ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pagedispage pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 49 : PALI ROMAN Apa.A.1 (visuddha.1)

                      4 Anuruddhattherapadanavannana
      sumedham bhagavantahantiadikam ayasmato anuruddhattherassa apadanam. Ayampi
purimabuddhesu katadhikaro tattha tattha bhave vivattupanissayani punnani
upacinanto padumuttarassa bhagavato kale vibhavasampanne kutumbikakule nibbatti.
Vayappatto ekadivasam viharam gantva satthu santike dhammam sunanto satthara
ekam bhikkhum dibbacakkhukanam aggatthane thapentam disva sayampi tam thanam
patthetva satasahassabhikkhuparivarassa bhagavato sattaham mahadanam pavattetva
Sattame divase bhagavato bhikkhusamghassa ca uttamani vatthani datva panidhanam
akasi. Satthapissa anantarayena samijjhanabhavam disva "anagate gotamassa
sammasambuddhassa sasane dibbacakkhukanam aggo bhavissati"ti byakasi. Sopi
tattha punnani karonto satthari parinibbute sattayojanike kanakathupe bahukamsapatiyo
diparukkhehi dipakapallikahi ca "dibbacakkhunanassa upanissayo 1- hotu"ti ularam
dipapujam akasi. Evam yavajivam punnani katva devamanussesu samsaranto
kassapassa bhagavato kale baranasiyam kutumbikagehe nibbattitva vinnutam
patto satthari parinibbute nitthite yojanike kanakathupe bahukamsapatiyo
sappimandassa puretva majjhe ca ekekam gulapindam thapetva mukhavattiya
mukhavattim phusapento cetiyam parikkhipapesi. Attana gahitakamsapatim sappimandassa
puretva sahassavattiyo jalapetva sise thapetva sabbarattim cetiyam
anupariyayi.
      Evam tasmimpi attabhave yavajivam kusalam katva devaloke nibbattitva
tattha yavatayukam thatva tato cuto anuppanne buddhe baranasiyamyeva duggatakule
nibbatti, "annabharo"tissa namam ahosi. So sumanasetthissa nama gehe kammam
karonto jivati. Ekadivasam so uparittham nama paccekabuddham nirodhasamapattito
vutthaya gandhamadanapabbatato akasenagantva baranasinagaradvare otaritva
civaram parupitva nagare pindaya carantam disva pasannamanaso pattam gahetva
attano atthaya thapitam bhagabhattam 2- patte pakkhipitva paccekabuddhassa datukamo
arabhi. Bhariyapissa attano bhagabhattanca tattheva pakkhipi. So tam netva
paccekabuddhassa hatthe thapesi. Paccekabuddho tam gahetva anumodanam katva
pakkami. Tam divasam sumanasetthissa chatte adhivattha devata "aho danam
paramadanam, uparitthe suppatitthitan"ti mahasaddena anumodi. Tam sutva
sumanasetthi "evam devataya anumoditam idameva uttamadanan"ti cintetva tattha
pattim yaci. Annabharo pana tassa pattim adasi. Tena pasannacitto
@Footnote: 1 Si. paccayo.  2 Si., Ma., i. bhattavaddhitam.
Sumanasetthi tassa sahassam datva "ito patthaya tuyham sahassena kammakaranakiccam
natthi, patirupam geham katva niccam vasahi"ti aha.
      Yasma nirodhasamapattito vutthitassa paccekabuddhassa dinnapindapato
tam divasameva ularavipako hoti, tasma sumanasetthi ranno santikam gacchanto
tam gahetva agamasi. Raja pana tam adaravasena olokesi. Setthi "maharaja
ayam oloketabbayuttoyeva"ti vatva tada tena katakammam attanapissa
sahassadinnabhavanca kathesi. Tam sutva raja tassa tussitva sahassam datva
"asukasmim thane geham katva vasahi"ti gehatthanamassa anapesi. Tassa tam
thanam sodhapentassa mahanta mahanta nidhikumbhiyo utthahimsu. So ta disva
ranno arocesi. Raja sabbam dhanam uddharapetva rasikatam disva "ettakam
dhanam imasmim nagare kassa gehe atthi"ti pucchi. Na kassaci devati. "tena
hi ayam annabharo imasmim nagare mahadhanasetthi nama hotu"ti tam divasameva
tassa setthichattam ussapesi.
      So setthi hutva yavajivam kalyanakammam katva devaloke nibbatto,
digharattam devamanussesu samsaritva amhakam bhagavato uppajjanakakale
kapilavatthunagare sukkodanasakkassa 1- gehe patisandhim ganhi. Tassa jatassa
anuruddhoti namam akamsu. So mahanamasakkassa kanitthabhata bhagavato culapitu
putto paramasukhumalo mahapunno ahosi. Suvannapatiyamyeva cassa bhattam
uppajji. Athassa mata ekadivasam "mama putto natthi"ti padam 2- na janati,
tam janapessami"ti cintetva ekam suvannapatim tucchakamyeva annaya
suvannapatiya pidahitva tassa pesesi, antaramagge devata tam dibbapuvehi
puresum. Evam mahapunno tinnam utunam anucchavikesu tisu pasadesu
alankatanatakitthihi parivuto devo viya mahasampattim anubhavi.
@Footnote: 1 mahanamasikkhapadatika oloketabba.  2 Ma. saddam.
       Amhakampi bodhisatto tasmim samaye tusitapura cavitva
suddhodanamaharajassa aggamahesiya kucchimhi nibbattitva anukkamena
vuddhippatto ekunatimsa vassani agaramajjhe vasitva mahabhinikkhamanam
nikkhamitva anukkamena patividdhasabbannutannano bodhimande sattasattaham
vitinametva isipatane migadaye dhammacakkam pavattetva lokanuggaham karonto
rajagaham gantva veluvane vihasi. Tada suddhodanamaharaja "putto kira me
rajagaham anuppatto, gacchatha bhane mama puttam anethati sahassasahassaparivare
dasa amacce pesesi. Te sabbe ehibhikkhupabbajjaya pabbajimsu. Tesu
udayittherena carikagamanam ayacito bhagava visatisahassakhinasavaparivuto
rajagahato nikkhamitva kapilavatthupuram gantva natisamagame anekani patihariyani
dassetva patihariyavicittam dhammadesanam kathetva mahajanam amatapanam payetva
dutiyadivase pattacivaramadaya nagaradvare thatva "kim nu kho kulanagaram agatanam
sabbabuddhanam acinnan"ti avajjamano "sapadanam pindaya caranam
acinnan"ti natva sapadanam pindaya carati. Raja "putto te pindaya
carati"ti sutva turitaturito agantva antaravithiyam dhammam sutva attano
nivesanam pavesetva mahantam sakkarasammanam akasi. Bhagava tattha kattabbam
natisangaham katva rahulakumaram pabbajetva nacirasseva kapilavatthunagarato
mallaratthe carikam caramano anupiyambavanam papuni.
      Tasmim samaye suddhodanamaharaja sakiyaganam sannipatetva aha "sace
mama putto agaram ajjhavasissa, raja abhavissa cakkavatti sattaratanasampanno
khattiyaganaparivaro, nattapi me rahulakumaro khattiyaganena saddhim tam
parivaretva acarissa, 1- tumhepi etamattham janatha. Idani pana mama putto
buddho jato, khattiyavassa parivara hontu, tumhe ekekakulato ekekam
@Footnote: 1 Si. agamissa, i. acarissa.
Darakam detha"ti. Evam vutte ekappahareneva dveasitisahassakhattiyakumara
pabbajimsu.
      Tasmim samaye mahanamo sakko kutumbasamiko, so attano kanittham
anuruddham sakkam upasankamitva etadavoca "etarahi tata anuruddha abhinnata
abhinnata sakyakumara bhagavantam pabbajitam anupabbajanti, amhakanca kula
natthi koci agarasma anagariyam pabbajito, tena hi tvam va pabbajahi,
aham va pabbajissami"ti. Tam sutva anuruddho gharavase rucim akatva
attasattamo agarasma anagariyam pabbajito. Tassa pabbajjanukkamo
samghabhedakakkhandhake 1- agatoyeva. Evam anupiyam gantva pabbajitesu pana
tesu tasmimyeva antovasse bhaddiyatthero arahattam papuni, anuruddhatthero
dibbacakkhum nibbattesi, devadatto attha samapattiyo nibbattesi,
anandatthero sotapattiphale patitthasi, bhagutthero ca kimbilatthero 2- ca paccha
arahattam papunimsu. Tesam sabbesampi theranam attano attano agatatthanesu
pubbapatthanabhiniharo avi bhavissati. Ayam anuruddhatthero dhammasenapatissa
santike kammatthanam gahetva cetiyaratthe pacinavamsadayam gantva samanadhammam
karonto satta mahapurisavitakke vitakkesi, atthame kilamati. Sattha "anuruddho
atthame mahapurisavitakke kilamati"ti natva "tassa sankappam puressami"ti
tattha gantva pannattavarabuddhasane nisinno atthamam mahapurisavitakkam puretva
catupaccayasantosabhavanaramapatimanditam mahaariyavamsapatipadam 3- kathetva akase
uppatitva bhesakalavanameva gato.
     Thero tathagate gatamatteyeva tevijjo mahakhinasavo hutva "sattha
mayham manam janitva agantva atthamam mahapurisavitakkam puretva adasi, so
ca me manoratho matthakam patto"ti buddhanam dhammadesanam attano ca pativedhadhammam
arabbha ima udanagatha abhasi:-
@Footnote: 1 vi. cula. 7/330 adi/112.  2 cha.Ma. kimilatthero.  3 an. atthaka. 23/30/187-8.
            "mama sankappamannaya       sattha loke anuttaro
            manomayena kayena        iddhiya upasankami.
            Yada 1- me ahu sankappo  tato uttari desayi
            nippapancarato buddho       nippapancamadesayi.
            Tassaham dhammamannaya       vihasim sasane rato
            tisso vijja anuppatta    katam buddhassa sasanan"ti. 2-
      Atha nam aparabhage sattha jetavane mahavihare viharanto "dibbacakkhukanam
bhikkhunam anuruddho aggo"ti 3- aggatthane thapesi.
     [421] Evam so bhagavato santika dibbacakkhukanam aggatthanam labhitva
attano pubbakammam saritva somanassavasena pubbacaritapadanam pakasento
sumedham bhagavantahantiadimaha. Tattha sundara upatthapanapanna maggaphalapanna
vipassanapanna catupatisambhidadisankhata medha yassa bhagavato so sumedho, tam
sumedham bhagyasampannatta bhagavantam lokassa jettham settham padhanabhutam
samsarato 4- pathamam niggatam naranam asabham purecarikam vupakattham vivekabhutam
ganasanganikaramato apagatam viharantam aham addasanti sambandho.
      [422] Sabbadhammanam sayameva buddhatta sambuddham, upagantvana
samipam gantvati attho. Anjalim paggahetvanati dasanguliputam muddhani
katvati attho. Sesam uttanatthameva.
     [430] Diva rattinca passamiti tada devaloke ca manussaloke ca
uppannakale mamsacakkhuna samantato yojanam passamiti attho.
      [431] Sahassalokam nanenati pannacakkhuna sahassacakkavalam
passamiti attho. Satthu sasaneti idani gotamassa bhagavato sasane.
Dipadanassa dipapujaya idam phalam, imina phalena dibbacakkhum anuppatto
patiladdho uppadesinti attho.
                   Anuruddhattherapadanavannana nitthita.
@Footnote: 1 Si., i. yatha.  2 an. atthaka. 23/30/193.  3 an. ekaka. 20/192/23.  4 i., Ma.
@sankharato.



             The Pali Atthakatha in Roman Book 49 page 322-327. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=49&A=8064&modeTY=2              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=49&A=8064&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=32&i=6              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=32&A=757              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=32&A=1053              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=32&A=1053              Contents of The Tipitaka Volume 32 http://84000.org/tipitaka/read/?index_32

first pageprevious pagedispage pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]