ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pagedispage pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 50 : PALI ROMAN Apa.A.2 (visuddha.2)

                 538/126. 6. Bahiyattherapadanavannana
     chatthapadane ito satasahassamhitiadikam ayasmato bahiyassa daruciriyat-
therassa apadanam. Ayampi purimabuddhesu katadhikaro tattha tattha bhave
vivattupanissayani punnani upacinanto padumuttarassa bhagavato kale brahmanakule
nibbatto brahmanasippesu nipphattim gantva vedangesu anavayo ekadivasam
satthu santikam gantva dhammam sunanto pasannamanaso sattharam ekam bhikkhum
khippabhinnanam aggatthane thapentam disva tam thanam pattukamo sattaham
buddhappamukhassa bhikkhusamghassa mahadanam datva sattahassa accayena bhagavato
padamule nipanno "bhagava bhante ito sattame divase yam bhikkhum khippabhinnanam
aggatthane thapesi, so viya ahampi anagate ekassa buddhassa sasane
khippabhinnanam aggo bhaveyyan"ti patthanam akasi. Bhagava anagatamsananena
oloketva samijjhanabhavam natva "anagate gotamassa bhagavato sasane
pabbajitva khippabhinnanam aggo bhavissati"ti byakasi. So yavatayukam punnani
katva tato cuto devaloke nibbatto tattha cha kamavacarasampattiyo anubhavitva
puna manussesu cakkavattiadisampattiyo anekakappakotisatesu anubhavitva kassapassa
bhagavato kale ekasmim kule nibbatto, bhagavati parinibbute pabbajito yada
sasane osakkamane satta bhikkhu catunnam parisanam ajjhacaram disva
samvegappatta arannam pavisitva "yava sasanassa antaradhanam na hoti, tava
attano patittham karissama"ti suvannacetiyam vanditva tattha aranne ekam
pabbatam disva "jivitasalaya nivattantu, niralaya imam pabbatam abhiruhantu"ti
nissenim bandhitva sabbe tam pabbatam abhiruyha nissenim patetva samanadhammam
karimsu. Samghatthero ekarattatikkamena arahattam papuni. So anotattadahe
Nagalatadantakattham khaditva mukham dhovitva uttarakuruto pindapatam aharitva
te bhikkhu aha "avuso imam pindapatam bhunjatha"ti. Te ahamsu "kim bhante
amhehi evam katika kata `yo pathamam arahattam papunati, tenabhatam pindapatam
avasesa paribhunjantu"ti. No hetam avusoti. "tena hi sace mayampi tumhe
viya visesam nibbattessama, sayam aharitva bhunjissama"ti na icchimsu.
     Dutiyadivase dutiyatthero anagami hutva tatheva pindapatam aharitva
itare nimantesi. Te evamahamsu "kim panavuso katika kata, `mahatherena
abhatam pindapatam abhunjitva anutherena abhatam bhunjissama"ti. "no hetam
avusoti. "evam bhante tumhe viya mayampi visesam nibbattetva attano
attano purisakarena bhunjitum sakkonta bhunjissama"ti na icchimsu. Tesu
arahattappattatthero parinibbayi, dutiyo anagami brahmaloke nibbatti, itare
panca visesam nibbattetum asakkonta sussitva sattame divase kalam katva
devaloke nibbattimsu. Tattha dibbasukham anubhavitva imasmim buddhuppade tato
cavitva manussesu nibbattimsu. Tesu eko pukkusati raja ahosi, eko
gandhararatthe takkasilayam kumarakassapo, eko bahiyo daruciriyo, eko
dabbo mallaputto, eko sabhiyo paribbajakoti, tesu ayam bahiyo daruciriyo
supparakapattane vanijakule nibbatto vanijakamme nipphattim gato mahaddhano
mahabhogo, so suvannabhumim gacchantehi vanijehi saddhim navamaruyha videsam
gacchanto katipaham gantva bhinnaya navaya sesesu macchakacchapabhakkhesu jatesu
ekoyeva avasittho ekam phalakam gahetva vayamanto sattame divase supparakapattanatiram
okkami. Tassa nivasanaparupanam natthi, so annam kinci apassanto sukkhakatthadandake
vakehi palivethetva nivasetva parupitva ca devakulato
Kapalam gahetva supparakapattanam agamasi. Manussa tam disva yagubhattadini
datva "ayam eko araha"ti sambhavesum. So vatthesu upanitesu "sacaham nivasemi,
parupami va, labhasakkaro me parihayissati"ti tani patikkhipitva daruciraneva
parihari.
     Athassa "araha, araha"ti bahuhi sambhaviyamanassa evam cetaso parivitakko
udapadi "ye keci loke arahanto va arahattamaggam va samapanna, aham
tesam annataro"ti so tena niyamena kuhanakammena jivikam kappeti.
     Kassapadasabalassa sasane sattasu janesu pabbatam aruyha samanadhammam
karontesu eko anagami hutva suddhavasabrahmaloke nibbattitva attano
brahmasampattim olokento agatatthanam avajjento pabbatamaruyha samanadhammam
karanatthanam disva sesanam nibbattanatthanam avajjento ekassa parinibbutabhavam
itaresanca pancannam kamavacaradevaloke nibbattabhavam natva te
kalanukalam avajjesi "imasmim pana kale kaham nu kho te"ti avajjento
daruciriyam supparakapattanam nissaya kuhanakammena jivikam kappentam disva
"nattho vatayam balo, pubbe samanadhammam karonto atiukkatthabhavena arahatapi
abhatam pindapatam aparibhunjitva idani udarahetu anarahava samano arahattam
patijanitva lokam vancento vicarati, dasabalassa uppannabhavam na janati,
gacchami nam samvejetva buddhuppadam janapessami"ti khaneneva brahmalokato
otaritva supparakapattane rattibhagasamanantare daruciriyassa sammukhe paturahosi.
So attano vasanatthane obhasam disva bahi nikkhamitva mahabrahmanam
disva anjalim paggayha "ke tumheti pucchi. "aham tumhakam poranakasahayo
anagamiphalam patva brahmaloke nibbatto, amhakam sabbajetthako araha hutva
Parinibbuto, tumhe pana pancajana devaloke nibbatta. Svaham dani tam imasmim
thane kuhanakammena jivikam kappentam disva damitum agato"ti vatva idam karanam
aha "neva kho tvam bahiya araha napi arahattamaggam va samapanno, sapi
te patipada natthi, yaya tvam araha va assa arahattamaggam va samapanno"ti.
Athassa satthu uppannabhavam savatthiyam vasanabhavanca acikkhitva "satthu santikam
gaccha"ti tam uyyojetva brahmalokameva agamasi.
     Bahiyo pana akase thatva kathentam mahabrahmanam oloketva cintesi
"aho bhariyam kammam maya katam, anaraham araha ahanti cintesim, ayanca mam `na
tvam araha, napi arahattamaggam va samapannasi'ti vadati, atthi nu kho
loke anno araha"ti. Atha nam pucchi "atha ke carahi sadevake loke
arahanto va arahattamaggam va samapanna"ti. Athassa devata acikkhi
"atthi bahiya uttaresu janapadesu savatthi nama nagaram, tattha so bhagava
etarahi viharati araham sammasambuddho. So hi bahiya bhagava araha ceva
arahattaya ca dhammam desesi"ti. Bahiyo rattibhage devata katham sutva samviggamanaso
tankhanamyeva supparaka nikkhamitva ekarattivasena 1- savatthim agamasi,
gacchanto ca pana devatanubhavena buddhanubhavena ca visayojanasatikam maggam atikkamitva
savatthim anuppatto, tasmim khane sattha savatthiyam pindaya pavittho hoti. So jetavanam
pavisitva abbhokase cankamante sambahule bhikkhu pucchi "kuhim etarahi sattha"ti.
Bhikkhu "savatthiyam pindaya pavittho"ti vatva "tvam pana kuto agatosi"ti pucchimsu.
Supparaka agatomhiti. Kada nikkhantositi, hiyyo sayanhasamaye nikkhantomhiti.
"duratopi agato, nisida tava pade dhovitva telena makkhetva thokam vissamahi,
@Footnote: 1 Ma. nikkhamitva sabbattha ekarattivasena.
Agatakale sattharam dakkhissati"ti ahamsu. "aham bhante satthu va attano va
jivitantarayam na janami, katthaci atthatva anisiditva ekaratteneva visayojana-
satikam maggam agato, sattharam passitvava vissamissami"ti aha. So evam vatva
taramanarupo savatthim pavisitva bhagavantam anopamaya buddhasiriya carantam disva
"cirassam vata me gotamo sammasambuddho dittho"ti ditthatthanato patthaya
onatasariro gantva antaravithiyam pancapatitthitena vanditva gopphakesu dalham
gahetva evamaha "desetu bhante bhagava dhammam, desetu sugato dhammam, yam
mamassa digharattam hitaya sukhaya"ti. Atha nam sattha "akalo kho tava bahiya
antaragharam pavitthamha pindaya"ti patikkhipi.
     Tam sutva bahiyo "bhante samsare samsarantena kabalikaraharo na
aladdhapubbo, tumhakam va mayham va jivitantarayam na janami, desetu me
bhante bhagava dhammam, desetu sugato dhamman"ti puna yaci. Sattha dutiyampi tatheva
patikkhipi. Evam kirassa ahosi "imassa ditthakalato patthaya sakalasariram pitiya
nirantaram ajjhotthatam hoti, balavapitivego dhammam sutvapi na sakkhissati pativijjhitum,
majjhattupekkhaya tava titthatu, ekaratteneva visayojanasatikam maggam agatassapi
cassa daratho balava sopi tava patippassambhatu"ti. Tasma dvikkhattum patikkhipitva
tatiyam yacito antaravithiyam thitova "tasmatiha te bahiya evam sikkhitabbam, ditthe
ditthamattam bhavissati"tiadina 1- nayena anekapariyayena dhammam desesi. So satthu
dhammam sunantoyeva sabbasave khepetva saha patisambhidahi arahattam papuni.
     [178] So arahattam pattakkhaneyeva pubbakammam saritva sanjatasomanasso
pubbacaritapadanam pakasento ito satasahassamhitiadimaha. Tam hettha vuttanayatta
uttanatthameva. Anuttanapadavannanameva karissama
@Footnote: 1 khu.u. 25/10/102.
     [181] Hasanam paccavekkhananti 1- paripunnasomanassajatam paccavekkhanam,
komaravannam atikomalanti attho.
     [182] Hemayannopacitanganti suvannasuttayannopacitasuttaavayavam sariram
dehanti attho. Palambabimbatambotthanti olambitabimbaphalasadisam rattavannam
otthadvayasamannagatanti attho. Setatinhasamam dijanti 2- sunisitatikhinaayalohaghamsanena
ghamsitva samam katam viya samadantanti attho.
     [183] Pitisamphullitanananti pitiya sutthu phullitam vikasitam ananam mukham
adasatalasadisamukhavantanti attho.
     [184] Khippabhinnassa bhikkhunoti khippam desanaya samugghatitakkhaneyeva
abhivisesena natum samatthassa bhikkhunoti attho.
     [186] Saggam agam sabhavanam yathati attano geham viya saggam lokam
agamasinti attho.
     [196] Na tvam upayamaggannuti tvam nibbanadhigamupayabhutamaggannu na
ahositi attho.
     [200] Satthuno sada jinanti sada sabbakalam jinam jinanto
parajitakopo satthuno sammasambuddhassa vimalananam adasatalasadisamukham passissami
passitum nikkhamamiti yojana. Dije apucchim kuhim lokanandanoti kuhim thane
lokapasadakaro satthati dije brahmane aham bhikkhu apucchinti attho.
     [201] Sasova khippam munidassanussukoti munidassane tathagatadassane
ussukko ussahajato saso iva khippam papunatiti attho.
     [202] Tuvatam gantvati sigham gantva. Pindattham apihagidhanti pindapatam
paticca apiham apagatapiham agidham nittanham.
@Footnote: 1 pali. pinasampannavekkhanam.            2 pali. sitatinhasamandijam.
     [203] Alolakkhanti ito cito ca anolokayamanam uttame savatthinagare
pindaya vicarantam adakkhinti sambandho. Sirinilayasankasanti siriya lakkhananu-
byanjanasobhaya nilayam sankasam jalamanatoranasadisam. Ravidittiharanananti vijjotamana-
suriyamandalam viya vijjotamanamukhamandalam.
     [204] Kupathe vippanatthassati kucchitapathe sopaddavamagge mulhassa miccha-
patipannassa me saranam hohi patittha hohi. Gotamati bhagavantam gottena alapati.
     [218] Na tattha sukka jotantiti sukkapabhasampanna jotamanaosadhitarakadayo
na jotanti nappabhasanti. Sesam uttanatthameva. So evam pubbacaritapadanam pakasetva
tavadeva ca bhagavantam pabbajjam yaci. "paripunnam te pattacivaran"ti ca puttho "na
paripunnan"ti aha. Atha nam sattha "tena hi pattacivaram pariyesahiti vatva pakkami.
So kira visativassasahassani samanadhammam karonto "bhikkhuna nama attana paccaye labhitva
annam anoloketva sayameva paribhunjitum vattati"ti vatva ekabhikkhussapi pattena
va civarena va sangaham nakasi, "na tenassa iddhimayam pattacivaram uppajjissati"ti
natva bhagava ehibhikkhubhavena pabbajjam nadasi. Tampi pattacivaram pariyesamanameva
sankaratthanato colakkhandani sankaddhentam pubbaveriko amanusso ekissa
tarunavacchaya gaviya sarire adhimuccitva vamaurumhi paharitva jivitakkhayam papesi.
Sattha pindaya caritva katabhattakicco sambahulehi bhikkhuhi saddhim nikkhamanto
bahiyassa sariram sankaratthane patitam disva "ganhatha bhikkhave etam bahiyam
daruciriyanti ekasmim gehadvare thatva mancakam aharapetva imam sariram
nagaradvarato niharitva jhapetva dhatuyo gahetva thupam karotha"ti bhikkhu
anapesi.
     Te bhikkhu dhatum mahapathe thupam karetva sattharam upasankamitva attano
katakammam arocesum. Tato samghamajjhe katha udapadi "tathagato bhikkhusamghena
sarirajhapanakiccam karesi, dhatuyo ca gahapetva cetiyam karapesi, kataramaggo
nu kho tena samadhigato, samanero nu kho so, bhikkhu nu kho"ti. Sattha tam
atthuppattim katva "patitthito bhikkhave bahiyo daruciriyo arahatto"ti upari
dhammadesanam vaddheti. Tassa parinibbutabhavanca acikkhitva "etadaggam bhikkhave mama
savakanam bhikkhunam khippabhinnanam yadidam bahiyo daruciriyo"ti 1- etadagge thapesi.
     Atha nam bhikkhu pucchimsu "tumhe bhante `bahiyo daruciriyo arahattam
patto'ti vadetha, kada so arahattam patto"ti. Mama dhammam sutakale bhikkhaveti.
Kada panassa bhante tumhehi dhammo kathitoti. Bhikkhaya carantena antaravithiyam
thitenati. Appamattako bhante tumhehi antaravithiyam thatva kathitadhammo katham so
tavattakena visesam nibbattesiti. Atha ne sattha "bhikkhave mama dhammam `appam'
va `bahum va'ti ma cintayittha. Anekanipi hi anatthapadasamhitani gathasahassani
na seyyo, atthanissitam pana ekampi gathapadam seyyo"ti vatva anusandhim
ghatetva dhammam desento imam gathamaha:-
             "sahassamapi ce gatha   anatthapadasamhita
             ekam gathapadam seyyo  yam sutva upasammati"ti. 2-
Desanapariyosane caturasitiya panasahassanam dhammabhisamayo ahositi.
                    Bahiyattherapadanavannana nitthita.
                           -----------
@Footnote: 1 am.ekaka. 20/216/25.               2 khu.dha. 25/101/35.



             The Pali Atthakatha in Roman Book 50 page 286-293. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=50&A=6132&modeTY=2              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=50&A=6132&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=32&i=126              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=32&A=3749              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=32&A=4590              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=32&A=4590              Contents of The Tipitaka Volume 32 http://84000.org/tipitaka/read/?index_32

first pageprevious pagedispage pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]