava lohitam pivissati. Vajjhayitvanati tam maretva rukkha patitassa te sisam talaphalam viya luncitva sabandhanam hadayamamsam chinditva panthadevataya panthasakunam nama yajissami. Na ca tavanti evam sante tvam rajaputtassa bhariyam va putte va na nessasiti. So tassa vacanam sutva maranabhayatajjito musavadam kathento aha avajjho brahmano duto cetaputta sunohi me tasma dutam na hananti esa dhammo sanantano nijjhatta siviyo sabbe pita nam datthumicchati mata ca dubbala tassa acira cakkhuni jiyare tesaham pahito duto cetaputta sunohi me rajaputtam nayissami yadi janasi samsa meti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page393.

Tattha nijjhattati sannatta. Acira cakkhuni khiyareti niccam rodanena nacirasseva cakkhuni jiyissanti. Tada cetaputto idani vessantaram kira anetum agacchatiti somanassappatto hutva sunakhe bandhitva ekamante thapetva brahmanam otaretva sakhasanthare nisidapetva bhojanam datva patisantharam karonto imam gathamaha piyassa me piyo duto punnapattam dadami te idanca madhuno tumbam migasatthinca brahmana tanca te desamakkhissam yattha sammati kamadoti. Tattha piyassa meti mama piyassa vessantarassa tvam piyo duto tava ajjhasayapuranattham punnapattam demiti. Jujakapabbam nitthitam evam cetaputto brahmanam bhojetva patheyyassatthaya tassa madhuno tumbanceva pakkamigasatthinca datva magge thapetva dakkhinahattham ukkhipitva mahasattassa vasanokasam acikkhanto aha esaselo mahabrahme pabbato gandhamadano yattha vessantaro raja sahaputtehi sammati dharento brahmanavannam asadanca masanjatam cammavasi chama seti jatavedam namassati ete nila padissanti nanaphaladhara duma uggata abbhakutava nila anjanapabbata

--------------------------------------------------------------------------------------------- page394.

Dhavassakanna khadira sala phandanamaluva sampavedhenti vatena sakim pitava manava upari dumapariyayesu sangitiyova suyyare najjuha kokila samgha sampatanti duma dumam avhayanteva gacchantam sakhapattasamirita ramayanteva agantum modayanti nivasanam yattha vessantaro raja saha puttehi sammati dharento brahmanavannam asadanca masanjatam cammavasi chama seti jatavedam namassatiti. Tattha gandhamadanoti esa gandhamadanapabbato etassa padena uttarabhimukho gacchanto yattha sakkadattiye assame vessantaro raja saha puttadarehi vasati tam passissasiti attho. Brahmanavannanti setthapabbajitavesam. Asadanca masanjatanti akaddhitva phalaphalam gahanattham ankusanca aggijuhananca masanca jatanca dharento. Cammavasiti ajinacammadharo. Chama setiti pathaviyam pannasanthare sayati. Dhavassakanna khadirati dhava ca assakanna ca khadira ca. Sakim pitava manavati ekavarameva pita majjapanasonda viyam. Upari dumapariyayesuti rukkhasakhasu. Sangitiyova suyyreti nanasakunanam vasantanam sadda dibbasangiti viya suyyanti. Najjuhati najjuhasakuna. Sampatantiti vikujanta vicaranti. Sakha pattasamiritati sakhanam pattehi samghattita hutva vikujanta

--------------------------------------------------------------------------------------------- page395.

Sakuna vatena samiritapatta sakha yeva va. Agantunti apagantukajanam. Yatthati yasmim assamapade vessantaro vasati tvam tattha gantva imam assamapadasampattim passissasiti. Tato uttarimpi assamapadam vannento aha amba kapittha panasa sala jambu vibhedaka haritaki amalaka assattha badarani ca carutimbarukkha cettha nigrodha ca kapitthana madhumadhuka thevanti nice pakka cudumbara parevata bhaveyya ca muddika ca madhutthika madhum anelakam tattha sakamadaya bhunjare annettha pupphita amba anne titthanti dovila anne ama ca pakka ca bhengavanna tadubhayam athettha hettha puriso ambapakkani ganhati amani ceva pakkani vannagandharasuttama ateva me acchariyam hinkaro patibhati mam devanamiva avaso sobhati nandanupamo vibhedika nalikera khajjurinam brahavane malava ganthita thanti dhajagganeva dissare nanavannehi pupphehi nabham tara citamiva kutaji kutthatagara pataliyo ca pupphita punnaga giripunnaga kovilara ca pupphita

--------------------------------------------------------------------------------------------- page396.

Uddhalaka somarukkha agarubhalliya bahu puttajiva ca kukkuta asana cettha pupphita kutaja salala nipa kosambalabuja dhava sala ca pupphita tattha palalakhalasannibha tassavidure pokkharani bhumibhage sanorame padumuppalasanchanna devanamiva nandane athettha puppharasamatta kokila manjubhanika abhippanadenti tam vanam utusampupphite dume bhassanti makarandehi pokkhare pokkharemadhu athettha vata vayanti dakkhina atha pacchima padumakinjakkharenuhi okinno hoti assamo thula simghataka cettha sasadiya pasadiya macchakacchapabyavidha bahu cettha mupayanaka madhum bhimsehi savati khiram sappi mulalibhi surabhi tam vanam vayati nanagandhasamiritam sammoditeva gandhehi pupphasakhahi tam vanam bhamara pupphagandhena samantamabhinadita athettha sakuna santi nanavanna bahu dija modanti saha bhariyahi annamannam pakujino nandika jivaputta ca jivaputta piya cano piya putta piya nanda dija pokkharanighara

--------------------------------------------------------------------------------------------- page397.

Malava ganthita thanti dhajagganeva dissare nanavannehi pupphehi kusaleheva gandhika yattha vessantaro raja saha puttehi sammati dharento brahmanavannam asadanca masanjatam cammavasi chama seti jatavedam namassatiti. Tattha carutimbarukkhati suvannatimbarukkha. Madhumadhukati madhurasa madhuka. Thevantiti virocanti. Madhutthikati madhu viya paggharantiyo madhurataya va madhusadisa. Parevatati carudanta rukkha. Bhaveyyati dighaphala kadaliyo. Sakamadayati tam sayameva gahetva bhunjanti. Dovilati patitapupphadalapatta sanjayamanaphala. Bhengavanna taduyanti te ubhopi amba ama ca pakka ca mandukapitathivannayeva. Athettha hettha purisoti athettha assame tesam ambanam hettha thitako va puriso ambaphalani ganhati arohanakiccam natthi. Vannagandharasuttamati etehi vannadihi uttamani. Ateva me acchariyanti ativiya me acchariyam. Hinkaroti himhinti karanam. Vibhedikati tala. Malava ganthitati supupphitarukkhanam upari ganthita mala viya pupphani titthanti. Dhajagganeva dissareti tani rukkhani alankatadhajaggani viya dissanti. Kutaji kutthatagarati kutajinameka rukkhajati kutthagaccha ca tagaragaccha ca. Giripunna gati mahapunnaga. Kovilarati kovilararukkha. Uddhalakati pitapupphavanna rajarukkha nama. Bhalliyati bhallirukkha nama.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page398.

Labujati labuja rukkha nama. Puttajivati mahanigrodharukkha. Palalakhalasannibhati tesam hettha paggharitapupphapunja palalakhalasadisati vadati. Pokkharaniti caturassapokkharani. Nandaneti nandanavane nandanapokkharani viya. Puppharasamattati puppharasena matta lulita. Makarandehiti kinjakkharehi. Pokkhare pokkhareti paduminipanne tesam hi kinjakkharato renu bhassitva pokkharamadhu nama hoti. Dakkhina atha pacchimati ettavata sabba disa vidisa vata dassita honti. Thula simghatakati mahanta simghataka. Sasadiyati thita sayanjatasali khuddakasali sukkasalitipi vuccanti. Pasadiyati teyeva bhumiyam patita. Byavidhati pasanne udake sandasandacarino byavidha patipatiya gacchanta dissanti. Mupayanakati kakkataka. Madhum bhimsehiti bhimsakotiya bhinnaya paggharanaraso madhusadiso hoti. Khiram sappi mulalibhiti mulalehi paggharanaraso khiramissakanavanitasappi viya hoti. Sammoditevati sampattajanam modayati viya. Samantamabhinaditati samanta abhinadenta vicaranti. Nandikati adini tesam namani. Tesu hi pathama sami vessantara imasmim vane vasanto nandati vadanti. Dutiya tvanca sukhena jiva putta ca teti vadanti. Tatiya tvanca jiva piya putta ca teti vadanti. Catuttha tvanca nanda piya putta ca teti vadanti. Tena tesam etaneva namani ahesum. Pokkharanigharati pokkharaniyam nivasino.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page399.

Evam cetaputtena vessantarassa vasanatthane akkhate jujakopi tusitva patisantharam karonto imam gathamaha idanca me sattubhattam madhuna patisamyutam madhupindika ca sukatayo sattubhattam dadami teti. Tattha sattubhattanti pakkamadhusannibham sattusamkhatam bhattam. Idam vuttam hoti idam mama atthi tam te dammi ganhahi nanti. Tam sutva cetaputto aha tuyheva sambalam hotu naham icchami sambalam itopi brahme ganhahi gaccha brahme yathasukham ayam ekapadi eti ujum gacchati assamam isipi uccuto tattha pankadanto rajassiro dharento brahmanavannam asadanca masanjatam cammavasi chama seti jatavedam namassati tam tvam gantvana pucchassu so te maggam pavakkhatiti. Tattha sambalanti patheyyam. Etiti yo ekapadikamaggo amhakam abhimukho eti esa assamapadam ujum gacchati. Accutoti evam namako eko isi tattha vasati. Idam sutva brahmabandhu cetam katva padakkhinam udaggacitto pakkami yenasi accuto isiti. Tattha yenasiti yasmim thane accuto isi ahosi tattha gatoti. Culavanavannana nitthita

--------------------------------------------------------------------------------------------- page400.

Gacchanto so bharadvajo addasa accutam isim disvana tam bharadvajo sammodi isina saha kacci nu bhoto kusalam kacci bhoto anamayam kacci unchena yapetha kacci mulaphala bahu kacci damsa ca makasa appameva sirimsapa vane balamigakinne kacci himsa na vijjatiti. Tattha bharadvajoti jujako. Appamevati appayeva. Himsati tesam vasena tumhakam vihimsa. Tapaso aha kusalanceva me brahme atho brahme anamayam atho unchena yapemi atho mulaphala bahu atho damsa ca makasa appameva sirimsapa vane balamigakinne himsa mayham na vijjati bahuni vassapugani assame sammato mama nabhijanami uppannam abadham amanoramam svagatante mahabrahme atho te aduragatam anto pavisa bhaddante pade pakkhalayassu te tindukani piyalani madhuke kasamariyo phalani khuddakappani bhunja brahme varam varam idampi paniyam sitam abhatam girigabbhara tato piva mahabrahme sace tvam abhikankhasiti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page401.

Jujako aha patiggahitam yam dinnam sabbassa agghiyam katam sanjayassa sakam puttam sivihi vippavasitam tamaham dassanamagato yadi janasi samsa meti. Tattha tamaham dassanamagatoti tam aham dassanaya agato. Tapaso aha na bhavam eti punnattham sivirajassa dassanam manne bhavam patthayati ranno bhariyam patibbatam manne kanhajinam dasim jalim dasanca icchasi atha va tayo mataputte aranna netumagato na tassa bhoga vijjanti dhanadhannanca brahmanati. Tattha na tassa bhoga vijjantiti bho brahmana tassa vessantarassa aranne viharantassa neva bhoga vijjanti dhanadhannanca na vijjati duggato hutva vasati tassa santikam gantva kim karissasiti. Tam sutva jujako aha akuddharupaham bhoto naham yacitumagato sahu dassanamariyanam sannivaso sada sukho aditthapubbo siviraja sivihi vippavasito tamaham dassanamagato yadi janasi samsa meti. Tattha janasi samsa meti idam vuttam hoti aham bhoto akuddharupo asmi ettavata aham pana na kinci vassantaram yacitum agato

--------------------------------------------------------------------------------------------- page402.

Apica ariyanam dassanam sadhu sannivaso ca tehi saddhim sukho. Aham tassa acariyabrahmano maya ca kho yato sivihi vippavasito tato patthaya aditthapubbo tenaham tam dassanaya agato yadi tassa vasanatthanam janasi samsa meti. So tassa vacanam sutva saddahitva hotu sve tam dassissami te ajja tava idheva vasahiti tam phalaphalehi santappetva puna divase maggam dassento dakkhinahattham pasaretva aha esa selo mahabrahme pabbato gandhamadano yattha vessantaro raja saha puttehi sammati dharento brahmanavannam asadanca masanjatam cammavasi chama seti jatavedam na massati ete nila padissanti nanaphaladhara duma uggata abbhakutava nila anjanapabbata dhavassakanna khadira sala phandanamaluva sampavedhenti vatena sakim pitava manava upari dumapariyayesu sangitiyova suyyare najjuha kokila samgha sampatanti dumadumam avhayanteva gacchantam sakha pattasamirita ramayanteva agantum modayanti nivasanam yattha vessantaro raja saha puttehi sammati dharento brahmavannam asadanca masanjatam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page403.

Cammavasi chama seti jatavedam namassati kirerimala vigata bhumibhage manorame saddala harita bhumi na tatthuddhamsate rajo mayuragivasamkasa tulaphassasamupama tinani nativattanti samanta caturangula amba jambu kapittha ca nice pakka cudumbara paribhogehi rukkhehi vanantam rativaddhanam veluriyavannasannibham macchagumbanisevitam suci sugandham salilam apo tatthapi sandati tassavidure pokkharani bhumibhage manorame padumuppalasanchanna devanamiva nandane tini uppalajatani tasmim sarasi brahmana vicitranilanekani setani lohitakani cati. Tassattho hettha vuttasadisova. Karerimala vigatati kareripupphehi vigata. Saddala haritati dhuvasaddalena harita bhumi. Na tatthuddham sate rajoti tasmim thane appamattopi rajo na uddhamsati. Tulaphassasamupamati mudusamphassataya tulaphassasadisa. Tinani nativattantiti tani tassa bhumiya mayuragivavannani tinani samantato caturangulappamananeva pavattanti tato pana uttarim na vaddhanti. Amba jambu kapittha cati amba ca jambu ca kapittha ca. Paribhogehiti nanavidhehi pupphupagaphalupagehi paribhokharukkhehi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page404.

Sandatiti tasmim vanasande pabbatato otarantam udakam sandati pavattatiti attho. Vicitranilakani setani lohitakani cati ekani nilani ekani setani ekani holitakani cati imehi tihi uppalajatehi tam saram vicittasusajjitam pupphacankotakam viya sobhatiti dasseti. Evam caturassapokkharanim vannetva puna mucalindasaram vannento aha khomava tattha paduma setasogandhiyehi ca kalambakehi sanchanno mucalindo nama so saro athettha paduma phulla apariyantava dissare gimha hemantaka phulla jannutaggha upatthara surabhi sampavayanti vicitra pupphasanthita bhamara pupphagandhena samantamabhinaditati. Tattha khomavati khomamaya viya pandara. Setasogandhiyehi cati setuppalehi ca sogandhiyehi ca kalambakehi ca so saro sanchanno. Apariyantava dissareti aparimana viya dissanti. Gimha hemantakati gimhe ca hemante ca supupaphita paduma. Jannutaggha upattharati jannuppamane udake upatthara phulla honti santhita viya khayanti. Vicitra pupphasanthitaniti vicitra hutva pupphehi santhita sada surabhi sampavayanti. Athettha udakantasmim rukkha titthanti brahmana

--------------------------------------------------------------------------------------------- page405.

Kadamba patali phulla kovilara ca pupphita ankora kaccikara ca parijanna ca pupphita varana vuyhana rukkha mucalindamubhato saram sirisa setaparisa sadhu vayanti padmaka niggandi saraniggandi asana cettha pupphita pankura bahula sela sobhanjana ca pupphita ketaka kanikara ca karavira ca pupphita ajjuna ajjukanna ca mahanama ca pupphita sampupphitagga titthanti pajjalanteva kimsuka setapanni sattapanna kadaliyo kusumbhara dhanutakkaripupphahi sisapavaranahi ca acchipa sibalirukkha sallakiyo ca pupphita setagerutagarika mamsikotthakulavara dahara rukkha vuddha ca akutila cettha pupphita assamam ubhato thanti agyagaram samantatoti. Tattha titthantiti saram parikkhipitva titthanti. Kadambati kadambarukkha ceva. Kaccikara cati evam namaka hutva rukkha. Parijannati rattakamala. Varanavuyhanati nagarukkha. Mucalindamubhatoti muccalindassa ubhayapassesu. Setaparisati setagaccharukkha. Te kira setakkhandha mahapanna kanikarasadisapuppha honti. Niggandi saranigganditi pakatiniggandi ceva

--------------------------------------------------------------------------------------------- page406.

Kalaniggandi ca. Pankurati pandararukkha. Kusumbharati eka gaccha. Dhanutakkaripupphehiti dhanunanca takkarinanca pupphehi upasobhita. Sisapavaranahi cati sisapehi ca varanehi ca upasobhita. Acchipati adayopi rukkhayeva. Setagerutagarikati setageru ca tagara ca. Mamsikotthakulavarati mamsigaccha ca kotthagaccha ca kulavara ca. Akutilati ujuka. Agyagaram samantatoti agyagaram parikkhipitva thitati attho athettha udakantasmim bahu jata phanijjaka muggatiyo karatiyo sevalam sisakam bahu uddhapavattam ullulitam makkhika hingujalika dasimakancako cettha bahu nice kalambaka elambarukkhahi sanchanna rukkha titthanti brahmana sattaham dhariyamananam gandho tesam na chijjati ubhato saranca mucalindam vappa titthanti bhagaso indavarehi sansannam vanantamupasobhitam addhamasam dhariyamananam gandho tesam na chijjati nilapupphisetavari pupphita girikannika kalerukkhehi sanchannam vanantam tulasihi ca sammoditeva gandhena pupphasakhahi tam vanam bhamara pupphagandhena samantamabhinadita tini kakkarujatani tasmim sarasi brahmana

--------------------------------------------------------------------------------------------- page407.

Kumbhamattanicekani muramattani va ubhoti. Tattha phanijjakati bhutatinaka. Muggatiyoti eka muggajati. Karatiyoti rajamaso. Sevalam sisakanti imepi gacchayeva. Api ca sisakati rattacandanam vuttam. Uddhapavattam ullulitanti tam udakam tiramariyadabandham vatahatam ullulitam hutva titthati. Makkhika hingujalikati hingujalasankhate vikasitapupphagacche panca vanna madhumakkhika madhussarena viravantiyo tattha vicarantiti attho dasimakancako cetthati imapi dve rukkhajatiyo ettha. Nice kalambakati nice kalambaka. Elambakarukkhasanchannati evam namikaya valliya sanchanna. Tesanti tesam tassa valliya pupphanam sabbesampi etesam dasimakadinam pupphanam sattaham gandho na chijjati. Evam sugandhasampannani pupphani rajatapattasadisa valukapunna bhumibhaga. Gandho tesanti tesam indavarapupphadinam gandho addhamasam na chijjati. Nilapupphiti adika pupphavalliyo. Tulasihi cati tulasigacchehi ca kakkarujataniti tini valliphalani. Tattha ekissa valliya phalani mahaghatamattani dvinnam mudingamattani. Tena vuttam. Muramattani va ubhoti athettha sasapo bahuko nadiyo haritayuto asitalava titthanti chejja indavara bahu apphota suriyavalli ca kaliya madhugandhiya asoka mudayanti ca vallibho khuddapupphiyo

--------------------------------------------------------------------------------------------- page408.

Korandaka anoja ca pupphita nagamallika rukkhamaruyha titthanti phulla kimsukavalliyo kateruha pavasenti yodhika madhugandhiya niliya sumana bhandi sobhati padumuttaro patalisamuddakappasi kanikara ca pupphita hemajalava dissanti rucira aggisikhupama yani tani ca pupphani thalajanudakani ca sabbani tattha dissanti evam rammo mahodadhiti. Tattha sasapoti siddhatthako. Bahukoti bahu. Nadiyo haritayutoti haritena ayutto nadiyo ima dvepi lasunajatiyo sopi lasuno tattha bahukoti attho. Asitalava titthantiti asiti evam namaka rukkha siniddhaya bhumiya upatthita tala viya titthanti. Chejja indavara bahuti udakapariyante bahu suvannaindavara mutthina chinditabba hutva thitati attho. Apphotati apphotavalli. Vallibho khuddapupphiyoti vallibho ca khuddapupphiyo ca. Nagamallikati naga ca mallika ca. Kimsukavalliyoti sugandhamatta vallijati. Kateruha pavasentiti ime ca dve pupphagaccha. Madhugandhiyati madhusamanagandha. Niliya sumana bhanditi vallisumana ca pakatisumana ca bhandi ca. Padumuttaroti eko rukkho. Kanikara cati vallikanikarapi rukkhakanikarapi. Hemajalavati pasaritahemajala viya dissanti. Mahodadhiti mahato udakassa

--------------------------------------------------------------------------------------------- page409.

Adharabhato mucalindasaroti. Athassa pokkharaniya bahuka varigocara rohita nalapesingu kumbhila makara susu madhu ca madhulatthi ca taliya ca piyanguka kuddaja bhaddamuttha ca sattapuppha ca lolupa surabhimarutagara bahuka tungavalliyo padmaka narada kotatha jhamaka ca harenuka haliddaka gandhasela harivera ca guggula vibhedaka corakottha kappura ca kalingukati. Tattha athassa pokkharaniyati idha pokkharanisadisataya sarameva pokkharaniti vadati. Rohitati adini tesam varigocaranam namani. Madhu cati nimmakkhikamadhu ca. Madhulatthi cati latthimadhukanca. Taliyati adika sabba gandhajatiyo athettha siha byaggha ca purisalu ca hatthiyo eneyya pasada ceva rohita sarabha miga kotthasuna sunopi ca tuliya nalasannibha camari calani langhi jhapita makkata picu kakkata katamaya ca ikka gonasira bahu khagga varaha nakula kalakettha bahutaso mahisa sona singala cappaka ca samantato akucca pacalaka ca citraka capi dipiyo

--------------------------------------------------------------------------------------------- page410.

Pelaka ca vighasada siha kokanisataka atthapada ca mora ca bhassara ca kukkutthaka cankora kukkuta naga annamannam pakujino baka balaka najjuha dindibha koncavadika byagghinasa lohapittha cappaka jivajivaka kapinjara tittirayo kulava patikutthaka mandalaka celakelu bhandutittiranamaka celavaka pingulayo kodhaka angahetuka karavika ca sagga ca uhunkara ca kukkuha nanajiganakinnam nanasaranikujitanti. Tattha purisaluti valavamukhayakkhiniyo. Rohita sarabha migati rohita ceva sarabha miga ca. Kotthasunati singalasunakha. Kotthasonatipi patho. Sunapi cati eka celaka khuddakamigajati. Tuliyati pakkhivilara. Nalasannibhati nalapupphavanna rukkhasunakha. Camari calani langhiti camarimiga ca calanimiga ca vatamiga ca. Jhapita makkatati dvepi mahamakkatajatiyova. Picuti sarapariyante gocaragahi eka makkati. Kakkata katamaya cati dve mahamiga. Ikkati accha. Gonasirati arannagona. Kalakettha bahutasoti kalamiga namettha bahutaso. Sona singalati kokasunakha ca rukkhasunakha ca singala ca. Cappakati 1- assamapadam parikkhipitva @Footnote: 1 pampakatipi patho

--------------------------------------------------------------------------------------------- page411.

Thita mahavelucappaka 1-. Akuccati godha. Pacalakati gajakumbhamiga. Citraka capi dipiyoti vicitramiga ca dipimiga ca. Pelaka cati sasa. Vighasadati ete gijjha sakuna. Sihati kesarasiha. Kokanisatakati koke gahetva khadanasila dutthamiga. Atthapadati sarabha miga. Bhassarati setahamsa ca. Kakutthakati kakutthasakuna. Cankorati cankorasakuna. Kukkutati vanakukkuta. Dindibha koncavadikati ime tayopi sakunayeva. Byagghinasati sena. Lohapitthati lohitavannasakuna. Cappakati cappakataka. Kapinjara tittirayoti kapinjara ca tittira ca. Kulava patikutthakati imepi dve sakuna. Mandalaka pelakeluti mandalaka ca pelakelu ca. Bhandutittiranamakati bhandu ca tittira ca namaka ca. Celavaka pingulayoti dve sakunajatiyo ca. Tatha godhaka angahetuka. Saggati vatasakuna uhunkarati ulukasakuna athettha sakuna santi nilaka manjubhanika modanti saha bhariyahi annamannam pakujino athettha sakuna santi dikha manjussarasita setakkhikuta bhadrakkha andaja citrapekkhana athettha sakuna santi dija manjussarasita sikhindinilagivahi annamannam pakujino kukkutthaka kuliraka kottha pokkharasataka @Footnote: 1 mahavenupampatikatipi patho

--------------------------------------------------------------------------------------------- page412.

Kalaveyya baliyakkha kadamba suvasalika halidda lohita seta athettha nalaka bahu varana bhengaraja ca kadamba suvakokila kukkusa kurura hamsa ata parivadentika cakahamsa atibala najjuha jivajivaka parevata ravihamsa cakavaka nadicara varanabhiruda ramma ubho kalupakujino athettha sakuna santi nanavanna bahu dija modanti saha bhariyahi annamannam pakujino athettha sakuna santi nanavanna bahu dija sabbe manju nikujanti mucalindamubhato saram athettha sakuna santi karavika nama te dija modanti saha bhariyahi annamannam pakujino athettha sakuna santi karavika nama te dija sabbe manju nikujanti mucalindamubhato saram eneyya pasatakinnam nagasamghanisevitam nanalatahi sanchannam kadalimiganisevitam athettha sama bahuka nivaro varako bahu sali akatthapako ca ucchu tattha anappako ayam ekapadi eti ujum gacchati assamam khudam pipasam aratim tattha patto na vindati

--------------------------------------------------------------------------------------------- page413.

Yattha vessantaro raja saha putehi sammati dharento brahmanavannam asadanca masanjatam cammavasi chama seti jatavedam namassatiti. Tattha nilakati citrarajipatta. Manjussarasitati nibaddhamadhussara. Setakkhikuta bhadrakkhati ubhayapassesu setehi akkhikutehi samannagata sundarakkha. Citrapekkhanati citrapatta. Kulirakati kakkataka. Kotthati adayo sakuna. Varanati hatthilingasakuna. Kadambati mahakadamba gahita. Suvakokilati kokilehi saddhim vicarana suvaka ceva kokila ca. Kukkusati kalakurura. Kururati setakurura. Hamsati setasakunahamsa. Atati dabbisanthanamukhasakuna. Parivadentikati eka sakunajati. Varanabhirudarammati rammabhiruda varana. Ubho kalupakujinoti sayam patam pabbatapadam ekaninnadam karonta nikujanti. Eneyya pasatakinnanti eneyyamigehi ca pasatamigehi ca citramigehi ca akinnam. Tattha patto na vindatiti brahmana vessantarassa assamam patto puriso tattha assame chatam va paniyam pipasam va ukkanthitam va na patilabhatiti. Tamattham pakasento sattha aha idam sutva brahmabandhu isim katva padakkhinam udaggacitto pakkami yattha vessantaro ahuti. Tattha vessantaro ahuti yasmim thane vessantaro ahosi tam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page414.

Thanam gatoti. Mahavanavannana nitthita. Jujakopi accutatapasena kathitamaggena yava caturassapokkharanitiram patva cintesi ajjatikasayanhe idani maddi arannato agamissati matugamo hi nama danassa antarayakaro hoti sve tassa arannagatakale assamapadam gantva vessantaram upasamkamitva darake yacitva taya anagataya evante gahetva pakkamissamiti. Athassavidure ekam sanupabbatam aruyha phasukatthane nipajji. Tam pana rattim paccusakale maddi supinam addasa evarupo supino dittho ahosi eko puriso kanho dve kasayani paridahitva dvisu kannesu rattamalam pilanditva avudhahattho tajjento agantva pannasalam pavisitva maddim jatasu gahetva akaddhitva bhumiyam uttanam patetva viravantiya tassa deviya dve akkhini uppatetva dve bahani chinditva uram bhinditva paggharantalohitabindum hadayamamsam adaya pakkamiti. Sa maddi pabujjhitva bhitatasita papako me supino ditthoti supinapathako pana vessantarena sadiso nama natthi pucchami nanti cintetva gantva mahasattassa pannasaladvaram akotesi. Atha mahasatto tam saddam sutva ko esoti aha. Aham deva madditi. Bhadde amhakam katikavattam bhinditva kasma akale agatasiti. Deva aham na kilesavasena agacchami apica kho pana

--------------------------------------------------------------------------------------------- page415.

Me papako supino ditthoti aha. Tenahi kathehi madditi. Sa attana ditthaniyameneva kathesi. Mahasatto tam supinam parigganhitva mayham danaparamiyo puressanti sve mam yacako agantva putte yacissati maddim assasetva uyyojessamiti cintetva maddi tava dussayanadubbhojanehi cittam alulitam bhavissati ma bhayiti pamohetva assasetva uyyojesi. Sa vibhataya rattiya sabbam kattabbakammam katva dve putte alingitva sise cumditva ajja me dussupino dittho ammatata appamatta bhaveyyathati ovaditva mahasattassa santikam gantva deva darakesu appamatta hothati mahasattam putte paticchapetva pacchikhanittiadini adaya assuni muncanti mulaphalaphalatthaya vanam pavisi. Jujakopi idani maddi arannam gata bhavissatiti sanupabbata oruyha ekapadikamaggena assamabhimukho payasi. Atha mahasatto pannasalato nikkhamitva pasanaphalake suvannapatima viya nisiditva cintesi idani yacako agamissatiti pipasito viya surasondo tassagamanamaggam olokento nisidi. Puttapissa padamule kilanti. So maggam olokento brahmanam agacchantam disva sattamase nikkhittam danadhuram ukkhipento viya ehi vata bho brahmanati somanassappatto jalikumaram amantento imam gathamaha utthehi jali patittha poranam viya dissati brahmanam viya passami nandiyo mabhikirareti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page416.

Tattha poranam viya dissatiti pubbe jetuttaranagare nanadisahi yacakanam agamanam viya ajja yacakanam agamanam dissati. Nandiyo mabhikirareti etassa brahnassa ditthakalato patthaya mam somanassani abhikiranti ghammabhitattassa sise situdakaghatasahassabhisecanakalo viya jato. Tam sutva kumaro araha ahampi tata passami yo so brahmava dissati atthiko viya ayati atithi no bhavissatiti. Vatva ca pana jalikumaro mahasattassa apacitim karonto utthaya brahmanam paccuggantva parikkharagahanam apucchi. Brahmano tam oloketva ayam vessantarassa putto jalikumaro nama bhavissati adito patthayevassa pharusavacanam kathessamiti cintetva apehi apehiti accharam pahari. Kumaro apagantva ayam brahmano atipharuso kinnukhoti tassa sariram olokento attharasa purisadose passi. Brahmanopi bodhisattam upasankamitva patisantharam karonto aha kicci nu bhoto kusalam kacci bhoto anamayam kacci unchena yapetha kacci mulaphala bahu kacci damsa ca makasa appameva sirimsapa vane balamigakinne kacci himsa na vijjatiti. Bodhisattopi tena saddhim patisantharam karonto aha kusaranceva no brahme atho brahme anamayam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page417.

Atho unchena yapema atho mulaphala bahu atho damsa ca makasa appameva sarimsapa vane balamigakinne himsa mayham na vijjati sattano mase vasatam aranne jivisokinam idampi pathamam passami brahmanam devavanninam adaya veluvam dandam aggihuttam kamandalum svagatante mahabrahme atho te aduragatam anto pavissa bhaddante pade pakkhalayassu te tindukani piyalani madhuke kasamariyo phalani khuddakappani bhunja brahme varam varam idampi paniyam sitam abhatam girigabbhara tato piva mahabrahme sace tvam abhikangasiti. Vatva ca pana mahasatto ayam brahmano na akaranena imam braharannam agamissati agamanakaranam papancam akatva pucchisasami nanti cintetva imam gathamaha atha tvam kena vannena kena va pana hetuna anuppattosi braharannam tam me akkhahi pucchitoti. Tattha vannenati karanena. Hetunati paccayena. Jujako aha yatha varivaho puro sabbakalam na khiyati evantam yacita ganchim putte me dehi yacitoti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page418.

Tattha varivahoti pancasu mahanadisu udakavaho. Na khiyatiti pipasitehi nadim agantva hatthehi bhajanehipi ussincitva pivamano na khiyati. Evantam yacita ganchinti tvam saddhaya puritatta evarupoyevati mannamano ahantam yacitum aganchim. Putte me dehi yacitoti maya yacito tava putte mayham dasatthaya dehiti. Tam sutva mahasatto somanassappatto hutva pasaritahatthe sahassatthavikam thapento viya pabbatapadam unnadento aha dadami na vikampami issaro naya brahmana pato gata rajaputti sayam unchato ehiti akarattim vasitvana pato gacchasi brahmana tassa nahate upasimghate atha ne maladharine ekarattim vasitvana pato gacchasi brahmana nanapupphehi sanchanne nanagandhehi bhusite nanamulaphalakinne gacchissadaya brahmanati. Tattha issaroti tvam mama puttanam issaro samiko hutva ete naya apica kho panetam karanam atthi etesam mata rajaputti phalaphalatthaya patova gata sayam arannato agamissati taya anitani madhuraphalaphalani paribhunjitva idheva vane ajjekarattim vasitva patova darake gahetva gamissasiti. Tassa nahateti taya nahapite. Upasimghateti sise upasimghate. Atha ne maladharineti atha vicitraya malaya alankate tam malam vahamane.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page419.

Palipotthakesu pana atha neti likhitam. Tassattho na vicarito. Mulaphalakinneti magge patheyyassatthaya dinnehi nanamulaphalaphalehi akinne. Jujako aha na vasamabhirocami gamanam mayhampi ruccati antarayopi me assa gacchanneva rathesabha na heta yacayogi nam antarayassa kariya itthiyo mantam jananti sabbam ganhanti vamato saddhaya danam dadato ma samadakkhi mataram antarayampi sa kayira gacchanneva rathesabha amantayassu te putte ma te mataramaddasum saddhaya danam dadato evam punnam pavaddhati amantayassu te putte ma te mataramaddasum madisassa dhanam datva raja saggam gamissasiti. Tattha na heta yacayogi nanti ettha nanti nipatamattam. Idam vuttam hoti maharaja eta itthiyo nama na hi yacayogi yacanaya anucchavika na honti kevalam. Antarayassa kariyati dayakanam punnantarayam yacakanam labhantarayam karonti. Mantanti itthi mayam nama jananti. Vamatoti sabbam vamato ganhanti na dakkhinato. Saddaya danam dadatoti kammanca phalanca saddahitva danam dadato. Masanti ma etesam mataram adakkhi. Kayirati

--------------------------------------------------------------------------------------------- page420.

Kareyya. Amantayassuti janapehi maya saddhim pesehiti vadati. Dadatoti dadantassa. Vessantaro aha sace tvam nicchase datthum mama bhariyam patibbatam ayyakassapime dehi jali kanhajina cubho ime kumare disvana manjuke piyabhanine pitito sumano citto bahum dassati te dhananti. Tattha ayyakassati mayham pituno sanjayamaharajassa. Dassati teti so raja tuyham bahum dhanam dassati. Jujako aha acchedanassa bhayami rajaputta sunohi me rajadandaya mam dajja vikkineyya haneyya va chinno dhananca dase ca gareyhassa brahmabandhuyati. Tattha acchedanassati acchinditva gahanassa. Rajadandaya mam dajjati ayam brahmano darakacoro dandamassa upanethati evam dandatthaya mam amaccanam dadeyya. Gareyhassa brahmabandhuyati brahmaniya ca garahitabbo bhavismamiti. Vessantaro aha ime kumare disvana manjuke piyabhanine dhamme thito maharaja sivinam ratthavaddhano laddha pitisomanassam bahum dassati te dhananti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page421.

Jujako aha nahantampi karissami yam mam tvam anusasasi darakeva aham nessam brahmaniya paricariketi. Tattha darakevati alam mayham annena dhanena aham ime darakeva attano brahmaniya paricarike nessamiti. Tantassa pharusavacanam sutva daraka bhita pitthipannasalam gantva tatopi palayitva gumbagahane niliyitva tatrapi jujakenagantva gahitam viya attanam sampassamana kampamana katthaci santharetum asamattha ito cito ca padhavitva yava caturassapokkharanitiram gantva dalham vakaciram nivasetva bhita udakam oruyha pokkharanapattam sise thapetva udakena paticchanna hutva atthamsu. Tamattham pakasento sattha aha tato kumara byatthita sutva luddassa bhasitam tena tena padhavimsu jali kanhajina cubhoti. Jujakopi kumare adisva bodhisattam apasadesi bho vessantara tvam idaneva mayham darake datva maya naham jetuttaranagaram gamissami darake mama brahmaniya paricarike nessamiti vutte inghitasannam datva putte palapetva ajananto viya nisinno natthi manne lokasmim taya sadiso musavaditi. Tam sutva mahasattopi kampito hutva daraka palata bhavissantiti cintetva brahmana ma cintayi anessami te

--------------------------------------------------------------------------------------------- page422.

Kumareti vatva utthaya pitthipannasalam gantva tesam vanagahanam pavitthabhavam natva padavalanjanusarena pokkharanitiram gantva udake otinnapade disva udake oruyha thita bhavissantiti natva tata jaliti pakkositva gathamaha ehi tata piyaputta puretha mama paramim hadayam mebhisincetha karotha vacanam mama yananavava me hotha acala bhavasagara jatiparam tarissami santaressam sadevakanti. Kumaro pitu katham sutva evam cintesi ayam brahmano mam yatharucim karotu pitara saddhim dve katha na kathessamiti sisam niharitva pokkharapattani viyuhitva udaka uttaritva mahasattassa dakkhinapade nipatitva goppakasandhim dalham gahetva parodi. Atha nam mahasatto aha tata bhagini te kuhinti. Tata ime sattanama bhaye uppanne attanameva rakkhantiti. Atha mahasatto puttehi me katika kata bhavissatiti natva ehi amma kanheti pakkositva gathamaha ehi amma piya dhita piya me danaparami hadayam mebhisincetha karotha vacanam mama yananavava me hotha acala bhavasagara jatiparam tarissami uddharissam sadevakanti. Sa pitu vacanam sutva pitara saddhim dve katha na kathessamiti tatheva udaka uttaritva mahasattassa vamapade nipatitva

--------------------------------------------------------------------------------------------- page423.

Goppakasandhim dalham gahetva parodi. Tesam assuni mahasattassa phullapadumavanne padapitthe patanti tassa assuni tesam suvannaphalakasadisaya pitthiya patanti. Atha mahasatto vilinamanahadayo viya vipphandamapanno muduhatthena kumaranam pitthim paramasanto kumare utthapetva assasetva tata jali kim tvam mama danavitakkabhavam na janasi ajjhasayam me tata matthakam papehiti vatva gone agghapento viya tattheva thito kumare agghapesi. So kira puttam amantetva aha tata jali sace tvam bhujisso hotukamo brahmanassa nikkhasahassam datva bhujisso bhaveyyasi bhagini kho pana te utatamarupadhara koci nicajatiko brahmanassa kincideva dhanam datva tava bhaginim bhujissam katva jatisambhedam kareyya annatra ranna sabbasatadayako nama natthi tasma tava bhagini bhujissa hotukama brahmanassa dasisatam dasasatam hatthisatam assasatam gavasatam nikkhasatanti evam sabbasatam datva bhujissa hotuti. Evam kumare agghapetva samassasetva assamapadam gantva kamandaluna udakam gahetva ehi vata bho brahmanati amantetva sabbannutananassa nibandhanam katva tassa hatthe udakam patetva ambho brahmana piyaputtehi satagunena sahassagunena satasahassagunena sabbannutananameva piyataranti pathavim unnadento brahmanassa piyaputte danamadasi. Tamattham pakasento sattha aha

--------------------------------------------------------------------------------------------- page424.

Tato kumare adaya jali kanhajina cubho brahmanassa ada danam sivinam ratthavaddhano tato kumare adaya jali kanhajina cubho brahmanassa ada citto 1- puttake danamuttamam tadasi yam bhimsanakam tadasi lomahamsanam yam kumare padinnamhi medani samakampatha tadasi yam bhimsanakam tadasi lomahamsanam yam panjalikato raja kumare sukhavacchite brahmanassa ada danam sivinam ratthavaddhanoti. Tattha cittoti pitisommanassajato hutva. Tadasi yam bhimsanakanti tada danatejena unnadanti mahapathavi catunahutadhikadvi- yojanasatasahassabahala mattavarano viya tajjamana kampi. Tada sagaro ubbatti. Sinerupabbataraja suseditavettankuro viya onamitva vankatapabbatabhimukho atthasi. Sakko devaraja apphotesi. Mahabrahma sadhukaramadasi. Sabbe deva sadhukaramadamsu. Yava brahmaloka ekakolahalam ahosi. Pathavisaddena devo tajjento khanikavassam vassi. Akalavijjulata niccharimsu. Himavantavasino sihadayo catuppada sakalahimavantam ekaninnadam karimsu. Evarupam bhimsanakam ahosi. Paliyam pana medani samakampathati ettakameva vuttam. Yanti yada. Kumare sukhavadchiteti sukhavaddhite sukhavasite @Footnote: 1 vittotipi patho

--------------------------------------------------------------------------------------------- page425.

Sukhaparicage adasi. Ada dananti ambho brahmana puttehi me satagunena sahassagunena satasahassagunena sabbannutananameva piyataranti tassatthaya adasi. Mahasatto danam datva aho sudinnam vata me dananti pitim uppadetva kumare olokento atthasi. Jujakopi vanagumbagahanam pavisitva vallim dantehi chinditva adaya kumarassa dakkhinahattham kumarikaya vamahatthena saddhim ekato bandhitva tameva vallikotim gahetva pothayamano gahetva payasi. Tamattham pakasento sattha aha tato so brahmano luddo latam dandehi chindiya lataya hatthe bandhitva lataya anumajjatha tato rajjumadaya dandamadaya brahmano akotayanto te neti sivirajassa pekkhatoti. Tattha tattha tesam pahatapahatatthane chavi chijji. Lohitani paggharanti. Paharanakale annamannassa pitthim dadanti. Athekasmim visamatthane brahmano pakkhalitva pati. Kumaranam muduhatthehi thaddhavalli galita. Te rodamana palayitva mahasattassa santikam agamamsu. Tamattham pakasento sattha aha tato kumara pakkamum brahmanassa pamunciya assupunnehi nettehi pitaram so udikkhasi

--------------------------------------------------------------------------------------------- page426.

Vedhamassatthapattamva pitupadabhivandati pitu padani vanditva idam vacanamabravi amma ca tata nikkhanta tavanca no tata dassasi yava ammampi passemu atha no tata dassasi amma ca tata nikkhanta tvanca no tata dassasi ma no tvam tata adada yava ammapi eti no tadayam brahmano kamam vikkinatu hanatu va balankapado addhanakho atho obaddhapindiko dighottarottho capalo kalaro bhagganasako kumbhodaro bhaggapitthi atho visamacakkhuko lohamassu haritakeso valinam tilakahato pingalo ca vinato ca vikato ca braha kharo ajinanipi sannaddho amanusso bhayanako manusso udahu yakkho mamsalohitabhojano gama arannam agamma dhanam tam tata yacati niyamana pisacena kinnu tata udakkhasi asma nuna te hadayam ayasa dalhabandhanam yo no bandhe na janasi brahmanena dhanesina accayikena luddena yo no gavova sumbhati idheva acchatam kanha na sa janati kisminci migiva khirasamatta yutha hinava kandatiti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page427.

Tattha udakkhasiti mahasattassa santikam gantva kampamano olokesi. Vedhanti vedhamano. Tvanca no tata dassasiti tata tavanca amhe taya anagataya eva brahmanassa adasi. Evam ma kari adhivasehi tava tata yava ammampi passemu atha no tata taya ditthakale tvampi dassasi. Vikkinatu hanatu vati tata ammaya agatakale esa amhe vikkinatu va hanatu va yam va icchiti tam karotu. Apica kho panesa kakkhalo pharuso attharasahi purisadosehi samannagatoti attharasa purisadose kathesi. Tattha balankapadoti patthatapado. Addhanakhoti putinakho. Obaddhapindikotihettha galitapindikamamso. Dighottarotthoti mukham pidahitva thitena dighena uttarotthena samannagato. Capaloti paggharitalalo. Kalaroti sukaradathahi viya nikkhantadantehi samannagato. Bhagganasakoti bhaggaya visamaya nasaya samannagato. Lohamassuti tambalohavannamassu. Haritakesoti suvannavannalakeso virulhakeso. Valinanti sariracammassa vali na gahito. Tilakahakoti kalatilakaparikinno. Pingaloti nibbitthapingalo vilarakkhisadisehi akkhihi samannagato. Vinatoti katiyam pitthiyam kantheti tisu thanesu vanko. Vikatoti vikatapado ravatthisandhitipi vuttam katakatati viravantehi atthisandhihi samannagato. Brahati digho. Amanussoti na manusso manussavesena vane vicaranto yakkhopi kho tata esa. Bhayanakoti ativiya bhimsanako. Manusso udahu yakkhoti tata sace koci etam brahmanam disva puccheyya atha mamsalohitabhojanoti

--------------------------------------------------------------------------------------------- page428.

Vattum yuttam. Dhanam tam tata yacatiti tata esa amhakam mamsam khaditukamo tumhe puttadhanam yacati. Udikkhasiti ajjhupekkhasi. Asma nuna te hadayanti tata matapitunam hadayam nama puttesu mudukam hoti puttanam dukkham na sahati tava pana pasanova manne hadayam. Athava. Ayasa dalhabandhanam tena amhakam evarupe dukkhe uppanne na rujati. Najanasiti ajananto viya acchasi. Accayikena luddenati ativiya luddena pamanatikkantena. Yo noti brahmanena no amhe kanitthabhatike baddhe bandhite yo tvam na janasi. Sumbhatiti potheti. Idheva acchatanti tata ayam kanhajina na kinci dukkham janati yatha nama khirasamatta migapotika yutha parihina mataram apassanti khiratthaya kandati evam ammam apassanti kanditva sussitva marissati. Tasma manneva brahmanassa dehi aham gamissami ayam kanha idheva hotuti. Evam vuttepi mahasatto na kinci kathesi. Tato kumaro matapitaro arabbha paridevanto aha na me idam tatha dukkham labba hi pumuna idam yanca ammam na passami tam me dukkhataram ito na me idam tatha dukkham labba hi pumuna idam yanca tatam na passami tam me dukkhataram ito sa nuna kapana amma ciram rattaya rucchiti kanhajinam apassanti kumarim carudassanim so nuna kapano tato ciram rattaya rucchiti

--------------------------------------------------------------------------------------------- page429.

Kanhajinam apassanto kumarim carudasnim sa nuna kapana amma ciram rucchiti assame kanhajinam apassanti kumarim carudasnim so nuna kapano tato ciram rucchiti assame kanhajinam apassanto kumarim carudassanim sa nuna kapana amma ciram rattaya rucchiti adadhratteva ratte va nadiva avasussati so nuna kapano tato ciram rattaya rucchiti addharatteva ratte va nadiva avasussati ime te jambuka rukkha vedisa sindhuvarita vividhani rukkhajatani tani ajja jahamhase assattha panasa ceme nigrodha ca kapitthana vividhani phalajatani tani ajja jahamhase ime titthanti arama ayam situdaka nadi yatthassu pubbe kilama tani ajja jahamhase vividhani pupphajatani asmim upari pabbate yanassu pubbe dharema tani ajja jahamhase vividhani phalajatani asmim upari pabbate yanassu pubbe bhunjama tani ajja jahamhase ime no hatthika assa balibadda ca no ime yehissu pubbe kilama tani ajja jahamhaseti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page430.

Tattha pumunati idam bhave vicarantena purisena labhitabbam. Tam me dukkhataram itoti tam me ammam passitum alabhantassa dukkham ito pothanadukkhato satagunena sahassagunena satasahassagunena dukkhataram. Ruccatiti rodissati. Addharatteva ratte vati addharatte va sakalaratte va amhe saritva ciram rodissati. Avasussatiti appodaka kunnadi viya avasussati yatha sa khippameva avasussati evam arune gacchanteyeva sussitva marissatiti adhippayenevamaha. Vedisati olambanasakha. Taniti yesam no mulapupphaphalani ganhantehi ciram kilitani tani ajja ubhopi mayam jahama. Hatthikati tatena amhakam kilanatthaya katahatthika. Tassa evam paridevamanasseva saddhim bhaganiya jujako agantva kumare pothento gahetva pakkami. Tamattham pakasento sattha aha niyamana kumara te pitaram etamabravum ammam arogyam vajjasi tvanca tata sukhi bhava ime no hatthika assa balibadda ca no ime tani ammaya dajjasi sokantehi vinessati ime no hatthika assa balibadda ca no ime tani amma udikkhanti sokam pativinessatiti. Tada mahasattassa putte arabbha balavasoko uppajji. Hadayamamsam unham ahosi. So sokena kesarasihena

--------------------------------------------------------------------------------------------- page431.

Gahitamattavaravarano viya rahumukhe pavitthacando viya ca kampamano sakabhavena sandharetum asakkonto assupunnehi nettehi pannasalam pavisitva kalunam paridevi. Tamattham pakasento sattha aha tato vessantaro raja danam datvana khattiyo pannasalam pavisitva kalunam paridevayiti. Tato param mahasattassa vilapagatha honti kanvajjacchata tasita uparucchenti daraka sayam samvesanakale ko ne dassati bhojanam kanvajjacchata tasita uparucchenti daraka sayam samvesanakale ammacchatamha detha no kathannu patham gacchanti pattika anupahana santa sunehi padehi ko ne hatthe gahessati kathannu so na lajjeyya sammukha paharam mama adusakanam puttanam alajji vata brahmano yopime dasidasassa anno va pana pesiyo tassapi suvihinassa ko lajji paharissati varijasseva me sato bandhassa kumino mukhe akkosati paharati piye putte apassatoti. Tattha kanvajjati kam nu ajja. Uparucchentiti satthiyojanamaggam upagantva rodissanti. Samvesanakaleti mahajanassa parivesanakale.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page432.

Ko ne dassatiti ko nesam bhojanam dassati. Kathannu patham gacchantiti katham nu satthiyojanamaggam gamissanti. Pattikati hatthiyanadihi virahita. Upahanati upahanamattenapi virahita sukhumalapada. Gahessatiti kilamathavinodanatthaya ko ganhissati. Dasidasassati dasi daso assa. Anno va pana pesiyoti tassapi daso tassapi dasoti evam dasapatidasaparamparaya yo mayham catuttho pesiyo pesanakarako assa. Tassa evam suvihinassapi ayam vessantarassa dasapatidasoti natva. Ko lajjiti ko lajjasampanno pahareyya na yuttam nukho tassa nillajjassa mama putte paharitunti. Varijassevati kummino mukhe bandhassa macchasseva sato mama. Apassatoti akaro nipatamattam. Passantasseva piye putte akkosati ceva paharati ca aho esa atidarunoti. Athassa kumaresu sinehena evam parivitakko udapadi ayam brahmano mama putte ativiya vihethetiti sokam santharetum asakkonto brahmanam anubandhitva jivitakkhayam papetva anessami te kumareti. Tato atthanametam kumaranam pilanam me ativiya dukkham danam datva paccha anutappanam nama satam dhammo na hotiti cintesi. Tadatthajotana ima dve parivitakkagatha nama honti adu capam gahetvana khaggam bandhitva vamato aneyyami sake putte puttanam hi vadho dukkho atthanametam dukkharupam yam kumara vihannare

--------------------------------------------------------------------------------------------- page433.

Satanca dhammamannaya ko datva anutappatiti. Tattha satanti pubbe bodhisattanam pavenidhammam. So kira tasmim khane bodhisattanam pavenim anussari. Tato sabbe bodhisatta dhanapariccagam angapariccagam jivitapariccagam puttapariccagam bhariyapariccaganti ime pancamahapariccage apariccajitva buddhabhutapubba nama natthi ahampi tesam abbhantare anupavittho ahosim. Mayapi puttadhitaro adatva na sakka buddhena bhavitunti cintetva kim pana tvam vessantara paresam dasatthaya dinnaputtanam dukkhabhavam na janasi yena brahmanam anubandhitva jivitakkhayam papessamiti sannam uppadesi. Danam datva pacchanutapo nama tava nanurupo hotiti evam attanam paribhasitva sacepi eso kumare maressati dinnakalato patthaya mama kinci na hotiti dalham silasamadanam adhitthaya pannasalato nikkhamitva pannasaladvare pasanaphalake kancanapatima viya nisidi. Jujakopi bodhisattassa sammukhe kumare pothetva neti. Tato kumaro vilapanto aha saccam kirevamahamsu nara ekacciya idha yassa natthi saka mata yatha natthi tatheva so ehi kanhe marissama natthattho jivitena no dinnamhapi janindena brahmanassa dhanesino accayikassa luddassa yo no gavova sumbhati ime te jambuka rukkha vedisa sindhuvarita

--------------------------------------------------------------------------------------------- page434.

Vividhani rukkhajatani tani kanhe jahamhase assattha panasa ce me nigrodha ca kapitthana vividhani phalajatani tani kanhe jahamhase ime titthanti arama ayam situdaka nadi yatthassu pubbe kilama tani kanhe jahamhase vividhani pupphajatani asmim upari pabbate yanassu pubbe dharema tani kanhe jahamhase vividhani phalajatani asmim upari pabbate yanassu pubbe bhunjama tani kanhe jahamhase ime no hatthika assa balibadda ca no ime yehissu pubbe kilama tani kanhe jahamhaseti. Tattha yassati yassa santike saka mata natthi. Puna brahmano ekasmim visamatthane pakkhalitva patati. Tesam hatthato bandhanam muncitva galitam. Te pahatakukkuta viya kampamana palayitva ekavegeneva pitu santikam agamimsu. Tamattham pakasento sattha aha niyamana kumara te brahmanassa pamunciya tena tena padhavimsu jali kanhajina cubhoti. Tattha tena tenati tena muttakkhanena yena tesam pita tena padhavimsu. Padhavitva pitu santikamyeva agamimsuti attho. Jujakopi vegenutthaya vallidandahattho kapputthanaggi viya

--------------------------------------------------------------------------------------------- page435.

Avattharanto agantva ativiya palayitum cheka tumheti hatthe bandhitva puna te neti. Tamattham pakasento sattha aha tato so rajjumadaya dandamadaya brahmano akotayanto te neti sivirajassa pekkhatoti. Evam niyamanesu kanhajina nivattitva olokenti pitara saddhim sallapi. Tamattham pakasento sattha aha tam tam kanhajinavoca ayam mam tata brahmano latthiya patikoteti ghare jatamva dasiyam na cayam brahmano tata dhammika honti brahmana yakkho brahmanavannena khaditum tata neti no niyamana pisacena kinnu tata udikkhasiti. Tattha tanti tam passamanam nisinnam pitaram sivirajam. Dasiyanti dasikam. Khaditunti khadanatthaya. Ayam hi tata no giridvaresu asampatteyeva ubhohi cakkhuhi rattalohitapaggharantehi khaditum neti sabbe khadissamiti neti tvanca khaditum va pacitum va niyamane amhe udikkhasi sabbada sukhito hohiti paridevi. Daharakumarikaya vilapantiya kampamanaya gacchantiya mahasattassa balavasoko uppajji. Hadayavatthu unham ahosi. Nasikaya appahontiya mukhena unhe assasapassase visajjesi. Assuni lohitavinduni hutvanettehi

--------------------------------------------------------------------------------------------- page436.

Nikkhamimsu. So idam evarupam dukkham sinehadosena jatam na annena kara nena maya tasma sineham akatva majjhatteneva bhavitabbanti tatharupam sokam attano nanabalena vinodetva pakatinisinnakareneva nisidi. Giridvaram asampatta kumarika vilapanti agamasi. Ime no paduka dukkha digho caddha suduggamo nice volambake suriye brahmanova tareti no okandamhase bhutani pabbatani vanani ca sarassa sirasa vandama supatitthe ca apake tina lata ca osathyo pabbatani vanani ca ammam arogyam vajjatha ayam no neti brahmano vajjantu bhonto ammanca maddim asmakamataram sace anuppatitukama khippam anuppateyya no ayam ekapadi eti ujum gacchati assamam tameva anuppatteyyasi api passesi no lahum aho vata re jatini vanamulaphalahariya sunnam disvana assamam tante dukkham bhavissati ativelam nuna ammaya unchaladdham anappakam ya no bandhe na janati brahmanena dhanesina accayikena luddena yo no gavova sumbhati apajja ammam passemu sayam unchato agatam dajja amma brahmanassa phalam khuddena missakam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page437.

Tadayam asito chato na balham tarayeyya no suna ca vata no pada balham tarati brahmano iti tattha vilapimsu kumara matugiddhinoti. Tattha padukati khuddakapada. Okandamhaseti avakkandama. Apacitim nicavuttim dassenta janapema. Sarassati imassa padumasarassa pariggahita devata nagakulani sirasa vandama. Supatitthe ca apaketi supatitthaya nadiya adhivattha devatapi vandama. Tina latati tinani ca olambanalatayo ca. Osathyoti osadhiyo. Sabbattha adhivattha devatayo sandhaya evamaha. Anupatitukamati sacepi sa amhakam padanupadam agacchatukama amma. Api passesi no lahunti api nama etaya ekapadiya anuppattamana puttake tava lahum passeyyasiti evam vadeyyatha. Jatiniti mataram parammukhalapanena alapanti aha. Ativelanti pamanatikkantam katva. Unchati unchacariyaya laddham vanamulaphalam. Khuddena missakanti khuddakamadhuna missakam. Asitoti asitasino paribhuttapphalo. Chatoti suhito. Na balham tarayeyyati na thaddhavegena nayeyya. Matugiddhinoti matari giddhena samannagata balavasineha evam vilapimsuti. Kumarapabbam nitthitam. Yam pana ranna mahapathavim unnadetva brahmanassa piyaputtesu dinnesu yava brahmaloka ekakolahalam jatam tenapi

--------------------------------------------------------------------------------------------- page438.

Bhijjitahadaya viya himavantavasino devatayo tesam brahmanena niyamananam tam vilapam sutva mantayimsu sace maddi sakalasseva assamam agamissati sa tattha putte adisva vessantaram pucchitva brahnassa dinnabhavam sutva balavasinehena padanupadam dhavitva mahantam dukkham anubhaveyyati. Atha te tayo devaputte tumhe sihabayagghadipivesena deviya agamanamaggam rumhitva taya yaciyamanapi yava suriyatthangama maggam adatva yatha candalokena assamam pavisati evamassapi sihadihi avihethanatthaya arakkham susamvidahitam kareyyathati anapesum. Tamattham pakasento sattha aha tesam lalapitam sutva tayo bala vane miga siho bayaggho ca dipi ca idam vacanamabravum ma heva no rajaputti sayam unchato agata ma hevamhakam nibbhoge hethayittha vane miga siho cenam vihetheyya bayaggho dipi ca lakkhanam neva jalikumarassa kuto kanhajina siya ubhayeneva jiyyetha patiputte ca lakkhanati. Tattha idam vacanamabaravunti tumhe tayo jana siho ca bayaggho ca dipi cati evam tayo bala vane miga hothati idam ta devata tayo devaputte vacanam abravum. Ma heva noti maddi rajaputti unchato sayam ma agami candalokena sayameva agacchatuti

--------------------------------------------------------------------------------------------- page439.

Vadanti. Ma hevamhakam nibbhogeti amhakam nibbhoge vijite amhakam vanaghataya ma tam koci vane balamigo vihethayittha. Yatha na vihethenti evamassapi arakkham ganhathati vadanti. Siho ce nanti sace hi nam anarakkham sihadisu koci vihetheyya athassa jivitakkhayam pattaya neva jalikumaro vassa kuto kanhajina siya evam sa lakkhanasampanna ubhayeneva jiyyetha. Patiputte cati davihi kotthasehi jiyyetha tasma susamvidahitam arakkham karothati. Atha te tayo devaputta sadhuti tasam devatanam vacanam patisunitva sihabayagghadipino hutva agantva tassa agamanamagge patipatiya nipajjimsu. Maddi pi kho ajja maya dussunopi dittho sakalasaseva vanamulaphalaphalani gahetva assamapadam gamissamiti kampamana mulaphalaphalani upadharesi. Athassa hatthato khanittikam patati. Tatha amsato pacchi patati. Dakkhinakkhi ca phandati phalino rukkha aphala viya aphalava phalino viya khayimsu. Sabba disa na pannayimsu. Sa kinnu kho idam pubbe abbhutapubbam ajja me hoti kim bhavissati mayham va me puttanam va udahu vessantarassa cati cintetva aha khanittikam me patitam dakkhinakkhi ca phandati aphala phalino rukkha sabba muyhanti me disa tassa sayanhakalamhi assamagamanam pati atthangatamhi suriye bala panthe upatthahum

--------------------------------------------------------------------------------------------- page440.

Nice volambake suriye dure ca vata assamo yanca nesam ito hasam tante bhunjeyyum bhojanam so nuna khattiyo eko pannasalaya acchati tosento darake chate mamam disva anayatim te nuna puttaka mayham kapanaya varakiya sayam samvesanakale khiram pitava acchare te nuna puttaka mayham kapanaya varakiya sayam samvesanakale varim pitava acchare te nuna puttaka mayham kapanaya varakiya paccuggata mam titthanti vaccha balava mataram te nuna puttaka mayham kapanaya varakiya paccuggata mam titthanti hamsavuparipallale te nuna puttaka mayham kapanaya varakiya paccuggata mam titthanti assamassavidurato ekayano ekapatho sara sobbha ca passato annam maggam na passami yena gaccheyya assamam miga namatthu rajano kananasmim mahabbala dhammena bhataro hotha maggam me detha yacita avaruddhassaham bhariya rajaputtassa sirimato tancaham natimannami ramam sitavanubbata tumhe ca putte passetha sayam samvesanam patim

--------------------------------------------------------------------------------------------- page441.

Ahanca putte passeyyam jalim kanhajinam cubho bahuncidam mulaphalam bhakkho cayam anappako tato upaddham dassami maggam me detha yacita rajaputti ca no mata rajaputto ca no pita dhammena bhataro hotha maggam me detha yacitati. Tattha tassati tassa mama. Assamagamanam patiti assamam paticca sandhaya agacchantiya. Upatthahunti upatthaya thita. Te kira pathamam patipatiya nipajjitva taya agamanakale utthaya vijimhitva maggam rumbhanta patipatiya tiriyam atthamsu. Yanca nesanti ahanca yam ito mulaphalaphalam tesam harissam tam vessantaro ca ubho puttaka passati te tayopi jana bhunjeyyum annam nesam bhojanam natthi. Anayatinti anagacchantim mam natva ekakova nuna darake tosento nisinno. Samvesanakaleti annesu divasesu attano khadapanapipayanakale. Khiram pitavati yatha khirapita migapotaka khirassatthaya kanditva tam alabhitva kandantava niddam okkamanti evam te phalaphalatthaya kanditva tam alabhitva kandantava niddam upagata bhavissantiti vadati. Varim pitavati assamapade yatha migapotaka pipasika paniyatthaya kanditva tam alabhitva kandantava niddam okkamantiti imina nayena attho datthabbo. Acchareti acchanti. Paccuggata mam titthantiti mam paccuggata hutva titthanti. Paccuggatuntipi patho. Paccuggantvati attho.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page442.

Ekayanoti ekasseva ayano ekapadikamaggo. Ekapathoti so ca ekova dutiyo natthi okkamitvapi gantum na sakka. Kasma. Yasma sara sobbha ca passato. Namatthuti sa annam maggam adisva ete yacitva patikkamapessamiti phalapacchim amsato otaretva anjalim paggayha namasmana evamaha. Bhataroti mayam hi manussarajaputta tumhepi migarajaputta iti me dhammena bhataro hotha. Avaruddhassati ratthato pabbajitassa. Ramam sitavanubbatati yatha dasarathamaharajaputtam ramam tassa kanittha sita devi tasseva aggamahesi hutva tam anubbata patidevata hutva appamatta upatthati tatha ahampi vessantaram appamatta upatthasinti vadati. Tumhe cati tumhe ca mayham maggam datva sayam gocaraggahanakale putte passatha ahanca attano putte passeyyam detha magganti yacati. Atha te devaputta velam olokenta idani tassa maggam datum velati natva utthaya apagacchimsu. Tamattham pakasento sattha aha tassa lalappamanaya bahukarunnasannitam sutva nelapatim vacam bala pantha apakkamunti. Tattha nelapatinti na elapatim elapatarahitam visadam madhuravacam. Sa balesu apagatesu assamam agamasi. Tada ca punnamiuposatho ahosi. Sa cankamanakotim patva yesu yesu thanesu pubbe putte passati tesu tesu thanesu apassanti aha

--------------------------------------------------------------------------------------------- page443.

Imamhi nam padesamhi puttaka pamsukunthita paccuggata mam titthanti vaccha balava mataram imamhi nam padesamhi puttaka pamsukunthita paccuggata mam titthanti hamsavuparipallale imamhi nam padesamhi puttaka pamsukunthita paccuggata mam titthanti assamassavidurato te miga viya ukkanna samantamabhidhavino anandino pamudita vattamanava kampare tyajja putte na passami jali kanhajina cubho chagiliva migi chapam pakkhi puttava panjara ohaya putte nikkhamma sihivamisagiddhini tyajja putte na passami jali kanhajina cubho idam nesam parakkantam naganamiva pabbate citaka parikinnayo assamassavidurato tyajja putte na passami jali kanhajina cubho valukayapi okinna puttaka pamsukunthita samantamabhidhavanti te na passami darake ye mam pure paccudenti aranna duramayatim tyajja putte na passami jali kanhajina cubho chagiliva migi chapa paccugantvana mataram dure mam pativilokenti te na passami darake

--------------------------------------------------------------------------------------------- page444.

Idanca nesam kilanam patitam panduveluvam tyajja putte na passami jali kanhajina cubho thana ca mayham me pura uro ca sampadalibhi tyajja putte na passami jali kanhajina cubho uccanke me kovicinati thana mekava lambati tyajja putte na passami jali kanhajina cubho yassa sayanhasamayam puttaka pamsukunthita uccanke me vivattanti te na passami daraka ayam so assamo pubbe sammajjo patibhati mam tyajja putte na passantya bhamate viya assamo kimidam appasaddova assamo patibhati mam kakolapi na vassanti mata me nuna daraka kimidam appasaddova assamo patibhati mam sakunapi na vassanti mata me nuna darakati. Tattha nanti nipatamattam. Pamsukunthitati pamsumakkhita. Paccuggata manti mam paccuggata hutva paccuggantuntipi patho. Paccuggantva icceva attho. Ukkannati yatha migapotaka mataram disva kanne ukkhipitva givam pasaretva mataram upagantva hatthatuttha samanta abhidhavino honti. Vattamanava kampareti vattamana matu hadayamamsam kampenti viya evam pubbe mama putta honti. Tyajjati te ajja na passami. Chagiliva migi chapanti

--------------------------------------------------------------------------------------------- page445.

Yatha chagili ca migi ca panjarasakhata kulavaka mutta pakkhi ca amisagiddhini sihi ca attano chapam ohaya gocaraya pakkamanti tathaham ohaya putte nikkhamantiti vadati. Idam nesam parakkantanti vassaratte sanupabbate naganam padavalanjam viya idam nesam kilanatthane adhavanaparidhavanaparikkantam pannayati. Citakati sannitanicita valukapunja. Parikinnayoti vippakinnayo. Samantamabhidhavantiti annesu divasesu samanta abhidhavanti. Paccudentiti puccuggacchanti. Duramayatinti durato agacchantim. Chagiliva migi chapati attano mataram disva chagilim viya migim chapati. Idanca nesam kilananti hatthirupakadihi kilantanam idanca nesam suvannavannam kilanam veluvam pariggalitva patitam. Mayhimeti mayham ime thana ca khirassa pura. Uro ca sampadalibhiti hadayanca phalati viya. Uccanke me vivattantiti mama uccanke avatatnti parivattanti. Sammajjo patibhati manti sammajjatthanam viya mama upatthasi. Tyajjati te ajja. Apassantyati apassantiya mama. Bhamate viyati kulalacakkam viya bhamati. Kakolati vanakaka. Mata nunati addha mata kenaci nita bhavissanti. Sakunapiti avasesasakuna. Mata nunati addha mata bhavissanti. Iti sa vilapanti mahasattassa santikam gantva phalapacchim otaretva mahasattam tunhimasinam disva darakepassa santike appassanti aha

--------------------------------------------------------------------------------------------- page446.

Kimidam tunhibhutosi api ratteva me mano kakolapi na vassanti mata me nuna daraka kimidam tunhibhutosi api ratteva me mano sakunapi na vassanti mata me nuna daraka kacci nu me ayyaputta miga khadimsu darake aranne irine vivane kena nita me daraka adu te pahita duta adu sutta piyamvada adu bahino nikkhanta khiddasu pasuta nute nevasam kesa dissanti hatthapada ca jalino sakunananca opato kena nita me darakati. Tattha api ratteva me manoti apica balavapaccuse supinam passantiya viya me mano. Migati sihadayo balamiga. Irineti niroje. Vivaneti vivite. Adu teti adu jetuttaranagare siviranno santikam taya duta katva pesita. Adu suttati anto pannasalam pavisitva sayita. Adu bahi noti adu no te daraka khiddapasuta hutva bahi nikkhantati pucchati. Nevasam kesa dissantiti sami vessantara neva tesam kalanjanavanna kesa dissanti jalavicitta hatthapada dissanti. Sakunananca opatoti himavantappadese hatthilingasakuna nama atthi tepi upatitva adaya akaseneva gacchanti tena tam pucchami kintehi sakunehi nita ito annesampi kesanci tesam sakunanam viya opato jato

--------------------------------------------------------------------------------------------- page447.

Akkhahi kena nita me darakati. Evam vuttepi mahasatto na kinci kathesi. Atha nam sa deva kasma maya saddhim na kathesi ko mama dosoti vatva aha idam tato dukkhataram sallaviddho yatha vano tyajja putte na passami jalim kanhajinam cubho idampi dutiyam sallam kampeti hadayam mama yanca putte na passami tvanca mam nabhibhasasi ajja ce me imam rattim rajaputte na samsasi manne okkantasantamam pato dakkhasi no matanti. Tattha idam tato dukkhataranti sami vessantara yam mama rattha pabbajitaya aranne vasantiya putte ca apassantiya dukkham idam tava maya saddhim akathanam mayham tato dukkhataram tvam hi mam aggidaddham patidahanto viya tala patitam dandena pothento viya sallena vane pativijjhanto viya tunhibhavena kilamesi. Idam hi me hadayam sallaviddho yatha vano tatheva kampati ceva rujati ca. Samviddhotipi patho. Sampatividdhoti attho. Okkantasantamanti apagatajivitam mam. Dakkhasi noti ettha nokaro nipatamatto. Kalasseva matam mam passasiti attho. Atha mahasatto kakkhalakathaya nam puttasokam jahapessamiti cintetva imam gathamaha nanu maddi vararoha rajaputti yasassini

--------------------------------------------------------------------------------------------- page448.

Pato gatasi unchaya kimidam sayamagatati. Tattha kimidam sayamagatati maddi tvam abhirupa pasadika himavante ca nama bahu vanacaraka tapasavijjadharadayo ca vicaranti ko janati kinci taya katam tvam patova gantva kimidam sayamagacchasi daharakumare ohaya arannagatitthiyo nama sassamikitthiyo va assamikitthiyo evarupa na honti ka nu kho me darakanam pavutti kim va me samiko cintessatiti ettakampi te nahosi tvam patova gantva candalokena agacchasi mama duggatabhavassevesa dosoti tajjetva nibbajetva kathesi. Sa tassa katham sutva aha nanu tvam saddamassosi ye saram patumagata sihassa vinadantassa byagghassa ca nikujitam ahu pubbanimittam me vicarantya brahavane khanitto me hattha patito uggivancapi amsato tadaham byatthita bhita puthum katvana anjalim sabba disa namassissam api sotthi ito siya ma heva no rajaputto hato sihena dipina daraka va paramattha acchakokataracchibhi siho byaggho ca dipi ca tayo bala vane miga te mam pariyavarum maggam tena sayamhi agatati. Tattha ye saram patunti ye paniyam patum imam saram agata.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page449.

Byagghassa cati byagghassa ca annesanca hatthiadinam catuppadananceva sakunasamghassa ca nikujitam ekaninnadam saddam kim tvam vassositi pucchati. So pana mahasattena puttanam dinnavelaya saddo ahosi. Ahu pubbanimittanti deva imassa me dukkhassa anubhavanatthaya pubbanimittam ahosi. Uggivanti amsakute pacchilagganakam. Puthunti visum visum sabba dasadisa namassissam. Ma heva noti amhakam rajaputto sihadihi hato ma hotu daraka acchadihi paramattha ma hontuti patthayanti namassissam. Te mam pariyavarum magganti sami aham imani ca bhimsanakani mahantani dussupino ca me dittho ajja sakalasseva agamissamiti phalitarukkhe aphale viya aphale ca phalite viya passami kicchena phalaphalani gahetva giridvaram sampapunitum asakkonti atha te sihadayo mam disva maggam patipatiyava rumhitva atthamsu tena sayam agatamhi khamahi me samiti vadati. Mahasatto taya saddhim ettakameva katham vatva yava arunuggamana na kinci kathesi. Ito patthaya maddi nanappakaram vilapanti aha aham patinca putte ca acariyamiva manavo anutthita divarattim jatini brahmacarini ajinani paridahitva vanamulaphalahariya vicarami divarattim tumham kama hi puttaka idam suvannahaliddam abhatam panduveluvam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page450.

Rukkhapakkani cahasim ime vo puttakilana idam mulalivattakam salukam jinjarodakam bhunja khuddena samyuttam saha puttehi khattiya padumam jalino dehi kumudam pana kumariya maline passa naccante siviputtani avhaya tato kanhajina yati nisamehi rathesabha manjussaraya vagguya assamam upagacchantiya samanasukhadukkhamha rattha pabbajita ubho api siviputte passesi jalim kanhajinam cubho samane brahmane nuna brahmacariyaparayane aham loke abhisasim silavante bahussute tyajja putte na passami jalim kanhajinam cubhoti. Tattha acariyamiva manavoti vattasampanno antevasiko acariyam viya patijaggati. Anutthitati paricariyaya utthanena anutthita appamatta hutva patijaggami. Tumham kamati tumhakam kamena tumhe patthayanti. Puttakati kumare alapanti paridevati. Suvannahaliddanti puttaka aham tumhakam nahapanatthaya suvannavannam haliddam nissadayam ghamsitva adaya agata. Panduveluvanti kilanatthaya ca vo idam suvannavannam veluvapakkampam maya abhatam. Rukkhapakkaniti tumhakam kilanatthaya annanipi manapani kukhaphalani ahasim. Ime voti puttaka ime vo kilanati

--------------------------------------------------------------------------------------------- page451.

Vadati. Mulalivattakanti mulalikandalikam. Salukanti idam uppaladisalukampi me bahu abhatam. Jinjarodakanti simghatakam. Bhunjati idam sabbam khuddakamadhuna samyuttam puttehi saddhim bhunjati paridevati. Siviputtani avhayati sami siviraja pannasalaya sayapitatthanato simgham putte pakkosi. Api siviputte pasamsesiti sami siviraja api putte passasi sace passasi me dassehi ma mam ativiya kilamehi. Abhisasinti tumhakam puttadhitaro ma passathati evam nuna akkosim. Evam vilapamanayapi taya saddhim mahasatto na kinci kathesi. Sa tasmim akathente kampamana candalokena attano putte vicinanti yesu yesu jambuka rukkhadisu thanesu te pubbe kilimsu tani tani sabbani thanani patva paridevanti aha ime te jambuka rukkha vedisa sindhuvarita vividhani rukkhajatani te kumara na dissare assattha panasa ceme nigrodha ca kapitthana vividhani phalajatani te kumara na dissare ime titthanti arama ayam situdaka nadi yatthassu pubbe kilimsu te kumara na dissare vividhani pupphajatani asmim uparipabbate yanassu pubbe dharimsu te kumara na dissare vividhani phalajatani asmim uparipabbate

--------------------------------------------------------------------------------------------- page452.

Yanassu pubbe bhunjimsu te kumara na dissare ime no hatthika assa balibadda ca no ime yehissu pubbe kilimsu te kumara na dissareti. Tattha ime no hatthika assati sa pabbatupari darake gavesanti adisva paridevamana tato oruyha puna assamapadam agantva tattha te upadharenti tesam kilanabhandakani disva evamaha. Athassa paridevanasaddena ceva padasaddena ca migapakkhino calimsu. Sa te disva aha ime sama sasoluka bahuka kadalimiga yehissu pubbe kilimsu te kumara na dissare ime hamsa ca konca ca mayura citrapekhuna yehissu pubbe kilimsu te kumara na dissareti. Tattha samati khuddaka samavannamiga. Sasolukati sasa ca vanauluka ca. Sa assamapade piyaputte adisva tato nikkhamitva pupphavanaghatam pavisitva tam tam thanam oloketva aha ima ta vanagumbayo pupphita sabbakalika yatthassu pubbe kilimsu te kumara na dissare ima ta pokkharani ramma cakkavakupakujita mandalakehi sansanna padumuppalakehi ca yatthassu pubbe kilimsu te kumara na dissareti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page453.

Tattha vanagumbayoti vanamalagumbava. Sa kacthaci putte adisva puna mahasattassa santikam agantva tam dummukham nisinnam disva aha na te katthani bhinnani na te udakamabhatam aggipi te na hasito kinnu mandova jhayasi piyo piyena sangamma samoham byapahannati tyajja putte na passami jalim kanhajinam cubhoti. Tattha na hasitoti na jalito. Idam vuttam hoti sami tvam pubbe katthani bhindasi udakam aharitva thapesi angarakapalle aggim karosi ajja etesu ekampi akatva kinnu mandova jhayasi tava kiriya mayham na ruccati. Piyo piyenati vessantaro mayham piyo ito me piyataro natthi imina me piyena sangamma sammagantva pubbe samoham byapahannati dukkham vigacchati ajja pana me imam passantiyapi soko na vigacchati kinnu kho karananti. Tyajjati hotu dittham me karanam te ajja putte na passami tena me imam passantiyapi soko na vigacchatiti. Taya evam vuttepi mahasatto tunhibhutova nisidi. Sa tasmim akathente sokasallasamappita pahatakukkuti viya kampamana puna pathamam vicaranatthanani vicaritva mahasattassa santikam paccagantva aha na kho no deva passami yena te nihata mata

--------------------------------------------------------------------------------------------- page454.

Kakolapi na vassanti mata me nuna daraka na kho no deva passami yena te nihata mata sakunapi na vassanti mata me nuna darakati. Tattha na kho noti deva na kho amhakam putte passami. Yena te nihata matati kenaci tesam nihatabhavampi na janamiti adhippayeneva aha. Taya evam vuttepi mahasatto na kinci kathesi. Sa puttasokena phuttha putte upadharenti tatiyavaram tani tani thanani vatavegena vicari. Taya kira ekarattim vicaritatthanam uparigayhamanam pannarasayojanamaggam ahosi. Atha ratti vibhayi. Arunodayo jato. Sa punagantva mahasattassa santike thita paridevi. Tamattham pakasento sattha aha sa tattha paridevitva pabbatani vanani ca punadevassamam gantva samikassanti rodati na kho no deva passami yena te nihata mata kakolapi na vassanti mata me nuna daraka na kho no deva passami yena te nihata mata sakunapi na vassanti mata me nuna daraka na kho no deva passami yena te nihata mata vicaranti rukkhamulesu pabbatesu guhasu ca iti maddi vararoha rajaputti yasassini

--------------------------------------------------------------------------------------------- page455.

Baha paggayha kanditva tattheva patita chamati. Tattha samikassanti rodatiti bhikkhave sa maddi tattha vankatapabbatakucchiyam sanupabbatani ca vanagahanani ca vicaranti paridevitva punagantva samikam nissaya tassa santike thita puttanam atthaya rodanti na kho noti adini vadanti paridevatiti attho. Iti maddi vararohati bhikkhave evam sa uttanamarupadhara vararoha maddi rukkhamuladisu vicaranti darake adisva nissamsayam mata bhavissantiti baha paggayha kanditva tattheva vessantarassa padamule chinnasuvannakadali viya chamayam patati. Atha mahasatto mata madditi sannaya kampamano atthane videse mata maddi sace hissa jetuttaranagare kalakiriya bhavissati mahanto pariharo abhavissa dve ratthani caleyyum. Aham pana aranne ekakova kinnukho karissamiti uppannabalavasokopi satim paccupatthapetva janissami tavati utthaya hadaye dakkhinahattham thapetva santapapavuttim natva kamandaluna udakam aharitva sattamase kayasamsaggam anapannapubbopi balavasokena attano pabbajitabhavam sallakkhetum asakkonto assupunnehi nettehi tassa sisam ukkhipitva urusu thapetva udakena paripphositva mukhanca hadayanca parimajjanto nisidi. Maddipi kho thokam vitinametva satim patilabhitva hirottappam paccupatthapetva vutthaya mahasattam vanditva sami vessantara daraka te kuhim gatati pucchi. So aha devi

--------------------------------------------------------------------------------------------- page456.

Ekassa brahmanassa dasatthaya maya dinnati. Tamattham pakasento sattha aha tmajja pattam rajaputtim udakenabhisincitha assattham nam viditvana atha nam etamabraviti. Tattha tmajja pattanti attayo santikam pattam. Padamule patitva visannibhutanti attho. Etamabraviti etam ekassa me brahmanassa dasatthaya dinnati vacanam abraviti. Tato taya deva putte brahmanassa datva mama sabbarattim paridevitva vicarantiya kinnacikkhasiti vutte mahasatto aha adiyeneva te maddi dukkham nakkhatumicchissam daliddo yacako vuddho brahmano gharamagato tassa dinna maya putta maddi ma bhayi assasa mam passa maddi ma putte ma balham paridevayi lacchama putte jivanta aroga ca bhavamhase putte pasunca dhannanca yanca annaghare dhanam dajja sappuriso danam disva yacakamagate anumodahi me maddi puttake danamuttamanti. Tattha adiyenevati adikena. Idam vuttam hoti sace te aham adito patthaya etamattham acikkhissam. Tam sutva tava sokam santharetum asakkontiya hadayam phaleyya. Tasma adiyeneva te maddi dukkham na akkhatumicchissam. Gharamagatoti idam amhakam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page457.

Vasanatthanam agato. Aroga ca bhavamhaseti yatha tatha mayam aroga homa jivamana avassam putte brahmanena nitepi passissamati vadati. Yanca annaghare dhananti yam annaghare savinnanakavinnanakadhanam. Dajja sappuriso dananti sappuriso uttamattham patthento uram bhinditva hadayamamsampi gahetva danam dadeyyati. Maddi aha anumodami te deva puttake danamuttamam datva cittam pasadehi bhiyyo danam dado bhava yo tvam maccherabhutesu manussesu janadhipa brahmanassa ada danam sivinam ratthavaddhanoti. Tattha anumodami teti dasamase kucchiya dharetva vijayitva divasassa dvitikkhattum nahapetva payetva bhojetva ure nipajjapetva patijaggi te puttakesu bodhisattena dinnesu sayam pattim anumodanti evamaha. Imina karanena janitabbam pitava darakanam samikoti. Bhiyyo danam dado bhavati maharaja uttarimpi punappunam danam dayakova hohiti sudinnante danam cittam pasadehi yo tvam maccherabhutesu sattesu piyaputte adasiti. Evam vuttepi mahasatto maddi kinnametam kathesi sace hi maya putte datva cittam pasadetum nabhavissa imani me acchariyani nappavatteyyunti sabbani pathavininnaditadini kathesi. Tato maddi taneva acchariyani pakittetva danam anumodanti aha

--------------------------------------------------------------------------------------------- page458.

Ninnadita te pathavi saddo te tidivangato samanta vijjuta agu girinamva patissutati. Tattha vijjuta aguti akalavijjulata himavantappadese samanta niccharimsu. Girinamva patissutati girinam patissutasadda viya virava upatthahimsu tassa te anumodanti ubho naradapabbata indo ca brahma ca pajapati ca somo yamo vessavanno ca raja sabbe deva anumodandi tavatimsa saindaka iti maddi vararoha rajaputti yasassini vessantarassa anumodi puttake danamuttamanti. Tattha naradapabbatati imepi te dve devanikaya attano vimanadvare thitava sudinnam vata te dananti anumodanti. Tavatisa saindakati indajetthaka tavatimsapi deva te danam anumodanti. Evam mahasattena attano dane vannite tameva vattham parivattitva maharaja vessantara sudinnam te dananti. Maddipi kho tatheva danam vannetva anumodamana nisidi. Tena sattha iti maddi vararohati gathamaha maddipabbam nitthitam. Evantesu annamannam sammodaniyam katham kathentesu sakko devaraja cintesi ayam vessantaramaharaja hiyyo jujakassa pathavim unnadetva darake adasi idani nam koci hinapuriso upasankamitva

--------------------------------------------------------------------------------------------- page459.

Sabbalakkhanasampannam silavatim maddim yacitva rajanam ekakam katva maddim gahetva gaccheyya tato esa anatho nippaccayo bhaveyya yannunaham brahmanavannena nam upasankamitva maddim yacitva paramikutam gahapetva kassaci avisajjaniyam katva puna tam tasseva datva agamissamiti. So suriyuggamanavelayam tassa santikam agamasi. Tamattham pakasento sattha aha tato ratya vivasane suriyassuggamanam pati sakko brahmanavannena pato nesam adissathati. Tattha pato nesam adissathati patova nesam dvinnam jananam pannayamanarupo purato atthasi. Thatva ca pana patisantharam karonto aha kacci nu bhoto kusalam kacci bhoto anamayam kacci unchena yapetha kacci mulaphala bahu kacci damsa ca makasa appameva sirimsapa vane balamigakinne kacci himsa na vijjatiti. Evam vuttepi mahasatto tena saddhim patisantharam karonto aha kusalanceva no brahme atho brahme anamayam atho unchena yapema atho mulaphala bahu atho damsa ca makasa appameva sirimsapa vane balamigakinne himsa mayham na vijjati

--------------------------------------------------------------------------------------------- page460.

Satta no mase vasatam aranne jivisokinam idampi dutiyam passama brahmanam devavanninam adaya veluvam dandam dharentam ajinakkhipam svagatante mahabrahme atho te aduragatam anto pavisa bhaddante pade pakkhalayassu te tindukani piyalani madhuke kasamariyo phalani khuddakappani bhunja brahme varam varam idampi paniyam sitam abhatam girigabbhara tato piva mahabrahme sace tvam abhikankhasiti. Evam tena saddhim patisantharam katva mahasatto aha atha tvam kena vannena kena va pana hetuna anuppattosi braharannam tam me akkhahi pucchitoti. Iti so tassa agamanakaranam pucchi. Atha nam sakko maharaja aham mahallako idhagacchanto tava bhariyam maddim yacitum agatomhi tam me dehiti vatva gathamaha yatha varivaho puro sabbakalam na khiyati evantam yacitagacchim bhariyam me dehi yacitoti. Avam vuttepi mahasatto hiyyo me brahmanassa daraka dinna aham aranne ekakova hutva kathante maddim dassamiti avatva pasaritahatthe sahassatthavikam thapento viya asajjitva avajjitva anolinamanaso hutva girim unnadento viya imam gathamaha

--------------------------------------------------------------------------------------------- page461.

Dadami na vikampami yam mam yacasi brahmana santam nappatiguyhami dane me ramate manoti. Tattha sanatam nappatiguyahamiti samvijjamanam na niguyhami. Evanca pana vatva mahasatto sighameva kamandaluna udakam aharitva udakam brahmanassa hatathe patetva piyabhariyam brahmanassa adasi. Tamkhananneva hetthavuttappakarani sabbani acchariyani paturahesum. Tamattham pakasento satatha aha maddim hatthe gahetvana udakassa kamandalum brahmanassa ada danam sivinam vatthavaddhano tadasi yam bhimsanakam tadasi lomahamsanam maddim pariccajantassa medani samakampatha nevassa maddi bhakuti na sandhiyati na rodati pekkhatevassa tunhiya esa janati yam varanti. Tattha vada dananti ambho brahmana madditopi me satagunena sahassahagunena satasahassagunena sabbannutananameva piyataram idam me danam sabbannutananapativedhassa paccayo hotuti vatva danam adasi. Vuttampi cetam jalim kanhajinam dhitam maddim devim patibbatam cajjamano na cintesim bodhiyayeva karana

--------------------------------------------------------------------------------------------- page462.

Na me dessa ubho putta maddi devi naappiya sabbannutam piyam mayham tasma piye adasahanti. Tattha samakampathati pathavi udakapariyantam katva kampittha. Nevassa maddi bhakutiti bhikkhave tasmim khane maddiya mahallakabrahmanassa mam raja detiti kodhavasena mukhe bhakutipi nahosi. Na sandhiyati na rodatiti samikimam olokesiti neva manku ahosi na akkhini puretva rodati. Atha jo tunhiya hutva madisam itthiratanam dadamano na nikkarana dassati. Esova yam varam janatiti phullapadumavannam assa mukham pekkhateva olokiyamana thitati attho. Atha mahasatto kidisa madditi tassa mukham olokesi. Sa kim mam deva mukham olokesiti vatva sihanadam nadanti imam gathamaha komari yassaham bhariya samiko mama issaro yassicche tassa mam dajja vikkineyya haneyya vati. Tattha yassati yassa tavaham komariya bhariya so tvanceva mama samiko issaro ca nama asi yassicchati tassa va dadeyya dhanena va atthe sati mam vikkineyya mamsena va atthe sati haneyya tasma yam vo ruccati tam karotha naham kujjhamiti. Atha sakko tesam panitajjhasayam viditva tassa thutim akasi. Tamattham pakasento sattha aha

--------------------------------------------------------------------------------------------- page463.

Tesam sankappamannaya devindo etadabravi sabbe jita te paccuha ye dibba ye ca manusa ninnadita te pathavi saddo te tidivangato samanta vijuta agu girinam patissuta tassa te anumodanti ubho naradapabbata indo ca brahma ca pajapati ca somo yamo vessavanno ca raja sabbe deva anumodanti dukkaram hi karoti so duddadam dadamananam dukkaram kammakubbatam asanto nanukubbanti satam dhammo duranvayo tasma satanca satanca nana hoti ito gati asanto nirayam yanti santo saggaparayana yametam kumare adada bhariyam adada vane vasam brahmayanamanokkamma sagge te tam vipaccatuti. Tattha paccuhati paccathika. Dibbati dibbasampattipatibahaka. Manusati manussasampattipatibahaka. Ke pana teti macchariyadhamma te sabbe puttadaram dentena mahasattena jita. Tenaha sabbe jita te paccuhati. Dukkaram hi karoti soti so vessantaro raja ekakova aranne vasanto bhariyam brahmanassa dento dukkaram karotiti evam te sabbe deva anumodantiti vadati. Yametanti gatham anumodanam karonto aha. Vane vasanti vane

--------------------------------------------------------------------------------------------- page464.

Vasanto. Brahmayananti setthayanam tividho hi sucaritadhammo evarupo ca danadhammo ariyamaggassa paccayo hotiti brahmayananti vuccati. Tasma yantam idam ajja danam dadato nipphannam brahmayanam apayabhumim anokkamitva. Sagge te tam vipaccatuti vipakapariyosaneva sabbannutananassa dayakam hotuti. Evamassa sakko anumodanam katva idani maya idheva papancam akatva imam imasseva datva gantum vattatiti cintetva aha dadami bhoto bhariyam maddim sabbangasobhanam tavanceva maddiya channo maddi ca patina saha yatha payo ca sankho ca ubho samanavannino evam tuvanca maddi ca samanamanacetasa avaruddhettha arannasmim ubho sammatha assame khattiya gottasampanna sujata matupetito yatha punnani kayiratha dadanta aparaparanti. Tattha channoti anurupo. Ubho samanavanninoti samanavanna ubhopi parisuddhayeva. Samanamanacetasati acaradihi samanena manasamkhatena cetasa samannagata. Avaruddhetthati ratthato pabbajita hutva ettha aranne vasatha. Yatha punnaniti yatha jetuttaranagare vo bahuni punnani katani hiyyo puttanam ajja bhariyaya danavasenapi kataniti ettakeneva paritosam akatva tato uttarimpi aparaparam dadanta yathanurupani punnani kareyyatha yevati.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page465.

Atha sakko mahasattassa maddim paticchadetva varam datum attanam acikkhanto aha sakkohamassami devindo agatosmi tavantike varam varassu rajisi vare attha dadami teti. Kathento kathentoyeva dibbattabhavena jalanto tarunasuriyo viya akase atthasi. Tato bodhisatto varam ganhanto aha varance me ado sakka sabbabhutanamissara pita mam anumodeyya ito pattam sakam gharam asanena nimanteyya pathametam varam vare purisassa vadham na roceyyam api kibbisakarakam vajjam vadhamha moceyyam dutiyetam varam vare ye vuddha ye ca dahara ye ca majjhimaporisa mameva upajiveyyum tatiyetam varam vare paradaram na gaccheyyam sadarapasuto siyam thinam vasam na gaccheyyam catutthetam varam vare putto me sakka jayetha so ca dighayuko siyam dhammena jine pathavim pancametam varam vare tato ratya vivasane suriyassuggamanam pati dibya bhakkha patubhaveyyum chatthametam varam vare dadato me na khiyetha datva nanutappeyyaham

--------------------------------------------------------------------------------------------- page466.

Dadam cittam pasadeyyam sattametam varam vare ito vimuccamanaham saggagami visesagu anibbatti tato assam atthametam varam vareti. Tattha anumodeyyati sampaticcheyya na kujjheyya. Ito pattanti imamha aranna sakam gharam anuppattam. Asanenati rajasanena rajjam me detuti vadati. Api kibbisakarakanti raja hutva rajaparadhikampi vajjham vadhamha moceyyam evarupassapi me vadho nama ma ruccatu. Mameva upajiveyyunti sabbe te mamanneva upajiveyyum. Dhammena jineti dhammena jinetu samena rajjam karetuti attho. Visesaguti visesagamano hutva tusitapure nibbatti homiti vadati. Anibbatti tato assanti tato tusitabhavanato cavitva manussattam agatova punabbhaveva anibbatti assam sabbannutam papuneyyanti vadati. Tamattham pakasento sattha aha tassa tam vacanam sutva devindo etadabravi aciram vata te tato pita tam datthumessatiti. Tattha datthumessatiti maharaja tava pita acireneva tam passitukamo hutva idhagamissati agantva ca pana te setacchattam datva jetuttaranagarameva nessati sabbe te manoratha matthakampapunisasanti ma cintayi appamatto hohi maharajati. Evam mahasattassa ovadam datva sakko sakatthanameva gato.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page467.

Tamattham pakasento sattha aha idam vatvana maghava devaraja sujampati vessantare varam datva saggakayam apakkamiti. Tattha vessantareti vessantarassa. Apakkamiti gato anuppattoyevati. Sakkapabbam nitthitam. Tada bodhisatto ca maddi ca sammodamana sakkadattiye assame vasimsu. Atha jujakopi kumare gahetva satthiyojanamaggam patipajji. Devata kumaranam arakkhamakarimsu. Jujakopi suriye atthangamite kumare gacche bandhitva bhumiyam nipajjapetva sayampi candavalamigabhayena rukkham aruyha sakhavitapassabbhantare sayati. Tasmim khane eko devaputto vessantaravannenagantva atha ekadevadhita maddivannenagantva dve kumare mocetva tesam hatthapade sambahitva nahatva mandetva dibbabhojanam bhunjapetva sabbalankarena alankaritva dibbasayane sayapetva yava arunuggamanakale puna bandhakareneva nipajjapetva antaradhayanti. Evam te devatasangahena aroga hutva gacchanti. Etaya rattiya vibhataya rukkha oruyha mukhodakam dantakattham khaditva so phalaphalam paribhunjitva tada jujako dve darake gahetva ekamaggam gantva kalingarattham gacchamiti cintetva gantva dve magge disva ekam maggam kalingarattham ekam maggam jetuttaranagarancati devatavigahito hutva

--------------------------------------------------------------------------------------------- page468.

Kalingaratthamaggam pahaya ekamaggam jetuttaranagaram disva ayam kalingarattham gamanamaggoti sannaya dve darake anesi. Kalingarattham gacchamiti giridugganam pabbatapadam atikkamma addhamasena jetuttaranagaram sampatto. Tam divasam paccusakale sanjayo sivimaharaja supinam passi. Evarupopi supino ahosi ranno mahavinicchaye nisinnassa eko puriso kanho dve padumani aharitva ranno hatthe thapesi. Raja tani gahetva dvisu kannesu pilandhati tesam renu bhassitva ranno ure patanti. So pabujjhitva patova supinapathake brahmane pakkosapetva raja pucchi. Te brahmana cirappavuttha te deva bandhava agamissantiti byakarimsu tam sutva raja tuttho te uyyojetva patova sisam nhatva nanaggarasabhojanam bhunjitva sabbabharanalankarehi attanam alinkaritva mahavinicchaye nisidi. Devata brahmanam dvihi kumarehi saddhim anetva rajangane thapayimsu. Tasmim khane raja maggam olokento dve kumare disva aha kassetam mukhamabhati hemamvuttattamaggina nikkhamva jatarupassa ukkamukhapahamsitam ubho sadisapaccanga ubho sadisalakkhana jalissa sadiso eko eka kanhajina yatha siha vilava nikkhanta ubho sampattirupaka

--------------------------------------------------------------------------------------------- page469.

Jatarupamayayeva ime dissanti darakati. Tattha vuttattamagginati uttattam aggina. Siha vilava nikkhantati suvannaguhatova nikkhantasiho viya. Evam raja tihi gathahi kumare vannetva ekam amaccam byattam susikkhitam anapesi gaccha tvam brahmanam dvihi darakehi saddhim anehiti. So tam sutva utthaya vegena gantva brahmatham davihi darakehi saddhim anetva ranno dassesi. Atha raja brahmanam pucchanto aha kuto nu tvam bharadvaja ime anesi darake ajja ratthamanuppa kuto agacchasi brahmanati. Jujako aha mayhante daraka deva dinna cittena sanjaya ajja pannarasa ratti yato laddha me darakati. Tam sutva raja sanjayo aha kena vacaya peyyena samma nayena saddahe ko te tam danamadada puttake danamuttamanti. Tattha dinna cittenati tutthena pasannena. Ajja pannarasa rattiti maya imesam laddhadivasato patthayayeva ajja pannarasa rattiti vadati. Tattha kena vacaya peyyenati brahmana kena piyavacanena te taya laddha. Samma nayena saddaheti musavadam akatva sammadeva nayena karanena amhe saddahapeyyasi. Puttaketi

--------------------------------------------------------------------------------------------- page470.

Attano piyaputtake uttamam danam katva ko te etam adada. Jujako aha yo yacatam patitthasi bhutanam dharaniriva so me vessantaro raja puttedasi vane vasam yo yacatam gati asi savantinamva sagaro so me vessantaro raja puttedasi vane vasanti. Tattha patitthasiti patittha asi tam sutva amacca vessantaram garahamana ahamsu dukkatam vata bho ranna saddhena gharamesina katham nu puttake dajja aranne avaruddhako imam bhonto nisametha yavantettha samagata katham vessantaro raja puttedasi vane vasam dasam dasinca so dajja assam vassatariratham hatthinca kunjaram dajja katham nu puttake dajja suvannam rajatam silam mutta veluriyamani pabalaratanam dajja katham so dajja daraketi. Tattha saddhenati bho saddhenapi saddhaya sampannenapi sata. Gharamesinati gharavasam vasantena ranna idam dukkatam vata ayuttam vata katam. Avaruddhakoti rattha pabbajito vessantaro aranne vasanto. Imam kontoti bhonto nagaravasino yavanto ettha samagata sabbe imam nisametha upadharetha katham nameso attano puttake

--------------------------------------------------------------------------------------------- page471.

Dase katva adasi kena namena evarupam katapubbanti adhippayenevamahamsu. Dajjati dasadisu yamkinci dhanam detu. Katham so dajja daraketi ime pana darake kena karanena adasiti ahamsu. Tam sutva kumaro pitu garaham asahanto vatabhihatassa sineruno attano bahuna upatthambhento viya imam gathamaha yassa nassa ghare daso asso vassatariratho hatthi ca kunjaro nago kim so dajja pitamaha yassa nassassame silam suvannarajatam mani pabalaharatanam ceva kim so dajja pitamahati. Tam sutva sanjayo aha danamassa pasamsama navanindama potaka katham nu hadayam asi tumhe datva vanibbaketi. Tattha danamassa pasamsamati potaka mayam tava pituno danam pasamsama na nindamati. Tam sutva kumaro aha pita mayham maharaja amhe datva vanibbake sutvana kalunam vacam acchakanhaya bhasitam dukkhassa hadayam asi atho unhampi assasi rohiniheva tambakkhi pita assuni vattayiti. Tattha dukkhassati pitamaha mama bhaginiya kanhajinaya vuttam etam vacanam sutva tassa hadayam dukkham asi. Rohiniheva tambakkhiti

--------------------------------------------------------------------------------------------- page472.

Tambavanna rohini viya tambakkhihi mama pita tasmim khane lohitaassuni pavattayiti idani tam kanhajinaya vacanam dassento aha yantam kanhajinavoca ayam mam tata brahmano latthiya patikoteti ghare jatamva dasiyam na cayam brahmano tata dhammika honti brahmana yakkho brahmanavannena khaditum tata neti no niyamana pisacena kinnu tata udikkhasiti. Atha so te brahmanassa hatthato amuncanteyeva disva raja gathamaha rajaputti ca vo mata rajaputto ca vo pita pubbe me ankamaruyha kinnu titthatha arakati. Tattha pubbe meti tumhe ito pubbe mam disva vegenagantva mama ankamaruyha idani kinnu kho karanam araka titthathati. Jalikumaro aha rajaputti ca no mata rajaputto ca no pita dasa mayam brahmanassa tasma titthama arakati. Tattha dasa mayanti pubbe mayam deva rajaputtati janama idani pana mayam brahmanassa dasa na tumhakam nattaroti. Raja sanjayo aha ma sammevam avacuttha dayhate hadayam mama

--------------------------------------------------------------------------------------------- page473.

Citakayamva me kayo asane na sukham labhe ma sammevam avacuttha bhiyyo sokam janetha mam nikkinissami dabbena na vo dasa bhavissatha kimagghiyam hi vo tata brahmanassa pita ada yathabhutam me akkhatha patipadentu brahmananti tattha sammati piyavacanam. Citakayamva me kayoti idani mama kayo angaracitakayam aropito viya. Janetha manti janetha me ayameva patho. Nikkinissami dabbenati dhanam datva mocessami. Kimagghiyanti kim aggham katva. Patipadentuti dhanam paticchadentu. Tam sutva kumaro aha sahassaggham hi mam tata brahmanassa pita ada accham kanhajinam kannam hatthiadisatena vati. Tattha sahassagghamhi manti deva mam tato nikkhasahassa agghapetva tassa adasi. Acchanti kanittham pana me kanhajinam kannam. Hatthiadisatenati hatthina assena ca rathena cati sabbesam etesam satanam satena antamasopi mancapithake upadaya sabbasatena agghapesiti aha. Tam sutva raja kumaranam nikkayam dapento aha utthehi katte taramano brahmanassa avakara dasisatam dasasatam gavam hatthusabham satam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page474.

Jatarupasahassanca potanam dehi nikkayanti. Tattha avakarati dehi. Nikkayanti agghassa mulam dehi. Tam sutva katta tatha katva kumaranam agghassa mulam brahmanassa khippam dapesi. Tamattham pakasento sattha aha tato katta taramano brahmanassa avakari dasisatam dasasatam gvam hatthusabham satam jatarupasahassanca potanamdasi nikkayanti. Tattha avakariti adasi. Nikkayanti agghassa mulam dehi. Evam brahmanassa sabbasatanca nikkhasahassanca kumaranam nikkayam adasi. Sattabhumikanca pasadam tassa adasi. Tato patthaya brahmanassa mahaparivaro ahosi. So dhanam patisametva pasadam abhiruyha mahapallanke nisiditva sadhurasabhojanam bhunjitva mahasayane nipajji. Tamattham pakasento sattha aha dasisatam dasasatam gvam hatthusabham satam assatarirathanceva sabbabhoge satam satam jatarupasahassanca brahmanassa dhanesino accayikassa luddassa potanamdasi nikkayanti. Atha sanjayo maharaja kumarepi sisam nahapetva bhojanam bhunjapetva dve kumare alankaritva sisam cumbitva ekam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page475.

Ayyako ekam ayyikati dve khattiya uccanke upaveseyyum. Tamattham pakasento sattha aha nikkinitva nahapetvana bhojayitvana darake samalankaritva bhandehi uccanke upavesayum sisam nahate sucivatthe sabbabharanabhusite raja anke karitvana ayyako paripucchatha kundale ghusite male sabbalankarabhusite raja anke karitvana idam vacanamabravi kacci ubho aroga te jali matapita tava kacci unchena yapenti kacci mulaphala bahu kacci damsa ca makasa appameva sirimsapa vane balamigakinne kacci himsa na vijjatiti. Tattha kundaleti kundalani pilandhapetva. Ghusiteti ugghosite manorammaravam ravante kundale. Maleti ubho tani pupphani pilandhapetva. Anke karitvanati jalikumaram anke nisidapetva. Tam sutva jalikumaro aha atho ubho aroga te deva matapita mama atho unchena yapenti atho mulaphala bahu atho damsa ca makasa appameva sirimsapa vane balamigakinne himsa nesam na vijjati khanantalukalambani vilanitakkalani ca

--------------------------------------------------------------------------------------------- page476.

Kolambala takkam velum sa no ahacca posati yanceva sa aharati vanamulaphalahariya tam no sabbe samagantva rattim bhunjama no diva amma ca no kisa pandu aharanti dumapphalam vatatapena sukhumali padumam hatthagatamiva ammaya patanukesa vicarantya brahavane vane balamigakinne khaggadipinisevite kesesu jatam bandhitva kacche jallamadharayi dharento brahmanavannam asadanca masanjatam cammavasi chama seti jatavedam namassatiti. Tattha khanantalukalambaniti aluni ca kalambani ca khananti imina matapitunam kicchena jivitam vanneti. Tannoti ettha noti nipatamattam. Padumam hatthagatamivati hatthena parimadditam padumam viya jata. Patanukesati deva ammaya me brahavane vicarantiya te bhamarapattavanna kalakesa rukkhasakhadihi vilutta patanukesa jata. Jallamadharayiti ubhohi kacchehi jallikam dhareti kilitthavesena vicaratiti. So evam matu dukkhitabhavam kathetva puna ayyakam codento imam gathamaha putta piya manussanam lokasmim udapajjimsu na hi nunamhakam ayyakassa putte sineho ajayathati. Tattha udapajjimsuti uppajjanti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page477.

Tato raja attano dosam avikaronto aha dukkatanca hi no pota bhunahaccam katam maya yoham sivinam vacana pabbajesim adusakam yam me kinci idha atthi dhanadhannanca vijjati etu vessantaro raja siviratthe pasasatuti. Tattha potati pota jalikumara etam amhakam dukkatam. Bhunahaccanti vuddhighatakammam. Yam me kinciti yam me kinci idha atthi sabbametam te pituno demi. Siviratthe pasasatuti imasmim nagare so raja hutva pasasatu. Jalikumaro aha na deva mayham vacana ehiti sivisuttamo sayameva devo gantvana sinca bhogehi atrajanti. Tattha sivisuttamoti sivisettho. Sincati mahamegho viya vutthiya bhogehi abhisinca. So tassa vacanam sutva senaguttam pakkosapetva mahabherincarapetva anapesi. Tamattham pakasento sattha aha tato senapatim raja sanjayo ajjhabhasatha hatthi assa ratha patti sena sannahayantu nam negama ca mam anventu brahmana ca purohita tato satthisahassani yodhino carudassana

--------------------------------------------------------------------------------------------- page478.

Khippamayantu sannaddha nanavatthehi alankata nilavatthadharaneke pitaneke nivasita anne lohitaunhisa suddhaneke nivasita khippamayantu sannaddha nanavatthehi alankata himava yatha gandharo pabbato gandhamadano nanarukkhehi sanchanno mahabhutaganalayo osathehi ca dibbehi disa bhati pavati ca khippamayantu sannaddha disa bhantu pavantu ca tato nagasahassani yojayantu catuddasa suvannakacche matange hemakappanivasase arulhe gamaniyebhi tomaram kusapanibhi khippamayantu sannaddha hatthikhandhehi dassita tato assasahassani yojayantu catuddasa ajaniye ca jatiye sindhave sighavahane arulhe gamaniyebhi illiyacapadharibhi khippamayantu sannaddha assapitthe alankata tato rathasahassani yojayantu catuddasa ayosukatanemiyo suvannacitrapokkhare aropentu dhaje tattha cammani kavacani ca vipphalentu ca capani dalhadhamma paharino khippamayantu sannaddha rathesu rathajivinoti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page479.

Tattha sannahayantuti avudhani sannayhantu. Satthisahassaniti mama puttena sahajata satthisahassa amacca. Nilavatthadharaneketi eke nilavatthadhara nilavatthani nivasita hutva ayantu. Mahabhutaganalayoti yakkhagananam alayo. Disa bhantu pavantu cati vuttappakara himava viya abharanavilepanadihi obhasayantu ceva pavayantu ca. Hatthikkhandhehiti te hatthigamino hatthikkhandhehi khippamayantu. Dassitati dassitavibhusana. Ayosukatanemiyoti ayena sutthu parikkhitanemiyo. Suvannacitrapokkhareti suvannena khacitapokkhare evarupe catuddasasahassarathe yojayantuti vadati. Vipphalentuti aropentu. Evam raja senangam tam vicaretva puttassa me jetuttaranagarato yava vankatapabbata atthausabhavittharato agamanamaggam samatalam alankaritva maggalankaratthaya idancidanca karothati anapento aha laja olokiya puppha malagandhavilepana aggiyani patitthantu yena maggena ehiti game game satam kumbha merayassa suraya ca maggamhi patita thantu yena maggena ehiti mamsa puva ca samkulya kummasa macchasamyuta maggamhi patita thantu yena maggena ehiti sappi telam dadhi khiram kangupittha bahu sura

--------------------------------------------------------------------------------------------- page480.

Maggamhi patita thantu yena maggena ehiti alarika ca suda ca nattanatakagayika panissara kumbhathuniyo muddika sokajjhayika ahayantu sabbavinayo bheriyo dindimani ca kharamukhani dhamantu nadantu ekapokkhara mudinga pandava samkha godha parivadentika dindimani ca hannantu kutumba dindimani cati. Tattha laja olokiya pupphati lajehi saddhim lajapancamakani pupphani okiranapupphani patiyadethati anapesi. Malagandhavilepana maggamhi vitanesu olambakamalani ceva gandhavilepanani ca. Agghiyani cati pupphagghiyani ca ratanagghiyani ca yena maggena mama putto ehiti tattha magge titthantu. Game gameti gamadvare gamadvare patitthite. Patita thantuti pipasitanam pivanatthaya patiyadita hutva suramerayakumbhadini titthantu. Macchasamyutati macchehi samyutta. Kangupitthati kangupitthamaya. Muddikati mandakagayika. Sokajjhayikati mayakara annepi va yekeci upannasokaharanasamattha sokajjhayikati vuccanti. Kharamukhaniti samuddika mahasamkha dakkhinavatta. Samkhati mutthisamkha nalikasamkhati dve samkha. Godha parivadentika dindimani kutumbani cati imani cattari turiyaneva. Evam raja maggalankaram vicaresi. Tada jujakopi pamanatikkantam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page481.

Bhunjitva jirapetum asakkonto tattheva kalamakasi. Atha raja tassa sarirakiccam karapetva nagare mahabherincarapetva yekeci tassa nataka imani te ganhantuti kinci tassa natakam apassitva sabbam dhanam puna attanoyeva kotthagare samharapesi. Atha raja sattameva divase sabba dvadasaakkhobhini senayo sannipatimsu. Raja mahantena parivarena jalikumaram magganayakam katva senam adaya nagara nikkhami. Tamattham pakasento sattha aha sa sena mahati asi uyyutta sivibahini jalina magganayena vankam payasi pabbatam koncam nadati matango kunjaro satthihayano kacchaya bajjhamanaya koncam nadati varano ajaniya hasissanti nemighoso ajayatha nabham rajo acchadehi uyyutta sivibahini sa sena mahati asi uyyutta hariharini jalina magganayena vankam payasi pabbatam te pavimsu braharannam bahusakham mahodakam puppharukkhehi sanchannam phalarukkhehi cubhayam tattha vindussara vaggu nanavanna bahu dija kujantamupakujanti utusampupphite dume te gantva dighamaddhanam ahorattanamaccayena

--------------------------------------------------------------------------------------------- page482.

Padesantam upaganchum yattha vessantaro ahuti. Tattha mahatiti dvadasaakkhobhinisamkhata sena. Uyyuttati payata. Koncam nadatiti tada kalingaratthavasino brahmana attano ratthe deve vutthe tam mahanagam aharitva sanjayassa adamsu. So samikam vata passitum labhissamiti tuttho koncanadam akasi. Tam sandhayetam vuttam. Tattha kacchayati suvannakacchaya bajjhamanayapi tusitva koncam nadati. Hasissantiti mahasaddam akamsu. Harihariniti haritabbaharanasamattha. Pavimsuti pavisimsu. Bahusakhanti bahurukkhasakham. Dighamaddhananti satthiyojanamaggam. Upaganchunti yattha vessantaro ahosi tam padesam upagatati attho. Maharajapabbam nitthitam. Jalikumaropi mucalindasaratire khandhavaram nivasapetva catuddasatharasahassani agatamaggabhimukhaneva thapapetva tasmim tasmim padese sihabyagghadipikhaggadisu arakkham samvidahi. Hatthiadinam saddo maha ahosi. Atha mahasatto tam saddam sutva kinnu kho me paccamitta mama pitaram ghatetva mamatthaya agatati maranabhayabhito maddim adaya pabbatam aruyha senam olokesi. Tamattham pakasento sattha aha tesam sutvana nigghosam bhito vessantaro ahu pabbatam abhiruhitva bhito senam udikkhati

--------------------------------------------------------------------------------------------- page483.

Ingha maddi nisamehi nigghoso yadiso vane ajaniya hasissanti dhajagganeva dissare ime nuna arannamhi migasamghani luddaka vagurahi parikkhitva sobbhe patetva tavade vikkosamana tippahi hanti nesam varam varam tatha mayam adusaka aranne avaruddhaka amittahatthatthagata passa dubbalaghatakanti. Tattha inghati codanatthe nipato. Nisamehiti sakasena va parasena vati olokehi upadarehi. Ime nuna arannamhiti adinam addhateyyagathanam evam atthasambandho veditabbo. Maddi yatha arannamhi migasamghani luddaka vagurahi parikkhipitva atha va sobbhe patetva tavadeva hanatha are dutthamigeti vikkosamana tippahi migamaranasattihi nesam miganam varam varam hanti hananti. Ime nuna tatheva amhe asabbhahi vacahi vikkosamana tippahi sattihi hanissanti mayanca adusaka aranne avaruddhaka rattha pabbajita vasama evam santepi. Amittahatthatthagatati amittanam hatthatthagata. Passa dubbalaghatakanti evam maranabhayena paridevi. Sa tassa vacanam sutva senam oloketva sakasenaya bhavitabbanti mahasattam assasenti imam gathamaha amitta nappasaheyyum aggiva udakannave tadeva tvam vicintehi api sotthi ito siyati.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page484.

Tattha aggiva udakannaveti yatha tinukkadivasena uppanito aggi annavasamkhatani puthulagambhirani udakani nappasahati tapetum na sakkoti tatha paccamitta nappasaheyyum nabhibhavissanti. Tadevati yam pana sakkena tuyham varam datva maharaja nacirasseva te pita ehititi vuttam tadeva tvam vicintehi apica nama ito balanikayato amhakam sotthi siyati mahasattam assasesi. Atha mahasatto sokam tanum panuditva taya saddhim pabbata oruyha pannasaladvare nisidi itarapi attano pannasaladvare nisidi. Tamattham pakasento sattha aha tato vessantaro raja orohitvana pabbata nisidi pannasalayam dalham katvana manasanti. Tattha dalham katvana manasanti mayam pabbajita nama amhakam koci kim karissatiti thiram hadayam katva nisidi. Tasmim khane sanjayo devim amantetva bhadde phussati amhesu sabbesu ekato gatesu soko maha bhavissati pathamantava aham gacchami tato idani sokam vinodetva nisinna bhavissantiti sallakkhetva tvam mahantena parivarena gaccheyyasi atha thokam kalam vitinametva jali ca kanhajina ca pacchato agacchantuti vatva ratham vivattapetva agatamaggabhimukham katva tattha tattha arakkham samvidahitva alankatahatthikkhandhavaragato oruyha pustassa santikam agamasi. Tamattham pakasento sattha aha

--------------------------------------------------------------------------------------------- page485.

Nivattayitvana ratham vutthapetvana seniyo ekam aranne viharantam pita puttam upagami hatthikkhandhato oruyha ekamso panjalikato parikinno amaccehi puttam sincitumagami tatthaddasa kumaram so rammarupam samahitam nisinnam pannasalayam jhayantam akutobhayanti. Tattha vutthapetvana seniyoti arakkhanatthaya balanikaye vutthapetva. Ekamsoti ekamsam katautarasango. Sincitumagamiti rajje abhisincitum upagami. Rammarupanti ananjitamanditam tanca disvana ayantam pitaram puttagidadhinam vessantaro ca maddi ca paccugagantva avandisum maddi ca sirasa pade sasurassabhivadayi maddi ahanca te deva pade vandami te husa tesu tattha palisajja panina parimajjathati. Tattha pade vandami te husati deva aham te sunisa pade vandamiti evam vatava vandi. Tesu tatthati te ubhopi jane tasmim sakkadattiye assame. Palisajjati hadaye nipajjapetva sise paricumbitva mudukena panina parimajjatha pitthiyo nesam parimajji. Tato raja roditva paridevitva soke parinibbute tehi saddhim patisantharam karonto aha kacci vo kusalam putta kacci putta anamayam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page486.

Kacci unchena yapetha kacci mulaphala bahu kacci damsa ca makasa appameva sirimsapa vane balamigakinne kacci himsa na vijjatiti. Pitu vacanam sutva mahasatto aha atthi no jivika deva sa ca yadisi kidisa kasira jivika homa unchacariyaya jivitam aniddhinam maharaja dametyassamva sarathi tyamha aniddhika danta asamiddhi dameti no api no kisani mamsani pitu matu adassana avaruddhanam maharaja aranne jivisokinanti. Tattha yadisi kidisati ya va sa va lamakati attho. Kasira jivika homati tata amhakam unchacariyaya jivitannama kidisam dukkha no jivika ahosi. Aniddhinanti maharaja aniddhi asamiddhinam daliddam purisam nama dameti sa ca aniddhi cheko sarathi assam viya dameti nibbisevanam karoti te mayam idha vasanta aniddhika danta nibbisevana kata asamiddhiyeva no dametiti. Dametha notipi patho damayittha noti attho. Jivisokinanti avigatasokanam aranne vasantanam kinnama amhakam sukhanti vadati. Evanca pana vatva puna puttanam pavuttim pacchanto aha yepi te sivisetthassa dayadappattamanasa jali kanhajina cubho brahmanassa vasanuga

--------------------------------------------------------------------------------------------- page487.

Accayikassa luddassa yo ne gavova sumbhati te rajaputtiya putte yadi janatha samsatha pariyapunatha no khippam sappadatthamva manavanti. Tattha dayadappattamanasati maharaja ye te tava sivisetthassa dayadava appattamanasa asampunnamanoratha hutva brahmanassa vasanuga jata te dve kumara yo so brahmano gavo viyapi sumbhati te rajaputtiya putte yadi ditthavasena va sutavasena va janatha samsatha. Sappadatthamva manavanti visanimmadanatthaya sappadattham manavam tikicchanto viya khippam no pariyapunatha kathethati vadati. Raja aha ete kumara nikkita jali kanhajina cubho brahmanassa dhanam datva putta ma bhayi assasiti. Tattha nikkitati nikkayam datva gahita. Tam sutva mahasatto patiladdhassaso pitara saddhim patisantharam karonto aha kacci nu tata kusalam kacci tata anamayam kacci nu tata me matu cakkhu na parihayatiti. Tattha cakkhuti puttasokena rodantiya cakkhu na parihayatiti pucchi. Raja aha

--------------------------------------------------------------------------------------------- page488.

Kusalanceva me putta atho putta anamayam atho ca putta te matu cakkhu na parihayatiti. Mahasatto aha kacci arogam yoggante kacci vahati vahanam kacci phito khanapado kacci vutthi na chijjatiti. Tattha vutthiti devo. Raja aha atho arogam yoggamme atho vahati vahanam atho phito janapado atho vutthi na chijjatiti. Evam tesam sallapantananceva phussatipi kho devi idani te tayo sokam tanukam katva nisinna bhavissantiti sallakkhetva mahantena parivarena saddhim puttassa santikam agamasi. Tamattham pakasento sattha aha icceva mantayantanam mata nesam adissatha rajaputti giridvare pattika anupahana tanca disvana ayantim mataram puttagiddhinim vessantaro ca maddi ca paccuggantva avandisum maddi ca sirasa pade sassuya abhivadayi maddi ahanhi te ayye pade vandami husati. Tesam hi phussatim devim vanditva thitakale dve putta kumarakumarikahi parivuta agamimsu. Maddi ca tesam agamanamaggam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page489.

Olokentiyeva atthasi. Sa putte sotthina agacchante disva sakabhavena santharetum asakkonti tarunavaccha viya gavi paridevamana tato payasi. Tepi tam disva paridevanta tadabhimukhava dhavimsu. Tamattham pakasento sattha aha maddinca puttaka disva durato sotthimagata kandanta abhidhavimsu vaccha balava mataram maddi ca puttake disva durato sotthimagate varuniva pavedhenti thanadharabhisincathati. Tattha kandanta abhidhavimsuti kandanta abhidhavimsu. Varuniva pavedhentiti yakkhapavittha ikkhanika viya pavedhamana. Thanadharabhisincathati khiradhara dvihi thanehi abhisincatha. Sa kira mahantena saddena paridevitva kampamana visanni hutva dighato pathaviyam patati. Kumarapi vegenagantva mataram patva visannino hutva matu upariyeva patita. Tasmim khane tassa dvihi thanehi dve khiradhara nikkhamitva tesam mukheyeva pavisimsu. Sace kira ettako assaso nabhavissa dve kumara sukkhahadaya hutva anassimsu. Vessantaropi piyaputte disva sokam santharetum asakkonto visanni hutva tattheva patati. Matapitaropissa visannino hutva tattheva patimsu. Tatha mahasattassa sahajata satthisahassa amacca te disva visannino hutva tattheva patimsu. Tam karunnam passantesu tesu ekopi

--------------------------------------------------------------------------------------------- page490.

Sakabhavena santharetum nasakkhi. Sakalam assamapadam yugantavatamadditam viya salavanam ahosi. Tasmim khane pabbata nadimsu mahapathavi kampi mahasamuddo samkhubhi sinerupabbataraja onami chakamavacaradevaloka ekakolahala ahesum. Atha sakko devaraja cha khattiya saparisa visannino jata tesu ekopi utthaya kassaci sarire udkam sincitum samattho nama natthi handadani nesam pokkharavassam vassapessamiti cintetva chakkhattiyasamagame pokkharavassam vassapesi. Tattha ye temitukama te tementi atemitukamanam upari ekavindumattampi na santhati padumapattato udakam viya vinivattitva gacchati. Iti pokkharapatte patitavassam viya tam pokkharavassam ahosi. Tada cha khattiya assasam patilabhimsu. Mahajano mahasattassa natisamagame pokkharavassam vassi mahapathavi kampiti acchiriyam pavedesi. Tamattham pakasento sattha aha samagatanam natinam mahaghoso ajayatha pabbata samanadimsu mahi akampita ahu vutthidharam pavattento devo pavassi tavade atha vessantaro raja natihi samagacchatha nattaro sunisa putto raja devi ca ekato yada samagata asum tadasi lomahamsanam panjalika tassa yacanti rodanta bherave vane

--------------------------------------------------------------------------------------------- page491.

Vessantaranca maddinca sabbe rattha samagata tvam nosi issaro raja rajjam karetha no ubhoti. Tattha ghosoti karunnaghoso. Panjalikati sabbe nagara ceva negama ca janapada ca paggahitanjali hutva. Tassa yacantiti tassa padesu patitva roditva kanditva deva tvam no samiko issaro pita te idheva abhincitva nagaram netukamo hutva kulasantakam setacchattam paticchathati yacantiti. Chakkhattiyapabbam nitthitam. Tam sutva mahasatto pitara saddhim sallapanto imam gathamaha dhammena rajjam karentam rattha pabbajayittha mam tavanca janapada ceva negama ca samagatati. Tato raja attano dosam puttam khamapento aha dukkatanca hi no putta bhunahaccam katam maya yoham sivinam vacana pabbajesim adusakanti. Imam gatham vatva attano dukkhaharanattham puttam yacanto itaram gathamaha yena kenaci vannena pitu dukkham udabbahe matuya bhaginiyapi api panehi attanoti. Tattha udabbaheti hareyya. Api panehi attanoti tata puttena nama jivitam pariccajitvapi matapitunam sokadukkham haritabbam tasma mama dosam hadaye akatva mama vacanam karohi imam isilingam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page492.

Niharitva rajavesam ganha tatati imina kira tam adhippayenevamaha bodhisatto rajjam karetukamopi ettake pana vacane akathite garukannama na hoti tasma ranna saddhim kathesi. Raja mahasattam aradhesi. Mahasatto sadhuti sampaticchi. Athassa adhivasanam viditva sahajata satthisahassa amacca nahanakalo maharaja rajojallam pavahayati vadimsu. Athane mahasatto thokam adhivasethati vatva pannasalam pavisitva isibhandam omuncitva patisametva sankhavannam satakam nivasetva pannasalato nikkhamitva idam maya navamase addhamasanca samanadhammassa katatthanam paramikutam ganhanatena danam datva pathaviya kampitatthananti pannasalam tikkhattum padakkhinam katva pancangapatitthitena vanditva atthasi. Athassa kappakadayo kesamassukammadini karimsu. Tattheva nam sabbabharanabhusitam devarajamiva virajamanam rajje abhisincimsu. Tena vuttam tato vessantaro raja rajojallam pavahayi sabbam vattam cajetvana rajavesamadharayiti. Tattha pavahayiti haresi haretva ca pana rajavesam ganhiti attho. Athassa yaso maha ahosi. Tena olokitolokitatthanam kampi. Mukhamangalika mangalani ghosayimsu. Sabbaturiyani pagganhimsu. Mahasamuddakucchiyam meghatajjitanigghoso viya turiyanigghoso

--------------------------------------------------------------------------------------------- page493.

Maha ahosi. Hatthiratanam alankaritva amacca upanayimsu. So khaggaratanam bandhitva hatthiratanam abhiruhi. Tavadeva nam sabbe sahajata satthisahassa amacca sabpalankarapatimandita parivarayimsu. Sabba kannayo maddimpi devim nahapetva alankaritva abhisincitva sise ca panassa abhisekodakam abhisinciyamana vessantaro abhipaletuti adini mangalani vadimsu. Tamattham pakasento sattha aha sisanahato sucivattho sabbalankarabhusito paccayam nagamaruyha khaggam bandhi parantapam tato satthisahassani yodhino carudassana sahajata parikarimsu nandayanta rathesabham tato maddim nahapesum sivikanna samagata vessantarotam paletu jali kanhajina cubho athopi tam maharaja sanjayo abhirakkhatuti. Tattha paccayam nagamaruyhati tam attano jatadivase upannam hatthinagam. Parantapanti amittatapanam. Pakarimsuti parivarayimsu. Nandayantati tosenta. Sivikannati siviranno pajapatiyo sannipatitva gandhodakena nahapesum. Jali kanhajina cubhoti ime te puttapi mataram rakkhantuti. Idanca paccayam laddha pubbe kilesamattano anandiyam paricarimsu rammaniye giribbaje

--------------------------------------------------------------------------------------------- page494.

Idanca paccayam laddha pubbe kilesamattano anandacitta sumana putte sangamma lakkhana idanca paccayam laddha pubbe kilesamattano anandacitta pitita saha puttehi lakkhanati. Tattha idanca paccayam laddhati bhikkhave vessantaro ca maddi ca idam paccayam idam patittham labhitva rajje patitthahitvati attho. Pubbeti ito pubbe attano vanavasam kilesam anussaritva anandiyam bherim acarimsu. Rammaniye giribbajeti rammaniye vankatagirikucchimhi vessantarassa ranno anati kancanalatavinaddham anandabherincarapetva anandachanam karimsu. Anandacitta sumanati lakkhanasampanna. Maddi putte sangamma papunitva citta sumana hutva ativiya nanditvati attho. Pititati pavattapitisomanassa hutva. Evam pitita hutva ca pana putte aha ekabhatta pure asim niccam thandilasayini iti metam vatam asi tumham kama hi puttaka tameva tam samiddhajja tumhe sangamma puttaka matujampi tam paletu pitujampi ca puttaka athopi tam maharaja sanjayo abhirakkhatu yamkincitthi katam punnam mayhanceva pitu ca te sabbena tena kusalena ajaro tvam amaro bhavati. Tattha tumham kama hi puttakati puttaka aham tumhe

--------------------------------------------------------------------------------------------- page495.

Patthayamana pure tumhesu brahmanena nitesu ekabhattam bhunjitva bhumiyam sayim iti me tumhakam kama etam vatam asiti vadati. Samiddhajjati tameva vatam ajja samiddham. Matujampi tam paletu pitujampi ca puttakati puttaka matujatam somanassam pitujatam somanassampi paletu matapitunam santakam punnam tam paletuti attho. Tenevaha yamkincitthi katam punnanti. Phussatipi kho devi ito patthaya mama sunha imaneva vatthani nivasetu imani ca abharanani dharetuti suvannasamugge puretva pahini. Tamattham pakasento sattha aha kappasikanca koseyyam khomakodumbarani ca sassu sunhaya pahesi yehi maddi asobhatha tato khomanca kayuram angadam manimekhalam sassu sunhaya pahesi yehi maddi asobhatha tato khomanca kayuram giveyyam ratanamayam sassu sunhaya pahesi yehi maddi asobhatha unnatam mukhaphullanca nanaratte ca maniye sassu sunhaya pahesi yehi maddi asobhatha uggatthanam gingamakam mekhalam patipadukam sassu sunhaya pahesi yehi maddi asobhatha sutatanca suttavajjanca upanijjhaya seyyasi

--------------------------------------------------------------------------------------------- page496.

Asobhatha rajaputti devakannava nandane sisanahata sucivattha sabbabharanabhusita asobhatha rajaputti tavatimsava acchara kadali vatacchupita jata cittalatavane dantavaranasampanna rajaputti asobhatha sakuni manusiniva jata cittappatta pati nigrodhapakkabimbotthi rajaputti asobhathati. Tattha khomanca kayuranti suvannamayam khajjuriphalasanthanam givapasadhanameva. Ratanamayanti aparampi ratanamayam giveyyam. Angadam manimekhalanti angadabharananca manimayamekhalanca. Unnatanti ekam pasadhanam. Mukhaphullanti nalatante tilakamalabharanam. Nanaratteti nanavanne. Maniyeti manimaye. Uggatthanam gingamakanti etanipi dve abharanani. Mekhalanti suvannarajatamayam mekhalam. Patipadukanti padapasadhanam. Suttanca suttavajjancati suttarulhanca asuttarulhanca pasadhanam. Paliyam pana suppanca suppavajjancatipi likhitam. Upanijjhaya seyyasiti etam suttarulhanca asuttarulham abharanam tam tam onatthanam oloketva alankaritva thita seyyasi uttamarupadhara maddi devi devakannava nandavane asobhatha. Vatacchupitati cittalatavane jata vatasamphutthasuvannakadali viya tam divasam sa vijimhamana asobhatha. Dantavaranasampannati bimbaphalasadisehi rattadantavaranehi samannagata. Sakuni manusiniva jata

--------------------------------------------------------------------------------------------- page497.

Cittapatta patiti yatha manussasarirena jata manusini nama sakunipi cittappatta akase pattamana pakkhe pasaretva gacchanti sobhati evam sa rattaotthataya nigrodhabimbapakkasadisaottha asobhatha tassa ca nagamanesum nativuddhamva kunjaram sattikkhamam sarakkhamam isadantam urulhavam sa maddi nagamaruhi nativuddhamva kunjaram sattikkhamam sarakkhamam isadantam urulhavanti. Tattha tassa cati bhikkhave tassa ca maddiya sabbalankara patimanditam katva nativuddham tarunam majjhimavayam sattisarapaharakkhamam ekam tarunahatthim upanesum. Nagamaruhiti hatthipitthim abhiruhi. Iti te ubhopi mahantena yasena khandhavaram agamamsu. Sanjayarajapi dvadasahi akkhobhinihi saddhim masamattam pabbatakilanca vanakilanca kili. Mahasattassa tejena tava mahante aranne koci balamigo va pakkhi va na kinci sattam vihetheti. Tamattham pakasento sattha aha sabbamhi tam arannamhi yavantettha miga ahu vessantarassa tejena nannamannam vihethayum. Sabbamhi tam arannamhi yavantettha dija ahu vessantarassa tejena nannamannam vihethayum sabbamhi tam arannamhi yavantettha miga ahu ekajjham sannipatimsu

--------------------------------------------------------------------------------------------- page498.

Vessantare payatamhi sivinam ratthavaddhane sabbamhi tam arannamhi yavantettha dija ahu ekajjham sannipatimsu vessantare payatamhi sivinam ratthavaddhane sabbamhi tam annamhi yavantettha migaahu nassa manjuni kujimsu vessantare payatamhi sivinam ratthavaddhane sabbamhi tam arannamhi yavantettha dija ahu nassa manjuni kujimsu vessantare payatamhi sivinam ratthavaddhaneti. Tattha yavantetthati yavanto ettha. Ekajjham sananipatimsuti ekasmim thane sannipatimsu. Sannipatitva ca pana ito patthaya idani amhakam annamannam lajja va samvaro va na bhavissatiti domanassappatta ahesum. Nassa manjuni kujimsuti mahasattassa viyogadukkhita madhuraravam na ravimsu. Sanjayanarindo dvadasahi akkhobhinihi saddhim masamattam pabbatakilanca vanakilanca kilitva senaguttam pakkosapetva tata ciram no aranne vutthamha kinate mama puttassa gamanamaggo alankatoti pucchitva ama deva kalo vo gamanayati vutte vessantarassa arocetva bherincarapetva senam adaya nikkhami. Vankatagirikucchito yava jetuttaranagara satthiyojanam alankatamaggam mahasatto

--------------------------------------------------------------------------------------------- page499.

Mahantena parivarena patipajji. Tamattham pakasento sattha aha patiyatto rajamaggo vicitto pupphasanthato vasi vessantaro raja yattha yava jetuttara tato satthisahassani yodhino carudassana samanta parikarimsu vessantare payatamhi sivinam ratthavaddhane orodha ca kumara ca vesiyana ca brahmana samanta parikarimsu vessantare payatamhi sivinam ratthavaddhane hattharoha anikattha rathika pattikaraka samanta parikarimsu vessantare payatamhi sivinam ratthavaddhane karotiya cammadhara lillihattha suvammika purato patipajjimsu vessantare payatamhi sivinam ratthavaddhane samagata janapada negama ca samagata samanta parikarimsu vessantare payatamhi sivinam ratthavaddhaneti. Tattha patiyattoti visakhapunnamipujakale viya alankato. Vicittoti kadalipunnaghatadhajapatakadihi vicitto. Pupphasanthatoti

--------------------------------------------------------------------------------------------- page500.

Lajapancamakehi pupphehi santhato. Yatthati yasmim vankatapabbate vessantaro vasi tato patthaya yava jetuttaranagara nirantaram alankatapatiyatto ahosi. Karotiyati sisakarotikoti laddhanama sise patimukkakarotika yodha. Cammadharati kanthavaranacammadhara. Suvammikati vicitrahi jalikahi sutthuvammika. Purato patipajjimsuti evarupa mattahatthisupi agacchantesu anivattino surayodha ranno vessantarassa purato patipajjimsu. Raja satthiyojanamaggam dvihi masehi atikamma jetuttaranagaram patto alankatapatiyattanagaram pavisitva pasadam abhiruhi. Tamattham pakasento sattha aha te pavimsu puram rammam bahupakaratoranam upetam annapanehi naccagitehi cubhayam citta janapada asum negama ca samagata anuppatte kumaramhi sivinam ratvaddhane celukkhepo pavattettha agate dhanadayake nandippavesi nagare bandhamokkho aghosathati. Tattha bahupakaratonanti bahukehi uccehi pakarehi ca attalakehi toranehi ca samannagatam. Naccagitehi cubhayanti naccehi ca gitehi ca ubhayehi samangatam. Cittati tuttha somanassappatta. Agate dhanadayaketi mahajanassa dhanadayake mahasatte agate. Nandippavesiti vessantarassa maharajassa anati nagare

--------------------------------------------------------------------------------------------- page501.

Nandibherincari. Bandhamokkho aghosathati sabbasattanam bandhana mokkho ugghosito antamaso vilaram upadaya vessantaramaharaja sabbasatte bandhana visajjapesi. So nagaram pavitthadivaseyeva paccusakale cintesi sve vibhataya rattiya samagatabhavam sutva yacaka agamissanti tesaham kim dassamiti. Tasmim khane sakkassa bhavanam unhakaram dassesi. So avajjento tam karanam natva tavadeva rajanivesanassa purimavatthunca pacchimavatthunca katippamanam purento ghanamegho viya sattaratanavassam vassapesi. Sakalanagare januppamanam vassapesi. Punadivase mahasatto tesam tesam kulanam purimapacchimavatthusu vuttadhanam tesanneva hotuti dapetva avasesam aharapetva attano gehavatthusmim dhanena saddhim kotthagaresu okirapetva danamukhe patthapesi. Tamattham pakasento sattha aha jatarupamayam vassam devo pavassi tavade vessantare pavitthamhi sivinam ratthavaddhane tato vessantaro raja danam datvana khattiyo kayassa bheda sapanno saggam so uppajjathati. Tattha saggam so upapajjathati tato cuto dutiyacittena tusitapure upapajji. Sattha imam gathasahassapatimanditam mahavessantaradhammadesanam aharitva evam bhikkhave pubbepi mama natisamagame mahamegho

--------------------------------------------------------------------------------------------- page502.

Pokkharavassam vassiyevati vatva jatakam samodhanesi. Tada jujako devadatto ahosi amittatapana cincamanavika cetaputto channo accutatapaso sariputto sakko anuruddho sanjayanarindo suddhodanamaharaja phussati devi mahamaya maddi devi rahulamata jalikumaro rahulo kanhajina upalavanna sesaparisa buddhaparisa vessantaro raja pana ahameva sammasambuddhoti. Nagarakandam nitthitam. Vessantarajatakavannana samatta.


             The Pali Atthakatha in Roman Book 44 page 350-502. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=44&A=7265&modeTY=2&pagebreak=1              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=44&A=7265&modeTY=2&pagebreak=1              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=28&i=1045              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=28&A=6511              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=28&A=7624              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=28&A=7624              Contents of The Tipitaka Volume 28 http://84000.org/tipitaka/read/?index_28

first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]