ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pagedispage pageNumbernext book chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 5 : PALI ROMAN Di.A. (sumangala.2)

                        10. Payasirajannasutta
      [406] Evamme sutanti payasirajannasuttam. Tatrayam anupubbapadavannana:-
ayasmati piyavacanametam. Kumarakassapoti tassa namam. Kumarakale pabbajitatta
pana bhagavata "kassapam pakkosatha, idam phalam va idam khadaniyam va kassapassa detha"ti
vutte "katarassa kassapassa"ti. "kumarakassapassa"ti evam gahitanamatta.
Tato patthaya vuddhakalepi kumarakassapotveva vuccati. Apica ranno
posavanikaputtattapi tam kumarakassapoti sanjanimsu.
      Ayam panassa pubbapayogato patthaya avibhavakatha:- thero kira
padumuttarassa buddhassa bhagavato kale setthiputto ahosi. Athekadivasam bhagavantam
citrakathim ekam attano savakam thanantare 1- thapentam disva bhagavato sattaham
danam datva "ahampi bhagava anagate ekassa buddhassa ayam thero viya citrakathi
savako bhavami"ti patthanam katva punnani karonto kassapassa bhagavato
sasane pabbajitva visesam nibbattetum nasakkhi. Tada kira parinibbutassa
bhagavato sasane osakkante panca bhikkhu nissenim bandhitva pabbatam aruyha
samanadhammam akamsu. Samghatthero tatiyadivase arahattam patto, anuthero catutthadivase
anagami ahosi, itare tayo visesam nibbattetum  asakkonta devaloke
nibbatta.
      Tesam ekam buddhantaram devesu ca manussesu ca sampattim anubhavantanam
eko takkasilayam rajakule nibbattitva pukkusati nama raja hutva bhagavantam
uddissa pabbajitva rajagaham uddissa agacchanto kumbhakarasalayam bhagavato
dhammadesanam sutva anagamiphalam patto. Eko ekasmim samuddapattane kulaghare
nibbattitva navam aruyha bhinnanavo darucirani nivasetva labhasampattim
patto "aham araha"ti cittam uppadetva "na tvam araha, gaccha sattharam
@Footnote: 1 cha.Ma. etadagge
Upasankamitva panham puccha"ti atthakamaya devataya codito tatha katva
arahattaphalam patto.
      Eko rajagahe ekissa kuladarikaya kucchimhi uppanno. Sapi
pathamam matapitaro yacitva pabbajjam alabhamana kulagharam gantva gabbham ganhi.
Gabbhasanthitampi ajananti samikam aradhetva tena anunnata bhikkhunisu
pabbajita, 1- tassa gabbhanimittam disva bhikkhuniyo devadttam pucchimsu. So
"assamani"ti aha. Dasabalam pucchimsu. Sattha upalittheram paticchapesi. Thero
savatthinagaravasini kulani visakhanca upasikam pakkosapetva sodhento  "pure
laddho gabbho, pabbajja aroga"ti aha. Sattha "suvinicchitam adhikaranam
upalina"ti therassa sadhukaram adasi. Sa bhikkhuni suvannabimbasadisam puttam
vijayi. Tam gahetva raja pasenadikosalo posapesi. "kassapo"ti cassa namam
katva aparabhage alankaritva satthu santikam netva pabbajesi. Iti nam ranno
posavanikaputtattapi  "kumarakassapo"ti sanjanimsuti. Tam ekadivasam andhavane
samanadhammam karontam atthakama devata panhe uggahapetva "ime panhe
bhagavantam puccha"ti aha. Thero panhe pucchitva panhavisajjanavasane arahattam
papuni. Bhagavapi tam citrakathikanam bhikkhunam aggatthane thapesi.
      Setabyati tassa nagarassa namam. Uttarena setabyanti setabyato
uttaradisaya. Rajannoti anabhisittaraja.
                       Payasirajannavatthuvannana
      [407] Ditthigatanti ditthiyeva. Yatha guthagatam muttagatanti vutte na
guthadito annam atthi, evam ditthiyeva ditthigatam. Itipi natthiti tam tam karanam
apadisitva evampi natthiti vadati.
      [408] Pura .pe. Sannapetiti yava na sannapeti.
@Footnote: 1 Ma. pabbajitva
                         Candimasuriyupamavannana
     [411] Ime bho kassapa candimasuriyati so kira therena pucchito
cintesi "ayam samano pathamam candimasuriye upamam ahari, candimasuriyasadiso bhavissati
pannaya, anabhibhavaniyo annena, sace panaham `candimasuriya imasmim loke'ti
bhanissam, 1- `kim nissita ete, kittakappamana, kittakam ucca'ti adina 2-
paribodhessati, 2- aham kho panetam nibbethetum na sakkhissami, parasmim loke
iccevassa kathessami"ti. Tasma evamaha.
      Bhagava pana tato pubbe na cirasseva sudhabhojaniyajatakam kathesi.
Tattha "cande cando devaputto, suriye suriyo devaputto "ti agatam. Bhagavata
ca kathitam jatakam va suttantam va sakalajambudipe pakatam 3- hoti, tena so
"ettha nivasino devaputta natthi"ti na sakka vattunti cintetva deva te
na manussati aha.
      [412] Atthi pana rajanna pariyayoti atthi pana karananti
pucchati. Abadhikati visabhagavedanasankhatena abadhena samannagata. Dukkhitati
dukkhappatta. Balhagilanati adhimattagilana. Saddhayikati aham tumhe saddahami,
tumhe mayham saddheyyika saddhayitabbavacanati attho. Paccayikati aham tumhe
pattiyami, tumhe mayham paccayika paccayitabbati attho.
                           Corupamavannana
      [413] Uddisitvati tesam attananca patisamitabhandanca dassetva,
sampaticchapetvati attho. Vippalapantassevati "putto me dhita me dhanam me"ti
vippalapantasseva. Nirayapalesuti niraye kammakaranayuttesu. Ye pana "kammameva
kammakaranam karoti, natthi nirayapala"ti vadanti, te "tamenam bhikkhave nirayapala"ti
@Footnote: 1 cha.Ma.,i. bhanissami.  2-2 cha.Ma.,i. adihi palivethessati.  3 cha.Ma., i. patthatam.
Devadutasuttam patibahanti. Manussaloke rajakulesu karanikamanussa viya hi niraye
nirayapala honti.
                         Guthakupapurisupamavannana
      [415] Velupesikahiti veluvilibbakehi. 1- Sunimmajjitanti yatha sutthu
nimmajjitam hoti, evam nimmajjitam hoti. Evam nimmajjatha, apanethati attho.
      Asuciti amanaPo. Asucisankhatoti asucikotthasabhuto asuciti nato
va. Duggandhoti kunapagandho. Jegucchoti jigucchitabbayutto. Patikuloti dassaneneva
patighavaho. Ubbahatiti 2- divasassa dvikkhattum nhatva tikkhattum vatthani
parivattetva alankatapatimanditanam cakkavattiadinampi manussanam gandho yojanasate
thitanam devanam kanthe asattakunapam viya badhati.
      [416] Puna panatipatadipancasilani samadaya vattentanam vasena
vadati. Tavatimsananti idanca dure nibbatta tava ma agacchantu, ime
kasma na entiti vadati.
                          Jaccandhupamavannana
      [418] Jaccandhupamo manne patibhasiti jaccandho viya upatthasi.
Arannavanapatthaniti arannikangayuttataya 3- arannani mahavanasandataya
vanapatthani. Pantaniti durani.
      [419] Kalyanadhammeti teneva silena sundaradhamme. Dukkhapatikuleti
dukkham apatthente. Seyyo bhavissatiti paraloke sugatisukham bhavissatiti adhippayo.
                          Gabbhiniupamavannana
      [420] Upavijannati upagatavijayanakala, paripakkagabbha na cirasseva
vijayissatiti attho. Upabhogga bhavissatiti padaparicarika bhavissati. Anayabyasananti
@Footnote: 1 cha.Ma., i. veluvilivehi, Ma. veluvilimpehi.        2 cha.Ma., ka. ubbadhatiti
@3 cha.Ma. arannakangayuttataya
Mahadukkham. Ayoti sukham, na ayo anayo, dukkham. Tadetam sabbaso sukham byasati
vikkhipatiti byasanam. Iti anayova byasanam anayabyasanam, mahadukkhanti attho.
Ayonisoti anupayena. Apakkam na paripacentiti na aparinatam akhinam ayum
antarava upacchindanti. Paripakam agamentiti ayuparipakakalam agamenti.
Dhammasenapatinapetam vuttam:-
              nabhinandami maranam       nabhinandami 1- jivitam
              kalanca patikankhami      nibbisam bhatako 2- yathati. 3-
                          Supinakupamavannana
      [421] Ubbhinditvati mattikalepam bhinditva.
      [422] Ramaneyyakanti ramaniyabhavam. Celavikati 4- vilatadarika. 4-
Komarikati tarunadarika. Tuyham jivanti supinadassanakale nikkhamantam va pavisantam
va jivam api nu passanti. Idha cittacaram "jivan"ti gahetva aha. So hi
tattha jivasanniti.
      [423] Jiyayati dhanujiyaya, jivam 5- vethetvati attho patthinnataroti
thaddhataro. Imina kim dasseti? tumhe jivakale sattassa pancakkhandhati vadatha,
cavanakale pana rupakkhandhamattameva avasissati, tayo khandha appavatta honti,
vinnanakkhandhova gacchati. Avasitthena rupakkhandhena lahukatarena bhavitabbam,
garukataro ca hoti. Tasma natthi koci kuhim gatoti imamattham dassesi.
                       Santattaayogulupamavannana
      [424] Nibbutanti vupasantatejam.
      [425] Anupahaccati avinasetva. Amato 6- hotiti addhamato 7-
@Footnote: 1 ka. nabhikankhami     2 ka. bhatako    3 khu. thera. 26/606/356 sankiccattheragatha
@4-4 cha.Ma. velasikati khiddaparadhika, Si.,i. kelayikati balavadarika
@5 cha.Ma. givam   6 ka.,i. addhamato    7 ka. daramato
Maritum araddho hoti. Odhunathati orato karotha. Sandhunathati parato karotha.
Niddhunathati aparaparam karotha. Tancayatanam na patisamvedetiti tena cakkhuna tam
rupayatanam na vibhaveti. Esa nayo sabbattha.
      [426] Sankhadhamoti sankhadhamako. Upalasetvati 1- dhamitva.
                         Aggikajatilupamavannana
      [428] Aggikoti aggiparicaranako. 2- Apadeyyanti nipphadeyyam,
ayum va papuneyyam. Poseyyanti bhojanadihi bhareyyam. Vaddheyyanti vuddhim
gameyyam. Aranisahitanti araniyugalam.
      [429] Tirorajanopiti tiroratthe annasmimpi janapade rajano
jananti. Abyattoti avisado accheko. Kopenapiti ye mam evam vakkhanti, tesu
uppajjanakena kopenapi nam etam ditthigatam harissami pariharissamiti gahetva
vicarissami. Makkhenati taya vuttakaranamakkhalakkhanena 3- makkhena. Palasenati
taya saddhim yugaggahalakkhanena palasena.
                        Dvesatthavahupamavannana
      [430] Haritakapannanti yamkinci haritakam, antamaso allatinapannampi
na hotiti attho. Asannaddhakalapanti 4- asannaddhadhanukalapam. Asittodakani
vatumaniti paripunnasalila magga ca kandara ca. Yogganiti balibaddhe.
      Bahunikkhantaroti bahunikkhanto, ciranikkhantoti attho. Yathabhatena 5-
bhandenati yam vo tinakatthodakabhandam aropitam, tena yathabhatena yatharopitena,
yathagahitena vati attho.
      Appasaraniti appagghani. Paniyaniti bhandani.
@Footnote: 1 cha.Ma. upalapetvati, i. upalasitva   2 cha.Ma. aggiparicarako
@3 cha.Ma. vuttayuttakarana....  4 cha.Ma.,Si. sannaddhakalapanti  5 cha.Ma. yathakatena
                         Guthabharikupamavannana
      [432] Mama ca sukarabhattanti mama ca sukaranam idam bhattam. Uggharantanti
upari gharantam. Paggharantanti hettha parissavantam. Tumhe khvettha bhaneti tumhe
yo ettha bhane. Ayameva va patho. Tathahi pana me sukarabhattanti tathahi
pana me ayam gutho sukaranam bhattam.
      [434] Agatagatam kalinti agatagatam parajayagulam gilati. Pajohissamiti
pajohanam karissami, balikammam karissamiti attho. Akkhehi dibbissamati gulehi
kilissama. Pasakehi 1- kilissama. 1- Littam paramena tejasati paramatejena
visena littam.
      [436] Gamapajjanti 2- vutthitagamadeso vuccati. "gamapadan"tipi
patho, ayameva attho. Sanabharanti sanavakabharam. Susannaddhoti subaddho. Tvam
pajanahiti tvam pajana, sace ganhitukamosi, ganhahiti vuttam hoti.
      Khomanti khomavakam. Ayasanti 3- kalaloham. Lohanti tambaloham.
Sajjhunti 4- rajatam. Suvannanti suvannamasakam. Abhinandimsuti tusimsu.
      [437] Attamanoti sakamano tutthacitto. Abhiraddhoti. Abhippasanno.
Panhapatibhananiti panhupatthanani. Paccanikam katabbanti 5- paccanikam pativiruddham
viya kattabbam. Avamannissam patilomagaham gahetva atthasinti attho.
      [438] Samghatam apajjantiti ghatam vinasam maranam apajjanti.
Na mahapphaloti vipakaphalena na mahapphalo hoti. Na mahanisamsoti gunanisamsena
mahanisamso na hoti. Na mahajutikoti anubhavajutiya mahajutiko na hoti.
Na mahavippharoti vipakavippharataya mahavippharo na hoti. Bijanangalanti vijanca
nangalanca. Dukkhetteti dutthukhette nissarakhette. Dubbhumeti visamabhumibhage.
@Footnote: 1-1 cha.Ma.,i. pasakehi kilissamati na dissati.  2 cha.Ma. gamapattanti,
@i. gamapaddananti  3 cha.Ma.,Si. ayanti  4 cha.Ma. sajjhanti   5 cha.Ma. kattabbanti
Patitthapeyyati thapeyya. Khandaniti chinnabhinnani. Putiniti nissarani.
Vatatapahataniti vatena ca atapena ca hatani pariyadinnatejani. Asaradaniti
tandulasaradanavirahitani palasani. 1- Asukhasayitaniti yani sukkhapetva kotthe
akiritva thapitani, tani sukhasayitani nama. Etani pana na tadisani. Na
anuppaveccheyyati na anuppaveseyya, na samma vasseyya, anavaddhamasam anudasaham
anupancaham na vasseyyati attho. Api nu taniti api nu evam khette
bijavutthidose sati tani bijani ankuramulapattadihi uddham vuddhim hettha virulhim
samantato ca vepullam apajjeyyunti. Evarupo kho rajanna yannoti evarupam
rajanna danam parupaghatena uppaditapaccayatopi  dayakatopi patiggahakatopi
avisuddhatta na mahapphalam hoti.
      Evarupo kho rajanna yannoti evarupam rajanna danam aparupaghatena
uppannapaccayatopi aparupaghatitaya silavantadayakatopi sammaditthiadi-
gunasampannapatiggahakatopi mahapphalam hoti. Sace pana gunatirekam nirodha vutthitam
patiggahakam labhati, cetana ca vipula hoti, dittheva dhamme vipakam detiti.
      [439] Imam pana therassa dhammakatham sutva payasi rajanno theram
nimantetva sattaham therassa mahadanam datva tato patthaya sabbajanassa
danam patthapesi. Tam sandhaya athakho payasi rajannoti adi vuttam. Tattha
kanajakanti sakundakam uttandulabhattam. Bilangadutiyanti kanjikadutiyam. Corakani 2-
ca vatthaniti thulasuttani 3- ca vatthani. Gulavalakaniti guladasani, punjapunjavasena
thitamahantadasaniti attho. Evamanuddisatiti evam upadisati. Padapiti 4- padenapi 4-
      [440] Asakkaccanti saddhavirahitam asaddhadanam. Asahatthati na
sahatthena. Acittikatanti cittikaravirahitam, na cittikaram paccupatthapetva na panitam
katva adasi. Apaviddhanti chadditam vippatitam. Sunnam serisakanti serisakam nama
@Footnote: 1 cha.Ma. palalani, i. palapani.         2 cha.Ma. dhorakani, Si., i. therakani.
@3 cha.Ma., i. thulani.        4-4 Ma. padasiti padesi
Ekam tuccham rajatavimanam upagato. Tassa kira dvare mahasirisarukkho, tena tam
"serisakan"ti vuccati.
      [441] Ayasma gavampatiti thero kira pubbe manussaloke
gopaladarakanam jetthako hutva mahantam 1- sirisarukkhamulam sodhetva valikam
okiritva ekam pindapatikattheram rukkhamule nisidapetva attana laddham aharam
datva tato cuto  tassanubhavena tasmim rajatavimane nibbatti. Sirisarukkho
vimanadvare atthasi. So pannasaya vassehi phalati, tato pannasa vassani
gataniti devaputto samvegam apajjati. So aparena samayena amhakam bhagavato kale
manussesu nibbattitva satthu dhammakatham sutva arahattam patto. Pubbacinnavasena
pana divaviharatthaya tadeva vimanam abhinham gacchati, tam kirassa utusukham hoti.
Tam sandhaya "tena kho pana samayena ayasma gavampati"ti adi vuttam.
      So sakkaccam danam datvati so parassa santakampi danam sakkaccam
datva. Evamarocesiti 2- "sakkaccam dana detha"ti adina nayena arocesi.
Tanca pana therassa arocanam sutva mahajano sakkaccam danam datva devaloke
nibbatto. Payasissa pana rajannassa paricarika sakkaccam danam datvapi
nikkantivasena gantva tasseva santike nibbatta. Tam kira disacarikavimanam
vattaniataviyam ahosi. Payasidevaputto ca ekadivasam vanijakanam dassetva attano
katakammam kathesiti.
                  Iti sumangalavilasiniya dighanikayatthakathaya
                    payasirajannasuttavannana nitthita.
                   Nitthita ca mahavaggassa atthavannana.
                       Mahavaggatthakatha nitthita.
                         ---------------


             The Pali Atthakatha in Roman Book 5 page 423-431. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=5&A=10814&modeTY=2              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=5&A=10814&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=10&i=301              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=10&A=6765              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=10&A=7414              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=10&A=7414              Contents of The Tipitaka Volume 10 http://84000.org/tipitaka/read/?index_10

first pageprevious pagedispage pageNumbernext book chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]