ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pagedispage pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 52 : PALI ROMAN Cariya.A. (paramatthadi.)

                     3.  Campeyyanagacariyavannana
      [20] Punaparam yada homi         campeyyako mahiddhiko
           tadapi dhammiko asim        silabbatasamappitoti.
     #[20]  Tatiye campeyyakoti angamagadharatthanam antare campa nama nadi, tassa
hettha nagabhavanampi avidurabhavatta campa nama, tattha jato nagaraja campeyyako.
Tadapi dhammiko asinti tasmim campeyyanagarajakalepi aham dhammacari ahosim.
      Bodhisatto hi tada campanagabhavane nibbattitva campeyyo nama nagaraja ahosi
mahiddhiko mahanubhavo. So tattha nagarajjam karento
@Footnote: 1 Ma. anubhavantopi
Devarajabhogasampattisadisaissariyasampattim anubhavanto paramipuranassa anokasabhavato
"kim me imaya tiracchanayoniya, uposathavasam vasitva ito muccitva sammadeva
paramiyo puressami"ti tato patthaya attano pasadeyeva uposathakammam karoti.
Alankatanagamanavika tassa santikam agacchanti. So "idha me silassa antarayo
bhavissati"ti pasadato nikkhamitva uyyane nisidati. Tatrapi ta agacchanti. So
cintesi "idha me silassa sankileso bhavissati, ito nagabhavanato nikkhamitva
manussalokam gantva uposathavasam vasissami"ti. So tato patthaya uposathadivasesu
nagabhavana nikkhamitva ekassa paccantagamassa avidure maggasamipe vammikamatthake "mama
cammadihi atthika cammadini ganhantu, kilasappam va katukama kilasappam
karontu"ti sariram danamukhe vissajjetva bhoge abhujitva nipanno uposathavasam
vasati catuddasiyam pancadasiyanca, patipade nagabhavanam gacchati, tassevam uposatham
karontassa digho addha vitivatto.
      Atha bodhisatto sumanaya nama attano aggamahesiya "deva tvam manussalokam
gantva uposatham upavassi, so ca sasanko sappatibhayo"ti vutto mangalapokkharanitire
thatva "sace mam bhadde koci paharitva kilamessati, imissa pokkharaniya udakam avilam
bhavissati. Sace supanno ganhissati, udakam pakkuthissati. Sace ahitundiko
ganhissati, udakam lohitavannam bhavissati"ti tini nimittani tassa acikkhitva
catuddasiuposatham adhitthaya nagabhavana nikkhamitva tattha gantva vammikamatthake
nipajji sarirasobhaya vammikam sobhayamano. Sariranhissa rajatadamam viya setam ahosi, matthako
rattakambalagenduko viya, sariram nangalasisappamanam, bhuridattakale 1- pana uruppamanam,
sankhapalakale 2- ekadonikanavappamanam.
      Tada eko baranasimanavo takkasilam gantva alampayanamantam ugganhitva
tena maggena attano gamam gacchanto mahasattam disva "kim me tucchahatthena gamam gantum,
@Footnote: 1 khu.ja. 28/784-981/206-229  2 khu.ja. 27/143-194/443-452
Imam nagam gahetva gamanigamarajadhanisu kilapento dhanam uppadetvava gamissami"ti
cintetva dibbosadhani gahetva dibbamantam parivattetva tassa santikam agamasi.
Dibbamantam sutakalato patthaya mahasattassa kannesu tattasalakapavesanakalo viya
ahosi matthake 1- sikharena abhimanthiyamano viya. So "ko nu kho eso"ti bhogantarato
sisam ukkhipitva olokento ahitundikam disva cintesi "mama visam uggatejam,
sacaham kujjhitva nasavatam vissajjessami, cintesi "mama visam uggatejam,
sacaham kujjhitva nasavatam vissajjessami, etassa sariram bhusamutthi viya
vippakirissati, atha me silam khandam bhavissati, na nam olokessami"ti. So akkhini
nimmiletva sisam bhogantare thapesi. Ahitundikabrahmano osadham khaditva mantam
parivattetva khelam mahasattassa sarire osinci. 2- Osadhananca mantassa ca anubhavena
khelena phutthaphutthatthane photanam utthanakalo viya ahosi.
      Atha so nangutthe gahetva akaddhitva dighaso nipajjapetva ajapadena
dandena uppiletva dubbalam katva sisam dalham gahetva nippilesi. Mahasatto mukham
vivari. Athassa mukhe khelam osincitva osadhamantabalena dante bhindi. Mukham lohitassa
puri. Mahasatto attano silabhedabhayena evarupam dukkham adhivasento akkhini
ummiletva olokanamattampi nakasi. Sopi "nagarajanam dubbalam karissami"ti
nangutthato patthaya atthini sancunnayamano viya sakalasariram madditva pattakavethanam nama
vethesi, tantamajjitam nama majji, nangutthe gahetva dussapothanam nama pothesi.
Mahasattassa sakalasariram lohitamakkhitam ahosi, so mahavedanam adhivasesi.
      Athassa dubbalabhavam natva 3- vallihi pelam karitva tattha nam pakkhipitva
paccantagamam netva mahajanassa majjhe kilapesi. Niladisu vannesu vattacaturassadisu
santhanesu anumthuladisu pamanesu yam yam brahmano icchati. Mahasatto tam tadeva
@Footnote: 1 Si. matthako  2 Si. opi  3 Si. karitva
Katva naccati, phanasatampi phanasahassampi karotiyeva. Mahajano pasiditva bahudhanamadasi.
Ekadivasameva kahapanasahassanceva sahassagghanike ca parikkhare labhi. Brahmano
aditova "sahassam labhitva vissajjessami"ti cintesi, tam pana dhanam labhitva
"paccantagameyeva tava me ettakam dhanam laddham, rajarajamahamattanam dassite kiva bahum
dhanam labhissami"ti sakatanca sukhayanakanca gahetva sakate parikkhare thapetva sukhayanake
nisinno "mahantena parivarena mahasattam gamanigamarajadhanisu kilapento baranasiyam
uggasenaranno santike kilapetva vissajjessami"ti agamasi. So manduke
maretva nagaranno deti. Nagaraja "punappunam mam nissaya maressami"ti na khadati.
Athassa madhulaje adasi. Tepi "sacaham gocaram ganhissami, antopelayameva maranam
bhavissati"ti na khadati.
      [21]  Brahmano masamattena baranasim patva dvaragamake tam kilapento
bahudhanam labhi. Rajapi nam pakkosapetva "amhakampi kilapehi"ti aha. "sadhu deva
sve pannarase tumhakam kilapessami"ti aha. Raja "sve nagaraja rajangane
naccissati, mahajano sannipatitva passatu"ti bherim carapetva punadivase rajanganam
alankarapetva brahmanam pakkosapesi. So ratanapelaya mahasattam netva vicittatthare
pelam thapetva nisidi. Rajapi pasada oruyha mahajanaparivuto rajasane nisidi.
Brahmano mahasattam niharitva naccapesi. Mahasatto tena cintitacintitakaram
dassesi. Mahajano sakabhavena sandharetum na sakkoti. Celukkhepasahassani pavattanti.
Bodhisattassa upari ratanavassam vassi. Tena vuttam "tadapi mam dhammacarin"tiadi.
      Tattha tadapiti yadaham campeyyako nagaraja homi, tadapi. Dhammacarinti
dasakusalakammapathadhammam eva carati, na anumattampi adhammanti dhammacari. Upavuttham
uposathanti atthangasamannagatassa ariyuposathasilassa rakkhanavasena upavasitauposatham.
Rajadvaramhi kilatiti baranasiyam uggasenaranno gehadvare kilapeti.
      [22]  Yam yam so vannam cintayiti 1- so ahitundikabrahmano "yam yam
niladivannam hotu"ti cintesi. Tena vuttam "nilam va pitalohitan"ti. Tattha nilam vati
vasaddo aniyamattho, gathasukhattham rassam katva vutto, tena vasaddena vuttavasittham
odatadivannavisesanceva vattadisanthanavisesanca anumthuladipamanavisesanca
sanganhati. Tassa cittanuvattantoti tassa ahitundikassa cittam anuvattanto.
Cintitasannibhoti tena cintitacintitakarena pekkhajanassa upatthahamiti dasseti.
      [23]  Na kevalanca tena cintitakaradassanam eva mayham anubhavo. Api ca thalam
kareyyamudakam, udakampi thalam kareti thalam mahapathavim gahetva udakam, udakampi gahetva
pathavim katum sakkuneyyam evam mahanubhavo ca. Yadihantassa kuppeyyanti tassa
ahitundikassa aham yadi kujjheyyam. Khanena charikam kareti kodhuppadakkhane eva bhasmam
kareyyam.
      [24]  Evam bhagava tada attano uppajjanakanatthapatibahane samatthatam
dassetva idani yena adhippayena tam patibahanam na katam, tam dassetum "yadi cittavasi
hessan"tiadimaha.
      Tassattho:- "ayam ahitundiko mam ativiya badhati, na me anubhavam janati,
handassa me anubhavam dassessami"ti kujjhitva olokanamattenapi yadi cittavasi
abhavissam, atha so bhusamutthi viya vippakirissati. Aham yathasamadinnato parihayissami
silato. Tatha ca sati silena parihinassa khanditasilassa yvayam maya dipankaradasabalassa
padamulato patthaya abhipatthito, uttamattho buddhabhavo so na sijjhati.
      [25]  Kamam bhijjatuyam kayoti ayam catumahabhutiko odanakummasupacayo
aniccucchadanaparimaddanabhedanaviddhamsanadhammo kayo kincapi bhijjatu vinassatu, idheva
imasmim eva thane mahavate khittabhusamutthi viya vippakiriyatu, neva silam
pabhindeyyam, vikirante bhusam viyati silam pana uttamatthasiddhiya hetubhutam imasmim
kalevare bhusamutthi viya
@Footnote: 1 pali. yam so vannam cintayati
Vippakirantepi neva bhindeyyam, kayajivitesu nirapekkho hutva silaparamimyeva
puremiti cintetva nam tadisam dukkham tada adhivasesinti dasseti.
      Atha mahasattassa pana ahitundikahatthagatassa maso paripuri, ettakam kalam
niraharova ahosi. Sumana "aticirayati me samiko, ka nu kho pavatti"ti pokkharanim
olokenti lohitavannam udakam disva "ahitundikena gahito bhavissati"ti natva
nagabhavana nikkhamitva vammikasantikam gantva mahasattassa gahitatthanam kilamitatthananca
disva roditva kanditva paccantagamam gantva pucchitva tam pavattim sutva
baranasim gantva rajadvare akase rodamana atthasi. Mahasatto naccantova akasam
ullokento tam disva lajjito pelam pavisitva nipajji.
      Raja tassa pelam pavitthakale "kim nu kho karanan"ti ito cito ca olokento
tam akase thitam disva "ka nu tvan"ti pucchitva tassa nagakannabhavam sutva
"nissamsayam kho nagaraja imam disva lajjito pelam pavittho, ayanca yathadassito
iddhanubhavo nagarajasseva, na ahitundikassa"ti nittham gantva "evam mahanubhavo
ayam nagaraja, katham nama imassa hattham gato"ti pucchitva "ayam dhammacari silava
nagaraja, catuddasipannarasisu uposatham upavasanto attano sariram danamukhe
niyyatetva mahamaggasamipe vammikamatthake nipajjati, tatthayametena gahito, imassa
devaccharapatibhaga anekasahassa itthiyo, devalokasampattisadisa nagabhavanasampatti,
ayam mahiddhiko mahanubhavo sakalapathavim parivattetum samattho, kevalam `silam me
bhijjissati'ti evarupam vippakaram dukkhanca anubhoti"ti ca sutva samvegappatto
tavadeva tassa ahitundikassa brahmanassa bahum dhanam mahantanca yasam issariyanca datva
"handa bho imam nagarajanam vissajjehi"ti vissajjapesi.
      Mahasatto nagavannam antaradhapetva manavakavannena devakumaro viya
atthasi. Sumanapi akasato otaritva tassa santike atthasi. Nagaraja ranno
Anjalim katva "ehi maharaja, mayham nivesanam passitum agacchahi"ti yaci. Tenaha
bhagava:-
           "mutto campeyyako nago   rajanam etadabravi
           namo te kasirajatthu       namo me kasivaddhana
           anjalim te pagganhami       passeyyam me nivesanan"ti. 1-
      Atha raja tassa nagabhavanagamanam anujani. Mahasatto tam saparisam gahetva
nagabhavanam netva attano issariyasampattim dassetva katipaham tattha vasapetva bherim
carapesi "sabba rajaparisa yavadicchakam hirannasuvannadikam dhanam ganhatu"ti. Ranno
ca anekehi sakatasatehi dhanam pesesi. "maharaja ranna nama danam databbam, silam
rakkhitabbam, dhammika rakkhavaranagutti sabbattha samvidahitabba"ti dasahi rajadhammakathahi
ovaditva vissajjesi. Raja mahantena yasena nagabhavana nikkhamitva baranasimeva
gato. Tato patthaya kira jambudipatale hirannasuvannam jatam. Mahasatto silani rakkhitva
anvaddhamasam uposathakammam katva sapariso saggapuram puresi. Tada ahitundiko
devadatto ahosi, sumana rahulamata, uggaseno sariputtatthero, campeyyako
nagaraja lokanatho.
      Tassa idhapi yatharaham sesaparamiyo niddharetabba. Idha bodhisattassa
acchariyanubhava hettha vuttanaya evati.
                    Campeyyanagacariyavannana nitthita.
                       -------------------
@Footnote: 1 khu.ja. 27/253/359



             The Pali Atthakatha in Roman Book 52 page 150-156. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=52&A=3300&modeTY=2              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=52&A=3300&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=33&i=221              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=33&A=8992              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=33&A=11739              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=33&A=11739              Contents of The Tipitaka Volume 33 http://84000.org/tipitaka/read/?index_33

first pageprevious pagedispage pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]