ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pagedispage pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 48 : PALI ROMAN Patisam.A.2 (saddhamma.2)

                         10. Sunnakathavannana
     [46] Idani lokuttarabalapariyosanaya balakathaya anantaram kathitaya
lokuttarasunnatapariyosanaya suttantapubbangamaya sunnatakathaya 1- apubbatthanu-
vannana. Suttante tava athati vacanopadane nipato. Etena ayasmati-
adivacanassa upadanam katam hoti. Khoti padapuranatthe nipato. Yena bhagava
tenupasankamiti bhummatthe karanavacanam. Tasma yattha bhagava, tattha upasankamiti evamettha
attho datthabbo. Yena va karanena bhagava devamanussehi upasankamitabbo, teneva
karanena upasankamiti evamettha attho datthabbo. Kena ca karanena bhagava
upasankamitabbo? nanappakaragunavisesadhigamadhippayena, saduphalupabhogadhippayena
dijaganehi niccaphalitamaharukkho viya, tena karanena upasankamiti evamettha attho
datthabbo. Upasankamiti ca gatoti vuttam hoti. Upasankamitvati upasankamana-
pariyosanadipanam. Atha va evanca gato tato asannataram thanam bhagavato samipasankhatam
gantvatipi vuttam hoti.
     Abhivadetvati pancapatitthitena vanditva. Idani yenatthena loke agga-
puggalassa upatthanam agato, tam pucchitukamo dasanakhasamodhanasamujjalam anjalim sirasi
patitthapetva ekamantam nisidi. Ekamantanti ca bhavanapumsakaniddeso "visamam
candimasuriya pariharanti"ti 2- adisu viya. Tasma yatha nisinno ekamantam nisinno
hoti, tatha nisiditi evamettha attho datthabbo. Bhummatthe va etam upayogavacanam.
Nisiditi nisajjam kappesi. Pandita hi devamanussa garutthaniyam upasankamitva
asanakusalataya ekamantam nisidanti, ayanca thero tesam annataro, tasma
ekamantam nisidi.
@Footnote: 1 i. sunnakathaya  2 an.catukka. 21/70/85
     Katham nisinno pana ekamantam nisinno hotiti? cha nisajjadose vajjetva.
Seyyathidam? atiduram accasannam uparivatam unnatappadesam atisammukham atipacchati.
Atidure nisinno hi sace kathetukamo hoti, uccasaddena kathetabbam hoti. Accasanne
nisinno sanghattanam karoti. Uparivate nisinno sariragandhena badhati. Unnatappadese
nisinno agaravam pakaseti. Atisammukha nisinno sace datthukamo hoti, cakkhuna
cakkhum ahacca datthabbam hoti. Atipaccha nisinno sace datthukamo hoti, givam
pasaretva datthabbam hoti. Tasma ayampi ete cha nisajjadose vajjetva nisidi.
Tena vuttam "ekamantam nisidi"ti. Etadavocati etam avoca.
     Sunno loko sunno lokoti bhante vuccatiti imasmim sasane
patipannehi tehi tehi bhikkhuhi "sunno loko sunno loko"ti kathiyatiti attho.
Tahim tahim tadisanam vacananam bahukatta tesam sabbesam sanganhanattham ameditavacanam
katam. Evam hi vutte sabbani tani vacanani sangahitani honti. Kittavatati
kittakena parimanena. Nuiti samsayatthe nipato. Sunnam attena va attaniyena
vati "karako vedako sayamvasi"ti evam lokaparikappitena 1- attana ca attabhavatoyeva
attano santakena parikkharena ca sunnam. Sabbam cakkhadi lokiyam dhammajatam, tamyeva
lujjanapalujjanatthena loko nama. Yasma ca atta ca ettha natthi, attaniyanca
ettha natthi, tasma sunno lokoti vuccatiti attho. Lokuttaropi ca dhammo
attattaniyehi sunno eva. Pucchanurupena pana lokiyova dhammo vutto. Sunnoti
ca dhammo natthiti vuttam na hoti, tasmim dhamme attattaniyasarassa natthibhavo
vutto hoti. Loke ca "sunnam gharam, sunno ghato"ti vutte gharassa ghatassa
ca natthibhavo vutto na hoti, tasmim ghare ghate ca annassa natthibhavo vutto
hoti. Bhagavata ca "iti yam hi kho tattha na hoti, tena tam sunnam samanupassati.
@Footnote: 1 i. loke parikappitena
Yam pana tattha avasittham hoti. Tam santam idamatthiti pajanati"ti ayameva attho
vutto. Tatha nayaganthe ca saddaganthe ca ayameva attho iti imasmim suttante
anattalakkhanameva kathitam.
     [47] Suttantaniddese sunnasunnantiadini pancavisati matikapadani
sunnasambandhena uddisitva tesam niddeso kato. Tattha matikaya tava sunnasankhatam
sunnam, na annena upapadena visesitanti sunnasunnam. 1-  Asukanti anidditthatta
cettha sunnattameva va apekkhitva napumsakavacanam katam. Evam sesesupi. Sankharoyeva 2-
sesasankharehi sunnoti sankharasunnam. Jarabhangavasena virupo parinamo viparinamo,
tena viparinamena sunnam viparinamasunnam. Agganca tam attattaniyehi, sabba-
sankharehi va sunnancati aggasunnam. Lakkhanameva sesalakkhanehi sunnanti
lakkhanasunnam. Nekkhammadina vikkhambhanena sunnam vikkhambhanasunnam. Tadanga-
sunnadisupi catusu eseva nayo. Ajjhattanca tam attattaniyadihi sunnancati
ajjhattasunnam. Bahiddha ca tam attattaniyadihi sunnancati bahiddhasunnam.
Tadubhayam attattaniyadihi sunnanti dubhatosunnam. Samano bhago etassati sabhagam,
sabhaganca tam attattaniyadihi sunnancati sabhagasunnam, sadisasunnanti attho.
Vigatam sabhagam visabhagam, visabhaganca tam attattaniyadihi sunnancati
visabhagasunnam, visadisasunnanti attho. Kesuci potthakesu sabhagasunnam visabhagasunnam
nissaranasunnanantaram likhitam. Nekkhammadiesana kamacchandadina sunnati
esanasunnam. Pariggahasunnadisu tisupi eseva nayo. Ekarammane patitthitatta
nanarammanavikkhepabhavato ekattanca tam nanattena sunnancati ekattasunnam.
Tabbiparitena nanattanca tam ekattena sunnancati nanattasunnam.
Nekkhammadikhanti kamacchandadina sunnati khantisunnam adhitathanasunne
@Footnote: 1 Si. sunnam sunnam  2 Si. sankharayeva
Pariyogahanasunne ca eseva nayo. Pariyogahanasunnantipi patho. Sampajanassati
sampajannena samannagatassa parinibbayantassa arahato. Pavattapariyadananti
anupadaparinibbanam. Sabbasunnatananti sabbasunnanam. Paramatthasunnanti
sabbasankharabhavato uttamatthabhutam sunnam.
     [48] Matikaniddese niccena vati bhangam atikkamitva vattamanassa
kassaci niccassa abhavato niccena ca sunnam. Dhuvena vati vijjamanakalepi
paccayayattavuttitaya thirassa kassaci abhavato dhuvena ca sunnam. Sassatena
vati abbocchinnassa sabbakale vijjamanassa kassaci abhavato sassatena ca
sunnam. Aviparinamadhammena vati jarabhangavasena 1- aviparinamapakatikassa kassaci
abhavato aviparinamadhammena ca sunnam. Suttantena attasunnataya eva vuttayapi
niccasunnatanca sukhasunnatanca dassetum idha niccena vatiadinipi vuttani.
Aniccasseva hi pilayogena dukkhatta niccasunnataya vuttaya sukhasunnatapi vuttava
hoti. Rupadayo panettha cha visaya, cakkhuvinnanadini cha vinnanani,
cakkhusamphassadayo cha phassa, cakkhusamphassaja vedanadayo cha vedana ca
sankhittati veditabbam.
     Punnabhisankharotiadisu punati attano karakam, pureti cassa ajjhasayam,
pujjanca bhavam nibbattetiti punnam, abhisankharoti vipakam katattarupancati 2-
abhisankharo, punnam abhisankharo punnabhisankharo. Punnapatipakkhato apunnam
abhisankharo apunnabhisankharo. Na injam anenjam, anenjam bhavam abhisankharotiti
anenjabhisankharo. Punnabhisankharo danasilabhavanavasena pavatta attha
kamavacarakusalacetana, bhavanavaseneva ca pavatta panca rupavacarakusalacetanati terasa
@Footnote: 1 Si. bhangavasena  2 i. vipakakatattarupancati
Cetana honti, apunnabhisankharo panatipatadivasena pavatta dvadasa akusalacetana,
anenjabhisankharo bhavanavaseneva pavatta catasso arupavacaracetanati
tayopi sankhara ekunattimsa cetana honti. Kayasankharotiadisu kayato va pavatto,
kayassa va sankharoti kayasankharo. Vacisankharacittasankharesupi eseva nayo. Ayam
tiko kammayuhanakkhane punnabhisankharadinam dvarato pavattidassanattham vutto.
Kayavinnattim samutthapetva hi kayadvarato pavatta attha kamavacarakusalacetana,
dvadasa akusalacetana, abhinnacetana cati ekavisati cetana kayasankharo nama,
ta eva ca vacivinnattim samutthapetva vacidvarato pavatta vacisankharo nama,
manodvare pavatta pana sabbapi ekunattimsa cetana cittasankharo nama. Atita
sankharatiadisu sabbepi sankhatadhamma sakakkhanam patva niruddha atita
sankhara, sakakkhanam appatta anagata sankhara, sakakkhanam patta paccuppanna
sankharati.
     Viparinamasunane paccuppannam dassetva tassa tassa viparinamo sukhena
vattum sakkati pathamam paccuppannadhamma dassita. Tattha jatam rupanti paccuppannam
rupam. Sabhavena sunnanti ettha sayam bhavo sabhavo, sayameva uppadoti attho.
Sato 1- va bhavo sabhavo, attatoyeva uppaditoti attho. Paccayayattavuttitta
paccayam vina sayameva bhavo, attato eva va bhavo etasmim natthiti sabhavena
sunnam, sayameva bhavena, attato eva va bhavena sunnanti vuttam hoti. Atha
va sakassa bhavo sabhavo. Pathavidhatuadisu hi anekesu ruparupadhammesu ekeko
dhammo param upadaya sako nama. Bhavoti ca dhammapariyayavacanametam. Ekassa ca
dhammassa anno bhavasankhato dhammo natthi, tasma sakassa annena bhavena
sunnam, sako annena bhavena sunnoti attho. Tena ekassa dhammassa ekasabhavata
@Footnote: 1 Si. sako
Vutta hoti. Atha va sabhavena sunnanti sunnasabhaveneva sunnam. Kim vuttam
hoti? sunnasunnataya eva sunnam, na annahi pariyayasunnatahi sunnanti
vuttam hoti.
     Sace pana keci vadeyyum "sako bhavo sabhavo, tena sabhavena sunnan"ti.
Kim vuttam hoti? bhavoti dhammo, so param upadaya sapadena visesito sabhavo
Nama hoti. Dhammassa kassaci avijjamanatta "jatam rupam sabhavena sunnan"ti
rupassa avijjamanata vutta hotiti. Evam sati "jatam rupan"tivacanena virujjhati.
Na hi uppadarahitam jatam nama hoti. Nibbanam hi uppadarahitam, tam jatam
nama na hoti, jatijaramaranani ca uppadarahitani jatani nama na honti.
Tenevettha "jata jati sabhavena sunna, jatam jaramaranam sabhavena sunnan"ti
evam anuddharitva bhavameva avasanam katva niddittham. Yadi uppadarahitassapi
"jatan"ti vacanam yujjeyya, "jata jati, jatam jaramaranan"ti vattabbam bhaveyya.
Yasma uppadarahitesu jatijaramaranesu "jatan"ti vacanam na vuttam, tasma "sabhavena
sunnam avijjamanan"ti vacanam avijjamanassa uppadarahitatta "jatan"ti vacanena
virujjhati. Avijjamanassa ca "sunnan"ti vacanam hettha vuttena lokavacanena ca
bhagavato vacanena ca nayasaddaganthavacanena ca virujjhati, anekahi ca yuttihi virujjhati,
tasma tam vacanam kacavaramiva chadditabbam. "yam bhikkhave atthisammatam loke panditanam,
ahampi tam atthiti vadami. Yam bhikkhave natthisammatam loke panditanam, ahampi
tam natthiti vadami. Kinca bhikkhave atthisammatam loke panditanam, yamaham atthiti
vadami. Rupam bhikkhave aniccam dukkham viparinamadhammam atthisammatam loke panditanam,
ahampi tam atthiti vadami"ti 1- adihi anekehi buddhavacanappamanehi anekahi ca
yuttihi dhamma sakakkhane vijjamana evati nitthamettha gantabbam.
@Footnote: 1 sam.kha. 17/94/110
     Vigatam rupanti uppajjitva bhangam patva niruddham atitam rupam. Viparinatanceva
sunnancati jarabhangavasena virupam viparinamam pattanca vattamanasseva
viparinamasabbhavato atitassa viparinamabhavato tena viparinamena sunnancati attho.
Jata vedanatiadisupi eseva nayo. Jatijaramaranam pana anipphannatta sakabhavena
anupalabbhaniyato 1- idha na yujjati, tasma "jata jati, jatam jaramaranan"tiadike
dve naye pahaya bhavadikameva nayam pariyosanam katva thapitam.
     Agganti agge bhavam. Setthanti ativiya pasamsaniyam. Visitthanti 2- atisayabhutam.
Visetthantipi patho, tidhapi pasattham nibbanam sammapatipadaya patipajjitabbato padam
nama. Yadidanti yam idam. Idani vattabbam nibbanam 3- nidasseti. Yasma
nibbanamagamma sabbasankharanam samatho hoti, khandhupadhikilesupadhiabhisankharupadhi-
kamagunupadhisankhatanam upadhinam patinissaggo hoti, tanhanam khayo virago nirodho ca
hoti, tasma sabbasankharasamatho sabbupadhipatinissaggo tanhakkhayo virago nirodhoti
vuccati. Nibbananti sabhavalakkhanena nigamitam.
     Lakkhanesu hi "tinimani bhikkhave balassa balalakkhanani balanimittani
balapadanani. Katamani tini, idha bhikkhave balo duccintitacinti ca hoti
dubbhasitabhasi ca dukkatakammakari ca. Imani kho bhikkhave tini balassa
balalakkhanani balanimittani balapadanani"ti vuttam. Panditehi balassa baloti
sallakkhanato tividham balalakkhanam. "tinimani bhikkhave panditassa panditalakkhanani
panditanimittani panditapadanani. Katamani tini, idha bhikkhave pandito
sucintitacinti ca hoti subhasitabhasi ca sukatakammakari ca. Imani kho bhikkhave tini
panditassa panditalakkhanani panditanimittani panditapadanani"ti 4- vuttam.
Panditehi panditassa panditoti sallakkhanato tividham panditalakkhanam.
@Footnote: 1 Si. alabbhaniyato  2 Po. visiddhanti
@3 i. vattabbanibbanam  4 an.tika. 20/3/97, Ma.u. 14/246/214
     "tinimani bhikkhave sankhatassa sankhatalakkhanani. Katamani tini, uppado
pannayati, vayo pannayati, thitassa annathattam pannayati. Imani kho bhikkhave
tini sankhatassa sankhatalakkhanani"ti 1- vuttam. Uppado eva sankhatamiti lakkhananti
sankhatalakkhanam. Evamitaradvayepi attho veditabbo. Imina uppadakkhane sesadvinnam,
2- thitikkhane sesadvinnam, bhangakkhane ca sesadvinnam, abhavo dassito. Yam
panettha peyyalamukhena jatiya ca jaramaranassa ca uppadadilakkhanam vuttam, tam
viparinamasunnataya jatijaramaranani hitva bhavapariyosanasseva nayassa vacanena ca
uppadadinam uppadadiavacanasamayena ca virujjhati. Lakkhanasote patitatta pana
sotapatitam 3- katva likhitanti veditabbam. Yatha ca abhidhamme 4- ahetukavipakamanodhatu-
manovinnanadhatunam sangahavare labbhamanampi jhanangam pancavinnanasote patitva
gatanti na uddhatanti vuttam, evamidhapi sotapatitata veditabba. Atha va
jatijaramaranavantanam sankharanam uppadadayo "jatijaramaranam aniccato"tiadisu 5-
viya tesam viya katva vuttanti veditabbam.
     Nekkhammena kamacchando vikkhambhito ceva sunno cati kamacchando
nekkhammena vikkhambhito ceva nekkhammassa tattha abhavato teneva vikkhambhanasankhatena
nekkhammena sunno ca. Evam sesesupi yojana katabba. Tadangappahanasamucchedap-
pahanesupi cettha tadangavasena ca samucchedavasena ca pahinam durikatameva hotiti
imina durikaranatthena vikkhambhanam vuttam.
     Nekkhammena kamacchando tadangasunnoti nekkhammena pahino kamacchando
tena nekkhammasankhatena angena sunno. Atha va yo koci kamacchando nekkhammassa
tattha 6- abhavato nekkhammena tena angena sunno. Evam sesesupi yojana natabba.
7- Tassa tassa angassa tattha tattha abhavamatteneva cettha upacarappanajhanavasena
@Footnote: 1 an.tika. 20/47/146  2 Si.i. sesam dvinnam  3 i. sotapatitam
@4 abhi.san. 34/564/159  5 khu.pati. 31/73/88  6 i. tattha tattha  7 cha.Ma. katabba
Ca vipassanavasena ca tadangasunnata niddittha. Pahanadipakassa vacanassa abhavena
pana vivattananupassanamyeva pariyosanam katva vipassana niddittha, cattaro magga
na niddittha. Nekkhammena kamacchando samucchinno ceva sunno catiadisu
vikkhambhane vuttanayeneva attho veditabbo. Tadangavikkhambhanavasena pahinanipi cettha
samudacarabhavato samucchinnani nama hontiti imina pariyayena samucchedo vutto,
tamtamsamucchedakiccasadhanavasena va maggasampayuttanekkhammadivasena vuttantipi
veditabbam. Patippassaddhinissaranasunnesu ca idha vuttanayeneva attho veditabbo.
Tadangavikkhambhanasamucchedapahanesu panettha patippassaddhimattattam nissatamattanca 1-
gahetva vuttam. Pancasupi etesu sunnesu nekkhammadiniyeva vikkhambhanatadanga-
samucchedapatippassaddhinissarananamena vuttani. Ajjhattanti ajjhattabhutam. Bahiddhati
bahiddhabhutam. Dubhatosunnanti ubhayasunnam. Paccattadisupi hi toitivacanam hotiyeva.
     Cha ajjhattikayatanadini chaajjhattikayatanadinam bhavena sabhagani. Parehi
visabhagani. Vinnanakayatiadisu cettha kayavacanena vinnanadiniyeva vuttani.
Nekkhammesanadisu nekkhammadiniyeva tadatthikehi vinnuhi esiyantiti esana.
Atha va pubbabhage nekkhammadinam esanapi kamacchandadihi sunna,
kimpana nekkhammadinitipi vuttam hoti. Pariggahadisu nekkhammadiniyeve pubbabhage
esitani aparabhage pariggayhantiti pariggahoti, pariggahitani pattivasena
patilabbhantiti patilabhoti, patiladdhani nanavasena pativijjhiyantiti 2- pativedhoti ca
vuttani. Ekattasunnanca nanattasunnanca sakimyeva pucchitva ekattasunnam
vissajjetva nanattasunnam avissajjetvava sakim nigamanam katam. Kasma na
vissajjitanti ce? vuttapariyayenevettha yojana jhayatiti na vissajjitanti
veditabbam. Ayam panettha yojana:- nekkhammam ekattam, kamacchando nanattam,
kamacchando nanattam nekkhammekattena sunnanti. Evam sesesupi yojana veditabba.
@Footnote: 1 Si.i. patippassaddhimattatta nissatattamattanca  2 Si. pativijjhissantiti
     Khantiadisu nekkhammadiniyeva khamanato ruccanato khantiti, rocitaniyeva
pavisitva titthanato adhitthananti, pavisitva thitanam yatharucimeva sevanato
pariyogahananti ca vuttani. Idha sampajanotiadiko paramatthasunnaniddeso
parinibbananananiddese vannitoyeva.
     Imesu ca sabbesu sunnesu sankharasunnam viparinamasunnam lakkhanasunnanca
yathavuttanam dhammanam annamannaasammissatadassanattham. Yattha pana akusalapakkhikanam
kusalapakkhikena sunnata vutta, tena akusale adinavadassanattham. Yattha pana
kusalapakkhikanam akusalapakkhikena sunnata vutta, tena kusale anisamsadassanattham. Yattha
attattaniyadihi sunnata vutta, tam sabbasankharesu nibbidajananattham. Aggasunnam
paramatthasunnanca nibbane ussahajananattham vuttanti veditabbam.
     Tesu aggasunnanca paramatthasunnancati dve sunnani atthato ekameva
nibbanam aggaparamatthavasena saupadisesaanupadisesavasena ca dvidha katva vuttam.
Tani dve attattaniyasunnato 1- sankharasunnato ca sabhagani. "sunnasunnam 2-
ajjhattasunnam bahiddhasunnam dubhatosunnam sabhagasunnam visabhagasunnan"ti imani
cha sunnani sunnasunnameva hoti. Ajjhattadibhedato pana chadha vuttani. Tani
cha ca attattaniyadisunnato sabhagani. Sankharaviparinamalakkhanasunnani, vikkhambhanatadanga-
samucchedapatippassaddhinissaranasunnani, esanapariggahapatilabhapativedhasunnani,
ekattananattasunnani, khantiadhitthanapariyogahanasunnani cati sattarasasunnani
attani avijjamanehi tehi tehi dhammehi sunnatta avijjamananam vasena visum
visum vuttani. Sankharaviparinamalakkhanasunnani pana itarena itarena asammissavasena
sabhagani, vikkhambhanadini panca kusalapakkhena sunnatta sabhagani, esanadini
@Footnote: 1 Si. attaniye sunnasunnato  2 Si. sunnam sunnam
Cattari, khantiadini ca tini akusalapakkhena sunnatta sabhagani,
ekattananattasunnani annamannapatipakkhavasena sabhagani.
               Sabbe dhamme samasena  tidha dvedha tathekadha
               sunnati sunnatthavidu     vannayantidha sasane.
     Katham? sabbe dhamma 1- tava lokiya dhamma dhuvasubhasukhaattavirahitatta dhuvasubha-
sukhaattasunna. Maggaphaladhamma dhuvasukhattavirahitatta dhuvasukhattasunna. Aniccattayeva
sukhena sunna. Anasavatta na subhena sunna. Nibbanadhammo attasseva abhavato
attasunno. Lokiyalokuttara pana sabbepi sankhata dhamma sattassa kassaci abhavato
sattasunna. Asankhato nibbanadhammo tesam sankharanampi abhavato sankharasunno.
Sankhatasankhata pana sabbepi dhamma attasankhatassa puggalassa abhavato attasunnati.
                 Saddhammappakasiniya patisambhidamaggatthakathaya
                       sunnakathavannana nitthita.
                            Yuganaddhavaggo
                 nitthita ca majjhimavaggassa apubbatthanuvannana
                        -----------------
@Footnote: 1 cha.Ma. "dhamma"ti patho na dissati



             The Pali Atthakatha in Roman Book 48 page 277-287. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=48&A=6246&modeTY=2              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=48&A=6246&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=31&i=633              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=31&A=9514              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=31&A=11059              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=31&A=11059              Contents of The Tipitaka Volume 31 http://84000.org/tipitaka/read/?index_31

first pageprevious pagedispage pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]