ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 51 : PALI ROMAN Buddha.A. (madhurattha.)

                       23. Vessabhubuddhavamsavannana
     sikhissa pana sammasambuddhassa aparabhage antarahite tassa sasane
sattativassasahassayuka manussa anukkamena parihayitva dasavassayuka ahesum.
Puna vaddhitva aparimitayuka hutva anukkamena parihayitva satthivassasahassayuka
ahesum. Tada vijitamanobhu sabbalokabhibhu sayambhu vessabhu nama sattha loke
udapadi. So paramiyo puretva tusitapure nibbattitva tato cavitva
anomanagare suppatitassa nama ranno aggamahesiya silavatiya yasavatiya nama kucchismim
patisandhim aggahesi. So dasannam masanam accayena anupamuyyane matukucchito
nikkhami. Jayamanova janam tosento vasabhanadam nadi. Tasma vasabhanadahetutta
tassa namaggahanadivase "vessabhu"ti namamakamsu. So chabbassasahassani agaram
ajjhavasi. Rucisurucirativaddhananamaka tayo pasada tassa ahesum.
Sucittadevippamukhani timsa itthisahassani paccupatthitani ahesum.
@Footnote: 1 Ma. sikhivaranne

--------------------------------------------------------------------------------------------- page357.

So cattari nimittani disva sucittaya nama deviya suppabuddhe nama kumare uppanne suvannasivikaya uyyanadassanatthaya gantva devadattani kasayani gahetva pabbaji. Tam sattattimsasahassani anupabbajimsu. Atha so tehi parivuto cha mase padhanacariyam caritva visakhapunnamaya sucittanigame sandissamanasariraya sirivaddhanaya nama dinnam madhupayasam paribhunjitva salavane divaviharam vitinametva sayanhasamaye nirandanagarajena dinna attha tinamutthiyo gahetva salabodhim padakkhinato upagami. Tassapi salassa tadeva pataliya pamanameva pamanam ahosi. Tatheva pupphaphalasirivibhavo veditabbo. So salamulamupagantva cattalisahatthavitthatam tinasantharam santharitva pallankam abhujitva vigatanivaranam sabbakamamadavaranam anavaranananam patilabhitva "anekajatisamsaram .pe. Tanhanam khayamajjhaga"ti udanam udanetva sattasattaham tattheva vitinametva attano kanitthabhatikassa sonakumarassa uttarakumarassa ca upanissayasampattim disva devapathena gantva anomanagarasamipe arunuyyane otaritva uyyanapalena kumare pakkosapetva tesam saparivaranam majjhe dhammacakkam pavattesi. Tada asitiya kotisahassanam pathamo abhisamayo ahosi. Puna janapadacarikam caranto bhagava tattha tattha dhammam desento sattatiya kotisahassanam dhammabhisamayo ahosi, so dutiyo abhisamayo ahosi. Anomanagareyeva ditthijalam bhindanto titthiyamanaddhajam patento manamadam viddhamsento dhammaddhajam samussayanto navutiyojanavitthataya manussaparisaya parimanarahitaya devaparisaya yamakapatihariyam katva devamanusse pasadetva satthikotiyo dhammamatena tappesi, so tatiyo abhisamayo ahosi. Tena vuttam:-

--------------------------------------------------------------------------------------------- page358.

[1] "tattheva mandakappamhi asamo appatipuggalo vessabhu nama namena loke uppajji so jino. 1- [2] Adittam vata ragaggi 2- tanhanam vijitam janam 3- nagova bandhanam chetva patto sambodhimuttamam. [3] Dhammacakkam pavattesi vessabhu lokanayako 4- asitikotisahassanam pathamabhisamayo ahu. [4] Pakkante carikam ratthe lokajetthe 5- narasabhe sattatikotisahassanam dutiyabhisamayo ahu. [5] Mahaditthim vinodento patiheram karoti so samagata naramaru dasasahassi sadevake. [6] Mahaacchariyam disva abbhutam lomahamsanam deva ceva manussa ca bujjhare satthikotiyo"ti. Tattha adittanti sakalamidam lokattayam sampadittam. Ragaggiti ragena. Tanhanam vijitanti tanhanam vijitam rattham vasavattitthananti evam natvati attho. Nagova bandhanam chetvati hatthi viya putilatabandhanam chinditva sambodhim patto adhigato. Dasasahassiti dasasahassiyam. Sadevaketi sadevake loke. Bujjhareti bujjhimsu. Sonuttaranam pana dvinnam aggasavakanam samagame pabbajitanam asitiya arahantasahassanam majjhe maghapunnamayam patimokkham uddisi, so pathamo sannipato ahosi. Yada pana vessabhuna sabbalokabhibhuna saha pabbajita sattattimsasahassasankha bhikkhu ganato ohinasamaye pakkanta, te vessabhussa @Footnote: 1 cha.Ma. nayako 2 palayam ida ragaggiti dissati 3 cha.Ma. tada @4 cha.Ma. pavattente vessabhulokanayake 5 Si. lokasetthe

--------------------------------------------------------------------------------------------- page359.

Sammasambuddhassa dhammacakkappavattim sutva soreyyam nama nagaram agantva bhagavantam addasamsu. Tesam bhagava dhammam desetva sabbeva te ehibhikkhupabbajjaya pabbajetva caturangasamannagataya parisaya patimokkham uddisi, so dutiyo sannipato ahosi yada pana narivahananagare upasanto nama rajaputto rajjam karesi. Tassanukampaya bhagava tattha agamasi sopi bhagavato agamanam sutva saparivaro bhagavato paccuggamanam katva nimantetva mahadanam datva tassa dhammam sutva pasannahadayo pabbaji. Tam satthisahassasankha purisa anupabbajimsu. Te tena saddhim arahattam papunimsu. So tehi parivuto vessabhu bhagava patimokkham uddisi, so tatiyo sannipato ahosi. Tena vuttam:- [7] "sannipata tayo asum vessabhussa mahesino khinasavanam vimalanam santacittana tadinam. [8] Asitibhikkhusahassanam pathamo asi samagamo sattatibhikkhusahassanam dutiyo asi samagamo. [9] Satthibhikkhusahassanam tatiyo asi samagamo jaradibhayatitanam orasanam mahesino"ti. Tada amhakam bodhisatto sarabhavatinagare paramapiyadassano sudassano nama raja hutva vessabhumhi lokanayake sarabhanagaramupagate tassa dhammam sutva pasannahadayo dasanakhasamodhanamujjalam jalajamalavikalakamalamakulasadisamanjalim sirasi katva buddhappamukhassa samghassa sacivaram mahadanam datva tattheva bhagavato nivasatthaya gandhakutim katva tam parikkhipitva viharasahassam karetva sabbanca

--------------------------------------------------------------------------------------------- page360.

Vibhavajatam bhagavato sasane pariccajitva tassa santike pabbajitva acaraguna- sampanno terasadhutagunesu nirato bodhisambharapariyesanaya rato buddhasasanabhirato vihasi. Sopi tam bhagava byakasi "anagate ito ekattimsakappe ayam gotamo nama buddho bhavissati"ti. Tena vuttam:- [10] "ahantena samayena sudassano nama khattiyo nimantetva mahaviram danam datva maharaham annapanena vatthena sasamgham jinapujayim. [11] Tassa buddhassa asamassa cakkam vattitamuttamam sutvana panitam dhammam pabbajjamabhirocayim. [12] Mahadanam pavattetva rattindivamatandito pabbajjam gunasampannam pabbajim jinasantike. [13] Acaragunasampanno vattasilasamahito sabbannutam gavesanto ramami jinasasane. [14] Saddhapitim uppadetva 1- buddham vandami sattharam 2- piti uppajjati mayham bodhiyayeva karana. [15] Anivattamanasam natva sambuddho etadabravi ekattimse ito kappe ayam buddho bhavissati. [16] Ahu kapilavhaya ramma nikkhamitva tathagato padhanam padahitvana katva dukkarakarikam. Ajapalarukkhamulasmim nisiditva tathagato tattha payasam paggayha neranjaramupehiti. @Footnote: 1 cha.Ma. upagantva 2 Si.,i. pade vandami satthari

--------------------------------------------------------------------------------------------- page361.

1- Neranjaraya tiramhi payasam adi so jino patiyattavaramaggena bodhimulamhi ehiti. Tato padakkhinam katva bodhimandam anuttaram assattharukkhamulasmim bujjhissati mahayaso. Imassa janika mata maya nama bhavissati pita suddhodano nama ayam hessati gotamo. Kolito upatisso ca agga hessanti savaka anasava vitaraga santacitta samahita anando namupatthako upatthissati mam jinam. Khema uppalavanna ca agga hessanti savaka. Anasava vitaraga santacitta samahita. Bodhi tassa bhagavato assatthoti pavuccati citto ca hatthalavako agga hessantupatthaka. Nandamata ca uttara agga hessantupatthika ayu vassasatam tassa gotamassa yasassino. Idam sutvana vacanam asamassa mahesino amodita naramaru buddhavijankuro ayam. Ukkutthisadda vattanti apphotenti hasanti ca katanjali namassanti dasasahassi sadevaka. Yadimassa lokanathassa virajjhissama sasanam agatamhi addhane hessama sammukha imam. 1- @Footnote: 1-1 cha.Ma. ime patha na dissanti

--------------------------------------------------------------------------------------------- page362.

1- Yatha manussa nadim taranta patitittham virajjhiya hetthatittham gahetvana uttaranti mahanadim, evameva mayam sabbe yadi muncamimam jinam anagatamhi addhane hessama sammukha imam. 1- [17] Tassapi vacanam sutva bhiyyo cittam pasadayim uttarim vatamadhitthasim dasaparamipuriya"ti. Tattha cakkam vattitanti dhammacakkam pavattitam. Panitam dhammanti uttarimanussa- dhammam. Pabbajjam gunasampannanti natva pabbajinti attho. Vattasilasamahitoti vattesu ca silesu ca samahito, tesam tesam purane samahitoti attho. Ramamiti abhiramim. Saddhapitinti saddhanca pitinca upagantva. Vandamiti abhivandim, atitatthe vattamanavacanam datthabbam. Sattharanti sattharam. Anivattamanasanti anosakkiyamanamanasam. Tassa pana bhagavato anomam 2- nama nagaram ahosi. Suppatito namassa pita khattiyo, yasavati nama mata, sono ca uttaro ca dve aggasavaka, upasanto nama upatthako, rama ca 3- samala ca dve aggasavika, salarukkho bodhi, sariram satthihatthubbedham ahosi. Satthivassasahassani ayu, sucitta namassa bhariya, suppabuddho namassa putto, suvannasivikaya nikkhami. Tena vuttam:- [18] "anomam 2- nama nagaram suppatito nama khattiyo mata yasavati nama vessabhussa mahesino. [19] Cha ca vassasahassani agaram ajjhavasi so ruci surati vaddhaka 4- tayo pasadamuttama. @Footnote: 1-1 cha.Ma. ime patha na dissanti 2 Si.,i. anupamam @3 Si.,i. dama ca 4 cha.Ma. ruci suruci rativaddhano

--------------------------------------------------------------------------------------------- page363.

[20] Anunatimsasahassani nariyo samalankata sucitta nama sa nari suppabuddho nama atrajo. [21] Nimitte caturo disva sivikayabhinikkhami chamasam padhanacaram acari purisuttamo. [22] Brahmuna yacito santo vessabhu lokanayako vattacakko mahaviro arunepi naruttamo. [23] Sono ca uttaro ceva ahesum aggasavaka upasanto namupatthako vessabhussa mahesino. [24] Rama ceva 1- samala ca ahesum aggasavika bodhi tassa bhagavato mahasaloti vuccati. [25] Sotthiko ceva rammo ca ahesum aggupatthaka gotami ca sirima ca ahesum aggupatthika. [26] Satthiratanamubbedho hemayupasamupamo kaya niccharati rasmi rattimva pabbate sikhi. [27] Satthivassasahassani ayu tassa mahesino tavata titthamano so taresi janatam bahum. [28] Dhammam vittharikam katva vibhajitva mahajanam dhammanavam thapetvana nibbuto so sasavako. [29] Dassaneyyam sabbajanam viharam iriyapatham sabbam tamantarahitam nanu ritta sabbasankhara"ti. @Footnote: 1 Si.,i. dama ca

--------------------------------------------------------------------------------------------- page364.

Tattha hemayupasamupamoti suvannatthambhasadisoti attho. Niccharatiti ito cito ca sandhavati. Rasmiti pabharasmi. Rattimva pabbate sikhiti rattiyam pabbatamatthake aggi viya ramsivijjota tassa kayeti attho. Vibhajitvati vibhagam katva, ugghatitadivasena sotapannadivasena cati attho. Dhammanavanti atthangamaggasankhatam dhammanavam, caturoghanittharanatthaya thapetvati attho. Dassaneyyanti dassaniyo. Sabbajananti sabbo jano, sasavakasamgho sammasambuddhoti attho. Viharanti viharo, sabbattha paccatte upayogavacanam datthabbam. Vessabhu kira bhagava usabhavatinagare kheme migadaye parinibbayi. Dhatuyo panassa vippakirimsu. Usabhavatipure puruttame jinavasabho bhagava hi vessabhu upavanavihare manorame nirupadhisesamupagato kirati. Sesam sabbattha gathasu pakatamevati. Vessabhubuddhavamsavannana nitthita. Nitthito ekavisatimo buddhavamso. --------------


             The Pali Atthakatha in Roman Book 51 page 356-364. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=51&A=7896&modeTY=2&pagebreak=1              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=51&A=7896&modeTY=2&pagebreak=1              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=33&i=202              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=33&A=8294              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=33&A=10800              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=33&A=10800              Contents of The Tipitaka Volume 33 http://84000.org/tipitaka/read/?index_33

first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]