|
| บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ |
17. Dhammadassībuddhavaṃsavaṇṇanā
atthadassimhi sammāsambuddhe parinibbute antarakappe ca vītivatte
aparimitāyukesu sattesu anupubbena parihāyitvā vassasatasahassāyukesu jātesu
dhammadassī nāma satthā lokālokakaro lobhādilokamalavinayakaro lokekanāyako
loke udapādi. Sopi bhagavā pāramiyo pūretvā tusitapure nibbattitvā tato
cavitvā saraṇanagare sabbalokasaraṇassa saraṇassa nāma rañño aggamahesiyā
sunandāya nāma deviyā kucchismiṃ paṭisandhiṃ aggahesi. So dasannaṃ māsānaṃ
accayena saraṇuyyāne mātukucchito pāvussakāle saliladharavivaragato puṇṇacando
viya nikkhami. Mahāpurise pana mātukucchito nikkhantamatteyeva adhikaraṇavohāra-
satthapotthakesu adhammiyā vohārā sayameva antaradhāyiṃsu. Dhammikavohārāyeva
aṭṭhaṃsu. Tenassa nāmaggahaṇadivase "dhammadassī"ti nāmamakaṃsu. So
---------------------------------------------------------------------------------------------
page318.
Aṭṭhavassasahassāni agāraṃ ajjhāvasi. Tassa kira arajavirajasudassananāmakā tayo
pāsādā ahesuṃ. Vicikoḷidevippamukhānaṃ itthīnaṃ vīsatisahassādhikaṃ satasahassaṃ
ahosi.
So cattāri nimittāni disvā vicikoḷideviyā puññavaḍḍhane nāma
putte uppanne devakumāro viya ativiya sukhumālo devasampattimiva
sampattimanubhavamāno majjhimayāme vuṭṭhāya sirisayane nisinno niddopagatānaṃ
itthīnaṃ vippakāraṃ disvā sañjātasaṃvego mahābhinikkhamanāya cittaṃ uppādesi.
Cittuppādasamanantaramevassa sudassanapāsādo gaganatalamabbhuggantvā caturaṅginiyā
senāya parivuto dutiyo divasakaro viya dibbavimānaṃ viya ca gantvā
rattakuravakatarubodhisamīpeyeva otaritvā aṭṭhāsi. Mahāpuriso kira brahmunā
upanītāni kāsāyāni gahetvā pabbajitvā pāsādato otaritvā avidūre
aṭṭhāsi. Pāsādo puna ākāsena gantvā bodhirukkhaṃ antokatvā paṭhaviyaṃ
patiṭṭhāsi. Itthiyopi saparivārā pāsādato otaritvā aḍḍhagāvutamattaṃ gantvā
aṭṭhaṃsu. Tattha itthiyo ca tāsaṃ paricārikā ceṭikāyo ca ṭhapetvā sabbe manussā
taṃ anupabbajiṃsu. Bhikkhūnaṃ koṭisatasahassaṃ ahosi.
Atha dhammadassī bodhisatto sattāhaṃ padhānacariyaṃ caritvā vicikoḷideviyā
dinnaṃ madhupāyāsaṃ paribhuñjitvā badaravane divāvihāraṃ katvā sāyanhasamaye
sirivaḍḍhanena nāma yavapālakena dinnā aṭṭha tiṇamuṭṭhiyo gahetvā
bimbijālabodhiṃ upagantvā tepaṇṇāsahatthavitthataṃ tiṇasantharaṃ santharitvā tattha
sabbaññutaññāṇaṃ paṭivijjhitvā "anekajātisaṃsāraṃ .pe. Taṇhānaṃ khayamajjhagā"ti
udānaṃ udānetvāva bodhisamīpe sattasattāhaṃ vītināmetvā katabrahmāyācano
attanā saddhiṃ pabbajitassa bhikkhūnaṃ koṭisatasahassassa saddhammappaṭivedhasamatthataṃ
---------------------------------------------------------------------------------------------
page319.
Ñatvā aṭṭhārasayojanikamaggaṃ ekāheneva isipatanaṃ gantvā tehi parivuto
tattha dhammacakkaṃ pavattesi, tadā koṭisatasahassānaṃ paṭhamābhisamayo ahosi. Tena
vuttaṃ:-
[1] "tattheva maṇḍakappamhi dhammadassī mahāyaso
tamandhakāraṃ vidhamitvā atirocati sadevake.
[2] Tassāpi atulatejassa dhammacakkappavattane
koṭisatasahassānaṃ paṭhamābhisamayo ahū"ti.
Tattha tamandhakāranti tamasaṅkhātaṃ mohandhakāranti attho.
Yadā pana tagaranāmake nagare sañjayo nāma rājā kāmesu
ādīnavaṃ nekkhammaṃ khemato ca disvā isipabbajjaṃ pabbaji. Taṃ navutikoṭiyo
anupabbajiṃsu. Te sabbeyeva pañcābhiññāaṭṭhasamāpattilābhino ahesuṃ. Atha
satthā dhammadassī tesaṃ upanissayasampattiṃ disvā ākāsena gantvā
sañjayassa tāpasassa assamapadaṃ gantvā ākāse ṭhatvā tesaṃ tāpasānaṃ
ajjhāsayānurūpaṃ dhammaṃ desetvā dhammacakkhuṃ uppādesi, so dutiyo abhisamayo
ahosi. Tena vuttaṃ:-
[3] "yadā buddho dhammadassī vinesi sañjayaṃ isiṃ
tadā navutikoṭīnaṃ dutiyābhisamayo ahū"ti.
Yadā pana sakko devānamindo dasabalassa dhammaṃ sotukāmo taṃ upasaṅkami,
tadā asītiyā koṭīnaṃ tatiyo abhisamayo ahosi. Tena vuttaṃ:-
[4] "yadā sakko upagañchi sapariso vināyakaṃ
tadā asītikoṭīnaṃ tatiyābhisamayo ahū"ti.
---------------------------------------------------------------------------------------------
page320.
Yadā pana saraṇanagare vemātikabhātikaṃ padumakumāraṃ phussadevakumārañca
saparivāre pabbājesi, tasmiṃ antovasse pabbajitānaṃ bhikkhūnaṃ koṭisatasahassānaṃ 1-
majjhe visuddhipavāraṇaṃ pavāresi, so paṭhamo sannipāto ahosi. Puna bhagavato
devalokato orohaṇe satakoṭīnaṃ dutiyo sannipāto ahosi. Yadā pana
sudassanārāme terasannaṃ dhutaguṇānaṃ guṇe ānisaṃse pakāsetvā hāritaṃ nāma
mahāsāvakaṃ etadagge ṭhapesi, tadā asītiyā koṭīnaṃ majjhe bhagavā pātimokkhaṃ
uddisi, so tatiyo sannipāto ahosi. Tena vuttaṃ:-
[5] "tassāpi devadevassa sannipātā tayo āsuṃ 2-
khīṇāsavānaṃ vimalānaṃ santacittāna tādinaṃ.
[6] Yadā buddho dhammadassī saraṇe vassaṃ upāgami
tadā koṭisatasahassānaṃ 1- paṭhamo āsi samāgamo.
[7] Punāparaṃ yadā buddho devato eti mānusaṃ
tadāpi satakoṭīnaṃ dutiyo āsi samāgamo.
[8] Punāparaṃ tadā buddho pakāsesi dhute guṇe
tadā asītikoṭīnaṃ tatiyo āsi samāgamo"ti.
Tadā amhākaṃ bodhisatto sakko devarājā hutvā dvīsu devalokesu
devehi parivuto āgantvā dibbehi gandhapupphādīhi dibbaturiyehi ca tathāgataṃ
pūjesi. Sopi naṃ satthā "anāgate gotamo nāma buddho bhavissatī"ti byākāsi.
Tena vuttaṃ:-
[9] "ahantena samayena sakko āsiṃ purindado
dibbena gandhamālena turiyenābhipūjayiṃ.
@Footnote: 1 Sī.,i.,ka. koṭisahassānaṃ 2 cha.Ma. ahuṃ
---------------------------------------------------------------------------------------------
page321.
[10] Sopi maṃ tadā byākāsi devamajjhe nisīdiya
aṭṭhārase kappasate ayaṃ buddho bhavissati.
1- Ahu kapilavhayā rammā nikkhamitvā tathāgato. 1-
[11] Padhānaṃ padahitvāna .pe. hessāma sammukhā imaṃ.
[12] Tassāpi vacanaṃ sutvā bhiyyo citataṃ pasādayiṃ
uttariṃ vatamadhiṭṭhāsiṃ dasapāramipūriyā"ti.
Tassa pana bhagavato saraṇaṃ nāma nagaraṃ ahosi. Saraṇo nāma rājā
pitā, sunandā nāma mātā, padumo ca phussadevo ca dve aggasāvakā,
sunetto nāma upaṭṭhāko, khemā ca sabbanāmā ca dve aggasāvikā,
bimbijālarukkho bodhi, sarīraṃ panassa asītihatthubbedhaṃ ahosi, āyu vassasatasahassaṃ,
vicikoḷidevī nāmassa aggamahesī, puññavaḍḍhano nāmassa putto, pāsādena
nikkhami. Tena vuttaṃ:-
[13] "saraṇaṃ nāma nagaraṃ saraṇo nāma khattiyo
sunandā nāma janikā dhammadassissa satthuno.
[18] Padumo phussadevo ca ahesuṃ aggasāvakā
sunetto nāmupaṭṭhāko dhammadassissa satthuno.
[19] Khemā ca sabbanāmā ca ahesuṃ aggasāvikā
bodhi tassa bhagavato bimbijāloti vuccati.
[21] Sopi buddho asamasamo asītihatthamuggato
atirocati tejena dasasahassimhi dhātuyā.
@Footnote: 1-1 cha.Ma. ime pāṭhā na dissanti
---------------------------------------------------------------------------------------------
page322.
[22] Suphullo sālarājāva vijjūva gagane yathā
majjhanhikeva sūriyo evaṃ so upasobhatha.
[23] Tassāpi atulatejassa samakaṃ āsi jīvitaṃ
vassasatasahassāni loke aṭṭhāsi cakkhumā.
[24] Obhāsaṃ dassayitvāna vimalaṃ katvāna sāsanaṃ
cavi candova gagane nibbuto so sasāvako"ti.
Tattha bimbijāloti rattakuravakarukkho. Dasasahassimhi dhātuyāti dasasahassiyā
lokadhātuyā. Vijjūvāti vijjulatā viya. Upasobhathāti yathā gagane vijju ca
majjhanhike sūriyo ca upasobhati, evaṃ so bhagavā upasobhitthāti attho.
Samakanti sabbehi narasattehi samameva tassa āyu ahosīti attho. Cavīti cuto.
Candovāti gaganato candimā viya cavīti attho. Dhammadassī kira bhagavā
sālavatīnagare kesārāme parinibbāyi. Sesamettha gāthāsu pākaṭamevāti.
Dhammadassībuddhavaṃsavaṇṇanā niṭṭhitā.
Niṭṭhito paṇṇarasamo buddhavaṃso.
------------------
The Pali Atthakatha in Roman Book 51 page 317-322.
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=51&A=7046&pagebreak=1
อรรถกถาบาลีอักษรไทย :-
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=51&A=7046&pagebreak=1
อ่านอรรถกถาแปลไทย :-
http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=33&i=196
เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :-
http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=33&A=7999
พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :-
http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=33&A=10278
The Pali Tipitaka in Roman Character :-
http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=33&A=10278
Contents of The Tipitaka Volume 33
http://84000.org/tipitaka/read/?index_33
        |
|
บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]