บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ |
9. Jayadisacariyavannana 1- [74] Pancalaratthe nagaravare kappilayam puruttame raja jayadiso nama silagunamupagato. [75] Tassa ranno aham putto sutadhammo susilava alinasatto gunava anurakkhaparijano sada. [76] Pita me migavam gantva porisadam upagami so me pitumaggahesi bhakkhosi mama ma caliti. #[74] Navame pancalarattheti evamnamake janapade. Nagaravare, kappilayanti "kappila"ti evamladdhaname uttamanagare. "nagaravare"ti vatva puna "puruttame"ti vacanam tasmim kale jambudipe sabbanagaranam tassa nagarassa agganagarabhavadassanattham. Jayadiso namati ranna attano paccatthike jite jato, attano va paccamittabhutam yakkhinisankhatam jayadisam jitoti evamladdhanamo. Silagunamupagatoti acarasilanceva ussahasampattiyadirajagunanca upagato, tena samannagatoti attho. #[75] Tassa rannoti jayadisarajassa, aham putto ahosinti vacanaseso. Sutadhammoti yavata rajaputtena sotabbadhammo nama, tassa sabbassa sutatta sutadhammo, bahussutoti attho. Atha va sutadhammoti vissutadhammo, dhammacariyaya samacariyaya pakaso pannato, loke patthatakittidhammoti attho. Alinasattoti evamnamo. Gunavati ularehi mahapurisagunehi samannagato. Anurakkhaparijano sadati saddhadigunavisesayogato catuhi sangahavatthuhi sammadeva sangahanato ca sabbakalam sambhattaparivarajano. @Footnote: 1 cha.Ma. alinasattucariyavannana 2 Si.,Ma. jatoti #[76] Pita me migavam gantva, porisadam upagamiti mayham pita jayadisaraja migavam caranto arannamajjham gantva porisadam manussakhadakam yakkhiniputtam upaganchi, tena samagami. Jayadisaraja kira ekadivasam "migavam gamissami"ti tadanurupena mahata parivarena kapilanagarato nikkhami. Tam nikkhantamattameva takkasilavasi nando nama brahmano catasso sataraha gatha nama kathetum adaya upasankamitva attano agamanakaranam ranno arocesi. Raja "nivattitva sunissami"ti tassa vasanageham paribbayanca dapetva arannam pavittho "yassa passena migo palayati, tasseva so giva"ti vatva mige pariyesanto vicarati. Atheko pasadamigo mahajanassa padasaddena asayato nikkhamitva ranno abhimukho gantva palayi. Amacca parihasam karimsu. Raja tam anubandhitva tiyojanamatthake tam parikkhinajavam thitam vijjhitva patesi. Patitam khaggena dvidha katva anatthikopi "mamsena migam gahetum nasakkhi"ti vacanamocanattham kaje katva agacchanto ekassa nigrodhassa mule dabbatinesu nisiditva thokam vissamitva gantum arabhi. Tena ca samayena tasseva ranno jetthabhata jatadivase eva ekaya yakkhiniya khaditum gahito arakkhamanussehi anubaddhaya taya niddhamanamaggena gacchantiya ure thapito matusannaya mukhena thanaggahanena puttasineham uppadetva samvaddhiyamano tadaharopayogitaya manussamamsam khadanto anukkamena vuddhippatto attanam antaradhapanattham yakkhiniya dinnaosadhamulanubhavena antarahito hutva manussamamsam khaditva jivanto taya yakkhiniya mataya tam osadhamulam attano pamadena nasetva dissamanarupova manussamamsam khadanto naggo ubbiggavirupadassano rajapurisehi passitva anubaddho palayitva arannam pavisitva tassa nigrodhassa mule vasam kappento rajanam disva "bhakkhosi me"ti hatthe aggahesi. Tena vuttam "so me pitumaggahesi, bhakkhosi mama ma cali"tiadi. [77] Tassa tam vacanam sutva bhito tasitavedhito urukkhambho ahu tassa disvana porisadakanti. Tattha so me pitumaggahesiti so porisado mama pitaram jayadisarajanam attano nisinnarukkhasamipamagatam "mama bhakkho tvam agatosi, hatthaparipphandanadivasena ma cali, calantampi aham tam khadissami"ti hatthe aggahesi. #[77] Tassati tassa yakkhiniputtassa. Tasitavedhitoti cittutrasena tasito sariraparikammena vedhito. Urukkhambhoti ubhinnam urunam thaddhabhavo, yena so tato palayitum nasakkhi. Migavam gahetva muncassuti ettha migavanti migavavasena laddhatta tam migamamsam "migavan"ti aha. Imam migamamsam gahetva mam muncassuti attho. So hi raja nam yakkhiniputtam disva bhito urukkhambham patva khanuko viya atthasi. So vegena gantva tam hatthe gahetva "bhakkhosi me agatosi"ti aha. Atha nam raja satim paccupatthapetva "sace aharatthiko, imam te mamsam dadami, tam gahetva khada, mam muncahi"ti aha. Tam sutva porisado "kimidam mayhameva santakam datva maya voharam karosi, nanu imam mamsanca tvanca mama hatthagatakalato patthaya mayhameva santakam, tasma tam pathamam khaditva paccha mamsam khadissami"ti aha. Atha raja "mamsanikkayenayam na mam muncati, maya ca migavam agacchantena tassa brahmanassa `agantva te dhanam dassami'ti patinna kata, sacayam yakkho anujanissati, saccam anurakkhanto geham gantva tam patinnam mocetva puna imassa yakkhassa bhattattham agaccheyyan"ti cintetva tassa tamattham arocesi. Tam sutva Porisado "sace tvam saccam anurakkhanto gantukamosi, gantva tassa brahmanassa databbam dhanam datva saccam anurakkhanto sigham puna agaccheyyasi"ti vatva rajanam vissajjesi. So tena vissattho "tvam ma cintayi, aham patova agamissami"ti vatva magganimittani sallakkhento attano balakayam upagantva tena parivuto nagaram pavisitva tam nandabrahmanam pakkosapetva maharahe asane nisidapetva ta gatha sutva cattari sahassani datva yanam aropetva "imam takkasilameva netha"ti manusse datva brahmanam uyyojetva dutiyadivase porisadassa santikam gantukamo puttam rajje patitthapetum anusasaninca dento tamattham arocesi. Tena vuttam:- [78] "migavam gahetva muncassu katva agamanam puna brahmanassa dhanam datva pita amantayi mamam. [79] Rajjam putta patipajja ma pamajji puram idam katam me porisadena mama agamanam puna"ti. #[78] Tattha agamanam punati puna agamanam patinnatassa 1- porisadassa sangaram katva. Brahmanassa dhanam datvati takkasilato agatassa nandanamassa brahmanassa ta gatha sutva catusahassaparimanam dhanam datva. Pita amantayi mamanti mama pita jayadisaraja mam amantesi. #[79] Katham amantesiti ce? aha "rajjan"tiadi. Tassattho:- putta tvam Imam kulasantakam rajjam patipajja, yathaham dhammena samena rajjam karemi, evam tvampi chattam ussapetva rajjam karehi, tvam idam puram rakkhanto rajjanca karento ma pamadamapajji, asukasmim thane nigrodharukkhamule porisadena yakkhena katametam maya sangaram mama puna tassa santikam agamanam uddissa, kevalam tassa brahmanassa dhanadanattham idhagato saccam anurakkhanto, tasma tatthaham gamissamiti. @Footnote: 1 Si.,Ma. patthitassa Tam sutva mahasatto "ma kho tvam maharaja tattha agamasi, aham tattha gamissami, sace pana tvam tata gamissasiyeva, ahampi taya saddhim gamissamiyeva"ti. "evam sante mayam ubhopi na bhavissama, tasma ahameva tattha gamissami"ti nanappakarena varentam rajanam sannapetva matapitaro vanditva pitu atthaya attanam pariccajitva sotthibhavaya pitari sasitavadam payunjamane matubhaginibhariyasu ca saccakiriyam karontisu avudham gahetva nagarato nikkhamitva assupunnamukham mahajanam anubandhantam apucchitva pitara akkhatanayena yakkhavasamaggam patipajji. Yakkhiniputtopi "khattiya nama bahumaya, ko janati, kim bhavissati"ti rukkham abhiruhitva ranno agamanam olokento nisinno kumaram agacchantam disva "pitaram nivattetva putto agato bhavissati, natthi me bhayan"ti otaritva tassa pitthim dassetvava nisidi. Mahasatto agantva tassa purato atthasi. Tena vuttam:- [80] "matapitu ca vanditva nimminitvana attana 1- nikkhipitva dhanum khaggam porisadamupagamim. [81] Sasatthahatthupagatam kadaci so tasissati tena bhijjissati silam parittasam kate mayi. [82] Silakhandabhaya mayham tassa dessam na byaharim mettacitto hitavadi idam vacanamabravin"ti. 2- #[81] Sasatthahatthupagatanti sasatthahattham upagatam avudhapanim mam attano santikam upagatam disva. Kadaci so tasissatiti so yakkho api taseyya. Tena bhijjissati silanti tena tassa tasuppadanena mayham silam vinassati sankisissati. Parittasam kate mayiti mayi tassa paritasam kate sati. @Footnote: 1 pali. attanam 2 khu.cariya. 33/80-2/609 #[82] Silakhandabhaya mayham, tassa dessam na byaharinti yatha ca silabhedabhayena nihitasattho tassa santikam agamasi, evam mayham silakhandabhaya eva tassa porisadassa dessam anitthampi na byaharim, kevalam pana mettacittena hitavadi idam idani vakkhamanam vacanam abhasim. Mahasatto ca gantva purato thito, yakkhiniputto tam vimamsitukamo "kosi tvam, kuto agato, kim mam na janasi `luddo manussamamsakhadako'ti kasma ca idhagatosi"ti pucchi. Kumaro "aham jayadisaranno putto tvam porisadakoti janami, pitu jivitam rakkhitum idhagato, tasma tam munca, mam khada"ti aha. Puna yakkhiniputto mukhakareneva "tam tassa 1- puttoti aham janami, dukkaram pana taya katam evam agacchantena"ti aha. Kumaro "na idam dukkaram, yam pitu atthe jivitapariccajanam, matapituhetu hi evarupam punnam katva ekanteneva sagge pamodati, ahanca `amaranadhammo nama koci satto natthi"ti janami, attana kinci ca katam papam nama na sarami, tasma maranatopi me bhayam natthi, idam sariram maya te nissattham, aggim jaletva khada"ti aha. Tena vuttam:- [83] "ujjalehi mahaaggim papatissami rukkhato tvam pakkakalamannaya bhakkhaya mam pitamaha"ti. Tam sutva yakkhiniputto "na sakka imassa mamsam khaditum, upayena imam 2- palapessami"ti cintetva "tena hi arannam pavisitva saradaruni aharitva niddhume angare karohi, tattha te mamsam pacitva khadissami"ti aha. Mahasatto tatha katva tassa arocesi. So tam olokento "ayam purisasiho maranatopi bhayam natthi, evam nibbhayo nama na maya ditthapubbo"ti lomahamsajato kumaram olokesi. Kumaro kissa mam olokesi, na yathavuttam karositi. Yakkhiniputto mahasattam "sattadha tassa muddha phaleyya, yo tam khadeyya"ti aha. Sace mam na khaditukamosi, atha kasma @Footnote: 1 Si. gatassa 2 Ma. nam Aggim karesiti. Tava parigganhanatthanti. Tvam idani mam katham parigganhissasi, svaham tiracchanayoniyam nibbattopi sakkassa devaranno attanam parigganhitum na adasin"ti tamattham 1- dassento:- "idam hi so brahmanam mannamano saso avasesi sake sarire teneva so candima devaputto sasatthuto 2- kamaduhajja yakkha"ti 3- gathamaha. Tattha saso avasesi sake sarireti attano sarirahetu imam sariram khaditva idha vasati evam sake sarire attano sariram dento tam brahmanarupam sakkam tattha vasesi. Sasatthutoti "sasi"ti evam sasasaddena thuto. Kamaduhoti kamavaddhano. Yakkhati deva. 4- Evam mahasatto cande sasalakkhanam kappatthiyam patihariyam sakkhim katva attano sakkenapi parigganhitum asakkuneyyatam abhasi. Tam sutva porisado acchariyabbhutacittajato:- "cando yatha rahumukha pamutto virocate pannaraseva bhanuma evam tuvam porisada pamutto viroca kapile 5- mahanubhava amodayam pitaram mataranca sabbo ca te nandatu natipakkho"ti 6- gatham vatva "gaccha mahavira"ti kumaram vissajjesi. Sopi tam nibbisevanam katva panca silani datva "yakkho nu kho esa, no"ti vimamsanto "yakkhanam akkhini rattani @Footnote: 1 cha.Ma. imamattham 2 pali. sasatthako 3 khu.ja. 27/93/394 4 Ma. yakkhoti devo @5 pali. kapille, Si., i. kampilla 6 khu.ja. 27/94/394 Honti animisani ca, chaya ca na pannayati, asambhito hoti, na imassa tatha, tasma nayam yakkho manusso eso, mayham kira pitu tayo bhataro yakkhiniya gahita, tesu taya dve khadita bhavissanti, eko puttasinehena patijaggito bhavissati, imina tena bhavitabban"ti nayaggahena anumanena sabbannutannanena viya aviparitato nittham gantva "mayham pitu acikkhitva rajje patitthapessami"ti cintetva "na tvam yakkho, pitu me jetthabhatikosi, ehi maya saddhim gantva kulasantakam rajjam patipajjahi"ti aha. Tena vuttam "tvam pitamaha"ti, tvam mama mahapitati attho. Itarena "naham manusso"ti vutte tena saddhatabbassa dibbacakkhukatapasassa santikam nesi. Tapasena "kim karonta pita putta aranne vicaratha"ti pitubhave kathite porisado saddahitva "gaccha tata tvam, na me rajjena attho, pabbajissamahan"ti tapasassa santike isipabbajjam pabbaji. Tena vuttam:- [84] "iti silavatam hetu narakkhim mama jivitam pabbajesim caham tassa sada panatipatikan"ti. Tattha silavatam hetuti silavantanam mama pitunam hetu, atha va silavatam hetuti silavatahetu, mayham silavatasamadananimittam tassa abhijjanattham. Tassati tam porisadam. Atha mahasatto attano mahapitaram pabbajitam vanditva nagarassa samipam gantva "kumaro kira agato"ti sutva hatthatutthena ranna nagarehi negamajanapadehi ca paccuggato rajanam vanditva sabbam pavattim arocesi. Tam sutva raja tankhananneva bherim carapetva mahantena parivarena tassa santikam gantva "ehi bhatika rajjam patipajjahi"ti aha. "alam maharaja"ti. Tena hi mayham uyyane vasati. Na agacchamiti. Raja tassa assamassa avidure gamam nivesetva bhikkham patthapesi. So culakammasadammanigamo nama jato. Tada matapitaro maharajakulani ahesum, tapaso sariputto, porisado angulimalo, kanittha uppalavanna, aggamahesi rahulamata, alinasattukumaro lokanatho. Tassa idhapi hettha vuttanayeneva yatharaham sesaparamiyo niddharetabba. Tatha pitara nivariyamano attano jivitam pariccajitva pitu jivitarakkhanattham "porisadassa santikam gamissami"ti nicchayo, tassa ca santasapariharanattham nihitasatthassa gamanam, "attano silakhandanam ma hotu"ti tena piyavacaya samudacaro, tena ca nananayehi parigganhiyamanassa maranasantasabhavo, pitu atthe mayham sariram saphalam karissamiti hatthatutthabhavo, sakkenapi parigganhitum asakkuneyyassa sasajatiyampi pariccagattham attano jivitanirapekkhabhavassa jananam, tena samagamepi ossatthepi cittassa vikarabhavo, tassa ca manussabhavamahapitubhavanam aviparitato jananam, natamatte ca tam kulasantake rajje patitthapetukamata, dhammadesanaya samvejetva silesu patitthapananti evamadayo idha bodhisattassa gunanubhava vibhavetabbati. Jayadisacariyavannana nitthita. --------------The Pali Atthakatha in Roman Book 52 page 194-202. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=52&A=4292&modeTY=2 อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=52&A=4292&modeTY=2 อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=33&i=227 เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=33&A=9109 พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=33&A=11868 The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=33&A=11868 Contents of The Tipitaka Volume 33 http://84000.org/tipitaka/read/?index_33
|
บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]