ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pagedispage pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 48 : PALI ROMAN Patisam.A.2 (saddhamma.2)

                         2. Saccakathavannana
     [8] Idani yuganaddhagunassa ariyamaggassa vasena saccattham saccapativedhavisesam
saccalakkhanadividhananca dassentena kathitaya suttantapubbangamaya saccakathaya
apubbatthanuvannana. Tattha suttante tava tathaniti yathasabhavavasena tacchani 2-.
Yathasabhavabhutaneva hi dhammajatani saccatthena saccani. Saccattho
@Footnote: 1 Si. cittavikkhepassa  2 Ma. saccani
Pathamanananiddesavannanayam vutto. Avitathaniti vuttasabhave vipariyayavirahitani. Na hi
saccani asaccani nama honti. Anannathaniti annasabhavavirahitani. Na hi
asaccani saccani nama honti. Idam dukkhanti bhikkhave tathametanti bhikkhave idam
dukkhanti yam vuccati, etam yathasabhavatta tatham. Dukkhameva hi dukkham. Vuttasabhave
vipariyayabhavato avitatham. Na hi dukkham adukkham nama hoti. Annasabhavavirahitatta
anannatham. Na hi dukkham samudayadisabhavam hoti. Samudayadisupi eseva nayo.
                      1. Pathamasuttantaniddesavannana
     tathatthenati yathasabhavatthena. Pilanatthadayo nanakathayam vuttatthayeva.
     [9] Ekappativedhaniti ekena maggananena pativedho, ekato va pativedho
etesanti ekappativedhani. Anattatthenati catunnampi saccanam attavirahitatta
anattatthena. Vuttam hetam visuddhimagge 1-:- paramatthato hi sabbaneva saccani
vedakakarakanibbutagamakabhavato sunnaniti veditabbani. Tenetam vuccati:-
                     "dukkhameva hi, na koci dukkhito
                     karako na, kiriyava vijjati,
                     atthi nibbuti, na nibbuto puma
                     maggamatthi, gamako na vijjati"ti.
Atha va:-
                "dhuvasubhasukhattasunnam     purimadvaya'mattasunna'mamatapadam,
                dhuvasukhaattavirahito     maggo iti sunnata tesu"ti.
@Footnote: 1 visuddhi 3/101 (sya)
     Saccatthenati avisamvadakatthena. Pativedhatthenati maggakkhane pativijjhitabbatthena.
Ekasangahitaniti tathatthadina ekekeneva atthena sangahitani, ekagananam
gataniti attho. Yam ekasangahitam, tam ekattanti yasma ekena sangahitam, tasma
ekattanti attho. Saccanam bahuttepi ekattamapekkhitva ekavacanam katam. Ekattam
ekena nanena pativijjhatiti pubbabhage catunnam saccanam nanattekattam svavatthikam
vavatthapetva thito maggakkhane ekena maggananena tathatthaditamtam ekattam 1- pativijjhati.
Katham? nirodhasaccassa tathatthadike ekatte patividdhe sesasaccanampi tathatthadikam
Ekattam patividdhameva hoti. Yatha pubbabhage pancannam khandhanam nanattekattam
svavatthitam vavatthapetva thitassa maggavutthanakale aniccato va dukkhato va
anattato va vutthahantassa ekasmimpi khandhe aniccadito ditthe sesakhandhapi
aniccadito ditthava honti, evamidanti datthabbam. Dukkhassa dukkhattho
tathatthoti dukkhasaccassa pilanatthadiko catubbidho attho sabhavatthena tathattho.
Sesasaccesupi eseva nayo. Soyeva catubbidho attho attabhavato anattattho.
Vuttasabhave 2- avisamvadakato saccattho. Maggakkhane pativijjhitabbato pativedhattho
vuttoti veditabbam.
     [10] Yam aniccantiadi samannalakkhanapubbangamam katva dassitam. Tattha yam
aniccam, tam dukkham. Yam dukkham tam aniccanti 3- dukkhasamudayamagga gahita. Tani hi
tini saccani aniccani ceva aniccatta dukkhani ca. Yam aniccanca dukkhanca,
tam anattati taniyeva tini gahitani. Yam aniccanca dukkhanca anatta cati
tehi tihi saha nirodhasaccanca sangahitam. Cattaripi hi anattayeva. Tam tathanti
tam saccacatukkam sabhavabhutam. Tam saccanti tadeva saccacatukkam yathasabhave avisamvadakam.
Navahakarehitiadisu "sabbam bhikkhave abhinneyyan"ti 4- vacanato abhinnatthena,
@Footnote: 1 i. tathatthadikam ekattam, Si. tathatthaditattam ekattam  2 i. vuttasabhavena
@3 ka. ime patha na dissanti  4 khu.pati. 31/3/6, sam.sala. 18/46/25
Dukkhassa parinnatthe, samudayassa pahanatthe, maggassa bhavanatthe, nirodhassa
sacchikiriyatthe avenikepi idha catusupi saccesu nataparinnasabbhavato
parinnatthena, catusaccadassanena pahanasabbhavato pahanatthena, catusaccabhavana-
sabbhavato bhavanatthena, catunnam saccanam sacchikiriyasabbhavato sacchikiriyatthenati
nidditthanti veditabbam. Navahakarehi tathatthenatiadisu pathamam vuttanayeneva
yojana katabba.
     [11] Dvadasahi akarehitiadisu tathatthadayo nanakathayam vuttattha.
Etesam niddesepi vuttanayeneva yojana veditabba.
     [12] Saccanam kati lakkhananitiadisu upari vattabbani cha lakkhanani
sankhatasankhatavasena dvidha bhinditva dve lakkhananiti aha. Tattha sankhatalakkhananca
asankhatalakkhanancati "tinimani bhikkhave sankhatassa sankhatalakkhanani uppado
pannayati, vayo pannayati, thitassa annathattam pannayati. Tinimani bhikkhave
asankhatassa asankhatalakkhanani na uppado pannayati, na vayo pannayati, na
thitassa annathattam pannayati"ti 1- evam vuttam sankhatassa sankhatamiti lakkhananca
asankhatassa asankhatamiti lakkhananca. Sankhatam pana na lakkhanam, lakkhanam na sankhatam. Na ca
sankhatam vina lakkhanam pannapetum sakka, napi lakkhanam vina sankhatam. Lakkhanena
pana sankhatam pakatam hoti.
     Puna tadeva lakkhanadvayam vittharato dassento cha lakkhananiti aha. Sankhatanam
saccananti dukkhasamudayamaggasaccanam. Tani hi paccayehi sangamma katatta sankhatani.
Uppadoti jati. Pannayatiti janiyati. Vayoti bhango. Thitanam annathattanti
thitippattanam annathabhavo jaRa. Tinnam sankhatasaccanam nipphannatta
@Footnote: 1 an.tika. 20/47,48/146
Uppadavayannathattam vuttam, tesamyeva pana uppadassa, jaraya bhangassa ca
anipphannatta uppadavayannathattam na vattabbam. Sankhatanissitatta uppadavayannathattam
na pannayatiti na vattabbam. Sankhatavikaratta pana sankhatanti vattabbam. "dukkhasamudayanam
uppadajarabhanga saccapariyapanna 1-, maggasaccassa uppadajarabhanga na
saccapariyapanna"ti vadanti. Tattha "sankhatanam uppadakkhane sankhatapi
uppadalakkhanampi kalasankhato tassa khanopi pannayati, uppade vitivatte sankhatapi
jaralakkhanampi kalasankhato tassa khanopi pannayati, bhangakkhane sankhatapi jarapi
bhangalakkhanampi kalasankhato tassa khanopi pannayati"ti khandhakavaggatthakathayam 2-
vuttam. Asankhatassa saccassati nirodhasaccassa. Tam hi paccayehi samagamma akatatta
sayaneva nipphannanti asankhatam. Thitassati niccatta thitassa, na thanappattatta.
Puna tadeva lakkhanadvayam vittharato dassento dvadasa lakkhananiti aha.
     Catunnam saccanam kati kusalatiadisu abyakatanti vipakabyakatam
kiriyabyakatam rupabyakatam nibbanabyakatanti catusu abyakatesu nibbanabyakatam.
Cattaripi hi kusalakusalalakkhanena na byakatatta abyakatani. Siya kusalanti
kamavacararupavacararupavacarakusalanam vasena kusalampi bhaveyya. Siya akusalanti
tanham thapetva sesakusalavasena. Siya abyakatanti kamavacararupavacara-
arupavacaravipakakiriyanam rupananca vasena. Siya tini saccanitiadisu sangahitaniti
ganitani. Vatthuvasenati akusalakusalabyakatadukkhasamudayanirodhamaggasankhatavatthuvasena. Yam
dukkhasaccam akusalanti thapetva tanham avasesam akusalam. Akusalatthena dve
saccani ekasaccena sangahitaniti imani dve dukkhasamudayasaccani akusalatthena
ekasaccena sangahitani, akusalasaccam nama hotiti attho. Ekasaccam dvihi
saccehi sangahitanti ekam akusalasaccam dvihi dukkhasamudayasaccehi sangahitam. Yam
dukkhasaccam
@Footnote: 1 Ma. dukkhasaccapariyapanna  2 sam.A. 2/293
Kusalanti tebhumakam kusalam. Imani dve dukkhamaggasaccani kusalatthena ekasaccena
sangahitani kusalasaccam nama hotiti. Ekam kusalasaccam dvihi dukkhamaggasaccehi
sangahitam. Yam dukkhasaccam abyakatanti tebhumakavipakakiriya rupanca. Imani dve
dukkhanirodhasaccani abyakatatthena ekasaccena sangahitani, ekam abyakatasaccam nama
hoti. Ekam abyakatasaccam dvihi dukkhanirodhasaccehi sangahitam. Tini saccani
ekasaccena sangahitaniti samudayamagganirodhasaccani ekena akusalakusalabyakatabhutena
dukkhasaccena sangahitani. Ekam saccam tihi saccehi sangahitanti ekam dukkhasaccam
visum akusalakusalaabyakatabhutehi samudayamagganirodhasaccehi sangahitam. Keci pana
"dukkhasamudayasaccani akusalatthena samudayasaccena sangahitani, dukkhamaggasaccani
kusalatthena maggasaccena sangahitani, na dassanatthena. Dukkhanirodhasaccani
abyakatatthena nirodhasaccena sangahitani, na asankhatatthena"ti vannayanti.
                        ----------------
                       2. Dutiyasuttantapalivannana
     [13] Puna annassa suttantassa atthavasena saccappativedham niddisitukamo
pubbe me bhikkhavetiadikam suttantam 1- aharitva dassesi. Tattha pubbe me
bhikkhave sambodha bhikkhave mama sambodhito sabbannutananato pubbe.
Anabhisambuddhassati sabbadhamme appatividdhassa. Bodhisattasseva satoti
bodhisattabhutasseva. Etadahositi bodhipallanke nisinnassa etam
parivitakkitam ahosi. Assadoti assadiyatiti assado. Adinavoti
doso. Nissarananti apagamanam. Sukhanti sukhayatiti sukham, yassuppajjati, tam
sukhitam karotiti attho. Somanassanti pitisomanassayogato sobhanam
mano assati sumano, sumanassa bhavo somanassam, sukhameva pitiyogato visesitam.
@Footnote: 1 sam.khandha. 16/26/23
Aniccanti addhuvam. Dukkhanti dukkhavatthutta sankharadukkhatta ca dukkham.
Viparinamadhammanti avasi hutva jarabhangavasena parivattanapakatikam. Etena anattabhavo
vutto hoti. Chandaragavinayoti chandasankhatassa ragassa samvaranam, na vannaragassa.
Chandaragappahananti tasseva chandaragassa pajahanam.
     Yavakivancatiadisu yava imesam pancannam upadanakkhandhanam .pe. Yathabhutam
nabbhannasim na adhikena nanena pativijjhim, tava anuttaram sammasambodhim anuttaram
sabbannubhavam abhisambuddho abhisametavi arahanti 1- nevaham paccannasim neva patinnam
akasinti sambandhato attho. Kivancati nipatamattam. Yatoti yasma, yada va.
Athati anantaram. Nananca pana me dassanam udapaditi dassanakiccakaranena
dassanasankhatam paccavekkhananananca me uppajji. Akuppati kopetum caletum
asakkuneyya. Vimuttiti arahattaphalavimutti. Etaya eva phalapaccavekkhanaya
magganibbanapaccavekkhanapi vuttava honti 2-. Ayamantima jatiti ayam pacchima
khandhappavatti. Natthidani punabbhavoti idani puna uppatti natthi. Etena
pahinakilesapaccavekkhana vutta. Arahato hi avasitthakilesapaccavekkhana na hoti.
                      3. Dutiyasuttantaniddesavannana
     [14] Saccappativedhananayojanakkame ca ayam rupassa assadoti
pahanappativedhoti pubbabhage "ayam tanhasampayutto rupassa assado"ti natva
maggakkhane samudayappahanasankhato samudayasaccappativedho. Samudayasaccanti
samudayasaccappativedhananam. Ariyasaccarammanananampi hi "ye keci kusala dhamma,
sabbe te catusu ariyasaccesu sangaham gacchanti"tiadisu 3- viya "saccan"ti vuccati.
Ayam rupassa adinavoti parinnapativedhoti pubbabhage "ayam rupassa adinavo"ti natva
@Footnote: 1 Ma. ahanti  2 i. hoti  3 Ma.mu. 12/300/161
Maggakkhane dukkhaparinnasankhato dukkhasaccappativedho. Dukkhasaccanti
dukkhasaccappativedhananam. Idam rupassa nissarananti sacchikiriyapativedhoti  pubbabhage
"idam rupassa nissaranan"ti natva maggakkhane nirodhasacchikiriyasankhato
nirodhasaccappativedho. Nirodhasaccanti nirodhasaccarammanam nirodhasaccappativedhananam.
Ya imesu tisu thanesuti imesu yathavuttesu tisu samudayadukkhanirodhesu pativedhavasena
pavatta ya ditthi yo sankappoti yojana. Bhavanapativedhoti ayam maggabhavanasankhato
maggasaccappativedho. Maggasaccanti maggasaccappativedhananam.
     [15] Puna aparena pariyayena saccani ca saccappativedhanca dassento
saccanti katihakarehi saccantiadimaha. Tattha yasma sabbepi sabbannubodhisatta
bodhipallanke nisinna jaramaranadikassa dukkhasaccassa jatiadikam samudayasaccam "kinnu
kho"ti esanti, tatha esanta ca jaramaranadikassa dukkhasaccassa jatiadikam
samudayasaccam "paccayo"ti vavatthapento parigganhanti, tasma sa ca esana so
ca pariggaho saccanam esanatta pariggahatta ca "saccan"ti katva esanatthena
pariggahatthenati vuttam. Ayanca vidhi paccekabuddhanampi paccayapariggahe labbhatiyeva,
savakanampana anussavavasena paccayapariggahe 1- labbhati. Pativedhatthenati pubbabhage
tatha esitanam pariggahitananca maggakkhane ekapativedhatthena.
     Kimnidanantiadisu nidanadini sabbani karanavevacanani. Karanam hi
yasma phalam nideti "handa nam ganhatha"ti appeti viya, tasma "nidanan"ti
vuccati. Yasma phalam tato samudeti, jayati pabhavati, tasma samudayo, jati, pabhavoti
vuccati. Ayampanettha attho:- kimnidanam etassati kimnidanam. Ko samudayo
etassati kimsamudayam. Ka jati etassati kimjatikam. Ko pabhavo etassati
@Footnote: 1 Si. paccayapariggaho
Kimpabhavam. Yasma pana tassa jati yathavuttena atthena nidananceva samudayo ca
jati ca pabhavo ca, tasma jatinidanantiadimaha. Jaramarananti dukkhasaccam.
Jaramaranasamudayanti tassa paccayam samudayasaccam. Jaramarananirodhanti nirodhasaccam.
Jaramarananirodhagaminim patipadanti maggasaccam. Iminava nayena sabbapadesu attho
veditabboti.
     [16] Nirodhappajananati arammanakaranena nirodhassa pajanana. Jati siya
dukkhasaccam, siya samudayasaccanti bhavapaccaya pannayanatthena dukkhasaccam,
jaramaranassa paccayatthena samudayasaccam. Esa nayo sesesupi. Avijja siya
dukkhasaccanti pana asavasamudaya avijjasamudayatthenati. 1-
                       Saccakathavannana nitathita.
                         ---------------



             The Pali Atthakatha in Roman Book 48 page 228-236. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=48&A=5160&modeTY=2              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=48&A=5160&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=31&i=544              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=31&A=7862              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=31&A=9019              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=31&A=9019              Contents of The Tipitaka Volume 31 http://84000.org/tipitaka/read/?index_31

first pageprevious pagedispage pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]