ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 52 : PALI ROMAN Cariya.A. (paramatthadi.)

                     6.  Nemirajacariyavannana 3-
           [40]  "punaparam yada homi        mithilayam puruttame
                  nemi nama maharaja      pandito kusalatthiko.
@Footnote: 1 khu.ja. 27/83-103/280-2     2 Ma. anupatthanam     3 cha.Ma. nimirajacariya....

--------------------------------------------------------------------------------------------- page64.

[41] Tadaham mapayitvana catusalam catummukham tattha danam pavattesim migapakkhinaradinam. [42] Acchadanam sayananca annam pananca bhojanam abbocchinnam karitvana mahadanam pavattayim. [43] Yathapi sevako samim dhanahetumupagato kayena vacamanasa aradhaniyamesati. [44] Tathevaham sabbabhave pariyesissami bodhijam danena satte tappetva icchami bodhimuttaman"ti. 1- #[40] Chatthe mithilayam puruttameti mithilanamake videhanam uttamanagare. Nemi nama maharajati nemim ghatento viya uppanno "nemi"ti laddhanamo, mahantehi danasiladigunavisesehi mahata ca rajanubhavena samannagatatta mahanto rajati maharaja. Pandito kusalatthikoti attano ca paresanca punnatthiko. Atite kira videharatthe mithilanagare amhakam bodhisatto maghadevo 2- nama raja ahosi. So caturasiti vassasahassani kumarakilam kilitva caturasiti vassasahassani uparajjam karetva caturasiti vassasahassani rajjam karento "yada me sirasmim palitani passeyyasi, tada me aroceyyasi"ti kappakassa vatva aparabhage tena palitani disva arocite suvannasandasena uddharapetva hatthe patitthapetva palitam oloketva "patubhuto kho mayham devaduto"ti samvegajato "idani maya pabbajitum vattati"ti cintetva satasahassutthanakam gamavaram kappakassa datva jetthakumaram pakkosapetva tassa:- @Footnote: 1 khu.cariya. 33/41-4/587 2 Si. mahadevo

--------------------------------------------------------------------------------------------- page65.

"uttamangaruha mayham ime jata vayohara patubhuta devaduta pabbajjasamayo mama"ti 1- vatva sadhukam rajje samanusasitva yadipi attano annanipi caturasiti vassasahassani ayu atthi, evam santepi maccuno santike thitam viya attanam mannamano samviggahadayo pabbajjam roceti. Tena vuttam:- "sirasmim palitam disva maghadevo disampati samvegam alabhi dhiro pabbajjam samarocayi"ti. 2- So puttam "iminava niharena vatteyyasi yatha maya patipannam, ma kho tvam antimapuriso ahosi"ti ovaditva nagara nikkhamma bhikkhupabbajjam pabbajitva caturasiti vassasahassani jhanasamapattihi vitinametva ayupariyosane brahmalokaparayano ahosi. Puttopissa bahuni vassasahassani dhammena rajjam karetva teneva upayena pabbajitva brahmalokaparayano ahosi. Tatha tassa putto, tatha tassa puttoti evam dvihi unani caturasiti khattiyasahassani sise palitam disvava pabbajitani. Atha bodhisatto brahmaloke thitova "pavattati nu kho maya manussaloke katam kalyanam na pavattati"ti avajjento addasa "ettakam addhanam pavattam, idani nappavattissati"ti. So "na kho panaham mayham paveniya icchijjitum dassami"ti attano vamse jataranno eva aggamahesiya kucchimhi patisandhim ganhitva attano vamsassa nemim ghatento viya nibbatto. Tena vuttam "nemim ghatento viya uppannoti nemiti laddhanamo"ti. Tassa hi namaggahanadivase pitara anita lakkhanapathaka lakkhanani oloketva "maharaja ayam kumaro tumhakam vamsam pagganhati, pitupitamahehipi mahanubhavo mahapunno"ti byakarimsu. Tam sutva raja yathavuttenatthena "nemi"tissa namam akasi, @Footnote: 1 khu.ja. 27/9/3 2 pa.su. 3/309/225

--------------------------------------------------------------------------------------------- page66.

So daharakalato patthaya sile uposathakamme ca yuttappayutto ahosi. Athassa pita purimanayeneva palitam disva kappakassa gamavaram datva puttam rajje samanusasitva nagara nikkhamma pabbajitva jhanani nibbattetva brahmalokaparayano ahosi. Nemiraja pana danajjhasayataya catusu nagaradvaresu nagaramajjhe cati panca danasalayo karetva mahadanam pavattesi, ekekaya danasalaya satasahassam satasahassam katva devasikam pancasatasahassani pariccaji, panca silani rakkhi, pakkhadivasesu uposathakammam samadiyi, mahajanampi danadisu punnesu samadapesi, saggamaggam acikkhi, nirayabhayena tajjesi, papato nivaresi. Tassa ovade thatva mahajano danadini punnani katva tato cuto devaloke nibbatti, devaloko paripuri, nirayo tuccho viya ahosi. Tada pana attano danajjhasayassa ularabhavam savisesam danaparamiya puritabhavanca pavedento sattha:- #[41] "tadaham mapayitvana catussalam catummukham tattha danam pavattesim migapakkhinaradinan"ti- adimaha. Tattha tadati tasmim nemirajakale. Mapayitvanati karapetva. Catussalanti catusu disasu sambandhasalam. Catummukhanti catusu disasu catuhi dvarehi yuttam. Danasalaya hi mahantabhavato deyyadhammassa yacakajanassa ca bahubhavato na sakka ekeneva dvarena danadhammam pariyantam katum deyyadhammanca pariyosapetunti salaya catusu disasu cattari mahadvarani karapesi. Tattha dvarato patthaya yava kona deyyadhammo rasikato titthati. Arunuggam adim katva yava pakatiya samvesanakalo, tava danam pavatteti. Itarasmimpi kale anekasata padipa jhayanti. Yada yada atthika agacchanti, tada tada diyateva. Tanca danam na kapanaddhikavanibbakayacakananneva, atha kho addhanam mahabhoganampi upakappanavasena

--------------------------------------------------------------------------------------------- page67.

Mahasudassanadanasadisam ularatarapanitataranam deyyadhammanam pariccajanato sabbepi sakalajambudipavasino manussa patiggahesum ceva paribhunjimsu ca. Sakalajambudipam hi unnangalam katva mahapuriso tada mahadanam pavattesi. Yatha ca manussanam, evam migapakkhike adim katva tiracchanagatanampi danasalaya bahi ekamante tesam upakappanavasena danam pavattesi. Tena vuttam "tattha danam pavattesim, migapakkhinaradinan"ti. Na kevalanca tiracchananameva, petanampi 1- divase divase pattim dapesi. Yatha ca ekissa danasalaya, evam pancasupi danasalasu danam pavattittha. Paliyam pana "tadaham mapayitvana, catussalam catummukhan"ti ekam viya vuttam, tam nagaramajjhe danasalam sandhaya vuttam. #[42] Idani tattha deyyadhammam ekadesena dassento:- "acchadananca sayanam, annam pananca bhojanan"ti aha. Tattha acchadananti khomasukhumadinanavidhanivasanaparupanam. Sayananti mancapallankadinceva gonakacittakadinca anekavidham sayitabbakam, asanampi cettha sayanaggahaneneva gahitanti vattabbam. Annam pananca bhojananti tesam tesam sattanam yathabhirucitam nanaggarasam annanceva pananca avasittham nanavidhabhojanavikatinca. Abbocchinnam karitvanati arambhato patthaya yava ayupariyosana ahorattam avicchinnam katva. #[43-4] Idani tassa danassa sammasambodhim arabbha danaparamibhavena pavattitabhavam dassento yatha tada attano ajjhasayo pavatto, tam upamaya dassetum "yathapi sevako"tiadimaha. Tassattho:- yatha nama sevakapuriso attano samikam kalanukalam sevanavasena upagato laddhabbadhanahetu kayena vacaya manasa sabbathapi kayavacimanokammehi yatha so aradhito hoti. Evam aradhaniyam @Footnote: 1 Ma.devatanampi

--------------------------------------------------------------------------------------------- page68.

Aradhanameva esati gavesati, tatha ahampi bodhisattabhuto sadevakassa lokassa samibhutam anuttaram buddhabhavam sevetukamo tassa aradhanattham sabbabhave sabbasmim nibbattanibbattabhave danaparamiparipuranavasena danena 1- sabbasatte santappetva bodhisankhatato ariyamaggananato jatatta "bodhijan"ti laddhanamam sabbannutannanam parato sabbatha nanupayehi esissami gavesissami, tam uttamam bodhim sammasambodhim jivitapariccagadim yam kinci katva icchami abhipatthemiti. Evamidha danajjhasayassa ularabhavam dassetum danaparamivaseneva desana kata. Jatakadesanayam panassa silaparamiadinampi paripuranam vibhavitameva, tatha hissa hettha vuttanayeneva siladigunehi attanam alankaritva mahajanam tattha patitthapentassa ovade thatva nibbattadevata sudhammayam devasabhayam sannipatita "aho amhakam nemirajanam nissaya mayam imam sampattim patta, evarupapi nama anuppanne buddhe mahajanassa buddhakiccam sadhayamana acchariyamanussa loke uppajjanti"ti mahapurisassa gune vannenta abhitthavimsu. Tena vuttam:- "accheram vata lokasmim uppajjanti vicakkhana yada ahu nemiraja pandito kusalatthiko"ti- 2- tam sutva sakkam devanamindam adim katva sabbe deva bodhisattam datthukama ahesum. Athekadivasam mahapurisassa uposathikassa uparipasadavaragatassa pacchimayame pallankam abhujitva nisinnassa evam cetaso parivitakko udapadi "danam nu kho varam, udahu brahmacariyan"ti. So tam attano kankham chinditum nasakkhi. Tasmim khane sakkassa bhavanam unhakaram dassesi. Sakko tam karanam avajjento bodhisattam tatha vitakkentam disva "handassa vitakkam chindissami"ti agantva purato thito @Footnote: 1 Si. dhanena 2 khu.ja. 28/421/166

--------------------------------------------------------------------------------------------- page69.

Tena "kosi tvan"ti puttho attano devarajabhavam arocetva "kim maharaja cintesi"ti vutte tamattham arocesi. Sakko brahmacariyameva uttamam katva dassento:- "hinena brahmacariyena khattiye upapajjati majjhimena ca devadattam uttamena visujjhati. Na hete sulabha kaya yacayogena kenaci ye kaye upapajjanti anagara tapassino"ti 1- aha. Tattha puthutitthayatanesu methunaviratimattam hinam brahmacariyam nama, tena khattiyakule upapajjati. Jhanassa upacaramattam majjhimam nama, tena devattam upapajjati. Atthasamapattinibbattanam pana uttamam nama, tena brahmaloke nibbattati. Tam hi bahiraka "nibbanan"ti kathenti. Tenaha "visujjhati"ti. Sasane pana parisuddhasilassa bhikkhuno annataram devanikayam patthentassa brahmacariyacetana hinataya hinam nama, tena yathapatthite devaloke nibbattati. Parisuddhasilassa atthasamapattinibbattanam majjhimam nama, tena brahmaloke nibbattati. Parisuddhasilassa pana vipassanam vaddhetva arahattappatti uttamam nama, tena visujjhatiti. Iti sakko "maharaja danato brahmacariyavasova satagunena sahassagunena satasahassagunena mahapphalo"ti vannesi. Kayati brahmagana. Yacayogenati yacanayuttena. "yajayogena"tipi pali, yajanayuttena, danayuttenati attho. Tapassinoti tapanissitaka. Imayapi gathaya brahmacariyavasasseva mahanubhavatam dipeti. Evanca pana vatva "kincapi maharaja danato brahmacariyameva mahapphalam, dvepi panete mahapurisakattabbava. Dvisupi appamatto hutva dananca dehi silanca rakkhahi"ti vatva tam ovaditva sakatthanameva gato. @Footnote: 1 khu.ja. 28/429-30/166-7

--------------------------------------------------------------------------------------------- page70.

Atha nam devagano "maharaja kuhim gatattha"ti aha. Sakko "mithilayam nemiranno kankham chinditun"ti tamattham pakasento 1- bodhisattassa gune vittharato vannesi. Tam sutva deva "maharaja mayam nemirajanam datthukamamha, sadhu nam pakkosapehi"ti vadimsu. Sakko "sadhu"ti sampaticchitva matalim amantesi "gaccha nemirajanam vejayantam aropetva anehi"ti. So "sadhu"ti sampaticchitva rathena gantva tattha mahasattam aropetva tena yacito yathakkamam papakamminam punnakamminanca thanani acikkhanto anukkamena devalokam nesi. Devapi kho "nemiraja agato"ti sutva dibbagandhavasapupphahattha yava cittakutadvarakotthaka paccuggantva mahasattam dibbagandhadihi pujenta sudhammam devasabham adayimsu. Raja ratha otaritva devasabham pavisitva sakkena saddhim ekasane nisiditva tena dibbehi kamehi"ti nimantayamano "alam maharaja mayham imehi yacitakupamehi kamehi"ti patikkhipitva anekapariyayena dhammam desetva manussagananaya sattahameva thatva "gacchamaham manussalokam, tattha danadini punnani karissami"ti aha. Sakko "nemirajanam mithilam nehi"ti matalim anapesi. So tam vejayantaratham aropetva pacinadisabhagena mithilam papuni. Mahajano dibbaratham disva ranno paccuggamanam akasi. Matali sihapanjare mahasattam otaretva apucchitva sakatthanameva gato. Mahajanopi rajanam parivaretva "kidiso deva devaloko"ti pucchi. Raja devalokasampattim vannetva tumhepi danadini punnani karotha, evam tasmim devaloke uppajjissatha"ti dhammam desesi. So aparabhage pubbe vuttanayena palitam disva puttassa rajjam paticchapetva kame pahaya pabbajitva cattaro brahmavihare bhavetva brahmalokupago ahosi. Tada sakko anuruddho ahosi. Matali anando. Caturasiti rajasahassani buddhaparisa. Nemiraja lokanatho. @Footnote: 1 cha.Ma.pakasetva

--------------------------------------------------------------------------------------------- page71.

Tassa idhapi hettha vuttanayeneva bodhisambhara niddharetabba. Tatha brahmalokasampattim pahaya pubbe attana pavattitam kalyanavattam anuppabandhessamiti mahakarunaya manussaloke nibbattanam, ularo danajjhasayo, tadanurupa danadisu patipatti, mahajanassa ca tattha patitthapanam, yava devamanussanam patthatayasata, sakkassa devarajassa upasankamane ativimhayata, 1- tena dibbasampattiya nimantiyamanopi tam analankaritva punnasambharaparibruhanattham puna manussavasupagamanam, labhasampattisu sabbattha alaggabhavoti evamadayo gunanubhava niddharetabbati. Nemirajacariyavannana nitthita. ---------------


             The Pali Atthakatha in Roman Book 52 page 63-71. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=52&A=1372&modeTY=2&pagebreak=1              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=52&A=1372&modeTY=2&pagebreak=1              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=33&i=214              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=33&A=8734              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=33&A=11441              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=33&A=11441              Contents of The Tipitaka Volume 33 http://84000.org/tipitaka/read/?index_33

first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]