ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pageno pageNumbernext book chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 49 : PALI ROMAN Apa.A.1 (visuddha.1)

                     10. Anandattherapadanavannana
     aramadvara nikkhammatiadikam ayasmato anandattherassa apadanam.
Ayampi purimabuddhesu katadhikaro tattha tattha bhave vivattupanissayani punnani
upacinanto padumuttarassa bhagavato kale hamsavatinagare satthu vematikabhata
hutva nibbatti. Sumanotissa namam ahosi. Pita panassa nandaraja nama.
So attano puttassa sumanakumarassa vayappattassa hamsavatinagarato visayojanasate
thane bhoganagaram adasi. So kadaci kadaci agantva sattharanca pitarance
passati. Tada raja sattharanca satasahassaparimanam bhikkhusamghanca sayameva
sakkaccam upatthahi, annesam upatthatum na deti.
@Footnote: 1 Si. patissaraka.  2 paccapadi (thera. A. 1/171).

--------------------------------------------------------------------------------------------- page371.

Tena samayena paccanto kupito ahosi. Kumaro tassa kupitabhavam ranno anarocetva 1- sayameva tam vupasamesi. Tam sutva raja tutthamanaso "varam te tata dammi, ganhahi"ti aha. Kumaro "sattharam bhikkhusamghanca temasam upatthahanto jivitam avanjham 2- katum icchami"ti aha. Etam na sakka, annam vadehiti. Deva khattiyanam dve katha nama natthi, etam mama 3- dehi, na mayham annenattho, sace sattha anujanati, dinnamevati. So `satthu cittam janissami"ti viharam gato. Tena ca samayena bhagava gandhakutim pavittho hoti. So bhikkhu upasankamitva "aham bhante bhagavantam dassanaya agato, dassetha man"ti. Bhikkhu "sumano nama thero satthu upatthako, tassa santikam gacchahi"ti ahamsu. So therassa santikam gantva "sattharam bhante dassetha"ti aha. Atha thero tassa passantasseva pathaviyam nimujjitva bhagavantam upasankamitva "rajaputto bhante tumhakam dassanaya agato"ti aha. Tena hi bhikkhu bahi asanam pannapehiti. Thero punapi buddhasanam gahetva antogandhakutiyam nimujjitva tassa passantassa bahiparivene patubhavitva gandhakutiparivene asanam pannapesi. Kumaro tam disva "mahanto vatayam bhikkhu"ti cittam uppadesi. Bhagavapi gandhakutito nikkhamitva pannattasane nisidi. Rajaputto sattharam vanditva patisanthavam katva ayam bhante thero tumhakam sasane vallabho manneti. Ama kumara vallabhoti. Kim katva bhante esa vallabhoti. Danadini punnani katvati. "bhagava ahampi ayam thero viya anagate buddhasasane vallabho hotukamo"ti so buddhappamukhassa samghassa sattaham khandhavare bhattam datva sattame divase "bhante maya pitu santika tumhakam temasam patijagganavaro laddho, temasam mama 4- vassavasam adhivasetha"ti vatva satthu adhivasanam viditva saparivaram bhagavantam gahetva yojane yojane satthu bhikkhusamghassa ca vasananucchavike vihare karetva tattha tattha vasapento @Footnote: 1 i. arocetva. 2 Ma. avajjham. 3 cha.Ma. me 4 cha.Ma. me.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page372.

Attano vasanatthanasamipe satasahassena kite sobhananamake uyyane satasahassena karitam viharam pavesapetva:- "satasahassena me kitam satasahassena karitam sobhanam nama uyyanam patigganha mahamuni"ti udakam patesi. So vassupanayikadivase satthu mahadanam pavattetva "imina viharena danam dadeyyatha"ti puttadare amacce ca dane kiccakarane ca niyojetva sayam sumanattherassa vasanatthanasamipeyeva vasanto evam attato vasanatthane sattharam temasam upatthahi. Upakatthaya pana pavaranaya gamam pavisitva sattaham mahadanam pavattetva sattame divase satthu bhikkhusamghassa ca padamule ticivare thapetva vanditva "bhante yadetam maya khandhavarato patthaya punnam katam, na tam sakkasampattiadinam atthaya katam, atha kho ahampi sumanatthero viya anagate ekassa buddhassa upatthako vallabho bhaveyyan"ti patthanam akasi. Sattha tassa anantarayatam disva byakaritva pakkami. So tasmim buddhuppade vassasatasahassam punnani katva tato parampi tattha tattha bhave ularani punnakammani upacinitva devamanussesu samsaranto kassapabhagavato kale kulagehe nibbatto vinnutam patva ekassa therassa pindaya carato pattaggahanattham uttarasatakam katva pujam akasi, puna sagge nibbattitva tato cuto baranasiraja hutva attha paccekabuddhe disva te bhojetva attano mangaluyyane attha pannasalayo karetva tesam nisidanatthaya attha sabbaratanamayapithe ceva maniadharake ca patiyadetva dasavassasahassani upatthanam akasi, etani pakatani. Kappasatasahassam pana tattha tattha bhave punnani upacinanto amhakam bodhisattena saddhim tusitapure nibbattitva tato cuto amitodanasakkassa gehe nibbattitva sabbe natake anandite karonto jatoti anandotveva namam labhi. So anukkamena vayappatto katabhinikkhamane sammasambodhim patva

--------------------------------------------------------------------------------------------- page373.

Pavattitavaradhammacakke pathamam kapilavatthum gantva tato nikkhamante bhagavati tassa parivarattham pabbajitum nikkhamantehi bhaddiyadihi saddhim nikkhamitva bhagavato santike pabbajitva ayasmato punnassa mantaniputtassa santike dhammakatham sutva sotapatiphale patitthahi. Tena ca samayena bhagavato pathamabodhiyam visativassani anibaddha upatthaka ahesum. Ekada nagasamalo pattacivaram gahetva vicarati, ekada nagito, ekada upavano, ekada sunakkhatto, ekada cundo samanuddeso, ekada sagato, ekada meghiyo, te yebhuyyena satthu cittam naradhayimsu. Athekadivasam bhagava gandhakutiparivene pannattavarabuddhasane bhikkhusamghaparivuto nisinno bhikkhu amantesi "aham bhikkhave idani mahallako ekacce bhikkhu `imina maggena gacchami'ti vutte annena maggena gacchanti, ekacce mayham pattacivaram bhumiyam nikkhipanti, mayham nibaddhupatthakam ekam bhikkhum vijanatha"ti. Tam sutva bhikkhunam dhammasamvego udapadi. Athayasma sariputto utthaya bhagavantam vanditva "aham bhante tumhe upatthahissami"ti aha. Tam bhagava patikkhipi. Etenupayena mahamoggallanam adim katva sabbe mahasavaka "aham upatthahissami, aham upatthahissami"ti utthahimsu thapetva ayasmantam anandam. Tepi bhagava patikkhipi. Anando pana tunhiyeva nisidi. Atha nam bhikkhu ahamsu "avuso tvampi satthu upatthakatthanam yacahi"ti. Yacitva laddhupatthanam nama kidisam hoti. Sace ruccati, sattha sayameva vakkhatiti. Atha bhagava "na bhikkhave anando annehi ussahetabbo, sayameva janitva mam upatthahissati"ti aha. Tato bhikkhu "utthehi avuso ananda, sattharam upatthakatthanam yacahi"ti ahamsu. Thero utthahitva "sace me bhante bhagava attana laddham panitam civaram na

--------------------------------------------------------------------------------------------- page374.

Dassati, panitam pindapatam na dassati, ekagandhakutiyam vasitum na dassati, nimantanam gahetva na gamissati, evaham bhagavantam upatthahissami"ti aha. "ettake gune labhato satthu upatthanam ko bharo"ti upavadamocanattham ime cattaro patikkhepa, sace bhante bhagava maya gahitam nimantanam gamissati, sacaham desantarato agatagate tavadeva 1- dassetum labhami, yada me kankha uppajjati, tavadeva bhagavantam upasankamitva pucchitum labhami, sace bhagava parammukhadesitam dhammam puna mayham byakarissasi, evaham bhagavantam upatthahissami. "ettakampi satthu santike anuggaham na labhati"ti upavadamocanatthanceva dhammabhandagarika- bhavaparipuranatthanca ima catasso yacanati ime attha vare gahetva nibaddhupatthako ahosi. Tasseva thanantarassa atthaya kappasatasahassam puritanam paraminam phalam papuni. So upatthakatthanam laddhadivasato patthaya dasabalam duvidhena udakena tividhena dantakatthena hatthapadaparikammena pitthiparikammena gandhakutiparivena- sammajjanenati evamadihi kiccehi upatthahanto "imaya nama velaya satthu idam nama laddhum vattati, idam nama katum vattati"ti divasabhagam santikavacaro hutva rattibhage mahantam dandadipikam gahetva gandhakutiparivenam navavare anupariyayati satthari pakkosante pativacadanaya, thinamiddhavinodanattham. Atha nam sattha jetavane ariyaganamajjhe nisinno anekapariyayena pasamsitva bahussutanam satimantanam gatimantanam dhitimantanam upatthakananca bhikkhunam aggatthane thapesi. Evam satthara pancasu thanesu etadagge thapito catuhi acchariyabbhutadhammehi samannagato satthu dhammakosarakkho ayam mahathero sekhova samano satthari @Footnote: 1 Si. tava.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page375.

Parinibbute hettha vuttanayena bhikkhuhi samuttejito devataya ca samvejito "sveyeva ca dani dhammasangiti katabba, na kho pana metam patirupam, yvayam sekho sakaraniyo asekhehi therehi saddhim dhammam gayitum sannipatam gantun"ti sanjatussaho vipassanam patthapetva bahudeva rattim vipassanaya kammam karonto cankame viriyasamatam 1- alabhitva tato viharam pavisitva sayane nisiditva sayitukamo kayam avattesi. Apattanca sisam bimbohanam, pada ca bhumito muttamatta, etasmim antare anupadaya asavehi cittam vimucci, chalabhinno ahosi. [644] Evam chalabhinnadigunapatimandito upatthakadigunehi etadaggatthanam patto attano pubbakammam saritva somanassavasena pubbacaritapadanam dassento aramadvara nikkhammatiadimaha. Tattha aramadvarati sabbasattanam dhammadesanatthaya viharadvarato nikkhamitva bahidvarasamipe katamandapamajjhe supannattavarabuddhasane nisinno padumuttaro nama mahamuni sammasambuddho. Vassanto amatam vutthinti dhammadesanamahaamatadharahi dhammavassam vassanto. Nibbapesi mahajananti mahajanassa cittasantanagatakilesaggim nibbapesi vupasamesi, mahajanam nibbanamatapanena santim sitibhavam papesiti attho. [645] Satasahassam 2- te dhirati parivarasampattim dassento aha. Chahi abhinnahi iddhividhadinanakotthasehi samannagata anekasatasahassacakkavalesu khanena gantum samatthahi iddhihi samannagatatta mahiddhika te dhira satasahassakhinasava chayava anapayiniti 3- katthaci anapagata chaya iva tam sambuddham padumuttaram bhagavantam parivarenti parivaretva dhammam sunantiti attho. @Footnote: 1 Si., i....samakam. 2 pali. satasahassa. 3 pali. anupayini.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page376.

[646] Hatthikkhandhagato asinti tada bhagavato dhammadesanasamaye aham hatthipitthe nisinno asim ahosinti attho. Setacchattam varuttamanti patthetabbam uttamam 1- setacchattam mama matthake dharayanto hatthipitthe nisinnoti sambandho. Sucarurupam disvanati sunadaram carum manohararupavantam dhammam desiyamanam sambuddham disva me mayham vitti 2- santutthi somanassam udapajjatha uppajjatiti attho. [647] Oruyha hatthikkhandhamhati tam bhagavantam nisinnam disva hatthipitthito oruyha orohitva narasabham naravasabham upagacchim 3- samipam gatoti attho. Ratanamayachattam meti ratanabhusitam me mayham chattam buddhasetthassa matthake dharayinti sambandho. [648] Mama sankappamannayati mayham pasadena uppannam sankappam natva isinam antare mahantabhuto so padumuttaro bhagava. Tam katham thapayitvanati tam attana desiyamanam dhammakatham thapetva mama byakaranatthaya ima gatha abhasatha kathesiti attho. [649] Kathanti ce? yo sotiadimaha. Sonnalankarabhusitam chattam Yo so rajakumaro me matthake dharesiti sambandho. Tamaham kittayissamiti tam rajakumaram aham kittayissami pakatam karissami. Sunotha mama bhasatoti bhasantassa mama vacanam sunotha ohitasota manasi karothati attho. [650] Ito gantva ayam posoti ayam rajakumaro ito manussalokato cuto tusitam gantva avasissati tattha viharissati. Tattha accharahi purakkhato parivarito tusitabhavanasampattim anubhossatiti sambandho. @Footnote: 1 Si. pithe thapetabbam uttamam. 2 pali. piti. 3 pali. upaganchim.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page377.

[651] Catuttimsakkhattunti tusitabhavanato cavitva tavatimsabhavane uppanno catuttimsavare devindo devarajjam karissatiti sambandho. Baladhipo atthasatanti tavatimsabhavanato cuto manussaloke uppanno baladhipo caturanginiya senaya adhipo padhano atthasatajatisu padesaraja hutva vasudham anekaratanavaram pathavim avasissati puthabyam viharissatiti attho. [652] Atthapannasakkhattunti atthapannasajatisu cakkavatti raja bhavissatiti attho. Mahiya sakalajambudipapathaviya vipulam asankhyeyyam padesarajjam karayissati. [654] Sakyanam kulaketussati sakyarajunam kulassa dhajabhutassa buddhassa natako bhavissatiti attho. [655] Atapiti viriyava. Nipakoti nepakkasankhataya pannaya samannagato. Bahusaccesu bahussutabhavesu pitakattayadharanesu kovido cheko. Nivatavutti anavannattiko 1- athaddho kayapagabbiyadithaddhabhavavirahito sabbapathi sakalapitakattayadhari bhavissatiti sambandho. [656] Padhanapahitatto soti so anandatthero viriyakaranaya pesitacitto. Upasanto nirupadhiti ragupadhidosupadhimohupadhihi virahito, sotapattimaggena pahatabbakilesanam pahinatta upasanto santakayacitto. [657] Santi arannakati aranne bhava mahavane jata. Satthihayanati satthivassakale hayanabala. Tidha pabhinnati 2- akkhikannakosasankhatehi tihi thanehi bhinnamadha. Matangati matangahatthikule jata. Isadantati rathisasadisadanta. 3- Urulhava rajavahana. Kunjarasankhata naga hatthirajano santi samvijjanti yatha, tatha satasahassasankha khinasavasankhata pandita @Footnote: 1 Si. annena vinnattiko. 2 pali. tidhappabhinna. 3 Si. ramhasadisadanta.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page378.

Mahiddhika arahantanaga santi, sabbe te arahantanaga buddhanagarajassa. Na honti panidhimhi teti te panidhimhi tadisa na honti, kim sabbe te bhayabhita sakabhavena santhatum asamatthati attho. Sesam vuttanayatta uttanatthamevati. Anandattherapadanavannana nitthita. Ettavata pathama buddhavaggavannana samatta. Pathamo bhago nitthito.


             The Pali Atthakatha in Roman Book 49 page 370-378. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=49&A=9262&modeTY=2&pagebreak=1              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=49&A=9262&modeTY=2&pagebreak=1              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=32&i=12              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=32&A=1165              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=32&A=1561              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=32&A=1561              Contents of The Tipitaka Volume 32 http://84000.org/tipitaka/read/?index_32

first pageprevious pageno pageNumbernext book chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]