ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pagedispage pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 51 : PALI ROMAN Buddha.A. (madhurattha.)

                       24. Kakusandhabuddhavamsavannana
     vessabhumhi sayambhumhi parinibbute tasmim pana kappe atikkante
ekunattimsakappesu jinadivasakara uppajjimsu. 1- Imasmim pana bhaddakappe cattaro
buddha nibbattimsu. Katame cattaro? kakusandho konagamano kassapo amhakam
@Footnote: 1 cha.Ma. nuppajjimsu
Buddhoti. Metteyyo pana bhagava uppajjissati. Evamayam kappo pancahi
buddhuppadehi patimanditatta bhaddakappoti bhagavata vannito. Tattha kakusandho
nama bhagava paramiyo puretva tusitapure nibbattitva tato cavitva khemavatinagare
khemankarassa nama ranno atthadhammanusasakassa aggidattassa nama purohitassa
aggamahesiya visakhaya nama brahmaniya kucchismim patisandhim aggahesi. Yada
pana khattiya brahmane sakkaronti garukaronti manenti pujenti, tada
bodhisatta brahmanakule nibbattanti.
     Yada pana brahmana khattiye sakkaronti garukaronti manenti pujenti.
Tada khattiyakule uppajjanti. Tada kira brahmana khattiyehi sakkariyanti
garukariyanti. Tasma saccasandho kakusandho bodhisatto vibhavasirisamudayenakule anakule
brahmanakule dasasahassilokadhatum unnadento kampayanto udapadi. Hettha
vuttappakarani patihariyani nibbattimsu. Tato dasannam masanam accayena
khemavatuyyane 1- matukucchito suvannalatato aggijalo viya nikkhami. So cattari
vassasahassani agaram ajjhavasi. Tassa kira kamakamavannakamasuddhinamaka 2- tayo
pasada ahesum rocinibrahmanipamukhani timsa itthisahassani paccupatthitani
ahesum.
     So cattari nimittani disva rociniya brahmaniya anuttare uttare
nama kumare uppanne payuttena 3- ajannarathena mahabhinikkhamanam nikkhamitva
pabbaji. Tam cattalisasahassani anupabbajimsu. So tehi parivuto attha mase
padhanacariyam caritva visakhapunnamaya sucirindhanigame vajirindhabrahmanassa dhitaya
dinnam madhupayasam paribhunjitva khadiravane divaviharam katva sayanhasamaye
@Footnote: 1 Si.,i. khemuyyane     2 Si.,i. sucisurucirativaddhananamaka    3 Ma. chayuttena
Subhaddena nama yavapalakena upanita attha tinamutthiyo gahetva sirisabodhim
pataliya vuttappamanam dibbagandham upavayamanam upagantva catuttimsahatthavitthatam
tinasantharam santharitva pallankam abhujitva sambodhim patva "anekajatisamsaram
.pe. Tanhanam khayamajjhaga"ti udanam udanetva sattasattaham vitinametva
attana saha pabbajitanam cattalisaya bhikkhusahassanam saccappativedhasamatthatam
disva ekaheneva makilanagarasamipe sambhutam isipatanam nama migadayam pavisitva
tesam majjhagato bhagava dhammacakkam pavattesi. Tada cattalisaya kotisahassanam
pathamo dhammabhisamayo ahosi.
     Puna kannakujjanagaradvare mahasalarukkhamule yamakapatihariyam katva
timsakotisahassanam dhammacakkhum uppadesi, so dutiyo abhisamayo ahosi. Yada pana
khemavatinagarassavidure annatarasmim devayatane abhimatanaradevo naradevo nama
yakkho dissamanamanussasariro hutva kantaramajjhe ekassa kamalakuvalayuppala-
samalankatasalilasitalassa paramamadhurasisiravarino sabbajanasurabhiramassa sarassa samipe
thatva kamalakuvalayakallaharadihi satte upalapetva manusse khadati. Tasmim
magge pacchinne janasampatarahite mahaatavim pavisitva tattha sampatte satte
khadati. So lokavissuto mahakantaramaggo ahosi. Ubhatokantaradvare kira
mahajanakayo sannipatitva kantaranittharanatthaya atthasi. Atha vigatabhavabandho
kakusandho sattha ekadivasam paccusasamaye mahakarunasamapattito vutthaya lokam
volokento nanajalassa antogatam tam mahesakkham naradevayakkham tanca
janasamuhamaddasa. Disva ca pana gaganatalena gantva tassa janakayassa
passantasseva bhagava anekavihitam patihariyam karonto tassa naradevayakkhassa
bhavane otaritva tassa mangalapallanke nisidi.
     Atha kho so manussabhakkho yakkho chabbannarasmiyo vissajjentam
indadhanuparivutamiva divasakaram munidivasakaram pavanapathenagacchantam disva "dasabalo
mamanukampaya idhagacchati"ti pasannahadayo attano parivarayakkhehi saddhim
anekamigaganavantam himavantam gantva nanavannagandhani jalajathalajani kusumani
paramamanoramani sugandhagandhe samaharitva attano pallanke nisinnam vigatarandham
kakusandham lokanayakam malagandhavilepanadihi pujayitva thutisangitani pavattento
sirasi anjalim katva namassamano atthasi. Tato manussa tam patihariyam
disva pasannahadaya samagamma bhagavantam parivaretva namassamana atthamsu. Atha
appatisandho kakusandho bhagava abhipujitanaradevayakkham naradevayakkham kammaphalasambandha-
dassanena samuttejetva nirayakathaya santasetva catusaccakatham kathesi, tada
aparimitanam sattanam sammabhisamayo ahosi, ayam tatiyo abhisamayo ahosi. Tena
vuttam:-
      [1] "vessabhussa aparena        sambuddho dipaduttamo
          kakusandho nama namena      appameyyo durasado.
      [2] Ugghatetva sabbabhavam       cariyaya paramim gato
          sihova panjaram bhetva       patto sambodhimuttamam.
      [3] Dhammacakkam pavattente       kakusandhe lokanayake
          cattalisakotisahassanam       dhammabhisamayo ahu.
      [4] Antalikkhamhi akase       yamakam katva vikubbanam
          timsakotisahassanam           bodhesi devamanuse.
      [5] Naradevassa yakkhassa         catusaccappakasane
          dhammabhisamayo tassa         gananato asankhiyo"ti.
     Tattha ugghatetvati samuhanitva. Sabbabhavanti sabbam navavidham bhavam,
bhavuppattinimittam kammanti attho. Cariyaya paramim gatoti sabbaparaminam
puranavasena param gato. 1- Sihova panjaram bhetvati siho viya panjaram
munikunjaro bhavapanjaram vinasetvati attho. Kakusandhassa viddhastabhavabandhanassa
ekova savakasannipato ahosi. Kannakujjanagare isipatane migadaye attana
saha pabbajitehi cattalisaya arahantasahassehi parivuto maghapunnamayam bhagava
patimokkham uddisi. Tena vuttam:-
      [6] "kakusandhassa bhagavato        eko asi samagamo
          khinasavanam vimalanam         santacittana tadinam.
      [7] Cattalisasahassanam          tada asi samagamo
          dantabhumimanuppattanam         asavariganakkhaya"ti.
     Tada amhakam bodhisatto khemo nama raja hutva buddhappamukhassa
samghassa pattacivaram mahadanam datva anjanadini sabbabhesajjani ca adasi.
Annanca samanaparikkharam datva tassa dhammadesanam sutva pasannahadayo hutva
bhagavato santike pabbaji. So pana sattha "anagate imasmimyeva kappe buddho
bhavissati"ti byakasi. Tena vuttam:-
      [8] "ahantena samayena         khemo namasi khattiyo
          tathagate jinaputte         danam datva anappakam.
      [9] Pattanca civaram datva        anjanam madhulatthikam
          imetam patthitam sabbam         patiyademi varam varam.
     [10] Sopi mam buddho byakasi     kakusandho vinayako
          imamhi bhaddake kappe       ayam buddho bhavissati.
@Footnote: 1 Si. paramim gato
     [11] Ahu kapilavhaya ramma .pe. Hessama sammukha imam.
     [13] Nagaram khemavati nama        khemo namasaham tada
          sabbannutam gavesanto       pabbajim tassa santike"ti.
     Tattha anjanam pakatameva. Madhulatthikanti yatthimadhukam. Imetanti imam etam.
Patthitanti icchitam. Patiyademiti dajjami, adasinti attho. Varam varanti settham
setthanti attho. "yadetam patthitan"tipi patho, tassa yam icchati, etam sabbam
adasinti attho. Ayam sundarataro.
     Tassa pana adandhassa kakusandhassa bhagavato khemam nama nagaram ahosi.
Aggidatto nama brahmano pita, visakha nama brahmani mata, vidhuro ca
sanjivo ca dve aggasavaka, buddhijo namupatthako, sama ca campa ca
dve aggasavika, mahasirisarukkho bodhi, sariram cattalisahatthubbedham ahosi,
samanta dasayojanani sarirappabha niccharati, cattalisavassasahassani ayu, bhariya
panassa rocini nama brahmani, uttaro nama putto, ajannarathena nikkhami.
Tena vuttam:-
      [14] "brahmano aggidatto ca     asi buddhassa so pita
           visakha nama janika         kakusandhassa satthuno.
      [15] Vasate tattha kheme pure      sambuddhassa mahakulam
           naranam pavaram settham          jatimantam mahayasam.
      [20] Vidhuro ca sanjivo ca         ahesum aggasavaka
           buddhijo namupatthako        kakusandhassa satthuno.
      [21] Sama ca campanama ca      ahesum aggasavika
           bodhi tassa bhagavato          sirisoti pavuccati.
      [23] Cattalisaratanani            accuggato mahamuni
           kanakappabha niccharati          samanta dasayojanam.
      [24] Cattalisavassasahassani        ayu tassa mahesino
           tavata titthamano so       taresi janatam bahum.
      [25] Dhammapanam pasaretva        naranarinam sadevake
           naditva sihanadamva           nibbuto so sasavako.
      [26] Atthangavacanasampanno         acchiddani nirantaram
           sabbam tamantarahitam            nanu ritta sabbasankhara"ti.
     Tattha vasate tattha kheme pureti ayam gatha kakusandhassa jatanagara-
sandassanattham vuttati veditabba. Mahakulanti uditoditam bhagavato pitukulam. Naranam
pavaram setthanti jativasena sabbamanussanam pavaram setthanti attho. Jatimantanti
abhijativantam, uttamabhijatam. Mahayasanti mahaparivaram, kim tam buddhassa mahakulam.
Tattha mahakulam kheme pure vasateti padena sambandho datthabbo.
     Samanta dasayojananti samantato dasa yojanani pharitva niccakalam
sarirato nikkhamitva suvannavanna pabha niccharatiti attho. Dhammapananti
dhammasankhatam apanam. Pasaretvati bhandavikkinanattham nanabhandasamiddhamapanam
viya dhammapanam pasaretvati attho. Naranarinanti veneyyanaranarinam jhana-
samapattimaggaphalaratanavisesadhigamatthaya. Sihanadamvati sihanadam viya, abhayanadam naditva.
Atthangavacanasampannoti atthangasamannagatasaro sattha. Acchiddaniti chiddadi-
bhavarahitani silani acchiddani asabalani akammasani. Atha va acchiddani
avivarani savakayugaladini. Nirantaranti satatam sabbakalam. Sabbam tamantarahitanti
Sattha ca savakayugaladini ca tam sabbam munibhavamupagantva adassanabhavamupagatanti
attho.
                     Apetabandho kakusandhabuddho
                     adandhapanno gatasabbarandho
                     tilokasandho kira saccasandho
                     kheme vane vasamakappayittha.
Sesagathasu sabbattha pakatamevati.
                     Kakusandhabuddhavamsavannana nitthita.
                      Nitthito bavisatimo buddhavamso.
                          -------------



             The Pali Atthakatha in Roman Book 51 page 364-371. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=51&A=8078&modeTY=2              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=51&A=8078&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=33&i=203              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=33&A=8347              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=33&A=10894              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=33&A=10894              Contents of The Tipitaka Volume 33 http://84000.org/tipitaka/read/?index_33

first pageprevious pagedispage pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]