ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 51 : PALI ROMAN Buddha.A. (madhurattha.)

                       15. Piyadassibuddhavamsavannana
     sujatassa pana aparabhage ito atthakappasatadhikasahassakappamatthake ekasmim
kappe piyadassi atthadassi dhammadassiti tayo buddha nibbattimsu. Tattha piyadassi
nama bhagava paramiyo puretva tusitapure nibbattitva tato cavitva
sudhannavatinagare sudattassa nama ranno aggamahesiya candasadisavadanaya
candadeviya nama kucchismim patisandhim gahetva dasannam masanam accayena
varunuyyane matukucchito nikkhami, tassa pana namaggahanadivase lokassa piyanam
patihariyavisesanam dassitatta "piyadassi"tveva namamakamsu. So navavassasahassani
agaram ajjhavasi. Tassa kira sunimmalavimalagiribrahanamaka tayo pasada ahesum.
Vimalamahadevippamukhani tettimsa itthisahassani paccupatthitani ahesum.
     So cattari nimittani disva vimaladeviya kancanavele nama putte
uppanne ajannarathena mahabhinikkhamanam nikkhamitva pabbaji. Eka ca nam
purisakoti anupabbaji. So tehi parivuto mahapuriso cha mase padhanacariyam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page302.

Caritva visakhapunnamaya varunabrahmanagame vasabhabrahmanassa dhitaya dinnam madhupayasam paribhunjitva salavane divaviharam vitinametva sujatajivakena dinna attha tinamutthiyo gahetva kakudhabodhim upasankamitva tepannasahatthavitthatam tinasantharam santharitva pallankam abhujitva sabbannutannanam pativijjhitva "anekajatisamsaran"ti udanam udanetva tattheva sattasattaham vitinametva attana saha pabbajitanam ariyadhammapativedhasamatthatam natva akasena tattha gantva usabhavatinagarasamipe usabhavatuyyane otaritva bhikkhukotiparivuto dhammacakkam pavattesi. Tada kotisatasahassanam dhammabhisamayo ahosi. Ayam pathamo abhisamayo. Puna usabhavatiya nama nagarassa avidure sudassanapabbate sudassano nama devaraja pativasati. So micchaditthiko ahosi. Sakalajambudipe pana manussa tassa anusamvaccharam satasahassagghanikam balim upasamharanti. So sudassano devaraja nararajena saddhim ekasane nisiditva balim sampaticchati. Atha piyadassi bhagava "tassa sudassanassa devarajassa tam ditthigatam vinodessami"ti tasmim devaraje yakkhasamagamam gate tassa bhavanam pavisitva sirisayanam aruhitva chabbannaramsiyo muncanto yugandharapabbate saradasamaye suriyo viya nisidi. Tassa parivaraparicarika devatayo malagandhavilepanadihi dasabalam pujetva pavivaretva atthamsu. Sudassanopi devaraja yakkhasamagamato agacchanto attano bhavanato chabbannarasmiyo niccharante disva cintesi "annesu pana divasesu mama bhavanassa edisi anekaramsijalasamujjalavibhuti na ditthapubba. Ko nu kho idha pavittho devo va manusso va"ti olokento udayagirisikharamatthake saradasamayadivasakaramiva chabbannaramsijalena abhijalantam nisinnam bhagavantam disva cintesi "ayam mundakasamano mama parivarena parijanena parivuto varasayane

--------------------------------------------------------------------------------------------- page303.

Nisinno"ti kodhabhibhutamanaso "handaham imassa attano balam dassessami"ti cintetva sakalam tam pabbatam ekajalamakasi. 1- "imina aggijalena charikabhuto mundakasamano"ti olokento anekaramsijalavisaravipphuritavarasariram pasannavadanavannasobham vippasannacchaviragam dasabalamabhijjalantam disva cintesi "ayam samano aggidaham sahati, handaham imam samanam udakoghena osadetva maressami"ti atigambhiram udakogham vimanabhimukham pavattesi. Tato udakoghena punne tasmim vimane nisinnassa tassa bhagavato civare amsumattam va sarire lomamattam va na temittha. Tato sudassano devaraja "imina samano nirassaso mato bhavissati"ti mantva udakam sankhipitva olokento bhagavantam asitajaladharavivaragatam saradasamayarajanikaramiva vividharamsijalavisarena virocamanam sakaparisaparivutam nisinnam disva attano makkham asahamano "handa maressami nan"ti kodhena navavidhaavudhavassam vassesi, athassa bhagavato anubhavena sabbavudhani nanavidhaparamaruciradassana surabhikusumamala hutva dasabalassa padamule nipatimsu. Tato tam acchariyam disva sudassano devaraja paramakupitamanaso bhagavantam ubhohi hatthehi padesu gahetva attano bhavanato niharitukamo ukkhipitva mahasamuddam atikkamitva cakkavalapabbatam gantva "kim nu kho samano jivati va mato va"ti olokento tasmimyeva asane nisinnam disva "aho mahanubhavo ayam samano, naham imam samanam ito nikkaddhitum sakkomi. Yadi hi mam koci janissati, anappako me ayaso bhavissati, yavimam koci na passati, tava nam vissajjetva gamissami"ti cintesi. @Footnote: 1 Si.,i.,Ma. ekajalamalamakasi

--------------------------------------------------------------------------------------------- page304.

Atha dasabalo tassa cittacaram natva tatha adhitthasi, yatha nam sabbe devamanussa passanti. Tasminca divase sakalajambudipe ekasatarajano tasseva upaharadanatthaya sannipatimsu. Te bhagavato pade gahetva nisinnam sudassanam devarajanam nararajano disva "amhakam devaraja munirajassa piyadassissa satthuno padaparicariyam karoti, aho buddha nama acchariya, aho buddhaguna visittha"ti bhagavati pasannacitta sabbe bhagavantam namassamana sirasmim anjalim katva atthamsu. Tattha piyadassi bhagava tam sudassanam devarajanam pamukham katva dhammam desesi. Tada devamanussanam navutikotisahassani arahattam papunimsu. So dutiyo abhisamayo ahosi. Yada pana navayojanappamane kumudanagare buddhapaccatthiko devadatto viya sonatthero nama mahapadumakumarena saddhim mantetva tassa pitaram ghatetva puna piyadassibuddhassa vadhaya nanappakaram payogam katvapi ghatetum asakkonto so donamukhanagarajaroham pakkosapetva tam palobhetva tamattham arocesi "yada panayam samano piyadassi imam nagaram pindaya pavisati, tada donamukham nama gajavaram vissajjetva piyadassisamanam marehi"ti. Atha so aroho hitahitavicaranarahito rajavallabho "ayam samano thanantarapi mam caveyya"ti mantva "sadhu"ti sampaticchitva dutiyadivase dasabalassa nagarappavesanasamayam sallakkhetva sujatamatthakapindakumbhanalatam 1- dhanusadisadighasundatatam suvipulamudukannam madhupingalanayanam sundarakkhandhasanam anuvattaghanajaghanam nicitagulhajanuantaram isasadisaruciradantam suvaladhim apacitamecakam sabbalakkhanasampannam asitajaladharasadisacarudassanam sihavikkantalalitagaminam jangamamiva @Footnote: 1 Si....thalam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page305.

Dharadharam sattappatittham sattadha pabhinnam sabbaso vissavantam viggahavantamiva 1- antakam upasankamitva pindakabalanjanadhupalepadiviseseti bhiyyopi mattappamattam katva arivaranavaranam eravanavaranamiva arijanavaranam munivaranam maranatthaya pesesi. Atha so dviradavaro muttamattova gajamahimsaturanganaranariyo hantva hatarudhirapariranjitasadantakarasariro antajalapariyonaddhanayano sakatakavatakutagara- dvaratoranadini bhanjitva kakakulalagijjhadihi 2- anupariyayamano hatamahimsanaraturanga- diradadinam angani alumpitva manussabhakkho yakkho viya bhakkhayanto duratova dasabalam sissaganaparivutam agacchantam disva anilagarulasadisavego vegena bhagavantamabhiganchi. Atha puravasino pana jana bhayasantapaparipuritamanasa pasadapakaracayatarupagata tathagatabhimukhamabhidhavantam disva hahakarasaddamakamsu. Keci pana upasaka tam nanappakarehi nayehi nivarayitumarabhimsu. Atha so buddhanago hatthinagamayantamoloketva karunavippharasitalahadayo mettaya tam phari. Tato so hatthinago mettapharanena mudukatahadayasantano attano dosaparadham natva lajjaya bhagavato purato thatum asakkonto pathaviyam parisanto viya sirasa bhagavato padesu nipati. Evam nipanno pana so timiranikarasadisasariro sanjhappabhanuranjita- varakanakagirikharasamimupagato asitasaliladharanikaro viya virocittha. Athevam munirajapadamule karirajanam sirasa nipatantam disva nagarajana paramapitipuritahadaya sadhukarasihanadam ukkutthisaddam pavattayimsu. Surabhikusumamala- candanagandhacunnalankaradihi tam anekappakaram pujesum. Samantato celukkhepa pavattimsu. Gaganatale suradundubhiyo abhinadimsu. Atha bhagava tamasitagirisikharamiva @Footnote: 1 Si.,i. vibbhamantamiva 2 Ma. kakavaka...

--------------------------------------------------------------------------------------------- page306.

Padamule nipannam diradavaram oloketva ankusadhajajalasankhacakkalankatena karatalena gajavaramatthakam paramasitva tassa cittacaranukulaya dhammadesanaya tam anusasi:- "gajavara vadato sunohi vacam mama hitamatthayutanca tam bhajahi tava vadhaniratam padutthabhavam apanaya santamupehi carudanti. Lobhena dosena ca mohato va yo panino himsati varaninda so panaghati sucirampi kalam dukkham sughoram narakenubhoti. Makasi matanga punevarupam kammam pamadena madena vapi aviciyam dukkhamasayha kappam pappoti panam atipatayanto. Dukkham sughoram narakenubhotva manussalokam yadi yati bhiyyo appayuko hoti viruparupo vihimsako dukkhavisesabhagi. Yatha ca pana paramam piya te mahajane kunjara mandanaga tatha parassapi piyati natva panatipato parivajjaniyo.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page307.

Dose ca himsanirate viditva panatipata virate gune ca panatipatam parivajjaya tvam 1- sagge sukham icchasi ce parattha. Panatipata virato sudanto piyo manapo bhavatidha loke kayassa bheda ca param panassa saggadhivasam kathayanti buddha. Dukkhagamam nicchati koci loke sabbopi jato sukhamesateva tasma mahanaga vihaya himsam bhavehi mettam karunanca kale"ti. Athevam dasabalenanusasiyamano dantivaro sannam patilabhitva paramavinito vinayacarasampanno sisso viya ahosi. Evam so piyadassi bhagava amhakam sattha viya dhanapalam donamukham karivaram damitva tattha mahajanasamagame dhammam desesi. Tada asitikotisahassanam dhammabhisamayo ahosi. Ayam tatiyo abhisamayo ahosi. Tena vuttam:- [1] "sujatassa aparena sayambhu lokanayako durasado asamasamo piyadassi mahayaso. [2] Sopi buddho amitayaso adiccova virocati nihantvana tamam sabbam 2- dhammacakkam pavattayi. @Footnote: 1 Si.,i. parivajjayitva 2 cha.Ma. sabbam tamam nihantvana

--------------------------------------------------------------------------------------------- page308.

[3] Tassapi atulatejassa ahesum abhisamaya tayo kotisatasahassanam pathamabhisamayo ahu. [4] Sudassano devaraja micchaditthimarocayi tassa ditthim vinodento sattha dhammamadesayi. [5] Janasannipato atulo mahasannipati tada navutikotisahassanam 1- dutiyabhisamayo ahu. [6] Yada donamukham hatthim vinesi 2- narasarathi asitikotisahassanam tatiyabhisamayo ahu"ti. Sumangalanagare palito nama rajaputto ca purohitaputto sabbadassikumaro cati dve sahayaka ahesum. Te piyadassimhi sammasambuddhe carikam carante "attano nagaram sampatto"ti sutva kotisatasahassaparivara paccuggamanam katva tassa dhammam sutva sattaham mahadanam datva sattame divase bhagavato bhattanumodanavasane kotisatasahassehi saddhim pabbajitva arahattam papunimsu. Tesam pana majjhe bhagava patimokkham uddisi, so pathamo sannipato ahosi. Athaparena samaye sudassanadevarajassa samagame navutikotiyo arahattam papunimsu. Tehi parivuto sattha patimokkham uddisi, ayam dutiyo sannipato ahosi, puna donamukhavinayane asitikotiyo pabbajitva arahattam papunimsu. Tesam majjhe bhagava patimokkham uddisi, ayam tatiyo sannipato ahosi. Tena vuttam:- [7] "sannipata tayo asum tassapi piyadassino kotisatasahassanam pathamo asi samagamo. @Footnote: 1 pali. navakotisahassanam 2 pali. vineti

--------------------------------------------------------------------------------------------- page309.

[8] Tato param navutikoti samimsu ekato muni tatiye sannipatamhi asitikotiyo ahu"ti. Tada amhakam bodhisatto kassapo nama brahmanamanavo itihasapancamanam tinnam vedanam paragu hutva satthu dhammadesanam sutva kotisatasahassaparicagena paramaramam samgharamam karetva saranesu ca pancasilesu ca patitthasi. Atha nam sattha "ito attharasakappasataccayena gotamo nama buddho loke bhavissati"ti byakasi. Tena vuttam:- [9] "ahantena samayena kassapo nama brahmano 1- ajjhayako 2- mantadharo tinnam vedana paragu. [10] Tassa dhammam sunitvana pasadam janayim aham kotisatasahassehi samgharamam amapayim. [11] Tassa datvana aramam hattho samviggamanaso sarane pancasile ca 3- dalham katva samadiyim. [12] Sopi mam buddho byakasi samghamajjhe nisidiya attharase kappasate ayam buddho bhavissati 4- ahu kapilavhaya ramma nikkhamitva tathagato. 4- [13] Padhanam padahitvana .pe. hessama sammukha imam. [14] Tassapi vacanam sutva bhiyyo cittam pasadayim uttarim vatamadhitthasim dasaparamipuriya"ti. Tattha sarane pancasile cati tini saranani panca silani cati attho. Attharase kappasateti ito atthasatadhikassa kappasahassassa accayenati attho. @Footnote: 1 paliyam manavoti dissati 2 paliyam ajjhayikoti dissati @3 i. saranam pancasilanca 4 cha.Ma. ime patha na dissanti

--------------------------------------------------------------------------------------------- page310.

Tassa pana bhagavato sudhannam nama nagaram ahosi. Pita sudatto nama raja, mata sucanda nama devi, palito ca sabbadassi ca dve aggasavaka, sobhito namupatthako, sujata ca dhammadinna ca dve aggasavika, kakudharukkho bodhi, sariram asitihatthubbedham ahosi, navutivassasahassani ayu, vimala namassa aggamahesi ahosi, kancanavelo nama putto, so rajannarathena nikkhamiti. Tena vuttam:- [15] "sudhannam nama nagaram sudatto nama khattiyo sucanda nama 1- janika piyadassissa satthuno. [20] Palito sabbadassi ca ahesum aggasavaka sobhito namupatthako piyadassissa satthuno. [21] Sujata dhammadinna ca ahesum aggasavika bodhi tassa bhagavato kakudhoti 2- pavuccati. [23] Sopi buddho amitayaso dvattimsavaralakkhano asitihatthamubbedho salarajava dissati. [24] Aggicandasuriyanam 3- hatthi tadisika pabha yatha ahu pabha tassa asamassa mahesino. [25] Tassapi devadevassa ayu tavatakam 4- ahu navutivassasahassani loke atthasi cakkhuma. [26] Sopi buddho asamasamo yuganipi tani atuliyani sabbam tamantarahitam nanu ritta sabbasankhara"ti. @Footnote: 1 cha.Ma. canda namasi 2 i. kakuddhoti @3 aggiya candasuriyanam (sya) 4 pali. tavattakam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page311.

Tattha salarajavati sabbaphaliphullo paramaramaniyadassano samavattakkhandho salaraja viya dissati. Yuganipi taniti aggasavakayugadini yugalani. Sesagathasu sabbattha uttanamevati. Piyadassibuddhavamsavannana nitthita. Nitthito terasamo buddhavamso. --------------


             The Pali Atthakatha in Roman Book 51 page 301-311. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=51&A=6696&modeTY=2&pagebreak=1              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=51&A=6696&modeTY=2&pagebreak=1              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=33&i=194              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=33&A=7901              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=33&A=10100              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=33&A=10100              Contents of The Tipitaka Volume 33 http://84000.org/tipitaka/read/?index_33

first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]