บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ |
5. Sonanandapanditacariyavannana 2- [42] Punaparam yada homi nagare brahmavaddhane tattha kulavare setthe mahasale ajayahanti. 3- #[42] Pancame nagare brahmavaddhaneti brahmavaddhananamake nagare. Kulavareti aggakule. Settheti pasamsatame. Mahasaleti mahasare. Ajayahanti ajayim aham. Idam vuttam hoti:- tasmim kale "brahmavaddhanan"ti laddhaname baranasinagare yada homi bhavami pativasami, tada abhijatasampattiya uditoditabhavena agge vijjavatasampattiya setthe asitikotivibhavataya mahasale brahmanakule aham uppajjinti. @Footnote: 1 cha.Ma. paccapadi 2 cha.Ma. sonapandita... 3 ajayiham, khu.cariya. 33/42/616 Tada hi mahasatto brahmalokato cavitva brahmavaddhananagare asitikotivibhavassa annatarassa brahmanamahasalassa putto hutva nibbatti, tassa namaggahanadivase "sonakumaro"ti namam karimsu. Tassa padasa gamanakale annopi satto brahmaloka cavitva bodhisattassa matuya kucchimhi patisandhim ganhi, tassa jatassa "nandakumaro"ti namam karimsu. Tesam uggahitavedanam sabbasippanipphattipattanam vayappattanam rupasampadam disva tutthahattha matapitaro "gharabandhanena bandhissama"ti pathamam sonakumaram ahamsu "tata te patirupakulato darikam anessama, tvam kutumbam patipajjahi"ti. Mahasatto "alam mayham gharavasena, aham yavajivam tumhe patijaggitva tumhakam accayena pabbajissami"ti aha, mahasattassa hi tada tayopi bhava adittam agaram viya angarakasu viya ca upatthahimsu. Visesato panesa nekkhammajjhasayo nekkhammadhimutto ahosi. Tassa adhippayam ajananta te punappunam kathentapi tassa cittam alabhitva nandakumaram amantetva "tata tena hi tvam kutumbam patipajjahi"ti vatva tenapi "naham mama bhatara chadditakhelam sisena ukkhipami, ahampi tumhakam accayena bhatara saddhim pabbajissami"ti vutte "ime evam taruna kame jahanti, kimangam pana mayanti sabbeva pabbajissama"ti cintetva "tata kim vo amhakam accayena pabbajjaya, sabbe saheva pabbajama"ti vatva natinam databbayuttakam datva dasajanam bhujissam katva ranno arocetva sabbam dhanam vissajjetva mahadanam pavattetva cattaropi jana brahmavaddhananagara nikkhamitva himavantappadese padumapundarikamanditam mahasaram nissaya ramaniye vanasande assamam mapetva pabbajitva tattha vasimsu. Tena vuttam:- [43] "tadapi 1- lokam disva andhibhutam 2- tamotthatam cittam bhavato patikutati tuttavegahatam viya. @Footnote: 1 pali. tadasim (sya) 2 pali. andhabhutam (sya) [44] Disvana vividham papam evam cintesaham tada tadaham geha nikkhamma pavisissami kananam. [45] Tadapi mam nimantimsu kamabhogehi natayo tesampi chandamacikkhim ma nimantetha tehi mam. [46] Yo me kanitthako bhata nando namasi pandito sopi mam anusikkhanto pabbajjam samarocayi. [47] Aham sono ca nando ca ubho matapita mama tadapi bhoge chaddetva pavisimha mahavanan"ti. #[43] Tattha tadapiti yada aham brahmavaddhananagare sono nama brahmanakumaro ahosim, tadapi. Lokam disvanati sakalampi sattalokam pannacakkhuna passitva. Andhibhutanti pannacakkhuvirahena andhajatam andhabhavam pattam. Tamotthatanti avijjandhakarena abhibhutam. Cittam bhavato patikutatiti jatiadisamvegavatthupaccavekkhanena kamadibhavato mama cittam sankutati sanniliyati na visarati. Tuttavegahatam viyati tuttam vuccati ayokantakasiso dighadando, yo patodoti vuccati, tena vegasa abhihato yatha hatthajaniyo samvegappatto hoti, evam mama cittam tada kamadinavapaccavekkhanena samvegappattanti dasseti. #[44-45] Disvana vividham papanti geham avasantehi gharavasanimittam chandadosadivasena kariyamanam nanavidham panatipatadipapakammanceva tannimittanca nesam lamakabhavam passitva. Evam cintesaham tadati "kada nu kho aham mahahatthi viya ayabandhanam gharabandhanam chinditva gehato nikkhamanavasena vanam pavisissami"ti evam tada sonakumarakale cintesim aham. Tadapi mam nimantimsuti na kevalam Ayogharapanditadikaleyeva, atha kho tadapi tasmim sonakumarakalepi mam matapituadayo natayo kamabhogino kamajjhasaya "ehi tata imam asitikotidhanam vibhavam patipajja, kulavamsam patitthapehi"ti ularehi bhogehi nimantayimsu. Tesampi chandamacikkhinti tesampi mama natinam tehi kamabhogehi ma mam nimantayitthati attano chandampi acikkhim, pabbajjaya ninnajjhasayampi kathesim, yathajjhasayam patipajjathati adhippayo. #[46-47] Sopi mam anusikkhantoti "ime kama nama appassada bahudukkha bahupayasa"tiadina 1- nayena nanappakaram kamesu adinavam paccavekkhitva yathaham siladini sikkhanto pabbajjam rocesim, sopi nandapandito tatheva tassa nekkhammena mam anusikkhanto pabbajjam samarocayiti. Aham sono ca nando cati tasmim kale sonanamako aham mayham kanitthabhata nando cati. Ubho matapita mamati "ime nama puttaka evam tarunakalepi kame jahanti, kimangam pana mayan"ti uppannasamvega matapitaro ca. Bhoge chaddetvati asitikotivibhavasamiddhe mahabhoge anapekkhacitta khelapindam viya pariccajitva mayam cattaropi jana himavantappadese mahavanam nekkhammajjhasayena pavisimhati attho. Pavisitva ca te tattha ramaniye bhumibhage assamam mapetva tapasapabbajjaya pabbajitva tattha vasimsu. Te ubhopi bhataro matapitaro patijaggimsu. Tesu nandapandito "maya abhataphalaphalaneva matapitaro khadapessami"ti hiyyo ca purimagocaragahitatthanato ca yani tani avasesani phalaphalani patova anetva matapitaro khadapeti. Te tani khaditva mukham vikkhaletva uposathika honti. Sonapandito pana duram gantva madhuramadhurani supakkani aharitva upanameti. Atha nam te "tata kanitthena abhatani mayam khaditva uposathika jata, idani no attho natthi"ti vadanti. Iti tassa phalaphalani paribhogam na labhanti vinassanti, punadivasadisupi tathevati evam so pancabhinnataya durampi gantva aharati, te pana na khadanti. @Footnote: 1 vi.mahavi. 2/417/306, Ma.mu. 12/234/198, Ma.Ma. 13/42/29 Atha mahasatto cintesi "matapitaro sukhumala, nando ca yani tani apakkani duppakkani phalaphalani aharitva khadapeti, evam sante ime na ciram pavattissanti, varessami nan"ti. Atha nam amantetva "nanda ito patthaya phalaphalam aharitva mamagamanam patimanehi, ubho ekatova khadapessama"ti aha. Evam vuttepi attano punnam paccasisanto na tassa vacanamakasi. Mahasatto tam upatthanam agatam "na tvam panditanam vacanam karosi, aham jettho, matapitaro ca mameva bharo, ahameva ne patijaggissami, tvam ito annattha yahi"ti tassa accharam pahari. So tena panamito tattha thatum asakkonto tam vanditva matapitunam tamattham arocetva attano pannasalam pavisitva kasinam oloketva tamdivasameva attha ca samapattiyo panca ca abhinnayo nibbattetva cintesi "kim nu kho aham sinerupadato ratanavalukam aharitva mama bhatu pannasalaparivenam akiritva khamapessami, udahu anotattato udakam aharitva khamapessami. Atha va me bhata devatavasena khameyya, cattaro maharajano sakkanca devarajanam anetva khamapessami, evam pana na sobhissati, ayam kho manojo brahmavaddhanaraja sakalajambudipe aggaraja, tam adim katva sabbe rajano anetva khamapessami, evam sante mama bhatu guno sakalajambudipam avattharitva gamissati, cando viya suriyo viya ca pannayissati"ti. So tavadeva iddhiya gantva brahmavaddhananagare tassa ranno nivesanadvare otaritva "eko tapaso tumhe datthukamo"ti ranno arocapetva tena katokaso tassa santikam gantva aham attano balena sakalajambudipe rajjam gahetva tava dassamiti. Katham pana tumhe bhante sakalajambudipe rajjam gahetva dassathati. Maharaja kassaci vadhacchedam akatva attano iddhiyava gahetva dassamiti mahatiya senaya saddhim tam adaya kosalarattham gantva nagarassa avidure khandhavaram nivesetva "yuddham va no detu, vase va vattatu"ti kosalaranno dutam pahesi. Tena kujjhitva Yuddhasajjena hutva nikkhantena saddhim yuddhe araddhe attano iddhanubhavena yatha dvinnam senanam pilanam na hoti, evam katva yatha ca kosalaraja tassa vase vattati, evam vacanapativacanaharanehi samvidahi. Etenupayena sakalajambudipe rajano tassa vase vattapesi. So tena parituttho nandapanditam aha "bhante tumhehi yatha mayham patinnatam, tatha katam, bahupakara me tumhe, kimaham tumhakam karissami, aham hi te sakalajambudipe upaddharajjampi 1- datum icchami, kimangam pana hatthiassarathamanimuttapavala- rajatasuvannadasidasaparijanaparicchedan"ti. Tam sutva nandapandito na me te maharaja rajjena attho, napi hatthiyanadihi, api ca kho te ratthe asukasmim nama assame mama matapitaro pabbajitva vasanti, tyaham upatthahanto ekasmim aparadhe mama jetthabhatikena sonapanditena nama mahesina panamito, svaham tam adaya tassa santikam gantva khamapessami, tassa me tvam khamapane sahayo hohiti. Raja "sadhu"ti sampaticchitva catuvisatiakkhobhani 2- parimanaya senaya parivuto ekasatarajuhi saddhim nandapanditam purakkhatva tam assamapadam patva caturangulappadesam muncitva akase thitena kajena anotattato udakam aharitva paniyam patisametva parivenam sammajjitva matapitunam asannappadese nisinnam jhanaratisamappitam mahasattam upasankamitva nandapandito nam khamapesi. Mahasatto nandapanditam mataram paticchapetva attana yavajivam pitaram patijaggi. Tesam pana rajunam:- "anando ca pamodo ca sada hasitakilitam mataram paricaritvana labbhametam vijanata. Anando ca pamodo ca sada hasitakilitam pitaram paricaritvana labbhametam vijanata. 3- @Footnote: 1 Ma. uparajjampi 2 Si., Ma....akkhobhini 3 khu.ja. 28/176-7/55 Dananca peyyavajjanca atthacariya ca ya idha samanattata ca dhammesu tattha tattha yatharaham ete kho sangaha loke rathassaniva yayato. Ete ca sangaha nassu na mata puttakarana labhetha manam pujam va pita va puttakarana. Yasma ca sangaha ete sammapekkhanti 1- pandita tasma mahattam papponti pasamsa ca bhavanti te. Brahmati matapitaro pubbacariyati vuccare ahuneyya ca puttanam pajaya anukampaka. Tasma hi ne namasseyya sakkareyya ca pandito annena atha panena vatthena sayanena ca ucchadanena nhapanena padanam dhovanena ca. Taya nam paricariyaya matapitusu pandita idheva nam pasamsanti pecca sagge pamodati"ti 2- buddhalilaya dhammam desesi, tam sutva sabbepi te rajano sabalakaya pasidimsu. Atha ne pancasu silesu patitthapetva "danadisu appamatta hotha"ti ovaditva vissajjesi. Te sabbepi dhammena rajjam karetva ayupariyosane devanagaram purayimsu. Bodhisatto "ito patthaya mataram patijaggahi"ti mataram nandapanditam paticchapetva attana yavajivam pitaram patijaggi. Te ubhopi ayupariyosane brahmalokaparayana ahesum. Tada matapitaro maharajakulani, nandapandito anandatthero, manojo raja sariputtatthero, ekasatarajano asitimahathera ceva annataratthera ca, catuvisatiakkhobhaniparisa buddhaparisa, sonapandito lokanatho. @Footnote: 1 pali. sammavekkhanti 2 khu.ja. 28/178-83/55-6 Tassa kincapi satisaya nekkhammaparami, tathapi hettha vuttanayeneva sesaparamiyo ca niddharetabba. Tatha accantameva kamesu anapekkhata, matapitusu tibbo sagaravasappatissabhavo, matapituupatthanena atitti, satipi nesam upatthane sabbakalam samapattiviharehi vitinamananti evamadayo mahasattassa gunanubhava vibhavetabbati. Sonanandapanditacariyavannana nitthita. Nekkhammaparami nitthita. ------------The Pali Atthakatha in Roman Book 52 page 243-250. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=52&A=5386&modeTY=2 อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=52&A=5386&modeTY=2 อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=33&i=233 เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=33&A=9255 พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=33&A=12021 The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=33&A=12021 Contents of The Tipitaka Volume 33 http://84000.org/tipitaka/read/?index_33
|
บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]