ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pagedispage pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 52 : PALI ROMAN Cariya.A. (paramatthadi.)

                      5. Mahagovindacariyavannana
      [37]  "punaparam yada homi      sattarajapurohito
            pujito naradevehi        mahagovindabrahmano.
      [38]  Tadaham sattarajjesu       yam me asi upayanam
            tena demi mahadanam      akkhobham sagarupamam.
      [39]  Na me dessam dhanadhannam     napi natthi nicayo mayi
            sabbannutam piyam mayham       tasma demi varam dhanan"ti. 1-
        Pancame sattarajapurohitoti sattabhuadinam 2-  sattannam rajunam
sabbakiccanusasakapurohito. Pujito naradevehiti tehi eva annehi ca jambudipe
sabbeheva khattiyehi catupaccayapujaya sakkarasammanena ca pujito.
Mahagovindabrahmanoti mahanubhavataya govindassabhisekena abhisittataya ca
"mahagovindo"ti sankham gato brahmano, abhisittakalato patthaya hi bodhisattassa ayam
samanna jata. Namena pana jotipalo nama. Tassa kira jatadivase sabbavudhani jotimsu.
Rajapi paccusasamaye attano mangalavudham pajjalitam disva bhito attano purohitam
bodhisattassa pitaram
@Footnote: 1 khu. cariya. 33/546-7  2 ka. sattabhutadinam
Upatthanam agatam pucchitva "ma bhayi maharaja mayham putto jato, tassanubhavena
na kevalam rajageheyeva, sakalanagarepi avudhani pajjalimsu. Na tam nissaya tuyham antarayo
atthi, sakalajambudipe pana pannaya tena samo na bhavissati, tassetam pubbanimittan"ti
purohitena samassasito tutthacitto "kumarassa khiramulam hotu"ti sahassam datva
"vayappattakale mayham dassetha"ti aha. So vuddhippatto aparabhage alamatthadasso
sattannam rajunam sabbakiccanusasako hutva pabbajitva ca satte
ditthadhammikasamparayikehi anatthehi paletva atthehi niyojesi. Iti jotitatta
palanasamatthataya ca "jotipalo"tissa namam akamsu. Tena vuttam "namena jotipalo
nama"ti. 1-
          Tattha bodhisatto disampatissa nama ranno purohitassa govindabrahmanassa
putto hutva attano pitu tassa ca ranno accayena tassa putto renu sahaya
cassa sattabhu brahmadatto vessabhu bharato dve ca dhataratthati ime satta rajano
yatha annamannam na vivadanti, evam rajje patitthapetva tesam atthadhamme anusasanto
jambudipatale sabbesam rajunam annesanca brahmananam devanagagahapatikanam sakkato
garukato manito pujito apacito uttamam garavatthanam patto ahosi. Tassa atthadhammesu
kusalataya "mahagovindo"tveva samanna udapadi. Yathaha "govindo vata bho
brahmano, mahagovindo vata bho brahmano"ti. 2- Tena vuttam:-
     #[37]  "punaparam yada homi      sattarajapurohito
            pujito naradevehi        mahagovindabrahmano"ti.
      Atha bodhisattassa punnanubhavasamussahitehi rajuhi tesam anuyuttehi khattiyehi
brahmanagahapatikehi negamajanapadehi ca uparupari upanito samantato mahogho viya
ajjhottharamano aparimeyyo ularo labhasakkaro uppajji yatha tam aparimanasu
jatisu upacitavipulapunnasancayassa ularabhijatassa parisuddhasilacarassa pesalassa
pariyodatasabbasippassa 3- sabbasattesu puttasadisamahakarunavippharasiniddhamuduhadayassa.
@Footnote: 1 di.maha. 10/304/197  2 di.maha. 10/305/199  3 Ma. pariyositasabbasippassa
So cintesi "etarahi kho mayham mahalabhasakkaro, yannunaham imina sabbasatte
santappetva danaparamim paripureyyan"ti. So nagarassa majjhe catusu dvaresu
attano nivesanadvareti cha danasalayo karetva devasikam aparimitadhanapariccagena
mahadanam pavattesi. Yam yam upayanam aniyati, yanca attano atthaya abhisankhariyati,
sabbam tam danasalasu eva pesesi. Evam divase divase mahapariccagam karontassa
cassa cittassa titti va santoso va nahosi, kuto pana sankoco. Danaggam
cassa labhasaya agacchantehi deyyadhammam gahetva gacchantehi ca mahasattassa ca
gunavisese kittayantehi mahajanakayehi antonagaram bahinagaranca samantato ekoghabhutam
kappavutthanamahavayusanghattaparibbhamitam viya mahasamuddam ekakolahalam ekaninnadam
ahosi. Tena vuttam:-
     #[38]  "tadaham sattarajjesu      yam me asi upayanam
            tena demi mahadanam      akkhobham sagarupaman"ti.
          Tattha tadahanti yada sattarajapurohito mahagovindabrahmano homi, tada
aham. Sattarajjesuti renuadinam sattannam rajunam rajjesu. Akkhobhanti abbhantarehi
ca bahirehi ca paccatthikehi appatisedhaniyataya kenaci akkhobhaniyam. "accubbhan"tipi
1- patho, atipunnadanajjhasayassa deyyadhammassa ca ularabhavena vipulabhavena ca ativiya
paripunnanti attho. Sagarupamanti sagarasadisam, yatha sagare udakam sakalenapi lokena
harantena khepetum na sakka, evam tassa danagge deyyadhammanti.
         #[39]  Osanagathaya varam dhananti uttamam icchitam va dhanam. Sesam vuttanayameva.
      Evam mahasatto pathamakappikamahamegho viya mahavassam avibhagena mahantam danavassam
vassapento danabyavato hutvapi sesam sattannam rajunam atthadhamme appamatto
@Footnote: 1 Si.acchantipi
Anusasati. Satta ca brahmanamahasale vijjasippam sikkhapeti. Satta ca nhatakasatani
mante vaceti. Tassa aparena samayena evam kalyano kittisaddo abbhuggato
"sakkhi mahagovindo brahmano brahmanam passati, sakkhi mahagovindo brahmano
brahmuna sakaccheti sallapati manteti"ti. 1- So cintesi "etarahi kho mayham ayam
abhuto kittisaddo abbhuggato `brahmanam passati sakkhi mahagovindo brahmano
brahmuna sakaccheti sallapati manteti'ti, yannunaham imam bhutam eva kareyyan"ti.
So "te satta rajano satta ca brahmanamahasale satta ca nhatakasatani attano
puttadaranca apucchitva brahmanam passeyyan"ti cittam panidhaya vassike cattaro
mase brahmaviharabhavanamanuyunji. Tassa cetasa cetoparivitakkamannaya brahma
sanankumaro purato paturahosi. Tam disva mahapuriso pucchi:-
            "vannava yasava sirima    ko nu tvamasi marisa
            ajananta tam pucchama     katham janemu tam mayan"ti. 2-
Tassa brahma attanam janapento:-
            "mam ve kumaram jananti    brahmaloke sanantanam
            sabbe jananti mam deva   evam govinda janahi"ti 2-
vatva tena:-
            "asanam udakam pajjam       madhusakanca 3- brahmuno
            agghe bhavantam pucchama     aggham kurutu no bhavan"ti 2-
upanitam atithisakkaram anatthikopi brahma tassa cittasampahamsanattham
vissasakaranatthanca sampaticchanto "patigganhama te aggam, yam tvam govinda bhasasi"ti
vatva okasadanattham:-
@Footnote: 1 di.maha. 10/318/202  2 di.maha. 10/318/205  3 ka. madhupakanca
            "ditthadhammahitatthaya       samparayasukhaya ca
            katavakaso pucchassu      yam kinci abhipatthitan"ti 1-
okasamakasi.
          Atha nam mahapuriso samparayikam eva attham:-
                  "pucchami brahmanam sanankumaram
                  kankhi akankhim paravediyesu
                  katthatthito kimhi ca sikkhamano
                  pappoti macco amatam brahmalokan"ti 2-
pucchi.
          Tassa brahma byakaronto:-
                  "hitva mamattam manujesu brahme
                  ekodibhuto karunedhimutto 3-
                  niramagandho virato methunasma
                  etthatthito ettha ca sikkhamano
                  pappoti macco amatam brahmalokan"ti 2-
brahmalokagamimaggam kathesi.
          Tattha mam ve kumaram janantiti ve ekamsena mam "kumaro"ti jananti.
Brahmaloketi setthaloke. Sanantananti ciratanam poranam. Evam govinda janahiti
govinda evam mam dharehi.
@Footnote: 1 di.maha. 10/318/205  2 di.maha. 10/209/206  3 pali. karunadhimutto
          Asananti idam bhoto brahmuno nisidanatthaya asanam pannattam. Idam udakam
paribhojaniyam padanam dhovanattham paniyam pipasaharanatthaya. Idam pajjam parissamavinodanattham
padabbhanjanatelam. Idam madhusakam atakkam alonikam adhupanam udakena seditam sakam sandhaya
vadati. Tada hi bodhisattassa tam catumasam brahmacariyam abhisallekhavuttiparamukkattham
ahosi. Tassime sabbe agghe katva pucchama, tayidam aggham kurutu patigganhatu
no bhavam idam agghanti vuttam hoti. Iti mahapuriso brahmuno nesam aparibhunjanam
janantopi vattasise thatva attano acinnam atithipujanam dassento evamaha.
Brahmapissa adhippayam jananto "patigganhama te aggham, yam tvam govinda
bhasasi"ti aha.
     Tattha tassa te asane mayam nisinna nama homa, padodakena pada dhota
nama hontu, paniyam pita nama homa, padabbhanjanena pada makkhita nama hontu,
udakasakampi paribhuttam nama hotuti attho.
     Kankhi akankhim paravediyesuti aham savicikiccho parena sayam abhisankhatatta parassa
pakatesu paravediyesu panhesu nibbicikiccham.
     Hitva mamattanti "idam mama, idam mama"ti pavattanakam upakaranatanham cajitva.
Manujesuti sattesu. Brahmeti bodhisattam alapati. Ekodibhutoti eko udeti
pavattatiti ekodibhuto ekibhuto, etena kayavivekam dasseti. Atha va eko udetiti
ekodi, samadhi. Tam bhuto pattoti ekodibhuto. Upacarappanasamadhihi samahitoti attho.
Etam ekodibhavam karunabrahmaviharavasena dassento "karunedhimutto"ti aha.
Karunajjhane adhimutto, tam jhanam nibbattetvati attho. Niramagandhoti
kilesasankhatavissagandharahito. Etthatthitoti etesu dhammesu thito, ete dhamme
sampadetva. Ettha ca sikkhamanoti etesu dhammesu sikkhamano. 1- Etam
brahmaviharabhavanam bhaventoti attho. Ayamettha sankhepo, vittharo pana paliyam
agatoyevati.
@Footnote: 1 Si.,Ma. ete sikkhamano
     Atha mahapuriso tassa brahmuno vacanam sutva amagandhe jigucchanto
"idanevaham pabbajissami"ti aha. Brahmapi "sadhu mahapurisa pabbajassu, evam
sati mayhampi tava santike agamanam svagamanameva bhavissati, tvam tata sakalajambudipe
aggapuriso pathamavaye thito, evam mahantam nama sampattim issariyanca pahaya pabbajanam
nama gandhahatthino ayobandhanam chinditva vanagamanam viya atiularam, buddhatanti
namesa"ti mahabodhisattassa dalhikammam katva brahmalokameva gato. Mahasattopi
"mama ito nikkhamitva pabbajanam nama na yuttam, aham rajakulanam attham anusasami,
tasma tesam arocetva sace tepi pabbajanti sundarameva, no ce purohitatthanam
niyyatetva pabbajissami"ti cintetva renussa tava ranno arocetva tena
bhiyyoso mattaya kamehi nimantiyamano attano samvegahetum ekantena
pabbajitukamatancassa nivedetva tena "yadi evam ahampi pabbajissami"ti vutte
"sadhu"ti sampaticchitva eteneva nayena sattabhuadayo cha khattiye satta ca
brahmanamahasale satta ca nhatakasatani attano bhariyayo ca apucchitva sattahamattameva
tesam cittanurakkhanattham thatva mahabhinikkhamanasadisam nikkhamitva pabbaji.
     Tassa te sattarajano adim katva sabbeva anupabbajimsu. Sa ahosi mahati
parisa. Anekayojanavittharaya parisaya parivuto mahapuriso dhammam desento
gamanigamajanapadarajadhanisu carikam carati, mahajanam punne patitthapeti. Gatagatatthane
buddhakolahalam viya hoti. Manussa "govindapandito kira agacchati"ti sutva
puretarameva mandapam karetva tam alankarapetva paccuggantva mandapam
pavesetva nanaggarasabhojanena patimanenti. Mahalabhasakkaro mahogho viya
ajjhottharanto uppajji. Mahapuriso mahajanam punne patitthapesi silasampadaya
indriyasamvare bhojane mattannutaya jagariyanuyoge kasinaparikamme jhanesu abhinnasu
atthasamapattisu brahmaviharesuti. Buddhuppadakalo viya ahosi.
      Bodhisatto yavatayukam paramiyo purento samapattisukhena vitinametva
ayupariyosane brahmaloke nibbatti. Tassa tam brahmacariyam iddhanceva phitanca
Vittharikam bahujannam puthubhutam yava devamanussehi suppakasitam ciram dighamaddhanam
pavattittha. Tassa ye sasanam sabbena sabbam ajanimsu, te kayassa bheda param maranato
sugatim brahmalokam upapajjimsu. Ye na ajanimsu, te appekacce paranimmitavasavattinam
devanam sahabyatam upapajjimsu, te appekacce nimmanaratinam .pe. Tusitanam yamanam
tavatimsanam catumaharajikanam devanam sahabyatam upapajjimsu. Ye sabbanihina, te
gandhabbakayam paripuresum. Iti mahajano yebhuyyena brahmalokupago saggupago ca
ahosi. Tasma devabrahmaloka paripurimsu. Cattaro apaya sunna viya ahesum.
     Idhapi akittijatake 1- viya bodhisambharaniddharana veditabba:- tada satta
rajano mahathera ahesum, sesaparisa buddhaparisa, mahagovindo lokanatho. Tatha
renuadinam sattannam rajunam annamannavirodhena yatha sakarajje patitthapanam, tatha
mahati sattavidhe rajje tesam atthadhammanusasane appamado, "brahmunapi sakaccham
samapajjati"ti  pavattasambhavanam yathabhutam katum cattaro mase paramukkamsagato
brahmacariyavaso, tena brahmuno attani samapajjanam, brahmuno ovade thatva sattahi
rajuhi sakalena ca lokena upanitam labhasakkaram khelapindam viya chaddetva aparimanaya
khattiyabrahmanadiparisaya anupabbajjanimittaya pabbajjaya anutthanam, 2- buddhanam
sasanassa viya attano sasanassa cirakalanuppabandhoti evamadayo gunanubhava
vibhavetabbati.
                    Mahagovindacariyavannana nitthita.
                          -------------



             The Pali Atthakatha in Roman Book 52 page 56-63. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=52&A=1198&modeTY=2              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=52&A=1198&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=33&i=213              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=33&A=8724              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=33&A=11432              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=33&A=11432              Contents of The Tipitaka Volume 33 http://84000.org/tipitaka/read/?index_33

first pageprevious pagedispage pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]