ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pagedispage pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 53 : PALI ROMAN Sangani.A. (atthasalini)

                           Pancakanayavannana
     [167] Idani katama dhamma kusalati pancakanayo araddho. Kasmati
ce? puggalajjhasayavasena ceva desanavilasena ca. Sannisinnadevaparisaya 2- kira
ekaccanam devanam vitakkoeva olarikato upatthasi, vicarapitisukhacittekaggata
santato. Tesam sappayavasena sattha caturangikam avitakkam vicaramattam dutiyajjhanam
nama bhajesi. Ekaccanam vicaro olarikato upatthasi, pitisukhacittekaggata
santato. Tesam sappayavasena tivangikam tatiyajjhanam nama bhajesi. Ekaccanam piti
olarikato upatthasi, sukhacittekaggata santato. Tesam sappayavasena duvangikam
catutthajjhanam nama bhajesi, ekaccanam sukham olarikato upatthasi, upekkha-
cittekaggata santato. Tesam sappayavasena duvangikam pancamajjhanam nama bhajesi.
Ayam tava puggalajjhasayo.
     Yassa pana dhammadhatuya supatividdhata desana vilasappatta 3- nama
hoti, sa tathagatassa sutthu patividdha. Tasma nanamahattataya desanavidhanesu
kusalo desanavilasappatto sattha yam yam angam labbhati, tassa tassa vasena
yatha yatha icchati, tatha tatha desanam niyametiti so idha pancangikam pathamajjhanam bhajesi,
caturangikam avitakkam vicaramattam dutiyajjhanam bhajesi, tivangikam tatiyajjhanam
bhajesi, duvangikam catutthajjhanam, duvangikameva pancamajjhanam bhajesi. Ayam
desanavilaso nama.
@Footnote: 1 abhi. 34/150/46   2 Ma. sannipatitadevaparisaya    3 cha. desanavilasappatto
     Apica ye bhagavata "tayome bhikkhave samadhi savitakkasavicaro samadhi,
avitakkavicaramatto samadhi, avitakkaavicaro samadhi"ti 1- suttante tayo samadhi
desita. Tesu hettha savitakkasavicaro samadhi avitakkaavicaro samadhi ca
bhajetva dassito, avitakkavicaramatto na dassitoti. Tam dassetumpi ayam
pancakanayo araddhoti veditabbo.
     Tattha dutiyajjhananiddese phassadisu vitakkamattam parihayati, kotthasavare
"caturangikam jhanam hoti, caturangiko maggo hoti"ti ayameva viseso. Sesam sabbam
pathamajjhanasadisameva. Yani ca catukkanaye dutiyatatiyacatutthani, tani idha
tatiyacatutthapancamani. Tesam adhigamapatipatiya dipanattham ayam nayo veditabbo:-
     eko kira amaccaputto rajanam upatthatum janapadato nagaram agato, so
ekadivasameva rajanam disva panabyasanena sabbam vibhavajatam nasesi. Tam ekadivasam
suramadamattam niccolam katva jinnakatasarakamattena paticchadetva panagarato
niharimsu, tamenam sankarakute nipajjitva niddayantam eko angavijjapathako
disva "ayam puriso mahajanassa avassayo bhavissati, patijaggitabbo eso"ti
sannitthanam katva mattikaya nhapetva thulasatakayugam nivasapetva puna
gandhodakena nhapetva sukhumena dukulayugalena acchadetva pasadam aropetva
subhojanam bhojetva "evam nam 2- paricareyyatha"ti paricarake paticchadetva 3-
pakkami. Atha nam te sayanam aropesum, panagaragamanapatibahanatthanca nam cattaro
tava jana catusu hatthapadesu uppiletva atthamsu. Tattha eko pade parimajji,
eko talapannam 4- gahetva viji, eko vinam vadayamano gayanto nisidi.
     So sayanupagamanena vigatakilamatho thokam niddayitva vutthito
hatthapadanippilanam asahamano "ko me hatthapade uppileti, apagacchatha"ti tajjesi,
te ekavacaneneva apagacchimsu. Tato puna thokam niddayitva vutthito padaparimajjanam
@Footnote: 1 di.pa. 11/305/196   2 Ma. etha nam
@3 cha. patipadetva  4 cha.Ma. talavantam
Asahamano "ko me pade parimajjati, apagaccha"ti aha, sopi ekavacaneneva
apagacchi. Puna thokam niddayitva vutthito vatavutthi viya 1- talapannavatam
asahanto "ko esa, apagacchatu"ti aha, sopi ekavacaneneva apagacchi. Puna
thokam niddayitva vutthito kannasulam viya gitavaditasaddam asahamano vinavadakam
tajjesi, sopi ekavacaneneva apagacchi. Athevam anukkamena pahinakilamathuppilana-
parimajjanavatappaharagitavaditasaddupaddavo sukham sayitva vutthaya ranno santikam
agamasi. Rajapissa mahantam issariyamadasi, so mahajanassa avassayo jato.
     Tattha panabyasanena parijunnappatto so amaccaputto viya
anekabyasanaparijunnappatto gharavasagato kulaputto datthabbo, angavijjapathako puriso
viya tathagato, tassa purisassa "ayam mahajanassa avassayo bhavissati, patijagganam
arahati"ti sannitthanam viya tathagatassa "ayam mahajanassa avassayo bhavissati,
pabbajjam arahati kulaputto"ti sannitthanakaranam.
     Athassa amaccaputtassa mattikamattena nhapanam viya kulaputtassapi
pabbajjapatilabho, athassa thulasatakanivasanam viya imassapi dasasikkhapadasankhata-
silavatthanivasanam, puna tassa gandhodakanhapanam viya imassapi patimokkhasamvaradi-
silagandhodakanhapanam, puna  tassa sukhumadukulayugalacchadanam viya imassapi
yathavuttasilavisuddhisampadasankhatadukulacchadanam.
     Dukulacchaditassa panassa pasadaropanam viya imassapi silavisuddhidukulacchaditassa
samadhibhavanapasadaropanam, 2- tato tassa subhojanabhunjanam viya imassapi
samadhiupakarakasatisampajannadidhammamataparibhunjanam.
     Bhuttabhojanassa pana tassa paricarakehi sayanaropanam viya imassapi vitakkadihi
upacarajjhanaropanam, puna tassa panagaragamanapatibahanattham hatthapaduppilanakapurisacatukkam
viya imassapi kamasannabhimukhagamanapatibahanattham arammane
@Footnote: 1 cha.Ma. vatavutthim viya    2 cha. samadhibhavanapasadarohanam
Cittuppilanako nekkhammavitakko, tassa padaparimajjakapuriso viya imassapi arammane
cittanumajjako 1- vicaro, tassa talapannavatadayako viya imassapi cetaso
sitalabhavadayika piti.
     Tassa sotanuggahakaro gandhabbapuriso viya imassapi cittanuggahakam
somanassam, tassa sayanupagamanena vigatakilamathassa thokam niddupagamanam viya imassapi
upacarajjhanasannissayena vigatanivaranakilamathassa pathamajjhanupagamanam.
     Athassa niddayitva vutthitassa hatthapaduppilanasahanena hatthapaduppilakanam
santajjanam tesanca apagamanena puna thokam niddupagamanam viya imassapi pathamajjhanato
vutthitassa cittuppilanakavitakkasahanena vitakkadosadassanam vitakkappahana
ca puna avitakkavicaramattadutiyajjhanupagamanam.
     Tato tassa punappunam niddayitva vutthitassa yathavuttena kamena
padaparimajjanadinam asahanena patipatiya padaparimajjakadinam santajjanam tesam tesanca
apagamanena punappunam thokam niddupagamanam viya imassapi punappunam dutiyadihi
jhanehi vutthitassa yathavuttadosanam vicaradinam asahanena patipatiya
vicaradidosadassanam tesam tesanca pahana punappunam avitakkavicaranippitikapahina-
somanassajjhanupagamanam.
     Tassa pana sayana vutthaya ranno santikam gatassa issariyappatti viya
imassapi pancamajjhanato vutthitassa vipassanamaggam upagatassa arahattappatti.
     Tassa pattissariyassa bahunnam jananam avassayabhavo viya imassapi
arahattappattassa bahunnam avassayabhavopi veditabbo. Ettavata hi esa
anuttaram punnakkhettam nama hotiti.
                         Pancakanayo nitthito.
     Ettavata catukkapancakanayadvayabhedo suddhikanavako nama pakasito hoti.
Atthato panesa pancakanaye catukkanayassa pavitthatta jhanapancakoevati veditabbo.
@Footnote: 1 cha.Ma. cittanumajjanako



             The Pali Atthakatha in Roman Book 53 page 232-235. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=53&A=5817&modeTY=2              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=53&A=5817&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=34&i=149              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=34&A=1343              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=34&A=956              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=34&A=956              Contents of The Tipitaka Volume 34 http://84000.org/tipitaka/read/?index_34

first pageprevious pagedispage pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]