ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 5 : PALI ROMAN Di.A. (sumangala.2)

page64.

[69] Ajjhesananti evam tikkhattum yacanam. Buddhacakkhunati indriyaparopariyattananena ca asayanusayananena ca. Imesam hi dvinnam nananam "buddhacakkhu"ti namam, sabbannutananassa "samantacakkhu"ti, tinnam magganananam dhammacakkhu"ti. Apparajakkheti adisu yesam vuttanayeneva pannacakkhumhi ragadirajam appam, te apparajakkha. Yesam tam mahantam, te maharajakkha. Yesam saddhadini indriyani tikkhani, te tikkhindriya. Yesam tani muduni, te mudindriya. Yesam teyeva saddhadayo akara sundara, te svakaRa. Ye kathitakaranam sallakkhenti, sukhena sakka honti vinnapetum, te suvinnapaya. Ye paralokanceva vajjanca bhayato passanti, te paralokavajjabhayadassavino nama. Ayam panettha pali:- "saddho puggalo apparajakkho, assaddho puggalo maharajakkho. Araddhaviriyo .pe. Kusito. Upatthitasati, mutthassati, samahito, asamahito. Pannava, duppanno puggalo maharajakkho. Tatha saddho puggalo tikkhindriyo .pe. Pannava puggalo paralokavajjabhayadassavi, duppanno puggalo na paralokavajjabhayadassavi. Lokoti ca khandhaloko dhatuloko ayatanaloko sampattibhavaloko vipattibhavaloko sampattivipattibhavaloko vipattisampattibhavaloko. Eko loko sabbe satta aharatthitika. Dve loka namanca rupanca. Tayo loka tisso vedana. Cattaro loka cattaro ahaRa. Panca loka pancupadanakkhandha. Cha loka cha ajjhattikani ayatanani. Satta loka satta vinnanatthitiyo. Attha loka attha lokadhamma. Nava loka nava sattavasa. Dasa loka dasayatanani. Dvadasa loka dvadasayatanani. Attharasa loka attharasa dhatuyo. Vajjanti sabbe kilesa vajjam, 1- sabbe duccarita vajjam, sabbe abhisankhara vajjam, sabbe 2- bhavagamikamma 2- vajjam. Iti imasmim ca loke imasmim ca vajje tibba bhayasanna paccupatthita hoti, seyyathapi ukkhittasike vadhake. Imehi pannasaya akarehi imani pancindriyani janati passati annati pativijjhati, idam tathagatassa indriyanam paropariyatte nananti. 3- @Footnote: 1 i. vajja, evamuparipi 2-2 Ma. sabbam bhavagamikammam. @3 khu. pati. 31/276/179 indriyaparopariyattanananiddesa (saya)

--------------------------------------------------------------------------------------------- page65.

Uppaliniyanti uppalavane. Itaresupi eseva nayo. Antonimuggaposiniti yani annanipi padumani anto nimugganeva posiyanti. Udakam accuggamma titthantiti udakam atikkamitva titthanti. Tattha yani accuggamma thitani, tani suriyarasmisamphassam agamayamanani thitani, tani ajja pupphanakani. Yani samodakam thitani, tani sve pupphanakani. Yani udaka anugatani 1- antonimuggaposini, 2- tani tatiyadivase pupphanakani. Udaka pana anugatani annanipi sarogani 3- uppaladini 3- nama atthi, yani neva pupphissanti, macchakacchapabhakkhaneva bhavissanti, tani palim anarulhani. Aharitva pana dipetabbaniti sudipitani. Yatheva hi tani catubbidhani pupphani, evameva ugghatitannu vipacitannu neyyo padaparamoti cattaro puggala. Tattha yassa puggalassa saha udahatavelayam dhammabhisamayo hoti, ayam vuccati puggalo ugghatitannu. Yassa puggalassa sankhittena bhasitassa vittharena atthe vibhajiyamane dhammabhisamayo hoti, ayam vuccati puggalo vipacitannu. Yassa puggalassa uddesato paripucchato yoniso manasikaroto kalyanamitte sevato bhajato payirupasato anupubbena dhammabhisamayo hoti, ayam vuccati puggalo neyyo. Yassa puggalassa bahumpi sunato bahumpi bhanato bahumpi ganhato bahumpi dharayato bahumpi vacayato na taya jatiya dhammabhisamayo hoti, ayam vuccati puggalo padaparamo. 4- Tattha bhagava uppalavanadisadisam dasasahassilokadhatum olokento "ajja pupphanakani viya ugghatitannu, sve pupphanakani viya vipacitannu, tatiyadivase pupphanakani viya neyyo, macchakacchapabhakkhani pupphani viya padaparamo"ti addasa. Passanto ca "ettaka apparajakkha, ettaka maharajakkha, tatrapi ettaka ugghatitannu"ti evam sabbakarato addasa. Tattha tinnam puggalanam @Footnote: 1 i. antonimuggatani. 2 cha.Ma. antoudakaposini. @3-3 cha.Ma. sarojauppaladini. 4 abhi. pu. 36/108/185 catukkapggalapannatti. (saya)

--------------------------------------------------------------------------------------------- page66.

Imasmimyeva attabhave bhagavato dhammadesana attham sadheti, padaparamanam anagatatthaya vasana 1- hoti. Atha bhagava imesam catunnam puggalanam atthavaham dhammadesanam viditva desetukamyatam uppadetva puna te sabbesupi tasu bhavesu sabbe satte bhabbabhabbavasena dve kotthase akasi. Ye sandhaya vuttam "ye te satta kammavaranena samannagata, vipakavaranena samannagata, kilesavaranena samannagata, assaddha acchandika duppanna abhabba niyamam okkamitum kusalesu dhammesu sammattam, ime te satta abhabba, katame satta bhabba, ye te satta na kammavaranena .pe. Ime te satta bhabbati. 2- Tattha sabbepi abhabbapuggale pahaya bhabbapuggaleyeva nanena pariggahetva "ettaka ettha 3- ragacarita, ettaka dosamohavitakka- saddhabuddhicarita"ti cha kotthase akasi. Evam katva "dhammam desessami"ti cintesi. Brahma tam natva somanassajato bhagavantam gathahi ajjhabhasi. Idam sandhaya "atha kho so bhikkhave mahabrahma"ti adi vuttam. [70] Tattha ajjhabhasiti adhi abhasi, adhikiccam arabbha abhasiti attho. Sele yatha pabbatamuddhanitthitoti selamaye ekaghane pabbatamuddhani yathathitova, na hi tattha thitassa dassanatthampi givukkhipanapasaranadikiccam atthi. Tathupamanti tappatikagam selapabbatupamam. Ayam panettha sankhepattho, yatha selapabbatamuddhani thitova 4- cakkhuma puriso samantato janatam passeyya, tathapi tvam sumedhaso 5- sundarapanno 5- sabbannutananena samantacakkhu bhagava dhammamayam pannamayam pasadamaruyha sayam apetasoko sokavakinnam jatijarabhibhutam janatam avekkhassu 6- upadharaya upaparikkha. @Footnote: 1 cha.Ma. anagate vasanatthaYu. 2 khu. pati. 31/282/181 asayanusayanananiddesa (saya.) @abhi.vi. 35/826-827/417 dasakaniddesa 3 cha.Ma. etthati na dissati 4 cha.Ma. yathathitova @5-5 cha.Ma.,i. sumedha sundarapanna 6 cha.Ma. apekkhassu

--------------------------------------------------------------------------------------------- page67.

Ayametthadhippayo:- yatha hi pabbatapade samanta mahantam khettam katva tattha kedarapalisu kutikayo katva rattim aggim jaleyyum. Caturangasamannagatanca andhakaram assa. Athassa pabbatassa matthake thatva cakkhumato purisassa bhumim olokayato neva khettam, na kedarapaliyo, na kutiyo, na tattha sayitamanussa pannayeyyum, kutikasu pana aggijalamattameva pannayeyya. Evameva dhammapasadamaruyha sattanikayam olokayato tathagatassa ye te akatakalyana satta, te ekavihare dakkhinajanupasse nisinnapi buddhacakkhussa apatham nagacchanti, rattim khittasara viya honti. Ye pana katakalyana veneyyapuggala te tassa dure thitapi apatham agacchanti, te 1- aggi viya himavantapabbato viya ca. Vuttampi cetam:- dure santo pakasenti himavantova pabbato. Asantettha na dissanti rattim khitta yatha sarati. 2- Utthehiti bhagavato dhammadesanattham carikacaranam yacanto bhanati. Virati adisu bhagava viriyavantataya viro, devaputtamaccukilesamaranam vijitatta vijitasangamo, jatikantaradinittharanatthaya veneyyasatthavahanasamatthataya satthavaho, kamacchandainassa abhavato ananoti veditabbo. [71] Aparutati vivata. Amatassa dvarati ariyamaggo. So hi amatasankhatassa nibbanassa dvaram. So maya vivaritva thapitoti dasseti. Pamuncantu saddhanti sabbe attano saddham pamuncantu visajjentu. Pacchimapadadvaye ayamattho, aham hi attano pagunam supavattampi 3- imam panitam uttamam dhammam kayavacahi kilamathasanni hutva na bhasim, idani pana sabbe jana saddhabhajanam upanentu, puressami tesam sankappanti. @Footnote: 1 cha.Ma. so. 2 khu.dha. 25/304/69 culasubhaddavatthu. 3 cha.Ma. suppavattitampi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page68.

Aggasavakayugavannana [73] Bodhirukkhamuleti bodhirukkhassa avidure ajapalanigrodhe antarahitoti attho. Kheme migadayeti isipatanam tena samayena khemam nama uyyanam hoti, miganam pana abhayavasatthaya dinnatta migadayoti vuccati. Tam sandhaya vuttam "kheme migadaye"ti yatha ca vipassi bhagava, evam annepi buddha pathamam dhammadesanatthaya gacchanta akasena gantva tattheva otaranti. Amhakam pana bhagava upakassa ajivakassa upanissayam disva "upako imam addhanam patipanno, so mam disva sallapitva gamissati. Atha puna nibbinno agamma arahattam sacchikarissati"ti natva attharasayojanamaggam padasava agamasi. Dayapalam amantesiti disvava punappunam oloketva "ayyo no bhante agato"ti vatva upagatam amantesi. [75] Anupubbikathanti 1- danakatham, dananantaram silam, silanantaram saggam, sagganantaram magganti evam anupatipatiya 2- katham kathesi. Tattha danakathanti idam danam nama sukhanam nidanam, sampattinam mulam, bhoganam patittha, visamagatassa tanam lenam gati parayanam idhalokaparalokesu danasadiso avassayo patittha arammanam tanam lenam gati parayanam natthi. Idam hi avassayatthena ratanamayasihasanasadisam, patitthanatthena mahapathavisadisam, arammanatthena alambanarajjusadisam. Idanhi dukkhanittharanatthena nava, samassasanatthena sangamasuro, bhayaparittanatthena sankhatanagaram, maccheramaladihi anupalittatthena padumam, tesam dahanatthena 3- aggi, durasadatthena asiviso, asantasanatthena siho, balavantatthena hatthi, abhimangalasammatatthena setausabho, khemantabhumisampapanatthena valahako assaraja. Danam hi loke sakkasampattim deti marasampattim brahmasampattim cakkavattisampattim savakaparaminanam paccekabodhinanam abhisambodhinanam detiti evamadi danagunapatisamyuttam katham. @Footnote: 1 cha.Ma. anupubbim kathanti. 2 cha.Ma. anupatipatikatham kathesi, i. katheliti na dissati. @3 cha.Ma. nidahanatthena, i. niddahanatthena.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page69.

Yasma pana danam dadanto silam samadatum sakkoti, tasma tadanantaram silakatham kathesi. Lilakathanti silam nametam avassayo patittha arammanam tanam lenam gati parayanam. Idhalokaparalokasampattinam hi silasadiso 1- avassayo patittha 2- arammanam tanam lenam gati parayanam natthi, silasadiso alankaro natthi, silapupphasadisam puppham natthi, silagandhasadiso gandho natthi, silalankarena hi alankatam silakusumapilandhitam 3- silagandhanulittam sadevako loko olokento tittim na gacchatiti evamadi silagunapatisamyuttam katham. Idam pana silam nissaya ayam saggo labbhatiti dassetum silanantaram saggakatham kathesi. Saggakathanti ayam saggo nama ittho kanto manapo, niccamettha kila, dibbasampattiyo 4- labbhanti, catummaharajika deva navutivassasatasahassani dibbasukham dibbasampattim ca labhanti 5- tavatimsa tisso ca vassakotiyo satthi ca vassasatasahassaniti evamadi saggagunapatisamyuttam katham. Saggasampattim kathayantananhi buddhanam mukham nappahoti. Vuttampi cetam "anekapariyayena kho aham bhikkhave saggakatham katheyyan"ti adi. Evam saggakathaya palobhetva pana hatthim alankaritva tassa sondam chindanto viya "ayampi saggo anicco addhuvo, na ettha chandarago katabbo"ti dassanattham "appassada kama bahudukkha bahupayasa, adinavo ettha bhiyyo"ti 6- adina nayena kamanam adinavam okaram sankilesam kathesi. Tattha adinavoti doso. Okaroti avakaro lamakabhavo. Sankilesoti tehi sattanam samsare sankilissanam. Yathaha "sankilissanti 7- vata bho satta"ti. 8- Evam kamadinavena tajjetva nekkhamme anisamsam pakasesiti, pabbajjaya gunam pakasesiti attho. Sesam ambatthasuttavannanayam vuttanayanceva uttanatthanca. [77] Alatthunti katham alatthum? ehibhikkhubhavena. Bhagava kira tesam Iddhimayapattacivarassupanissayam olokento anekasu jatisu civaradanadini disva @Footnote: 1-2 Ma. silasadisa patittha. 3 cha.Ma. silakusumapilandhanam. @4 cha.Ma. niccam sampattiyo labbhanti, i. niccam na dissati 5 cha.Ma.,i. patilabhanti @6 Ma.mu. 12/177/136 culadukkhakkhandhasutta, Ma.Ma. 13/42/29 potaliyasutta. @7 cha.Ma., i. kilisusanti 8 Ma.Ma. 13/351/335 angulimalasutta

--------------------------------------------------------------------------------------------- page70.

Etha bhikkhavoti adimaha. Te tavadeva bhandu kasayavasana atthahi bhikkhuparikkharehi sarire patimukkeheva 1- vassasatikatthera viya bhagavantam namassamanava nisidimsu. Sandassesiti adisu idhalokattham sandassesi, paralokattham sandassesi. Idhalokattham dassento aniccanti dassesi, dukkhanti dassesi, anattati dassesi, khandhe dassesi, dhatuyo dassesi, ayatanani dassesi, paticcasamuppadam dassesi, rupakkhandhassa udayam dassento panca lakkhanani dassesi, tatha vedanakkhandhadinam, tatha vayam dassentoti 2- udayabbayavasena pannasalakkhanani dassesi, paralokattham dassento nirayam dassesi, tiracchanayonim, pittivisayam, 3- asurakayam, tinnam kusalanam vipakam, channam devalokanam, navannam brahmalokanam sampattim dassesi. Samadapesiti catuparisuddhisiladhutangadasakathavatthuadike 4- kalyanadhamme ganhapesi. Samuttejesiti suttha uttejesi, abbhussahesi. Idhalokatthanca paralokatthanca tasetva 5- tasetva 5- adhigatam viya katva kathesi. Dvattimsakammakaranapancavisatimahabhayappabhedam hi idhalokattham buddhe bhagavati tasetva tasetva kathayante pacchabahum 6- galhabandhanam bandhitva catummahapathe paharasatena taletva 7- dakkhinadvarena niyamano viya aghatanagandikaya thapitasiso viya sule uttasito viya mattahatthina maddiyamano viya ca uttasanto 8- hoti. Paralokatthanca kathayante nirayadisu nibbatto viya devalokasampattim anubhavamano viya ca hoti. Sampahamsesiti patiladdhagunena modesi, 9- mahanisamsam katva kathesiti attho. Sankharanam adinavanti hetthapathamamaggadhigamattham kamanam adinavam kathesiti, idha pana uparimaggadhigamattham "anicca bhikkhave sankhara addhuva @Footnote: 1 cha.Ma. sarirapatimukkeheva, 2 cha.Ma. dassentopi. 3 cha.Ma., i. pettivisayam. @4 cha.Ma......terasadhutanga.... 5 i. tapetva tapetva evamuparipi @6 cha.Ma., i. pacchabaham. 7 cha.Ma., i. taletva @8 cha.Ma. samviggo, i. satto. 9 cha.Ma., i. codesi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page71.

Anassasika, yavancidam bhikkhave alameva sabbasankharesu nibbinditum alam virajjitum alam vimuccitun"ti 1- adina nayena sankharanam adinavanca lamakabhavanca tappaccayanca kilamatham pakasesi. Yatha ca tattha nekkhamme, evamidha "santamidam bhikkhave nibbanam nama panitam tanam lenan"ti adina nayena nibbane anisamsam pakasesi. Mahajanakayapabbajjavannana [78] Mahajanakayoti tesamyeva dvinnam kumaranam upatthakajanakayo. [80] Bhagavantam saranam gacchama dhammancati samghassa aparipunnatta dvevacikameva saranam agamamsu. [81] Alatthunti pubbe vuttanayeneva ehibhikkhubhaveneva alatthum. Ito annatare pabbajitavarepi eseva nayo. Carikanujananavannana [86] Parivitakko udapaditi kada udapaditi? sambodhito sattasamvaccharani sattamase sattadivase 2- atikkamitva udapadi. Bhagava kira pitu sangaham karonto vihasi. Rajapi cintesi "mayham jetthaputto nikkhamitva buddho jato, dutiyaputto me nikkhamitva aggasavako jato, purohitaputto dutiyasavako 3- ime ca avasesa bhikkhu gihikalepi mayham puttameva parivaretva vicarimsu. Ime pubbe 4- idanipi mayhamyeva bhara, 5- ahameva te 6- catuhi paccayehi upatthahissami, annesam okasam na dassami"ti viharadvarakotthakato patthaya yava rajagehadvara ubhayato khadirapakaram karetva kilanjehi chadapetva vatthehi paticchadapetva upari ca chadapetva suvannatarakavicittam samosarita- talakkhandhamattavividhapupphadamavitanam 7- karetva hettha bhumiyam cittattharehi 8- @Footnote: 1 sam. ni. 16/124/172 tinakatthasutta, an sattaka 23/63/102 sattasuriyasutta. (saya) @2 i. satta ca divase. 3 cha.Ma. dutiyaaggasavako. 4 cha.Ma. ime sabbe 5 cha.Ma. bharo. @6 cha.Ma. ahameva ca ne. 7 cha.Ma. samolambita.... 8 cha.Ma. cittattharanehi, @ i. bhumim vicitrattharanehi

--------------------------------------------------------------------------------------------- page72.

Attharapetva 1- anto ubhosu passesu malavacchake 2- punnaghate, sakalamaggavasatthaya ca gandhantare pupphani, pupphantare gandhe ca thapapetva bhagavato kalam arocapesi. Bhagava bhikkhusamghaparivuto antosaniyava rageham gantva bhattakiccam katva viharam paccagacchati. Anno koci datthumpi na labhati, kuto pana bhikkham va datum, pujam va katum, dhammam va sotum. Nagara cintesum "ajja satthuno loke uppannassa sattamasadhikani sattasamvaccharani, mayanca 3- datthumpi na labhama, pageva bhikkham va datum, pujam va katum, dhammam va sotum, raja `mayhamyeva buddho, mayhamyeva dhammo, mayhamyeva samgho'ti mamayitva sayameva upatthahati, 4- sattha ca uppajjamano sadevakassa lokassa atthaya hitaya uppanno. Na hi rannova nirayo unho assa, annesam niluppalavarasadiso. Tasma rajanam vadama. Sace no sattharam deti, iccetam kusalam. No ce deti, ranna saddhim yujjhitvapi samgham gahetva danadini punnani karoma. Na sakka kho pana suddhanagareheva 5- evam katum, ekam jetthakam purisampi ganhama"ti. Te senapatim upasankamitva tasseva tamattham arocetva "sami kim amhakam pakkho hoti, 6- udahu ranno"ti ahamsu. So "aham tumhakam pakkho homi, apica kho pana pathamadivaso mayham databbo paccha tumhakam varo"ti. Te sampaticchimsu. So rajanam upasankamitva "nagara deva tumhakam kupita"ti aha. Kimattham tatati. Sattharam kira tumheva upatthahatha, amhe na labhamati sace idanipi labhanti, na kuppanti, alabhanta tumhehi saddhim yujjhitukama devati. Yujjhami tata, na bhikkhusamgham demiti. Deva tumhakam dasa tumhehi saddhim yujjhamati vadanti, tumhe kam ganhitva yujjhissathati. Nanu tvam senapatiti. Nagarehi vina na samattho aham devati. Tato raja "balavanto nagara senapatipi tesanneva pakkho"ti natva "annanipi sattamasadhikani @Footnote: 1 cha.Ma., i. santharapetva 2 i. malasancite. @3 i. masanca. 4 cha.Ma. upatthahi, i. upatthati @5 Ma. i. yuddham nagareheva 6 cha.Ma., i. hosi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page73.

Satta samvaccharani mayham bhikkhusamgham dadantu"ti aha. Nagara na sampaticchimsu. Raja cha vassani, panca, 1- cattari, tini, dve, ekavassam hapeti. 2- Evam hapentepi na sampaticchimsu. Anne satta divaseti 3- yaci. Nagara "atikakkhalam dani ranna saddhim katum na vattati"ti anujanimsu. Raja sattamasadhikanam sattannam samvaccharanam sajjitam danamukham sattannameva divasanam visajjetva cha divase kesanci apassantananneva danam datva sattame divase nagare pakkosapetva "sakkhissatha tata evarupam danam datun"ti aha. Tepi "nanu amheyeva nissaya tam devassa uppannan"ti vatva "sakkhissama"ti ahamsu. Raja pitthihatthena assuni punchamano bhagavantam vanditva "bhante aham atthasatthibhikkhusatasahassam annassa bharam akatva yavajivam catuhi paccayehi upatthahissamiti cintesim, nagaranam 4- dani me anunnata, nagara hi `mayam danam datum na labhama'ti kuppanti, bhagava sve patthaya tesam anuggaham karotha"ti aha. Atha dutiyadivase senapati mahadanam sajjetva "ajja yatha anno koci ekabhikkhampi na deti, evam rakkhatha"ti samanta purise thapesi. Tamdivasam setthibhariya rodamana dhitaram aha "sace amma tava pita jiveyya, ajjaham pathamam dasabalam bhojeyyan"ti. Sa tam aha "amma ma cintayi, aham tatha karissami, yatha buddhappamukho bhikkhusamgho pathamam amhakam bhikkham paribhunjissati"ti. Tato satasahassagghanikaya suvannapatiya nirudakapayasassa puretva sappimadhusakkaradihi abhisankharitva annissa 5- patiya patim patikujjitva tam sumanamalagunehi parikkhipitva malagunasadisam katva bhagavato gamam pavisanavelaya sayameva ukkhipitva dhatiganaparivuta ghara 6- nikkhami. Antaramagge senapatiupatthaka "amma ma ito agamasi"ti vadanti. Mahapunna nama manapakatha honti, na ca tesam @Footnote: 1 i. pancavassaniti, evam hapetva anne sattadivase yaci. @2 cha.Ma. ekavassanti hapesi. 3 cha.Ma.,i. itisaddo na dissati @4 cha.Ma.,i. nagara na dani. 5 cha.Ma. annaya patiya patikujjitva, @ i. tam annissa patiya patikujjitva. 6 cha.Ma. dasiganaparivutanagaRa.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page74.

Punappunam bhanantanam katha patikkhipitum sakka hoti. Sa "culapita mahapita matula kissa tumhe gantum na detha"ti aha. Senapatina "annassa kassaci khadaniyam bhojaniyam datum ma detha"ti thapitamha ammati. Kim pana me hatthe khadaniyam bhojaniyam passathati. Malagulam passamati. Kim tumhakam senapati malagulapujampi katum na detiti. Deti ammati. Tenahi apethati 1- bhagavantam upasankamitva malagulam 2- ganhapetha bhagavati aha. Bhagava ekam senapatissupatthakam oloketva malagulam ganhapesi. Sa bhagavantam vanditva "bhagava bhavabhave 3- nibbattiyam me sati paritassanajivitam nama ma hotu, aham 4- sumanamala viya nibbattatthane 5- piya manapava homi, namena ca sumanayeva"ti patthanam katva satthara "sukhini hohi"ti vutta vanditva padakkhinam katva pakkami. Bhagava senapatissa geham gantva pannattasane nisidi. Senapati yagum gahetva upaganchi, sattha pattam pidahi. Nisinno bhante bhikkhusamghoti. Atthi no eko antara 6- pindapato laddhoti. So malam apanetva pindapatam addasa. Culupatthako aha "sami malati mam vatva matugamo vancesi"ti. Payaso bhagavantam adim katva sabbesam bhikkhunam pahosi. Senapatipi attano deyyadhammam adasi. Sattha bhattakiccam katva mangalam vatva pakkami. Senapati "ka nama sa pindapatamadasi"ti pucchi. Satthidhita samiti. Sapanna sa itthi, evarupaya ghare vasantiya purisassa saggasampatti nama na dullabhati tam anetva jetthakatthane 7- thapesi. Punadivase nagara danamadamsu, punadivase rajapiti 8- evam ekantarikaya danam datum arabhimsu, rajapi carapurise 9- thapetva nagarehi dinnadanato atirekataram deti, nagarapi tatheva katva ranna dinnadanato atirekataram. Rajagehe natakitthiyo daharasamanere vadanti "ganhatha tata, na gahapatikanam @Footnote: 1 cha.Ma.. apetha apethati. 2 ka. malagunam evamuparipi 3 i. bhavabhinibbattipam @4 cha.Ma., i. ayam 5 cha.Ma. nibbattanibbattatthane 6 i. antaramagge. @7 cha.Ma. jetthikatthane. 8 cha.Ma., i rajati, 9 cha.Ma., i. carapurise.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page75.

Gattavatthadisu punchitva baladarakanam khelasinaghanikadidhovanahatthehi katam, sucim panitam katan"ti. Punadivase nagarapi daharasamanere dadamana vadanti "ganhatha tata, na nagaragamanigamadisu sankaddhitatandulakhiradadhisappiadihi, na annesam janghasisapitthiadini bhanjitva aharapitehi katam, jatisappikhiradihiyeva katanti. Evam 1- sattasu samvaccharesu ca sattasu masesu ca sattasu divasesu ca atikkantesu 1- atha bhagavato ayam vitakko udapadi. Tena vuttam "sambodhito satta samvaccharani satta masani satta divasani atikkamitva udapadi"ti. [87] Annataro mahabrahmati dhammadesanam ayacitabrahmava. [89] Caturasiti avasasahassaniti caturasiti viharasahassani. Te sabbepi dvasadasasahassabhikkhuganhanaka mahavihara abhayagiricetiyapabbatacittalapabbatamahaviharasadisava ahesum. [90] Khanti paramam tapoti adhivasanakhanti nama paramam taPo. Titikkhati khantiyaeva vevacanam, titikkhasankhata adhivasanakhanti uttamam tapoti attho. Nibbanam paramanti sabbakarena pana nibbanam paramanti vadanti buddha. Na hi pabbajito parupaghatiti yo adhivasanakhantivirahitatta param upaghateti badheti ca himsati 2- ca, so pabbajito nama na hoti. Catutthapado pana tasseva vevacanam. "na hi pabbajito"ti etassa hi na samano hotiti vevacanam, parupaghatiti etassa param vihethayantoti vevacanam. Athava parupaghatiti silupaghati. Silam hi uttamatthena paranti vuccati. Yo ca samano param yankinci sattam vihethayanto parupaghati hoti, attano silavinasako so pabbajito nama na hotiti attho. Athava yo adhivasanakhantiya abhavato parupaghati hoti, param antamaso damsamakasampi sancica jivita voropeti, so na hi pabbajito. Kimkarana? malassa apabbajitatta. @Footnote: 1-1 i. evam satta divasa gata. 2 i. vihimsati.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page76.

Pabbajayamattano malam tasma pabbajitoti vuccatiti 1- idam hi pabbajitalakkhanam. Yopi na heva kho upaghateti na mareti, apica dandadihi vihetheti, so param vihethayanto samano nama na hoti. Kimkarana? vihesaya asamitatta. Samitatta hi papanam samanoti pavuccatiti 2- Idam hi samanalakkhanam. Dutiyagathaya sabbapapassati sabbakusalassa. Akarananti anuppadanam. Kusalassati catubhumikakusalassa. Upasampadati patilabho. Sacittapariyodapananti attano cittajotanam, tam pana arahattena hoti. Iti silasamvarena sabbapapam pahaya samathavipassanahi kusalam sampadetva arahattaphalena cittam pariyodapetabbanti etam buddhanam sasanam ovado anusitthi. 3- Tatiyagathaya anupavadoti vacaya kassaci anupavadanam. Anupaghatoti kayena upaghatassa akaranam. Patimokkheti yantam paatimokkham, atipamokkham, uttamasilam, pati va sugativisesehi 4- mokkheti ca 5- duggatibhayehi, yo va nam pati, tam mokkhetiti "patimokkhan"ti vuccati, tasmim patimokkhe ca samvaro. Mattannutati patiggahanaparibhogavasena pamanannuta. Pantanca sayanasananti sayanasananca sanghattanavirahitanti attho. Tattha dvihiyeva paccayehi catupaccayasantoso dipito hotiti veditabbo. Etam buddhanasasananti etam parassa anupavadanam anupaghatanam patimokkhe samvaro patiggahanaparibhogesu mattannuta atthasamapattivasibhavaya vivittasenasanasevananca buddhanam sasanam ovado anusitthiti. Ima pana sabbabuddhanam patimokkhuddesagatha hontiti veditabba. Devatarocanavannana [91] Ettavata ca imina vipassissa bhagavato apadananusarena vittharakathanena "tathagatassevesa bhikkhave dhammadhatu supatividdha"ti evam vuttaya @Footnote: 1 khu.dha. 25/388/84 annatarapabbajitavatthu 2 khu.dha. 25/265/62 hatthakavatthu. @3 cha.Ma. anusitthiti 4 cha.Ma. agativisesehi, i. sugatibhayehi. @5 cha.Ma., i. casaddo na dissati

--------------------------------------------------------------------------------------------- page77.

Dhammadhatuya supatividdhabhavam pakasetva idani "devatapi tathagatassa etamattham arocesun"ti vuttam devataarocanam pakasetum ekamidahanti adimaha. Tattha subhagavaneti 1- evamnamake vane. Salaramuleti vanappatijetthakassa mule. Kamacchandam virajetvati anagamimaggena mulasamugghatavasena virajetva. Yatha ca vipassissa, evam sesabuddhanampi sasane vutthabrahmacariya devata arocayimsu, pali pana vipassissa ceva amhakanca bhagavato vasena agata. [92] Tattha attano sampattiya na hayanti na vihayantiti aviha. Na kanci sattam tapantiti atappa. Sundaradassana abhirupa pasadikati sudassa. Sutthu passanti, sundarametesam va dassananti sudasSi. Sabbeheva ca gunehi 2- bhavasampattiya ca jettha, natthettha kanitthati akanittha. Idha thatva bhanavara samodhanetabba. Imasmim hi sutte vipassissa bhagavato apadanavasena tayo bhanavara vutta. Yatha ca vipassissa, evam sikhiadinampi apadanavasena vuttava. Pali pana sankhitta. Iti sattannam buddhanam vasena amhakam bhagavata ekavisati bhanavara kathita. Tatha avihehi. Tatha atappehi. Tatha sudassehi. Tatha sudassihi. Tatha akanitthehiti. Sabbampi chabbisatibhanavarasatam hoti. Tepitake buddhavacane annam suttam chabbisatibhana- varasataparimanam nama natthi, suttantaraja nama ayam suttantoti veditabbo. Ito param anusandhidvayampi niyyatento. [94] Iti kho bhikkhaveti adimaha. Tam sabbam uttanatthamevati. Iti sumangalavilasiniya dighanikayatthakathaya mahapadanasuttavannana nitthita pathamam. @Footnote: 1 ka. subhavaneti. 2 cha.Ma., i. sagunehi.


             The Pali Atthakatha in Roman Book 5 page 64-77. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=5&A=1638&modeTY=2&pagebreak=1              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=5&A=1638&modeTY=2&pagebreak=1              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=10&i=1              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=10&A=1              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=10&A=1              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=10&A=1              Contents of The Tipitaka Volume 10 http://84000.org/tipitaka/read/?index_10

first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]