ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pagedispage pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 51 : PALI ROMAN Buddha.A. (madhurattha.)

                        22. Sikhibuddhavamsavannana
     vipassissa aparabhage antarahite ca tasmim kappe tato param ekunasatthiya
kappesu buddha loke na uppajjimsu. 2- Apagatabuddhaloko ahosi. Kilesadevaputta-
maranam ekarajjam apagatakantakam ahosi. Ito pana ekattimsakappe
siniddhasukkhasaradarupacito pahutasappisitto nidhumo sikhi viya sikhi ca vessabhu cati
dve sammasambuddha loke uppajjimsu. 2- Tattha sikhi pana bhagava paramiyo puretva
tusitapure nibbattitva tato cavitva kusalakaranavati arunavatinagare paramagunavato
@Footnote: 1 Si.,i. pupphitam     2-2 Si.,i. ime patha na dissanti
Arunavato nama ranno aggamahesiya rattakanakapatibimbarucirappabhaya pabhavatiya
nama deviya kucchismim patisandhim gahetva dasa mase vitinametva nisabhuyyane
matukucchito nikkhami. Nemittika panassa namam karonta unhisassa sikha viya
uggatatta "sikhi"ti namamakamsu. So sattavassahassani agaram ajjhavasi.
Sucandakasirigiriyasanarivasabhanamaka tayo pasada ahesum. Sabbakamadevippamukhani
catuvisati itthisahassani paccupatthitani ahesum.
     So cattari nimittani disva sabbakamadeviya gunaganatule atule
nama putte uppanne hatthiyanena hatthikkhandhavaragato mahabhinikkhamanam
nikkhamitva pabbaji. Tam sattatipurisasatasahassani 1- anupabbajimsu. So tehi parivuto
atthamasam padhanacariyam caritva visakhapunnamaya ganasanganikam pahaya sudassananigame
piyadassisetthino dhituya dinnam madhupayasam paribhunjitva tarunakhadiravane divaviharam
vitinametva anomadassina nama tapasena dinna attha kusatinamutthiyo
gahetva pundarikabodhim upasankami. Tassa kira pundarikabodhiyapi pataliya
pamanameva pamanam ahosi. Tamdivasameva so pannasaratanakkhandho hutva
abbhuggato, sakhapissa pannasaratanamattava. So dibbehi gandhehi pupphehi
sanchanno ahosi. Na kevalam puppheheva, phalehipi sanchanno 2- ahosi.
Tassa ekapassato tarunani phalani ekato majjhimani ekato natipakkani
ekato pakkhittadibbojani viya surasani vannagandharasasampannani tato tato
olambanti. Yatha ca so, evam dasasahassicakkavalesu pupphupaga rukkha pupphehi
phalupaga rukkha phalehi patimandita ahesum.
@Footnote: 1 Ma. sattattimsapurisa...      2 Si.,i. sahito
     So tattha catuvisatihatthavitthatam tinasantharam santharitva pallankam abhujitva
caturangaviriyam adhitthaya nisidi. Evam nisiditva chattimsa yojanavitthatam samaram
marabalam vidhamitva sambodhim papunitva "anekajatisamsaram .pe. Tanhanam
khayamajjhaga"ti udanam udanetva bodhisamipeyeva sattasattaham vitinametva
brahmayacanam sampaticchitva attana saha pabbajitanam sattatiya bhikkhusatasahassanam
upanissayasampattim disva surapathena gantva vividhavaranavatiya arunavatiya
rajadhaniya samipe migajinuyyane 1- otaritva tehi muniganehi parivuto tesam
majjhe dhammacakkam pavattesi. Tada kotisatasahassanam pathamo abhisamayo ahosi.
Tena vuttam:-
      [1] "vipassissa aparena         sambuddho dvipaduttamo
          sikhivhayo asi jino        asamo appatipuggalo.
      [2] Marasenam pamadditva        patto sambodhimuttamam
          dhammacakkam pavattesi         anukampaya paninam.
      [3] Dhammacakkam pavattente       sikhimhi jinapungave
          kotisatasahassanam           pathamabhisamayo ahu"ti.
     Punapi arunavatiya rajadhaniya samipeyeva abhibhurajaputtassa ca
sambhavarajaputtassa cati dvinnam saparivaranam dhammam desetva navutikotisahassani
dhammamatam payesi. So dutiyo abhisamayo ahosi. Tena vuttam:-
      [4] "aparampi dhammam desente    ganasetthe naruttame
          navutikotisahassanam          dutiyabhisamayo ahu"ti.
     Yada pana suriyavatinagaradvare campakarukkhamule titthiyamadamanabhanjanattham
sabbajanabandhanamokkhatthanca yamakapatihariyam karonto bhagava dhammam desesi,
tada asitikotisahassanam tatiyo abhisamayo ahosi. Tena vuttam:-
@Footnote: 1 Si.,i. migaciruyyane
      [5] "yamakapatiharayam 1-        dassayante sadevake
           asitikotisahassanam         tatiyabhisamayo ahu"ti.
     Abhibhuna ca sambhavena ca rajaputtena saddhim pabbajitanam arahantanam
satasahassanam majjhe nisiditva patimokkham uddisi, so pathamo sannipato
ahosi. Arunavatinagare natisamagame pabbajitanam asitiya bhikkhusahassanam majjhe
nisiditva patimokkham uddisi, so dutiyo sannipato ahosi. Dhananjayanagare
dhanapalanagavinayanasamaye 2- pabbajitanam sattatiya bhikkhusahassanam majjhe bhagava
patimokkham uddisi, so tatiyo sannipato ahosi. Tena vuttam:-
      [6] "sannipata tayo asum      sikhissapi mahesino
          khinasavanam vimalanam         santacittana tadinam.
      [7] Bhikkhusatasahassanam           pathamo asi samagamo
          asitibhikkhusahassanam          dutiyo asi samagamo.
      [8] Sattatibhikkhusahassanam         tatiyo asi samagamo
          anupalitto padumamva          toyamhi sampavaddhitan"ti.
     Tattha anupalitto padumamvati toye jatam toyeva vaddhitam padumam viya
toyena anupalittam, sopi bhikkhu sannipato loke jatopi lokadhammehi anupalitto
ahositi attho.
     Tada kira amhakam bodhisatto katthaci asamsattho paribhuttanagare arindamo
nama raja hutva sikhimhi paribhuttanagaramanuppatte saparivaro raja bhagavato
paccuggantva pasadavaddhitahadayanayanasoto dasabalassa amalacaranakamalayugalesu
@Footnote: 1 cha.Ma. yamakapatihariyanca       2 Si.,i. dhanapalakagahapativinayanasamaye
Saparivaro sirasa abhivanditva dasabalam nimantetva sattaham issariyakulavibhava-
saddhanurupam mahadanam datva dussabhandagaradvarani vivarapetva buddhappamukhassa
bhikkhusamghassa mahagghani vatthani adasi. Attano ca balarupalakkhanajavasampanna-
hemajalamalasamalankatam navakanakaruciradandakosacamarayugavirajitam vipulamudukannam
candarajivirajitavadanasotam eravanavaranamiva arivaranam varavaranam datva varanappamanameva
katva kappiyabhandanca adasi. Sopi nam sattha "ito ekattimsakappe buddho
bhavissati"ti byakasi. Tena vuttam:-
      [9] "ahantena samayena        arindamo nama khattiyo
          sambuddhappamukham samgham         annapanena tappayim.
     [10] Bahudussavaram datva         dussakotim anappakam
          alankatam hatthiyanam         sambuddhassa adasaham.
     [11] Hatthiyanam nimminitva       kappiyam upanamayim
          purayim manasam mayham         niccam dalhamupatthitam.
     [12] Sopi mam buddho byakasi    sikhi lokagganayako
          ekattimse ito kappe     ayam buddho bhavissati.
     [13] Ahu kapilavhaya ramma .pe. Hessama sammukha imam.
     [14] Tassapi vacanam sutva       bhiyyo cittam pasadayim
          uttarim vatamadhitthasim        dasaparamipuriya"ti.
     Tattha nimminitvati tassa hatthino pamanena tulayitva. Kappiyanti
kappiyabhandam, bhikkhunam yam bhandam kappati gahetum tam kappiyabhandam nama.
Purayim manasam mayhanti mama cittam danapitiya purayim, mayham hasuppadanasamattham
akasinti attho. Niccam dalhamupatthitanti "niccakalam danam dassami"ti danavasena
dalham upatthitam cittanti attho.
     Tassa pana bhagavato nagaram arunavati nama ahosi. Arunava nama raja
pita, pabhavati nama mata, abhibhu ca sambhavo ca dve aggasavaka, khemankaro
namupatthako, sakhila 1- ca paduma ca dve aggasavika, pundarikarukkho bodhi,
sariram cassa sattatihatthubbedham ahosi. Sarirappabha niccakalam yojanattayam pharitva
atthasi. Sattativassasahassani ayu, sabbakama namassa aggamahesi, atulo
namassa putto, hatthiyanena nikkhami. Tena vuttam:-
      [15] "nagaram arunavati nama         aruno nama khattiyo
           pabhavati nama janika         sikhissapi mahesino.
      [16] 2- Sattavassasahassani        agaram ajjhavasi so
           suvaddhako giri vahano        tayo pasadamuttama.
      [17] Catuvisatisahassani            nariyo samalankata
           sabbakama nama sa nari     atulo nama atrajo.
      [18] Nimitte caturo disva        hatthiyanena nikkhami
           atthamasam padhanacaram         acari purisuttamo.
      [19] Brahmuna yacito santo      sikhi lokagganayako
           vattacakko mahaviro         migadaye naruttamo. 2-
      [20] Abhibhu sambhavo ceva          ahesum aggasavaka
           khemankaro namupatthako      sikhissapi mahesino.
@Footnote: 1 Si.,i. makhila       2-2 cha.Ma. ime patha na dissanti
      [21] Sakhila ca 1- paduma ca       ahesum aggasavika
           bodhi tassa bhagavato          pundarikoti vuccati.
      [22] Sirivaddho ca nando ca        ahesum aggupatthaka
           citta ceva sucitta 2- ca    ahesum aggupatthika.
      [23] Uccattanena so buddho       sattatihatthamuggato
           kancanagghiyasankaso          dvattimsavaralakkhano.
      [24] Tassapi byamappabha kaya    niccharanti 3- nirantaram
           disodisam niccharanti           tini yojanaso 4- pabha.
      [25] Sattativassasahassani          ayu tassa mahesino
           tavata titthamano so       taresi janatam bahum.
      [26] Dhammamegham vassitvana 5-      temayitva sadevake
           khemantam papayitvana         nibbuto so sasavako.
      [27] Anubyanjanasampannam           dvattimsavaralakkhanam
           sabbam tamantarahitam            nanu ritta sabbasankhara"ti.
     Tattha pundarikoti setambarukkho. Tini yojanaso pabhati tini yojanani
pabha niccharantiti attho. Dhammameghanti dhammavassam, dhammavassanako buddhamegho.
Temayitvati dhammakathasalilena temetva, sincitvati attho. Sadevaketi sadevake
satte. Khemantanti khemantam nibbanam. Anubyanjanasampannanti tambanakhatunganasa-
vattangulitadihi asitiya anubyanjanehi sampannam, dvattimsamahapurisalakkhana-
patimanditam bhagavato sariranti attho. Sikhi kira sammasambuddho silavatinagare
assarame parinibbayi.
@Footnote: 1 Si.,i. makhila ca        2 cha.Ma. sugutta      3 cha.Ma. divarattim
@4 pali. yojanani         5 cha.Ma. pavassetva
                   Sikhiva loke 1- tapasa jalitva
                   sikhiva meghagamane naditva
                   sikhi mahesindhanavippahino
                   sikhiva santim sugato gato so.
     Sikhissa kira bhagavato dhatuyo ekagghanava hutva atthamsu na vippakirimsu.
Sakalajambudipavasino pana manussa tiyojanubbedham sattaratanamayam himagirisadisasobham
thupamakamsu. Sesamettha gathasu pakatamevati.
                       Sikhibuddhavamsavannana nitthita.
                       Nitthito visatimo buddhavamso.
                          -------------



             The Pali Atthakatha in Roman Book 51 page 349-356. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=51&A=7747&modeTY=2              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=51&A=7747&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=33&i=201              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=33&A=8243              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=33&A=10710              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=33&A=10710              Contents of The Tipitaka Volume 33 http://84000.org/tipitaka/read/?index_33

first pageprevious pagedispage pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]