|
| บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ |
10. Padumabuddhavaṃsavaṇṇanā
anomadassissa pana bhagavato aparabhāge vassasatasahassāyukā manussā
anukkamena parihāyitvā dasavassāyukā hutvā puna anukkamena vaḍḍhitvā
asaṅkhyeyyāyukā hutvā puna parihāyamānā vassasatasahassāyukā ahesuṃ. Tadā
@Footnote: 1 pāḷi. sobhati
---------------------------------------------------------------------------------------------
page259.
Padumo nāma satthā loke uppajji. Sopi pāramiyo pūretvā tusitapure
nibbattitvā tato cavitvā campakanagare asamassa nāma rañño kule rūpādīhi
asamāya asamāya nāma aggamahesiyā kucchismiṃ paṭisandhiṃ aggahesi. So dasannaṃ
māsānaṃ accayena campakuyyāne mātukucchito nikkhami. Jāte pana kumāre
ākāsato sakalajambudīpe samuddapariyante padumavassaṃ nipati. Tenassa
nāmaggahaṇadivase nāmaṃ gaṇhantā nemittakā ca ñātakā ca "mahāpadumakumāro "tveva
nāmamakaṃsu. So dasavassasahassāni agāraṃ ajjhāvasi. Nanduttaravasuttara-
yasuttarānāmakā tayo pāsādā ahesuṃ. Uttarādevippamukhāni tettiṃsa
itthisahassāni paccupaṭṭhitāni ahesuṃ.
Atha mahāsatto uttarāya nāma mahādeviyā rammakumāre nāma uppanne
cattāri nimittāni disvā ājaññarathena mahābhinikkhamanaṃ nikkhami. Taṃ pabbajantaṃ
ekā purisakoṭi anupabbaji. So tehi parivuto aṭṭha māse padhānacariyaṃ caritvā
visākhapuṇṇamāya dhaññavatīnagare sudhaññaseṭṭhissa dhītāya dhaññavatiyā nāma dinnaṃ
madhupāyāsaṃ paribhuñjitvā mahāsālavane 1- divāvihāraṃ vītināmetvā sāyanhasamaye
titthakājīvakena dinnā aṭṭha tiṇamuṭṭhiyo gahetvā mahāsoṇabodhiṃ upasaṅkamitvā
aṭṭhattiṃsahatthavitthataṃ tiṇasantharakaṃ paññāpetvā pallaṅkaṃ ābhujitvā caturaṅgavīriyaṃ
adhiṭṭhāya mārabalaṃ vidhamitvā tīsu yāmesu tisso vijjā sacchikatvā
"anekajātisaṃsāraṃ .pe. Taṇhānaṃ khayamajjhagā"ti udānaṃ udānetvā sattasattāhaṃ
bodhisamīpeyeva vītināmetvā brahmuno āyācanaṃ adhivāsetvā dhammadesanāya
bhājanabhūte puggale upaparikkhanto attanā saha pabbajite koṭisaṅkhe
bhikkhū disvā taṅkhaṇeyeva anilapathena gantvā dhaññavatīnagarasamīpe
@Footnote: 1 Sī.,i. sahakāravane
---------------------------------------------------------------------------------------------
page260.
Dhanañjayuyyāne otaritvā tehi parivuto tesaṃ majjhe dhammacakkaṃ pavattesi. Tadā
koṭisatānaṃ abhisamayo ahosi. Tena vuttaṃ:-
[1] "anomadassissa aparena sambuddho dipaduttamo
padumo nāma nāmena asamo appaṭipuggalo.
[2] Tassāpi asamaṃ sīlaṃ samādhipi anantako
asaṅkhyeyyaṃ ñāṇavaraṃ vimuttipi anūpamā.
[3] Tassāpi atulatejassa dhammacakkappavattane
abhisamayā tayo āsuṃ mahātamapavāhanā"ti.
Tattha asamaṃ sīlanti aññesaṃ sīlena asadisaṃ, uttamaṃ seṭṭhanti attho.
Samādhipi anantakoti samādhipi appameyyo, tassa anantabhāvo lokavivaraṇayamaka-
pāṭihāriyādīsu daṭṭhabbo. Ñāṇavaranti sabbaññutaññāṇaṃ, asādhāraṇañāṇāni vā.
Vimuttipīti arahattaphalavimuttipi bhagavato. Anūpamāti upamāvirahitā. Atulatejassāti
atulañāṇatejassa. "atulañāṇatejā"tipi pāṭho. Tassa "tayo abhisamayā"ti iminā
uttarapadena sambandho daṭṭhabbo. Mahātamapavāhanāti mahāmohavināsakā,
mohandhakāraviddhaṃsakāti attho.
Athāparena samayena padumo bhagavā attano kaniṭṭhabhātaraṃ sālakumārañca
upasālakumārañca ñātisamāgame saparivāre pabbājetvā tesaṃ dhammaṃ desento
navuti koṭiyo dhammāmataṃ pāyesi. Yadā pana rammattherassa dhammaṃ desesi, tadā
asītikoṭīnaṃ tatiyo abhisamayo ahosi. Tena vuttaṃ:-
[4] "paṭhamābhisamaye buddho koṭisatamabodhayi
dutiyābhisamaye dhīro navutikoṭimabodhayi.
---------------------------------------------------------------------------------------------
page261.
[5] Yadā ca padumo buddho ovadī sakamatrajaṃ
tadā asītikoṭīnaṃ tatiyābhisamayo ahū"ti.
Yadā pana subhāvitatto nāma rājā padumassa buddhassa buddhapadumavadanassa
santike koṭisatasahassaparivāro ehibhikkhupabbajjāya pabbajito, tasmiṃ sannipāte
bhagavā pātimokkhaṃ uddisi, so pana paṭhamo sannipāto ahosi.
Athāparena samayena mahāpadumo munivasabho usabhasamagatī usabhavatīnagaraṃ
upanissāya vassaṃ upagañchi. Nagaravāsino manussā bhagavantaṃ dassanakāmā
upasaṅkamiṃsu. Tesaṃ bhagavā dhammaṃ desesi. Tattha ca bahavo manussā pasannacittā
pabbajiṃsu. Tato dasabalo tehi ca aññehi ca tīhi bhikkhusatasahassehi saddhiṃ
visuddhipavāraṇaṃ pavāresi. So dutiyo sannipāto ahosi. Ye pana tattha na
pabbajiṃsu, te kaṭhinānisaṃsaṃ sutvā pāṭipade pañcasu māsesu pañcānisaṃsadāyakaṃ
kaṭhinacīvaramadaṃsu. Tato taṃ bhikkhū dhammasenāpatiṃ aggasāvakaṃ visālamatiṃ sālattheraṃ
kaṭhinatthāratthaṃ yācitvā kaṭhinacīvaraṃ tassādaṃsu. Therassa kaṭhinacīvare kayiramāne
bhikkhū sibbane sahāyakā ahesuṃ. Padumo pana sammāsambuddho sūcicchidde
suttāni āvunitvā adāsi. Niṭṭhite pana cīvare bhagavā tīhi bhikkhusatasahassehi
cārikaṃ pakkāmi.
Athāparena samayena sīhavikkantagāmī purisasīho viya buddhasīho
gosiṅgasālavanasadise paramasurabhikusumaphalabhāravinamitasākhāviṭape vimalakamalakuvalayasamalaṅkate
sisiramadhuravārivāhena paripūrite rurucamarasīhabyagghagajahayagavayamahiṃsādi-
vividhamigagaṇavicarite surabhikusumagandhāvabaddhahadayāhi bhamaramadhukarayuvatīhi anubhūtappacārāhi
samantato gumbagumbāyamāne 1- phalarasapamuditahadayāhi kākalisadisamadhuravirutāhi kokilavadhūhi
@Footnote: 1 Sī.,i. gumugumāyamāne
---------------------------------------------------------------------------------------------
page262.
Upagīyamāne paramaramaṇīye vivitte vijane yogānukūle pavane vassāvāsamupagañchi. Tasmiṃ
viharantaṃ saparivārakaṃ dasabalaṃ tathāgataṃ dhammarājaṃ buddhasiriyā virocamānaṃ disvā
manussā tassa dhammaṃ sutvā pasīditvā ehibhikkhupabbajjāya pabbajiṃsu. Tadā
dvīhi bhikkhusatasahassehi parivuto pavāresi. So tatiyo sannipāto ahosi. Tena
vuttaṃ:-
[6] "sannipātā tayo āsuṃ padumassa mahesino
koṭisatasahassānaṃ paṭhamo āsi samāgamo.
[7] Kaṭhinatthārasamaye uppanne kaṭhinacīvare
dhammasenāpatitthāya bhikkhū sibbiṃsu cīvaraṃ.
[8] Tadā te vimalā bhikkhū chaḷabhiññā mahiddhikā
tīṇi satasahassāni samiṃsu aparājitā.
[9] Punāparaṃ so narāsabho pavane vāsaṃ upāgami
tadā samāgamo āsi dvinnaṃ satasahassinan"ti.
Tattha kaṭhinatthārasamayeti kaṭhinacīvarattharaṇasamaye. Dhammasenāpatitthāyāti
dhammasenāpatisālattheratthaṃ. Aparājitāti na parājitā, vibhattilopo daṭṭhabbo.
Soti so mahāpadumo. Pavaneti mahāvane. Vāsanti vassāvāsaṃ. Upāgamīti
upāgato. Dvinnaṃ satasahassinanti dvinnaṃ satasahassānaṃ. "tadā āsi samāgamo"tipi
pāṭho yadi atthi sundaro bhaveyya.
Tadā tathāgate tasmiṃ vanasaṇḍe vasante amhākaṃ bodhisatto sīho
hutvā sattāhaṃ nirodhasamāpattiṃ samāpajjitvā nisinnaṃ disvā pasannacitto
hutvā padakkhiṇaṃ katvā sañjātapītisomanasso tikkhattuṃ sīhanādaṃ naditvā
sattāhaṃ buddhārammaṇaṃ pītiṃ avijahitvā pītisukheneva gocarāya apakkamitvā
---------------------------------------------------------------------------------------------
page263.
Jīvitapariccāgaṃ katvā payirupāsamāno aṭṭhāsi. Atha satthā tassa sattāhassa
accayena nirodhasamāpattiyo vuṭṭhāya narasīho sīhaṃ oloketvā "bhikkhusaṃghepissa
cittappasādo hotūti saṃgho āgacchatū"ti cintesi. Anekakoṭibhikkhū tāvadeva
āgañchiṃsu. Sīho saṃghepi cittaṃ pasādesi. Atha satthā tassa cittaṃ oloketvā
"anāgate gotamo nāma buddho bhavissatī"ti byākāsi. Tena vuttaṃ:-
[10] "ahantena samayena sīho āsiṃ migābhibhū
pavivekamanubrūhantaṃ pavane addasaṃ jinaṃ.
[11] Vanditvā sirasā pāde katvāna taṃ padakkhiṇaṃ
tikkhattuṃ abhināditvā sattāhaṃ jinamupaṭṭhahaṃ.
[12] Sattāhaṃ varasamāpattiyā vuṭṭhahitvā tathāgato
manasā cintayitvāna koṭibhikkhū samānayi.
[13] Tadāpi so mahāvīro tesaṃ majjhe viyākari
aparimeyyito kappe ayaṃ buddho bhavissati
1- ahu kapilavhayā rammā nikkhamitvā tathāgato. 1-
[14] Padhānaṃ padahitvāna .pe. hessāma sammukhā imaṃ.
[15] Tassāpi vacanaṃ sutvā bhiyyo cittaṃ pasādayiṃ
uttariṃ vatamadhiṭṭhāsiṃ dasapāramipūriyā"ti.
Tattha pavivekamanubrūhantanti nirodhasamāpattiṃ samāpannanti attho.
Padakkhiṇanti tikkhattuṃ padakkhiṇaṃ katvā. Abhināditvāti tikkhattuṃ sīhanādaṃ naditvā.
Upaṭṭhahanti upaṭṭhahiṃ. Ayameva vā pāṭho. Varasamāpattiyāti nirodhasamāpattito
@Footnote: 1-1 cha.Ma. ime pāṭhā na dissanti
---------------------------------------------------------------------------------------------
page264.
Vuṭṭhahitvā. Manasā cintayitvānāti "sabbepi bhikkhū idha āgacchantū"ti manasāva
cintetvā. Samānayīti samāhari.
Tassa pana padumassa bhagavato campakaṃ nāma nagaraṃ ahosi. Asamo nāma
rājā pitā ahosi. Mātāpi tassa asamā nāma, sālo ca upasālo ca dve
aggasāvakā, varuṇo nāmupaṭṭhāko, rādhā ca surādhā ca dve aggasāvikā,
mahāsoṇarukkho bodhi, aṭṭhapaṇṇāsahatthubbedhaṃ sarīraṃ, āyu vassasatasahassaṃ
ahosi, rūpādīhi guṇehi anuttarā uttarā nāmassa aggamahesī, rammakumāro
nāmassa atirammo tanayo ahosi. Tena vuttaṃ:-
[16] "campakaṃ nāma nagaraṃ asamo nāma khattiyo
asamā nāma janikā padumassa mahesino.
[21] Sālo ca upasālo ca ahesuṃ aggasāvakā
varuṇo nāmupaṭṭhāko padumassa mahesino.
[22] Rādhā ceva surādhā ca ahesuṃ aggasāvikā
bodhi tassa bhagavato mahāsoṇoti vuccati.
[24] Aṭṭhapaññāsaratanaṃ accuggato mahāmuni
pabhā niddhāvatī tassa asamā sabbato disā.
[25] Candappabhā sūriyappabhā ratanaggimaṇippabhā
sabbāpi tā hatā honti patvā jinapabhuttamaṃ.
[26] Vassasatasahassāni āyu vijjati tāvade
tāvatā tiṭṭhamāno so tāresi janataṃ bahuṃ.
[27] Paripakkamānase satte bodhayitvā asesato
sesake anusāsitvā nibbuto so sasāvako.
@Footnote: 1 cha.Ma.,i. sabbaso 2 pāḷi. sesaññe anusāsetvā
---------------------------------------------------------------------------------------------
page265.
[28] Uragova tacaṃ jiṇṇaṃ vaddhapattaṃva pādapo
jahitvā sabbasaṅkhāre nibbuto so yathā sikhī"ti.
Tattha ratanaggimaṇippabhāti ratanappabhā ca aggippabhā ca maṇippabhā ca.
Hatāti abhibhūtā. Jinapabhuttamanti jinassa sarīrappabhaṃ uttamaṃ patvā hatāti attho.
Paripakkamānaseti paripakkindriye veneyyasatte. Vaddhapattanti purāṇapattaṃ.
Pādapovāti pādapo viya. Sabbasaṅkhāreti sabbepi ajjhattikabāhire saṅkhāre.
"hitvā sabbasaṅkhāran"tipi pāṭho, soyevattho. Yathā sikhīti aggi viya
nirupādāno nibbutiṃ sugato gatoti. Sesamettha gāthāsu heṭṭhā vuttanayattā
uttānamevāti.
Padumabuddhavaṃsavaṇṇanā niṭṭhitā.
Niṭṭhito aṭṭhamo buddhavaṃso.
-------------
The Pali Atthakatha in Roman Book 51 page 258-265.
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=51&A=5760&pagebreak=1
อรรถกถาบาลีอักษรไทย :-
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=51&A=5760&pagebreak=1
อ่านอรรถกถาแปลไทย :-
http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=33&i=189
เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :-
http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=33&A=7605
พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :-
http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=33&A=9599
The Pali Tipitaka in Roman Character :-
http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=33&A=9599
Contents of The Tipitaka Volume 33
http://84000.org/tipitaka/read/?index_33
        |
|
บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]