ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pagedispage pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 47 : PALI ROMAN Patisam.A.1 (saddhamma.1)

                   17. Cariyananattanananiddesavannana
     [68] Cirayananattanananiddese vinnanacariyatiadisu arammane caratiti
cariya, vinnanameva cariya vinnanacariya. Annanena caranam, annanena va
carati, annate va carati, annanassa va carananti annanacariya. Nanameva
cariya, nanena va cariya, nanena va carati, nate va carati, nanassa
va carananti nanacariya. Dassanatthayati rupadassanatthaya pavatta. Avajjana-
kiriyaabyakatati bhavangasantanato apanetva ruparammane cittasantanam avajjeti
nametiti avajjanam, vipakabhavato karanamattanti kiriya, kusalakusalavasena na
byakatati abyakata. Dassanatthoti passanti tena, sayam va passati, dassana-
mattameva va tanti dassanam, dassanameva attho dassanattho. Cakkhuvinnananti
@Footnote: 1 khu.dha. 25/277/64 2 visuddhi. 3/304 (sya)
Kusalavipakam va akusalavipakam va. Ditthattati aditthe sampaticchannassa
abhavato cakkhuvinnanena ruparammanassa ditthatta. Abhiniropana vipaka-
manodhatuti dittharammanameva arohatiti abhiniropana, ubhayavipaka sampaticchanna-
manodhatu. Abhiniropitattati ruparammanam abhirulhatta. Vipakamanovinnanadhatuti
ubhayavipaka santiranamanovinnanadhatu. Esa nayo sotadvaradisupi. Santirananantaram
votthabbane avuttepi atthakathacariyehi vuttatta labbhatiti gahetabbam.
Vijananatthayati dhammarammanassa ceva rupadiarammanassa ca vijananatthaya.
Avajjanakiriyabyakatati manodvaravajjanacittam. Vijananatthoti tadanantarajavanavasena
arammanassa vijananameva attho, na anno. Upari akusalajavananam vipassanamagga-
phalajavanananca visum vuttatta sesajavanani idha gahetabbani siyum. "kusalehi kammehi
vippayutta caratiti vinnanacariya"tiadivacanato 1- pana hasituppadacittajavanameva
gahetabbam. Chasu dvaresu ahetukanamyeva cittanam vuttatta dve avajjanani
dve pancavinnanani dve sampaticchannani tini santiranani ekam hasituppada-
cittanti attharasa ahetukacittaniyeva vinnanacariyati veditabbani.
     [69] Idani visayavijananamattatthena vinnanacariyati dassetum niraga caratiti-
adimaha, vinnanam hi ragadisampayoge saddhadisampayoge ca avatthantaram papunati,
tesu asati sakavatthayameva titthati. Tasma niragadivacanena tesam vuttavinnananam
vinnanakiccamattam  dasseti. Natthi etissa ragoti niraga. Niragati rassam
katvapi pathanti. So pana rajjanavasena rago. Itaresu dussanavasena doso.
Muyhanavasena moho. Mannanavasena mano. Viparitadassanavasena ditthi. Uddhatabhavo, avupa-
santabhavo va uddhaccam. Vicikiccha vuttattha. Anusentiti anusaya. "niranusaya"ti
vattabbe nanusayati vuttam, soyevattho. Pariyutthanappattanamevettha abhavo
@Footnote: 1 khu.pati. 31/70/85
Veditabbo. Na hi vinnanacariya pahinanusayanamyeva vutta. Ya ca niragadi-
nama, sa ragadihi vippayuttava nama hotiti pariyayantaradassanattham raga-
vippayuttatiadimaha. Puna annehi ca vippayuttam tam dassetum kusalehi kammehiti-
adimaha. Kusalaniyeva ragadivajjabhava anavajjani. Parisuddhabhavakarehi hiri-
ottappehi yuttatta sukkani. Pavattisukhatta sukho udayo uppatti etesanti
sukhudrayani, sukhavipakatta va sukho udayo vaddhi etesanti sukhudrayani. Vutta-
vipakkhena akusalani yojetabbani. Vinnate caratiti vinnanena vinnayamanam
arammanam vinnatam nama, tasmim vinnate arammane. Kim vuttam hoti?
nilavannayogato nilavattham viya vinnanayogato vinnanam nama hoti, tasmim
vinnane caratiti vinnanacariyati vuttam hoti. Vinnanassa evarupa
cariya hotiti vuttappakarassa vinnanassa vuttappakara cariya hotiti attho.
"vinnanassa cariya"ti ca voharavasena vuccati, vinnanato pana visum cariya
natthi. Pakatiparisuddhamidam cittam nikkilesatthenati idam vuttappakaram cittam
ragadikilesabhavena pakatiya eva parisuddham. Tasma vijananamattameva cariyati
vinnanacariyati vuttam hoti. Niklesatthenatipi patho.
     Annanacariyaya manapiyesuti manasi appenti pasidanti, manam va appayanti
vaddhentiti manapani, manapaniyeva manapiyani. Tesu manapiyesu. Tani pana
itthani va hontu anitthani va, gahanavasena manapiyani. Na hi itthasmimyeva
rago anitthasmimyeva doso uppajjati. Ragassa javanatthayati santativasena ragassa
javanatthaya pavatta. Avajjanakiriyabyakatati cakkhudvare ayonisomanasikarabhuta
avajjanakiriyabyakata manodhatu. Ragassa javanati yebhuyyena sattakkhattum
ragassa pavatti, punappunam pavatto ragoyeva. Annanacariyati annanena ragassa
sambhavato annanena ragassa cariyati vuttam hoti. Sesesupi eseva nayo tadubhayena
Asamapekkhanasmim vatthusminti ragadosavasena samapekkhanavirahite ruparammanasankhate
vatthusmim. Mohassa javanatthayati vicikicchauddhaccavasena mohassa javanatthaya.
Annanacariyati annanasseva cariya, na annassa. Vinibandhassatiadini manadinam
sabhavavacanani. Tattha vinibandhassati unnativasena vinibandhitva thitassa.
Paramatthayati rupassa aniccabhavadim atikkamitva parato niccabhavadim amatthaya
gahitaya. Vikkhepagatassati ruparammane vikkhittabhavam gatassa. Anitthangatayati
asannitthanabhavam gataya. Thamagatassati balappattaya. Dhammesuti rupadisu va
dhammarammanabhutesu va dhammesu.
     [70] Yasma ragadayo annanena honti, tasma ragadisampayogena
annanam visesento saraga caratitiadimaha. Tattha saraga caratiti
mohamanaditthimananusayaditthanusayaavijjanusayajavanavasena. Cariya veditabba. Sadosa
caratiti mohaavijjanusayajavanavasena samoha caratiti ragadosa-
manaditthiuddhaccavicikicchanusayajavanavasena. Samana caratiti ragadosamohakamaragabhava-
ragavijjanusayajavanavasena. Saditthi caratiti ragamohakamaragavijjanusayajavanavasena.
Sauddhacca carati savicikiccha caratiti mohaavijjanusayajavanavasena. Sanusaya caratiti
etthapi vuttanayeneva ekekam anusayam mulam katva tasmim citte labbhamanakasesanusaya-
vasena sanusayata yojetabba. Ragasampayuttatiadi saragadivevacanameva.
Sa eva hi cariyasampayogavasena saha ragadihi vattatiti saragadiadihi namani
labhati. Ragadihi samam ekuppadekanirodhekavatthekarammanadihi pakarehi yuttati
ragasampayuttanitiadini namani labhati. Sayeva ca yasma kusaladihi kammehi
vippayutta, akusaladihi kammehi sampayutta, tasmapi annanacariyati dassetum
kusalehi kammehitiadimaha. Tattha annateti mohassa annanalakkhanatta yatha
sabhavena annate arammane. Sesam vuttatthameva.
     [71] Nanacariyayam yasma vivattananupassanadinam anantarapaccayabhuta
avajjanakiriyabyakata natthi, tasma tesam atthaya avajjanakiriyabyakatam avatva
vivattananupassanadayo vutta. Anulomananatthaya eva hi avajjana hoti, tato
vivattananupassanamaggaphalani. Phalasamapattiti cettha magganantaraja va hotu
kalantaraja 1- va, ubhopi adhippeta. Niraga caratitiadisu ragadinam patikkhipana-
vasena niragadita veditabba, vinnanacariyayam ragadinam abhavamattatthena.
Nateti yathasabhavato nate. Anna vinnanacariyatiadihi tissannam cariyanam
annamannamasammissatam dasseti. Vinnanakiccamattavasena hi ahetukacittuppada
vinnanacariya, annanakiccavatam dvadasannam akusalacittuppadanam vaseneva
annanacariya, visesena nanakiccakarinam vipassanamaggaphalanam vasena nanacariya.
Evamina annamannamasammissa ca, vipassanam thapetva sahetukakamavacarakiriyakusala
ca, sahetukakamavacaravipaka ca, rupavacararupavacarakusalabyakata ca tihi cariyahi
vinimuttati veditabba. Nibbanarammanaya vivattananupassanaya nanacariyaya
nidditthatta nibbanamaggaphalapaccavekkhanabhutani sekkhasekkhanam paccavekkhanananani
nanacariyaya sangahitaniti veditabbani. Tanipi hi visesena nanakiccakaranevati.
                  Cariyananattanananiddesavannana nitthita.
                          -------------



             The Pali Atthakatha in Roman Book 47 page 307-311. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=47&A=6862&modeTY=2              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=47&A=6862&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=31&i=165              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=31&A=1912              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=31&A=2290              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=31&A=2290              Contents of The Tipitaka Volume 31 http://84000.org/tipitaka/read/?index_31

first pageprevious pagedispage pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]