บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ |
14. Ekarajacariyavannana [114] Punaparam yada homi ekarajati vissuto paramam silam adhitthaya pasasami mahamahim. @Footnote: 1 Si. avatthananti 2 khu.ja. 28/411-20/164-5 [115] Dasakusalakammapathe vattami anavasesato catuhi sangahavatthuhi sanganhami mahajananti. #[114] Cuddasame ekarajati vissutoti ekarajati imina anvatthanamena 1- jambudipatale pakato. Mahasatto hi tada baranasiranno putto hutva nibbatti, vayappatto sabbasippanipphattim patto hutva pitu accayena rajjam karento kusalasilacarasaddha sutadianannasadharanagunavisesayogena paramiparibhavanena ca jambudipatale adutiyatta padhanabhavena ca "ekaraja"ti pakasanamo ahosi. Paramam silam adhitthayati suparisuddhakayikavacasikasamvarasankhatanceva suparisuddhamanosamacarasankhatanca paramam uttamam dasakusalakammapathasilam samadanavasena ca avitikkamanavasena ca adhitthahitva. 2- Pasasami mahamahinti tiyojanasatike kasiratthe mahatim mahim anusasami rajjam karemi. #[115] Dasakusalakammapatheti panatipataveramani yava sammaditthiti etasmim dasavidhe kusalakammapathe, ete va anavasesato samadaya vattami. Catuhi sangahavatthuhiti danam piyavacanam atthacariya samanattatati imehi catuhi sangahavatthuhi sanganhanakaranehi yada ekarajati vissuto homi, tada yatharaham mahajanam sanganhamiti sambandho. [116] Evanti dasakusalakammapathasilaparipuranam catuhi sangahavatthuhi mahajanasanganhananti 3- yathavuttena imina akarena appamattassa. Idha loke parattha cati imasmim loke yam appamajjanam, tattha ditthadhammike atthe paraloke yam appamajjanam tattha samparayike atthe appamattassa me satoti attho. Dabbasenoti evamnamako kosalaraja. Upagantvati caturanginim senam sannayhitva abbhuyyanavasena mama rajjam upagantva. Acchindanto puram mamati mama baranasinagaram balakkarena ganhanto. @Footnote: 1 Ma. attano namena 2 cha.Ma. adhitthahitva anutthahitva 3 Si. mahajanam... Tatrayam anupubbikatha:- mahasatto hi tada nagarassa catusu dvaresu catasso majjhe ekam nivesanadvare ekanti cha danasalayo karetva kapanaddhikadinam danam deti, silam rakkhati, uposathakammam karoti, khantimettanuddayasampanno anke nisinnam puttam paritosayamano viya sabbasatte paritosayamano dhammena rajjam kareti. Tasseko amacco antepuram padussitva aparabhage pakatova jato. Amacca ranno arocesum. Raja parigganhanto tam attana paccakkhato natva tam amaccam pakkosapetva "andhabala ayuttam te katam, na tvam mama vijite vasitum arahasi, attano dhananca puttadaranca gahetva annattha yahi"ti rattha pabbajesi. So kosalajanapadam gantva dabbasenam nama kosalarajanam upatthahanto anukkamena tassa vissasiko hutva ekadivasam tam rajanam aha "deva baranasirajjam nimmakkhikamadhupatalasadisam, atimuduko raja, sukheneva tam rajjam ganhitum sakkosi"ti. 1- Dabbaseno baranasiranno mahanubhavataya tassa vacanam asaddahanto manusse pesetva kasiratthe gamaghatadini karetva tesam coranam bodhisattena dhanam datva vissajjitabhavam sutva "ativiya dhammiko raja"ti natva "baranasirajjam ganhissami"ti balavahanam adaya niyyasi. Atha baranasiranno mahayodha "kosalaraja agacchati"ti sutva "amhakam rajjasimam anokkamantameva nam pothetva ganhama"ti attano ranno vadimsu. Bodhisatto "tata mam nissaya annesam kilamanakiccam natthi, rajjatthika rajjam ganhantu, ma gamittha"ti nivaresi. Kosalaraja janapadamajjham pavisi. Mahayodha punapi ranno tatheva vadimsu. Raja purimanayeneva nivaresi. Dabbaseno bahinagare thatva "rajjam va detu yuddham va"ti ekarajassa sasanam pesesi. Ekaraja "natthi maya yuddham rajjam ganhatu"ti patisasanam pesesi. Punapi mahayodha "deva na mayam @Footnote: 1 Si. sakkati Kosalaranno nagaram pavisitum dema, bahinagareyeva nam pothetva ganhama"ti ahamsu. Raja purimanayeneva nivaretva nagaradvarani avapurapetva mahatale pallankamajjhe nisidi. Dabbaseno mahantena balavahanena nagaram pavisitva ekampi patisattum apassanto sabbarajjam hatthagatam katva rajanivesanam gantva mahatalam aruyha niraparadham bodhisattam ganhapetva avate nikhanapesi. Tena vuttam:- #[116] "evam me appamattassa idha loke parattha ca dabbaseno upagantva 1- acchindanto puram mama. [117] Rajupajive nigame sabalatthe saratthake sabbam hatthagatam katva kasuya nikhani maman"ti. #[117] Tattha rajupajiveti amaccaparisajjabrahmanagahapatiadike rajanam upanissaya jivante. Nigameti negame. Sabalattheti senapariyapannataya bale titthantiti balattha, hattharohadayo, balatthehi sahati sabalatthe. Saratthaketi sajanapade, rajupajive nigame ca annanca sabbam hatthagatam katva. Kasuya nikhani mamanti sabalavahanam sakalam mama rajjam gahetva mampi galappamane avate nikhanapesi. Jatakepi:- "anuttare kamagune samiddhe bhutvana pubbe vasi ekaraja so dani dugge narakamhi khitto nappajjahe vannabalam puranan"ti 2- avate khittabhavo agato. Jatakatthakathayam pana "sikkaya pakkhipapetva uttarummare hetthasisakam olambesi"ti vuttam. @Footnote: 1 pali. upagantva (sya) 2 khu.ja. 27/9/97 Mahasatto corarajanam arabbha mettam bhavetva kasinaparikammam katva jhanabhinnayo nibbattetva kasuto uggantva akase pallankena nisidi. Tena vuttam:- [118] "amaccamandalam rajjam phitam antepuram mama acchinditvana gahitam piyaputtamva passahan"ti. #[118] Tattha amaccamandalanti tasmim tasmim rajakicce ranna ama saha vattantiti amacca. Saddhim va tesam mandalam samuham. Phitanti balavahanena nagarajanapadadihi samiddham rajjam. Itthagaradasidasaparijanehi ceva vatthabharanadiupabhogupakaranehi ca samiddham mama antepuranca acchinditva gahitakam ganhantam amittarajanam yaya 1- attano piyaputtamva passim aham, taya evam bhutaya mettaya me samo sakalaloke natthi, tasma evambhuta esa me mettaparami paramatthaparamibhavam pattati adhippayo. Evam pana mahasatte tam corarajanam arabbha mettam pharitva akase pallankena nisinne tassa sarire daho uppajji. So "dayhami dayhami"ti bhumiyam aparaparam parivattati. "kimetan"ti vutte maharaja tumhe niraparadham dhammikarajanam avate nikhanapayitthati. "tena hi vegena gantva tam uddharatha"ti aha. Purisa gantva tam rajanam akase pallankena nisinnam disva agantva dabbasenassa arocesum. So vegena gantva vanditva khamapetva "tumhakam rajjam tumhe karetha, aham vo core patibahessami"ti vatva tassa dutthamaccassa rajanam karetva pakkami. Bodhisattopi rajjam amaccanam niyyatetva isipabbajjam pabbajitva mahajanam siladigunesu patitthapetva ayupariyosane brahmalokaparayano ahosi. Tada dabbaseno anandatthero ahosi, ekaraja lokanatho. @Footnote: 1 Si., Ma. nissaya Tassa divase divase chasu danasalasu chasatasahassavissajjanena paccatthikaranno sakalarajjapariccagena ca danaparami, niccasilauposathakammavasena pabbajitassa anavasesasilasamvaravasena ca silaparami, pabbajjavasena jhanadhigamavasena ca nekkhammaparami, sattanam hitahitavicaranavasena danasiladisamvidahanavasena ca pannaparami, danadipunnasambharassa abbhussahanavasena kamavitakkadivinodanavasena ca viriyaparami, dutthamaccassa dabbasenaranno ca aparadhasahanavasena khantiparami, yathapatinnam danadina avisamvadanavasena ca saccaparami, danadinam acalasamadanadhitthanavasena adhitthanaparami, paccatthikepi ekantena hitupasamharavasena mettajhananibbattanena ca mettaparami, dutthamaccena dabbasenena ca kataparadhe hitesihi attano amaccadihi nibbattite upakare ca ajjhupekkhanena rajjasukhappattakale paccatthikaranna narake khittakale samanacittataya ca upekkhaparami veditabba. Vuttanhetam:- "panujja dukkhena sukham janinda sukhena va dukkhamasayhasahi ubhayattha santo abhinibbutatta sukhe ca dukkhe ca bhavanti tulya"ti. 1- Yasma panettha mettaparami atisayavati, tasma tadatthadipanattham sa eva pali arulha. Tatha idha mahasattassa sabbasattesu orasaputte viya samanukampatadayo gunavisesa niddharetabbati. Ekarajacariyavannana nitthita. Mettaparami nitthita. ----------- @Footnote: 1 khu.ja. 27/12/98The Pali Atthakatha in Roman Book 52 page 306-311. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=52&A=6810&modeTY=2 อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=52&A=6810&modeTY=2 อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=33&i=242 เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=33&A=9422 พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=33&A=12202 The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=33&A=12202 Contents of The Tipitaka Volume 33 http://84000.org/tipitaka/read/?index_33
|
บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]