ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pagedispage pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 50 : PALI ROMAN Apa.A.2 (visuddha.2)

                548/136. 6. Kaludayittherapadanavannana
     chatthapadane padumuttaro nama jinotiadikam ayasmato kaludayittherassa
apadanam. Ayampi purimabuddhesu katadhikaro tattha tattha bhave vivattupanissayani
punnani upacinanto padumuttarassa bhagavato kale hamsavatinagare kulagehe
nibbatto vinnutam patto satthu dhammadesanam sunanto sattharam ekam bhikkhum
kulappasadakanam aggatthane thapentam disva tajjam abhiniharakammam katva tam thanantaram
patthesi. Satthapi byakasi. So yavajivam kusalam katva devamanussesu samsaranto
amhakam bodhisattassa matukucchiyam patisandhiggahanadivase devalokato cavitva
kapilavatthusmimyeva amaccakule  patisandhim ganhi. Bodhisattena saha ekadivaseyeva
jato, tamdivasamyeva nam dukulacumbatakena nipajjapetva bodhisattassa upatthanam
nayimsu. Bodhisattena hi saddhim bodhirukkho, rahulamata, cattaro nidhi, arohaniyahatthi,
kanthako, channo, kaludayiti ime satta ekadivase jaditatta sahajata
Nama ahesum. Athassa namaggahanadivase sakalanagarassa udaggacittadivase jatatta
udayitveva namam karimsu. Thokam kaladhatukatta pana kaludayiti pannayittha.
So bodhisattena saddhim kumarakilam kilanto vuddhim agamasi.
     Aparabhage lokanathe mahabhinikkhamanam nikkhamitva anukkamena sabbannutam
patva pavattitavaradhammacakke rajagaham upanissaya veluvane viharante
suddhodanamaharaja tam pavattim sutva purisasahassaparivaram ekam amaccam "puttam
me idhanehi"ti pesesi. So satthu  dhammadesanavelayam satthu santikam gantva
parisapariyante thito dhammam sutva saparivaro arahattam papuni. Atha ne sattha
"etha bhikkhavo"ti hattham pasaresi. Sabbe tankhanamyeva 1- iddhimayapattacivaradhara
vassasatthikatthera viya ahesum. Arahattappattato patthaya ariya nama majjhattava
honti, tasma ranna pesitasasanam dasabalassa narocesi. Raja neva gato
agacchati, na sasanam suyyatiti aparampi amaccam purisasahassaparivaram pesesi.
Tasmimpi tatha patipanne aparampiti etena nayena navapurisasahassaparivare nava
amacce pesesi. Sabbe gantva arahattam patva tunhibhuta ahesum.
     Atha raja cintesi "ettaka jana mayi sinehabhavena dasabalassa
idhagamanatthaya na kinci kathayimsu, ayam kho pana udayi dasabalena samavayo
sahapamsukiliko, mayi ca sinehava, imam pesessami"ti. Atha tam pakkosapetva
"tata tvam purisasahassaparivaro gantva dasabalam idhanehi"ti vatva pesesi.
So pana gacchanto "sacaham deva pabbajitum labhissami, evaham bhagavantam
idhanessami"ti vatva ranna "pabbajitopi mama puttam dassehi"ti vutto
rajagaham gantva satthu dhammadesanavelaya parisapariyante thito dhammam sutva
@Footnote: 1 cha.Ma. tamkhanamyeva.
Saparivaro arahattam patva ehibhikkhubhave patitthasi. So arahattam patva "na
tavayam dasabalassa kulanagaram gantum kalo, vassante pana upagate pabbatesu
vanasandesu haritatinasanchannaya bhumiya gamanakalo bhavissati"ti gamanakalam
agamento vassante sampatte satthu kulanagaram gantum gamanavannam samvannesi.
Vuttancetam theragathaya 1-:-
                     "angarino dani duma bhadante
                     phalesino chadanam vippahaya
                     te accimantova pabhasayanti
                     samayo mahavira bhagi rasanam.
                     Dumani phullani manoramani
                     samantato sabbadisa pavanti
                     pattam pahaya phalamasasana
                     kalo ito pakkamanaya vira.
                     Nevatisitam na panatiunham
                     sukha utu addhaniya bhadante
                     passantu tam sakiya koliya ca
                     pacchamukham rohiniyam tarantam.
            Asaya kasate khettam     bijam asaya vappati
            asaya vanija yanti     samuddam dhanaharaka
            yaya asaya titthami     sa me asa samijjhatu.
            Natisitam natiunham        natidubbhikkhachatakam
            saddala harita bhumi       esa kalo mahamuni.
@Footnote: 1 khu.thera. 26/527/347-8.
                     Punappunam ceva vapanti bijam
                     punappunam vassati devaraja
                     punappunam khettam kasanti kassaka
                     punappunam dhannamupeti rattham.
            Punappunam yacanaka caranti   punappunam danapati dadanti
            punappunam danapati daditva   punappunam saggamupenti thanam.
                     Viro 1- have sattayugam puneti
                     yasmim kule jayati bhuripanno
                     mannamaham sakkati devadevo
                     taya hi jato muni saccanamo.
                     Suddhodano nama pita mahesino
                     buddhassa mata pana mayanama
                     ya bodhisattam parihariya kucchina
                     kayassa bheda tidivamhi modati.
                     Sa gotami kalakata ito cuta
                     dibbehi kamehi samangibhuta
                     sa modati kamagunehi pancahi
                     parivarita devaganehi tehi.
                     Buddhassa puttomhi asayhasahino
                     angirasassappatimassa tadino
                     pitu pita mayham tuvamsi sakka
                     dhammena me gotama ayyakosi"ti.
@Footnote: 1 Ma. dhiro.
            "amba panasa kapittha ca  pupphapallavalankata
            dhuvapphalani savanti        khuddamadhukakupama
            sevamano ubho passe    gantukalo mahayasa.
            Jambu sumadhura nipa       madhugandidivapphala
            ta ubhosu pajjotanti     gantukalo mahayasa.
            Tindukani piyalani       sonnavanna manorama
            khuddakappaphala niccam       gantukalo mahayasa.
            Kadali pancamocci ca       supakkaphalabhusita 1-
            ubho passesu lambanti     gantukalo mahayasa.
            Madhupphaladhara niccam        morarukkha manorama
            khuddakappaphala niccam       gantukalo mahayasa.
            Hintalatalapanti ca       rajatakkhandhova jotare
            supakkaphalasanchanna 2-     khuddakappa madhussava
            phalani tani khadante     gantukalo mahayasa.
            Udumbararunavannana      sadasumadhurapphala
            ubho passesu lambanti     gantukalo mahayasa.
            Itthambhuta aneka te    nanaphaladhara duma
            ubho passesu lambanti     gantukalo mahayasa.
            Campaka salala naga     sugandha maluterita
            supupphitagga jotanti      sugandhenabhipujayum
            sadara vinataneva       gantukalo mahayasa.
@Footnote: 1 i. supattaphalagopita.  2 Ma. supatta...
             Punnaga giripunnaga      pupphita dharaniruha
             supupphitagga jotanti       sugandhenabhipujayum
             sadara vinatuggagga       gantukalo mahayasa.
             Asoka kovilara ca      somanassakara vara
             sugandha kannika bandha 1-  rattavannehi bhumita
             sadara vinatuggagga       samayo te mahayasa.
             Kannikara phullita niccam    sovannaramsijotaka
             dibbagandha pavayanti       disa sabbani sobhayam
             sadara vinataneva        samayo te mahayasa.
             Supatta gandhasampanna      ketaki dhanuketaki 2-
             sugandha sampavayanti       disa sabbabhigandhino
             sadara pujayantava        samayo te mahayasa.
             Mallika jatisumana        sugandha khuddamallika
             disa sabba pavayanti      ubho magge pasobhayam
             sadara te palambanti      samayo te mahayasa.
             Sindhuvara sitagandha       sugandha maluterita
             disa sabbabhipujenta      ubho magge pasobhayam
             sadara vinatuggagga       samayo te mahayasa.
             Siha kesarasiha ca        catuppadanisevita
             acchambhita surapane      migaraja patapino.
@Footnote: 1 Ma. kannika gandha.                     2 Ma. manuketaki.
             Sihanadena pujenti        sadara te migabhibhu
             maggamhi ubhato vulha      samayo te mahayasa.
             Byaggha sindhava nakula     sadhurupa bhayanaka
             akase sampatantava      nibbhita yena kenaci
             tehi te sadara nata     samayo te mahayasa.
             Tidha pabhinna 1- chaddanta  surupa sussara subha
             sattappatitthitanga te      ubho maggesu kujino
             sadara hasamanava       samayo te mahayasa.
             Miga varaha pasada       citrasavayava subha
             arohaparinahena         surupa angasamyuta
             ubho magge gayamanava    samayo te mahayasa.
             Gokanna sarabha ruru       arohaparinahino
             surupa angasampanna       sevamanava accharum
             sevamana tehi tada      samayo te mahayasa.
             Dipi accha taraccha ca      tudara varuna sada
             te dani sikkhita sabbe    mettaya tava tadino
             te paccasevaka addha     samayo te mahayasa.
             Sasa singala nakula      kalandakalaka bahu
             kastura sura gandha te    kevala gayamanava
                  samayo te mahayasa.
@Footnote: 1 i. timmebhinna.
             Mayura nilagiva te        susikha subhapakkhika
             supincha te sunada ca     veluriyamanisannibha
             nadam karonta pujenti     kalo te pitudassane.
             Suvannacitrahamsa ca         javahamsa vihacara
             te sabbe asaya chuddha   jinadassanabyavata
             madhurassarena kujanti        kalo te pitudassane.
             Hamsa konca sunada te    cakkavaka nadicara
             baka balaka rucira       jalakaka sarakukkuta
             sadarabhinadino ete     kalo te pitudassane.
             Citra surupa sussara      salika suvatandika
             rukkhagga sampatanta te    ubho maggesu kujino
             tesu tesu nikujanti        kalo te pitudassane.
             Kokila sakala citra      sada manjussara vara
             vimhapita te janatam       saddhimittadike sura
             sarehi pujayantava         kalo te pitudassane.
             Bhinka kurara sara       purita kanane sada 1-
             ninnadayanta pavanam        annamannasamangino
             gayamana sareneva       kalo te pitudassane.
             Tittira susara sara      susara vanakukkuta
             manjussara ramaneyya     kalo te pitudassane.
@Footnote: 1 Ma. puritakananasada.
             Setavalukasanchanna        supatittha manorama
             madhurodakasampunna         sara jotanti te sada
             tattha nhatva pivitva ca   samayo te natidassane.
             Kumbhiramakarakinna        valaya munjarohita
             macchakacchapabyaviddha       sara sitodaka 2- subha
             tattha nhatva pivitva ca   samayo te natidassane.
             Niluppalasamakinna         tatha rattuppalehi ca
             kumuduppalasankinna         sara sobhantinekadha
             tattha sitalaka toya       samayo te natidassane.
             Pundarikehi sanchanna       padumehi samohata
             ubho maggesu sobhanti      pokkharanno tahim tahim
             tatthodakani nhayanti      samayo te natidassane.
             Setapulinasankinna         supatittha manorama
             sitodakamahoghehi          sampunna ta nadi subha
             ubho maggehi sandanti      samayo te natidassane.
             Maggassa ubhatopasse       gamanigamasamakula
             saddha pasanna janata      ratanattayamamaka
             tesam sampunnasankappo      samayo te natidassane.
             Tesu tesu padesesu       deva manussaka ubho
             gandhamalabhipujenti        samayo te natidassane"ti.
@Footnote: 1 i. setodaka.
     Evam thero satthimattahi gathahi satthu gamanavannam samvannesi. Atha kho
bhagava "kaludayi mama gamanam pattheti, puressamissa sankappan"ti tattha gamane
bahunam visesadhigamam disva visatisahassakhinasavaparivuto rajagahato aturitacarika-
vasena vuttappakaraphalaphale 1- anubhavanto dvipadacatuppadadisamuhanam sevanapujaya
pujiyamano vuttappakarasugandhapupphagandhehi gandhiyamano gamanigamavasinam sangaham
kurumano kapilavatthugamimaggam patipajji. Thero iddhiya kapilavatthum gantva
ranno purato akase thito aditthapubbam vesam disva ranna "kosi tvan"ti
pucchito "sace amaccaputtam taya bhagavato santike pesitam na janasi, evam
janahi"ti vadanto:-
                  "buddhassa puttomhi asayhasahino
                  angirasassappatimassa tadino
                  pitupita mayham tuvamsi sakka
                  dhammena me gotama ayyakosi"ti 2-
gathamaha.
     Tattha buddhassa puttomhiti sabbannubuddhassa ure vayamajanitahi
dhammadesanahi jatataya orasaputto amhi. Asayhasahinoti abhisambodhito
pubbe thapetva mahabodhisattam annehi sahitum asakkuneyyatta asayhassa
sakalabodhisambharassa, mahakarunakarassa ca sahanato tato parampi annehi sahitum
abhibhavitum asakkuneyyatta asayhanam pancannam maranam sahanato abhibhavanato
asayanusayacaritadhimuttiadivibhagavabodhena 3- yatharaham veneyyanam ditthadhammika-
samparayikaparamatthehi anusasanisankhatassa annehi asayhassa buddhakiccassa sahanato
tattha va sadhukaribhavato asayhasahino. Angirasassati angikatasiladisampattikassa.
@Footnote: 1 si. pitisukham.        2 khu.thera. 26/536/349.      3 Si..... vabodhane.
"angamangehi niccharanakaobhasassa"ti apare. Keci pana "angiraso siddhatthoti
imani dve namani pitarayeva gahitani"ti vadanti. Appatimassati anupamassa
itthadisu tadilakkhanasampattiya tadino. Pitupita mayham tuvamsiti ariyajativasena
mayham pitu sammasambuddhassa lokavoharavasena tvam pita asi. Sakkati vamsena 1-
rajanam alapati. Dhammenati sabhavena ariyajatilokiyajatihi dvinnam jatinam
sabhavasamodhanena. Gotamati gottena rajanam alapati. Ayyakositi pitamaho
ahosi. Ettha ca "buddhassa puttomhi"tiadim vadanto thero annam
byakasi.
     Evam pana attanam janapetva hatthatutthena ranna maharahe pallanke
nisidapetva attano patiyaditassa nanaggarasabhojanassa pattam puretva patte
dinne gamanakaram dassesi. "kasma gantukamattha, bhunjatha"ti vutte satthu
santikam gantva bhunjissamiti. Kaham pana satthati. Visatisahassabhikkhuparivaro
tumhakam dassanatthaya maggam patipannoti. Tumhe imam pindapatam bhunjatha, annam
bhagavato haratha. Yava ca mama putto imam nagaram papunati, tavassa itoyeva
pindapatam harathati. Thero bhattakiccam katva ranno ca parisaya ca dhammam
desetva satthu agamanato puretarameva rajanivesanam ratanattayagunesu abhippasannam
karonto sabbesam passantanamyeva satthu aharitabbabhattapunnam pattam akase
vissajjetva sayampi vehasam abbhuggantva pindapatam upanetva satthu hatthe
thapesi. Satthapi tam pindapatam paribhunji. Evam satthiyojanam maggam divase divase
yojanam gacchantassa bhagavato rajagehato bhattam aharitva adasi. Bhagava kamena
kapilavatthunagaram patva punadivase rajavithiyam pindaya carati. Tam sutva
suddhodanamaharaja tattha gantva "ma evam kattabbam manni, nayidam
@Footnote: 1 Si. jativasena.
Rajavamsappaveni"ti. "ayam tumhakam maharaja vamso, idiso amhakam pana
buddhavamso"ti vatva:-
             "uttitthe nappamajjeyya    dhammam sucaritam care
             dhammacari sukham seti        asmim loke paramhi ca.
             Dhammam care sucaritam         na nam duccaritam care
             dhammacari sukham seti        asmim loke paramhi ca"ti 1-
dhammam desesi. Raja sotapattiphale patitthahi. Tato raja buddhappamukham bhikkhusamgham
nimantetva sakamandire bhojetva sampavaretva bhojanavasane dhammapalajatakam 2-
sutva sapariso anagamiphale patitthahi. Aparabhage setacchattassa hettha
nipannova arahattam patva parinibbayi.
     Tato bhagava rahulamatuya bimbadeviya pasadam gantva tassa dhammam
desetva sokam vinodetva candakinnarijatakadesanaya 3- pasadam janetva
nigrodharamam agamasi. Atha bimbadevi puttam rahulakumaram aha "gaccha tava pitu
santakam dhanam yacahi"ti. Kumaro "dayajjam me samana dehi"ti vatva bhagavantam
anubandhitva "sukha te samana chaya"ti vadanto gacchati. Tam bhagava nigrodharamam
netva "lokuttaradayajjam ganhahi"ti vatva pabbajesi. Atha bhagava
ariyaganamajjhe nisinno "etadaggam bhikkhave mama savakanam bhikkhunam
kulappasadakanam yadidam kaludayi"ti 4- theram etadagge thapesi.
    [165] Thero pattaetadaggatthano attano pubbakammam saritva
somanassajato pubbacaritapadanam pakasento padumuttaro nama jinotiadigathayo
abhasi. Tattha anuttanapadameva vannayissama.
@Footnote: 1 khu.dha. 25/168-9/47.                  2 khu.ja. 27/92-103/225-6.
@3 khu.ja. 27/18-43/293-4.              4 an.ekaka. 20/225/25.
    [166] Gunagunaviduti gunanca agunanca gunagunam, vannavannam,
kusalakusalam va tam janatiti gunagunavidu. Katannuti annehi katagunam janatiti
katannu, ekadivasampi bhattadanadina katupakarassa rajjampi datum samatthatta
katannu. Katavediti katam vindati anubhavati sampaticchatiti katavedi. Titthe yojeti
panineti sabbasatte nibbanapavesanupaye kusalapathe magge dhammadesanaya
yojeti sampayojeti patitthapetiti attho. Sesam uttanatthameva. Gamanavannana-
gathanamattho theragathayam vuttoyevati.
                   Kaludayittherapadanavannana nitthita.
                         --------------



             The Pali Atthakatha in Roman Book 50 page 316-328. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=50&A=6792&modeTY=2              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=50&A=6792&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=32&i=136              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=32&A=3975              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=32&A=4845              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=32&A=4845              Contents of The Tipitaka Volume 32 http://84000.org/tipitaka/read/?index_32

first pageprevious pagedispage pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]