ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pagedispage pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 55 : PALI ROMAN Panca.A. (paramatthadi.)

                     24. Avigatapaccayaniddesavannana
     [24] Avigatapaccayaniddese cattaro khandhatiadinam sabbakarena
atthipaccayaniddese vuttanayeneva attho veditabbo. Imassapi hi paccayassa
atthipaccayena saddhim byanjanamatteyeva nanattam, na attheti.
                    Avigatapaccayaniddesavannana nitthita.
                           -----------
                     Paccayaniddesapakinnakavinicchayakatha
     idani evam uddesaniddesato dassitesu imesu catuvisatiya paccayesu
nanacarassa visadabhavattham anekadhammanam ekapaccayabhavato, ekadhammassa anekapaccaya-
bhavato, ekapaccayassa anekapaccayabhavato, paccayasabhagato, paccayavisabhagato,
yugalakato, janakajanakato, sabbatthanikasabbatthanikato, rupam rupassatiadivikappato,
bhavabhedatoti imesam dasannam padanam vasena pakinnakavinicchayo veditabbo. Tattha
anekadhammanam ekapaccayabhavatoti etesu hi thapetva kammapaccayam avasesesu tevisatiya
paccayesu anekadhamma ekato paccaya honti, kammapaccayo pana eko cetana-
dhammoyevati evam tavettha anekadhammanam ekapaccayabhavato vinicchayo veditabbo.
     Ekadhammassa anekapaccayabhavatoti hetupaccaye tava amoho eko dhammo,
so purejatakammaharajjhanapaccayova na hoti, sesanam visatiya paccayanam vasena
paccayo hoti. Alobhadosa indriyamaggapaccayapi na honti, sesanam
attharasannam paccayanam vasena paccaya honti. Lobhamoha vipakapaccayapi na
honti, sesanam sattarasannam paccayanam vasena paccaya honti. Doso
adhipatipaccayopi na hoti, sesanam solasannam paccayanam vasena paccayo hoti.
Arammanapaccaye rupayatanam cakkhuvinnanadhatuya arammanapurejataatthiavigatavasena
catudha paccayo, tatha manodhatuya ahetukamanovinnanadhatuya ca. Sahetukaya
pana arammanadhipatiarammanupanissayavasenapi paccayo hotiti. Imina nayena
sabbesam arammanapaccayadhammanam anekapaccayabhavo veditabbo.
     Adhipatipaccaye arammanadhipatino arammanapaccaye vuttanayeneva aneka-
paccayabhavo veditabbo. Sahajatadhipatisu vimamsa amohahetu viya visatidha paccayo
hoti. Chando hetupurejatakammaaharindriyajjhanamaggapaccayo na hoti, sesanam
sattarasannam paccayanam vasena paccayo hoti. Cittam hetupurejatakammajjhanamagga-
paccayo na hoti, sesanam ekunavisatiya paccayanam vasena paccayo hoti. Viriyam
hetupurejatakammaharajjhanapaccayo na hoti, sesanam ekunavisatiya paccayanam
vasena paccayo hoti.
     Anantarapaccaye "cakkhuvinnanadhatu"tiadina nayena vuttesu catusu khandhesu
vedanakkhandho hetupurejatakammaharamaggapaccayo na hoti, sesanam ekunavisatiya
paccayanam vasena paccayo hoti. Sannakkhandho indriyajjhanapaccayopi na hoti,
sesanam sattarasannam vasena paccayo hoti. Sankharakkhandhe hetu hetupaccaye
vuttanayena, chandaviriyani adhipatipaccaye vuttanayeneva paccaya honti. Phasso
hetupurejatakammaindriyajjhanamaggapaccayo na hoti, sesanam attharasannam
Vasena paccayo hoti. Cetana hetupurejataindriyajjhanamaggapaccayo na hoti,
sesanam ekunavisatiya vasena paccayo hoti. Vitakko hetupurejatakammaaharindriya-
paccayo na hoti, sesanam ekunavisatiya vasena paccayo hoti. Vicaro
maggapaccayopi na hoti, sesanam attharasannam vasena paccayo hoti. Piti
tesanneva attharasannam 1- vasena paccayo hoti. Cittekaggata hetupurejata-
kammaharapaccayo na hoti, sesanam visatiya vasena paccayo hoti. Saddha
hetupurejatakammaharajjhanamaggapaccayo na hoti, sesanam attharasannam vasena
paccayo hoti. Sati tehi ceva maggapaccayena cati ekunavisatiya vasena paccayo hoti.
Jivitindriyam saddhaya vuttanam attharasannam vasena paccayo hoti. Hirottappam
tato indriyapaccayam apanetva sesanam sattarasannam vasena paccayo hoti. Tatha
kayapassaddhadini yugalakani, yevapanakesu adhimokkhamanasikaratatramajjhattata
karunamudita ca. Viratiyo pana tehi ceva maggapaccayena cati attharasadha
paccaya honti. Micchaditthi tato vipakapaccayam apanetva sattarasadha, micchavaca-
kammantajiva tehi ceva kammaharapaccayehi cati ekunavisatidha. Ahirikam anottappam
mano thinam middham uddhaccanti ime hetupurejatakammavipakaharindriyajjhana-
maggapaccaya na honti, sesanam pana solasannam paccayanam vasena paccaya honti.
Vicikicchaissamacchariyakukkuccani tato adhipatipaccayam apanetva pannarasadha.
Vinnanakkhandhassa adhipatipaccaye vuttanayeneva anekapaccayabhavo veditabbo.
Samanantarapaccayepi eseva nayo.
     Sahajatapaccaye catusu tava khandhesu ekekassa dhammassa anekapaccayabhavo
vuttanayeneva veditabbo. Cattari mahabhutani arammanaarammanadhipatisahajata-
annamannanissayaupanissayapurejataatthiavigatavasena navadha paccaya honti. Hadayavatthu
@Footnote: 1 cha.Ma. ayam patho na dissati
Tesanceva vippayuttapaccayassa 1- ca vasena dasadha paccayo hoti. Annamannapaccaye
apubbam natthi. Nissayapaccaye cakkhvayatanadini arammanaarammanadhipatinissayaupa-
nissayapurejataindriyavippayuttaatthiavigatavasena navadha paccaya honti. Upanissaya-
paccaye apubbam natthi. Purejatapaccaye rupasaddagandharasayatanani arammana-
arammanadhipatiupanissayapurejataatthiavigatavasena chadha paccaya honti. Ettaka-
mevettha apubbam. Pacchajatadisu apubbam natthi. Aharapaccaye kabalinkaraharo
arammanaarammanadhipatiupanissayaaharaatthiavigatavasena chadha paccayo hoti.
Indriyadisu apubbam natthi. Evamettha ekadhammassa  anekapaccayabhavatopi
vinnatabbo vinicchayo.
     Ekapaccayassa anekapaccayabhavatoti hetupaccayadisu yassa kassaci ekapaccayassa
yenakarena yenatthena yo paccayuppannanam paccayo hoti, tam akaram tam attham
avijahitvava annehipi yehakarehi yehi atthehi so tasminneva khane tesam
dhammanam anekapaccayabhavam gacchati, tato anekapaccayabhavato tassa vinicchayo
veditabboti attho. Seyyathidam? amoho hetupaccayo, so hetupaccayattam avijahantova
adhipatisahajataannamannanissayavipakaindriyamaggasampayuttavippayuttaatthiavigatanam
vasena aparehipi ekadasahakarehi anekapaccayabhavam gacchati. Alobhadosa tato
adhipatiindriyamaggapaccaye tayo apanetva sesanam vasena anekapaccayabhavam
gacchanti. Idam vipakahetusuyeva labbhati, kusalakiriyesu pana vipakapaccayata parihayati.
Lobhadosamoha te tayo vipakancati cattaro apanetva sesanam vasena
anekapaccayabhavam gacchanti.
     Arammanapaccayo tam arammanapaccayattam avijahantoyeva 2- arammana-
dhipatinissayupanissayapurejatavippayuttaatthiavigatanam vasena aparehipi sattahakarehi
@Footnote: 1 cha.Ma. vippayuttassa     2 cha.Ma. avijahantamyeva
Anekapaccayabhavam gacchati. Ayamettha ukkatthaparicchedo, arupadhammanam pana atitanagatanam
va rupadhammanam arammanapaccayabhave sati arammanadhipatiarammanupanissayamattanneva
uttarim labbhati. Adhipatipaccaye vimamsa amohasadisa, chando adhipatipaccayo
adhipatipaccayattam avijahantova sahajataannamannanissayavipakasampayuttavippayuttaatthi-
avigatanam vasena aparehipi atthahakarehi anekapaccayabhavam gacchati. Viriyam
tesanceva indriyamagganancati 1- imesam vasena aparehipi dasahakarehi
anekapaccayabhavam gacchati. Cittam tato maggapaccayam apanetva aharapaccayam pakkhipitva
imesam vasena adhipatipaccayato uttarim dasahakarehi anekapaccayabhavam gacchati.
Arammanadhipatino pana hettha arammanapaccaye vuttanayeneva anekapaccayabhavo
veditabbo.
     Anantarasamanantarapaccaya anantarasamanantarattam avijahantava upanissayakammasevana-
natthivigatanam vasena aparehipi pancahakarehi anekapaccayabhavam gacchanti.
Ariyamaggacetanayevettha kammapaccayatam labhati, na sesadhamma. Sahajatapaccayo
sahajatapaccayattam avijahantova hetuadhipatiannamannanissayakammavipakaaharindriyaj-
jhanamaggasampayuttavippayuttaatthiavigatanam vasena aparehipi cuddasahakarehi
anekapaccayabhavam gacchati. Ayampi ukkatthaparicchedo, vatthusahajatadinam pana
vasenettha hetupaccayadinam abhavopi veditabbo. Annamannapaccayepi eseva nayo.
     Nissayapaccayo nissayapaccayattam avijahantova catuvisatiya paccayesu attano
nissayapaccayattanceva anantarasamanantarapacchajatasevananatthivigatapaccaye ca cha
apanetva sesanam vasena aparehipi sattarasahakarehi anekapaccayabhavam gacchati.
Ayampi ukkatthaparicchedo, vatthunissayadinam pana vasenettha hetupaccayadinam
abhavopi veditabbo.
@Footnote: 1 cha.Ma. indriyamaggapaccayanancati
     Upanissayapaccaye arammanupanissayo arammanadhipatisadiso. Anantarupanissayo
anantararupanissayattam avijahantova anantarasamanantarakammasevananatthivigatanam vasena
aparehipi chahakarehi anekapaccayabhavam gacchati. Ariyamaggacetanayevettha kammapaccayatam
labhati, na sesadhamma. Pakatupanissayo pakatupanissayova. Purejatapaccayo attano
purejatapaccayattam avijahantova arammanaarammanadhipatinissayupanissayaindriya-
vippayuttaatthiavigatanam vasena aparehipi atthahakarehi anekapaccayabhavam gacchati.
Ayampi ukkatthaniddesova, arammanapurejate panettha nissayaindriyavippayutta-
paccayata na labbhati. Ito uttarimpi labbhamanalabbhamanampi veditabbam.
Pacchajatapaccayo attano pacchajatapaccayattam 1- avijahantova vippayuttaatthi-
avigatanam vasena aparehipi tihakarehi anekapaccayabhavam gacchati. Asevanapaccayo
asevanapaccayattam avijahantova anantarasamanantarupanissayanatthivigatanam vasena
aparehipi pancahakarehi anekapaccayabhavam gacchati.
     Kammapaccayo kammapaccayattam avijahantova ekakkhaniko tava sahajata-
annamannanissayavipakaharasampayuttavippayuttaatthiavigatanam vasena aparehipi
navahakarehi anekapaccayabhavam gacchati, nanakkhaniko upanissayanantarasamanantara-
natthivigatanam vasena aparehipi pancahakarehi anekapaccayabhavam gacchati. Vipakapaccayo
vipakapaccayattam avijahantova hetuadhipatisahajataannamannanissayakammaharindriyaj-
jhanamaggasampayuttavippayuttaatthiavigatanam vasena aparehipi cuddasahakarehi
anekapaccayabhavam gacchati. Aharapaccaye kabalinkaraharo aharapaccayattam avijahantova
atthiavigatanam vasena aparehipi dvihakarehi anekapaccayabhavam gacchati. Sesa
tayo aharapaccayattam avijahantava yathanurupam adhipatisahajataannamannanissayakamma-
vipakindriyasampayuttavippayuttaatthiavigatanam vasena aparehipi ekadasahakarehi
anekapaccayabhavam gacchanti.
@Footnote: 1 cha.Ma. pacchajatapaccayabhavam
     Indriyapaccaye rupino pancindriya indriyapaccayattam avijahantava
nissayapurejatavippayuttaatthiavigatanam vasena aparehipi pancahakarehi anekapaccayabhavam
gacchanti. Rupajivitindriyampi indriyapaccayattam avijahantanneva atthiavigatanam
vasena aparehipi dvihakarehi anekapaccayabhavam gacchati. Arupino indriyanipi
yathanurupam indriyapaccayattam avijahantaneva hetuadhipatisahajataannamannanissaya-
vipakaharajjhanamaggasampayuttavippayuttaatthiavigatanam vasena aparehipi terasahakarehi
anekapaccayabhavam gacchanti. Jhanapaccayo jhanapaccayattam avijahantova yathanurupam
sahajataannamannanissayavipakindriyamaggasampayuttavippayuttaatthiavigatanam vasena
aparehipi dasahakarehi anekapaccayabhavam gacchati. Maggapaccayo maggapaccayattam
avijahantova yathanurupam jhanapaccaye vuttanam dasannam hetuadhipatinancati imesam
vasena aparehipi dvadasahakarehi anekapaccayabhavam gacchati.
     Sampayuttapaccayo sampayuttapaccayattam avijahantova yathanurupam hetuadhipati-
sahajataannamannanissayakammavipakaharindriyajjhanamaggaatthiavigatanam vasena
aparehipi terasahakarehi anekapaccayabhavam gacchati. Vippayuttapaccayo vippayutta-
paccayattam avijahantova anantarasamanantarasevanasampayuttanatthivigatasankhate cha
paccaye apanetva sesanam vasena yathanurupam aparehipi sattarasahakarehi
anekapaccayabhavam gacchati. Tattha rupassa ceva arupassa ca paccayavibhago veditabbo.
Atthipaccayo atthipaccayattam avijahantova anantarasamanantarasevananatthivigatasankhate
panca paccaye apanetva sesanam vasena yathanurupam aparehipi attharasahakarehi
anekapaccayabhavam gacchati. Natthipaccayavigatapaccaya anantarapaccayasadisa. Avigatapaccayo
atthipaccayasadisoyevati evamettha ekapaccayassa anekapaccayabhavatopi vinnatabbo
vinicchayo.
     Paccayasabhagatoti etesu hi catuvisatiya paccayesu anantarasamanantarupanissaya-
sevananatthivigata sabhaga, tatha arammanaarammanadhipatiarammanupanissayati imina
upayenettha paccayasabhagatopi vinnatabbo vinicchayo.
     Paccayavisabhagatoti purejatapaccayo panettha pacchajatapaccayena visabhago,
tatha sampayuttapaccayo vippayuttapaccayena, atthipaccayo natthipaccayena, vigatapaccayo
avigatapaccayenati imina upayenettha paccayavisabhagatopi vinnatabbo vinicchayo.
     Yugalakatoti etesu ca atthasarikkhataya saddasarikkhataya kalapatipakkhataya
hetuphalataya annamannapatipakkhatayati imehi karanehi yugalakato vinnatabbo
vinicchayo. Anantarasamanantara hi atthasarikkhataya ekam yugalakam nama, nissayupanissaya
saddasarikkhataya, purejatapacchajata kalapatipakkhataya, kammapaccayavipakapaccaya
hetuphalataya, sampayuttavippayutta annamannapatipakkhataya ekam yugalakam nama. Tatha
atthinatthipaccaya vigatavigatapaccaya cati evamettha yugalakatopi vinnatabbo
vinicchayo. Janakajanakatoti etesu ca anantarasamanantaranantarupanissayapakatupanissaya-
sevanapaccaya nanakkhaniko kammapaccayo natthivigatapaccayati ime paccaya
janakayeva, na ajanaka, pacchajatapaccayo kevalam upatthambhakoyeva, na janako, sesa
janaka ca ajanaka ca upatthambhaka cati attho. Evamettha janakajanakatopi
vinnatabbo vinicchayo.
     Sabbatthanikasabbatthanikatoti etesu ca sahajatanissayaatthiavigatapaccaya
sabbatthanika nama, sabbesam sankhatanam ruparupadhammanam thanabhuta karanabhutati
attho. Etehi vina uppajjamano ekadhammopi natthiti. Arammanaarammanadhipati-
anantarasamanantaranantarupanissayapakatupanissayasevanasampayuttanatthivigatapaccaya
asabbatthanika nama, na sabbesam ruparupadhammanam thanabhuta, arupakkhandhananneva
Pana thanabhuta karanabhutati attho. Arupadhammayeva hi etehi uppajjanti, na
rupadhamma. Purejatapacchajatapi asabbatthanika aruparupananneva yathakkamena
paccayato. 1- Vuttavasesapi ekaccanam ruparupadhammanam uppattihetuto na
sabbatthanikati evamettha sabbatthanikasabbatthanikatopi vinnatabbo vinicchayo.
     Rupam rupassatiadivikappatoti etesu ca catuvisatiya paccayesu ekapaccayopi
ekantena rupameva hutva rupasseva paccayo nama natthi, ekantena pana rupam
hutva arupasseva paccayo nama atthi. Kataro panesoti. Purejatapaccayo.
Purejatapaccayo hi ekantena rupameva hutva arupasseva paccayo hoti. Ekantena
rupameva hutva ruparupasseva paccayo namatipi natthi, ekantena pana arupam
hutva arupasseva paccayo nama atthi. Kataro panesoti. Anantarasamanantarasevana-
sampayuttanatthivigatavasena chabbidho hoti. So hi sabbopi ekantena arupameva
hutva arupasseva paccayo hoti. Ekantena arupameva hutvapi ekantena rupasseva
paccayo namatipi atthi. Kataro panesoti. Pacchajatapaccayo. So hi ekantena
arupam hutva rupasseva paccayo hoti. Ekantena pana arupadhammova hutva
ruparupanam paccayopi atthi. Kataro panesoti. Hetukammavipakajjhanamaggavasena
pancavidho. So hi sabbopi ekantena arupameva hutva rupadhammanampi arupadhammanampi
paccayo hoti. Ekantena pana ruparupameva hutva rupasseva paccayo namatipi
natthi, arupasseva pana hoti. Kataro panesoti. Arammanapaccayo ceva upanissaya-
paccayo ca. Idanhi dvayam ekantena ruparupameva hutva arupasseva paccayo
hoti. Ekantena ruparupameva hutva pana ruparupasseva paccayo namatipi atthi.
Kataro panesoti. Adhipatisahajataannamannanissayaharindriyavippayuttaatthiavigatavasena
navavidho. So hi sabbopi ekantena ruparupameva hutva ruparupasseva paccayo
hotiti evamettha rupam rupassatiadivikappatopi vinnatabbo vinicchayo.
@Footnote: 1 cha.Ma. paccayabhavato
     Bhavabhedatoti imesu pana catuvisatiya paccayesu pancavokarabhave tava na
koci paccayo na labbhati nama. Catuvokarabhave pana tayo purejatapacchajata-
vippayuttapaccaye apanetva sesa ekavisatimeva labbhanti. Ekavokarabhave
sahajataannamannanissayakammaindriyaatthiavigatavasena satteva labbhanti. Bahire
pana anindriyabaddharupe sahajataannamannanissayaatthiavigatavasena panceva labbhantiti
evamettha bhavabhedatopi vinnatabbo vinicchayoti.
                    Paccayaniddesavaravannana nitthita.
                           ----------



             The Pali Atthakatha in Roman Book 55 page 443-452. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=55&A=10012&modeTY=2              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=55&A=10012&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=36&i=530              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=36&A=2715              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=36&A=2760              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=36&A=2760              Contents of The Tipitaka Volume 36 http://84000.org/tipitaka/read/?index_36

first pageprevious pagedispage pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]