ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pagedispage pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 55 : PALI ROMAN Panca.A. (paramatthadi.)

                   Panhavarassa ghatane anulomaganana
    [439] Idani ettha yathaladdhani vissajjanani gananavasena dassetum hetuya
sattatiadi vuttam. Tattha sattati kusalena kusalam, abyakatam, kusalabyakatanti
tini, tatha akusalena, abyakatenabyakatamevati evam satta. Arammane navati
ekamulakekavasanani nava. Adhipatiya dasati kusalam kusalassa sahajatato ceva
arammanato ca, akusalassa arammanatova, abyakatassa sahajatato ceva arammanato
ca, kusalabyakatassa sahajatatovati kusalamulakani cattari. Akusalam akusalassa
@Footnote: 1 cha.Ma. vipakapaccaye
Sahajatato ceva arammanato ca, abyakatassa sahajatatova, tatha akusalabyakatassati
akusalamulakani tini. Abyakato abyakatassa sahajatato ceva arammanato ca,
kusalassa arammanatova, tatha akusalassati abyakatamulakani tiniti evam dasa.
Ettha pana arammanadhipatipi sattadha, sahajatadhipatipi sattadhava labbhati.
     Anantare sattati kusalamulakani dve, tatha akusalamulakani, abyakatamulakani
tiniti evam satta. Samanantarepi etaneva. Sahajate navati kusalamulakani tini,
akusalamulakani tini, abyakatamulakam ekam, tatha kusalabyakatamulakam, akusalabyakata-
mulakancati evam nava. Annamanne tiniti kusalena kusalam, akusalena akusalam,
abyakatena abyakatanti evam tini. Nissaye terasati sahajatatova kusalamulakani
tini, tatha akusalamulakani, tatha abyakatamulakani. Ettha pana purejatampi
labbhati. Abyakatanhi abyakatassa sahajatampi hoti purejatampi, kusalassa
purejatameva, tatha akusalassa, puna kusalabyakato sahajatapurejatato kusalassa,
sahajatatova abyakatassa, tatha akusalabyakatoti evam terasa. Upanissaye navati
ekamulakekavasana nava. Tesam vibhange tevisati bheda dassita. Tesu
arammanupanissaye satta, anantarupanissaye satta, pakatupanissaye nava honti.
Purejate tiniti abyakato abyakatassa, kusalassa, akusalassati evam tini.
     Pacchajate tiniti kusalo abyakatassa, akusalo abyakatassa, abyakato
abyakatassati evam tini. Asevane tini annamannasadisani. Kamme satta
hetusadisani. Tattha dvisu vissajjanesu nanakkhanikakammampi agatam, pancasu
sahajatameva. Vipake ekam abyakatena abyakatam. Aharindriyajhanamaggesu
satta hetusadisaneva. Indriyampanettha sahajatapurejatavasena agatam. Sampayutte
tini annamannasadisani. Vippayutte pancati sahajatapacchajatato kusalena
Abyakatam, akusalena abyakatam, sahajatapurejatapacchajatato abyakatena abyakatam,
vatthupurejatato abyakatena kusalam, tatha akusalanti ekam kusalamulam, ekam akusalamulam,
tini abyakatamulaniti evam panca.
     Atthiya terasati sahajatato kusalena kusalam, sahajatapacchajatato kusalena
abyakatam, sahajatatova kusalena kusalabyakatanti kusalamulani tini, tatha
akusalamulani, sahajatapurejatapacchajataharindriyato pana abyakatena abyakatam,
vattharammanapurejatato abyakatena kusalam, tatha akusalam, sahajatapurejatato
kusalo ca abyakato ca akusalassa, sveva abyakatassa sahajatapacchajataharindriyato
sahajatapurejatato ca kusalo ca abyakato ca kusalassa, sveva abyakatassa sahajata-
pacchajataharindriyatoti evam terasa. Natthivigatesu satta anantarasamanantarasadisani. 1-
Avigate terasa atthisadisaniti evamettha satta gananapariccheda ekam tini panca satta
nava dasa terasati. Tesu vipakavasena ekameva ekakam, annamannapurejatapacchajata-
sevanasampayuttavasena panca tika, vippayuttavasena ekameva pancakam, hetanantara-
samanantarakammaharindriyajhanamagganatthivigatavasena dasa sattaka, arammanasahajatupa-
nissayavasena tayo navaka, adhipativasena ekam dasakam, nissayaatthiavigatavasena
tayo terasakati evam tasmim tasmim paccaye nidditthavare gananavasena sadhukam
sallakkhetva tesam vasena dukatikadisu paccayasamsandane ganana veditabba.
    [440] Ye pana paccaya yesam paccayanam visabhaga va viruddha va honti,
te tehi saddhim na yojetabba. Seyyathidam:- hetupaccayassa tava arammananantara-
samanantarupanissayapurejatapacchajatakammasevanaharajhananatthivigatadhipatipaccaye ca
thapetva vimamsam sesadhipatino visabhaga, sahajatadayo tassa 2- sabhaga.
Kasma? tatha bhavabhavato. Hetupaccayo hi yesam hetupaccayo hoti, tesam
@Footnote: 1 cha.Ma. anantarasadisani     2 cha.Ma. ayam patho na dissati
Sahajatadipaccayopi hoti, arammanadipaccayo pana na hotiti arammanadayo
tassa visabhaga nama. Tasma so tehi te va tena saddhim na yojetabba.
Purejatapacchajatasampayuttavippayuttaatthinatthivigatavigatapi annamannam viruddha,
tepi annamannam na yojetabba. Tattha ayojaniye vajjetva yojaniyehi yoge ye
vara labbhanti, te sankhepato dassetum hetupaccaya adhipatiya cattaritiadi vuttam.
     Tattha kincapi hetupaccayassa adhipatina samsandane unataragananavasena
sattahi varehi bhavitabbam, yasma pana adhipatisu vimamsava hetupaccayo hoti,
na itare, tasma visabhage vajjetva sabhagavasena "cattari"ti vuttam. Tani
evam veditabbani:- kusalo dhammo kusalassa dhammassa hetupaccayena paccayo
adhipatipaccayena paccayo, kusala vimamsa sampayuttakanam khandhanam, kusalo dhammo
abyakatassa dhammassa hetupaccayena paccayo adhipatipaccayena paccayo, kusala
vimamsa cittasamutthananam rupanam, kusalo dhammo kusalassa ca abyakatassa ca
dhammassa hetupaccayena paccayo adhipatipaccayena paccayo, kusala vimamsa sampayuttakanam
khandhanam cittasamutthanananca rupanam, abyakato dhammo abyakatassa dhammassa
hetupaccayena paccayo adhipatipaccayena paccayo, vipakabyakata kiriyabyakata
vimamsa sampayuttakanam khandhanam cittasamutthanananca rupananti. Ettha ca
vipakabyakata lokuttaratova gahetabba. Arammanapaccayaanantarapaccayadayo pana
visabhagatta na yojita. Iminava upayena sabbattha labbhamananca alabbhamananca
natva labbhamanavasena vara uddharitabba.
     Sahajate sattati hetuya laddhaneva. Annamanne tiniti suddhikaannamanne
laddhaneva. Nissaye sattati hetuya laddhaneva. Vipake ekanti suddhikavipake
laddhameva. Indriyamaggesu cattariti hettha vuttanayaneva. Sampayutte tiniti
Suddhikasampayutte laddhaneva. Vippayutte tiniti kusaladicittasamutthanam 1- rupam
paccayuppannam katva veditabbani. Atthiavigatesu sattati hetuya laddhaneva.
    [441-443] Evam yehi adhipatipaccayadihi ekadasahi paccayehi saddhim
hetupaccayo yojanam labhati, tesam vasena dumulakanaye gananam dassetva idani
timulakadisu tassa dassanattham lakkhanam thapento hetusahajatanissayaatthiavigatanti
sattatiadimaha. Potthakesu pana nissaupanissaadhipati evam parihinakkharani
paccayanamani likhanti, tam sannakaranamattavasena likhitam, tasma tadisesu thanesu
paripunna pali katabba. Yam panidam lakkhanam thapitam, tena idam dipeti:- ayam
hetupaccayo sahajatadihi catuhi saddhim samsandane attano vibhange laddhani satteva
vissajjanani labhati. Sace panettha annamannapaccayo pavisati, annamanne laddhani
tini labhati. Sace sampayuttapaccayo pavisati, taneva tini labhati. Sace vippayutta-
paccayo pavisati, hetuvippayuttaduke laddhani tini labhati. Sace vipakapaccayo
pavisati, sabbehi vipakasabhagehi saddhim samsandane ekameva vissajjanam labhati. Sace
panettha indriyamaggapaccaya pavisanti, tehi saddhim dumulake laddhani cattariyeva
labhati. Sace tehi saddhim annamannapaccayo pavisati, hetadhipatiduke dassitesu catusu
vissajjanesu "kusalo dhammo abyakatassa, kusalo dhammo kusalassa ca abyakatassa
ca"ti dve apanetva sesani dve labhati. Sacepi tattha sampayuttapaccayo pavisati,
taneva dve labhati. Sace pana vippayuttapaccayo pavisati, itarani dve labhati.
Sace pana tesu vipakapaccayo pavisati, sabbatthekameva labhati. Adhipatina pana saddhim
hetadhipatidukato unataragananesu apavisantesu cattariyeva labhati. Unataragananesu
@Footnote: 1 Si.,Ma. kusaladini cittasamutthanam
Pavisantesu tesam vasena dve ekanti labhati. Evantesam tesam paccayanam samayoge
labbhamanagananam viditva timulakadisu ganana uddharitabbati.
     Etesu pana ghatanesu sabbapathamani cattari ghatanani samannato navannampi
hetunam vasena vuttani avipakaneva. 1- Abyakatenabyakatavissajjane panettha
vipakahetupi labhati.
     Tato parani panca ghatanani vipakahetuvasena vuttani. Tattha sabbe
sahajatavipaka ceva vipakasahajatarupa ca. Tesu pathamaghatane vipaka ceva
tamsamutthanarupa ca labbhanti, dutiye vipaka ceva patisandhiyanca vatthurupam. Tatiye
arupadhammava. Catutthe vipakacittasamutthanarupameva. Pancame vatthurupameva labbhati.
     Tato parani pancadasa ghatanani indriyayuttani 2- amohahetuvasena vuttani.
Tattha pathamani nava niradhipatini, pacchimani cha sadhipatini. Niradhipatikesupi pathamani
cattari samannato sabbattha amohavasena vuttani, pacchimani panca vipakamohavasena.
Tattha niradhipatikesu pathame cattariti hettha hetadhipatiduke dassitaneva.
Dutiye cittasamutthanarupam parihayati. Tatiye vatthurupam parihayati. Catutthe kusalo
dhammo cittasamutthananam, abyakato tamsamutthanarupameva 3- labbhati. Tato parani
vipakayuttani panca hettha vuttanayaneva. Sadhipatikesu pathamani tini ghatanani
samannato vipakavipakahetuvasena vuttani. Tesu pathame cattari vuttanayaneva.
Dutiye rupam parihayati, tatiye arupam parihayati. Tato parani tini vipakahetuvasena
vuttani. Tesu pathame ruparupam labbhati, dutiye arupameva, tatiye rupamevati. Evampi
@Footnote: 1 cha.Ma. avipakani   2 cha.Ma. indriyamaggayuttani
@3 cha.Ma. tamsamutthanananti rupameva
Tesam tesam paccayanam samayoge labbhamanagananam viditva timulakadisu ganana
uddharitabbati.
                          Hetumulakam nitthitam.
    [444] Arammanamulakepi adhipatipaccayadayo satta arammanena sabhaga,
sesa solasa visabhagati te ayojetva satteva yojita. Tesu adhipatiya sattati
kusalo dhammo kusalassa dhammassa, akusalassa dhammassa, abyakatassati evam
kusalamulani tini, akusalamulam ekam, abyakatamulani tiniti satta. Nissaye tiniti
vatthuvasena abyakatamulaneva. Upanissaye satta hetthimaneva. Purejate tiniti
vattharammanavasena abyakatamulani. Vippayutte tiniti vatthuvaseneva. Atthiavigatesu
tiniti vattharammanavasena. Yatha pana hetumulake lakkhanadassanattham ghatanani thapitani,
tatha arammanamulakadisupi.
    [445] Tattha yani tava imasmim arammanamulake panca ghatanani thapitani.
Tattha pathamam arammanadhipativasena sadhipatikam. Tattha sattati arammanadhipatiduke
laddhavissajjananeva. Dutiyam niradhipatikam. Tattha tiniti vattharammanavasena arammana-
vaseneva va abyakatamulani. Tatiyam nissaye yuttam. 1- Tattha tiniti vatthuvasena
abyakatamulani. Catutthapancamani sadhipatikani. Tesu catutthe ekanti vattharammana-
vasena arammanavasena va abyakatamulam akusalam. Pancame ekanti nissayato
abyakatamulam akusalam. Evamidhapi labbhamanavasena timulakadisu 2- ganana veditabba.
Tatha adhipatimulakadisupi. Arammanindriyavipakavasena vittharayojanam pana avatva
tattha tattha vattabbayuttakamattameva 3- vadamati.
@Footnote: 1 cha.Ma. tatiyam nissayena vuttam   2 cha.Ma. tikadisu   3 cha.Ma. vattabbayuttakameva
    [446] Adhipatimulake sahajate sattati sahajatadhipativasena kusalamulani
tini, akusalamulani tini, abyakatamulamekam. Sahajatena pana saddhim arammanadhipati
arammanadhipatina ca saddhim sahajatam na labbhati. Annamanne tiniti sahajatadhipati-
vaseneva. Nissaye atthati kusalamulani tini, akusalamulani tini, abyakatamulani
dve. Abyakato hi adhipati abyakatassa sahajatato ceva arammanato ca nissayo
hoti, akusalassa arammanatova. Kusalassa pana ubhayathapi na hotiti abyakatamulani
dveyevati evam attha. Upanissaye satta arammanasadisaneva. Purejate ekanti
abyakatadhipati arammanavasena akusalassa. Vipake ekam abyakatena abyakatam
lokuttaram. Aharadisu satta hettha ekamulake laddhaneva. Vippayutte cattariti
kusalena abyakatam, tatha akusalena, abyakatena abyakatanca kusalanca.
Atthiavigatesu attha nissayasadisaneva.
    [447-452] Ghatanani panettha patipatiya arammanadihi ayojetva
pathamam atthiavigatehi yojitani. Kimkaranati? ubhayadhipatimissakatta. Tattha pathame
ghatane arammanadhipativasena vattharammanam labbhati, dutiye nissayavasena garum katva
assadentassa vatthumeva, tatiye sahajatadhipativasena kusaladayo rupanam,
arammanadhipativasena vatthu akusalassa. Tato parani tini ghatanani arammanadhipativasena
vuttani. Tattha pathame sattati hettha vuttaneva. Dutiye ekanti purejatani
vattharammanani akusalassa. Tatiye vatthumeva akusalassa. Tato parani tini ghatanani
vipakavipakasadharanani sahajatadhipativasena vuttani. Tattha pathame ruparupam
labbhati, dutiye arupameva, tatiye rupameva. Tato parani tini vipakadhipativasena
vuttani. Tesupi pathame ruparupam labbhati, dutiye arupam, tatiye rupameva. Tato
parani cha ghatanani aharindriyayuttani cittadhipativasena vuttani. Tattha tini
avipakani, tini savipakani. Tesu ganana pakatayeva. Tato parani cha
Ghatanani tatheva viriyadhipativasena vuttani. Nanu ca adhipatipatipatiya pathamam
viriyadhipativasena vattabbani siyum, kasma tatha na vuttaniti? parato hetuvasena
vuttaghatanehi sadisatta. Parato hi hetuvasena ghatanani amohassa vimamsadhipatitta
vimamsaya ca sammaditthibhavato maggayuttani. Viriyampi ca sammavayamamicchavayama-
bhavena maggoti tena saddhim ghatanani parato hetuvasena vuttaghatanehi sadisaniti
paravattetva vuttani. Tesupi ganana pakatayeva.
    [453-456] Anantarasamanantaramulakesu sattati kusalo kusalassa abyakatassa
ca, tatha akusalo, abyakato tinnannampiti evam satta. Kamme ekanti kusala
maggacetana attano vipakabyakatassa. Ghatanani panetesu tini tiniyeva. Tani
bahuvarapatipatiya yuttani. 1-
    [457-460] Sahajataannamannanissayamulakesu ye ye dukamulake paccaya
vutta, te teyeva adito thitena sabhaga. Tasma dukamulake gananam natva
ye upari paccaya ghatita, tesu unataragananassa vasena sabbattha ghatanesu 2-
ganana veditabba. Tattha sahajatamulakani 3- dasa ghatanani. Tesu panca avipakani,
panca savipakani. Tattha avipakesu tava pathame kusalo kusalassa abyakatassa
kusalabyakatassa kusalabyakato abyakatassati cattari, tatha akusalo, abyakato
abyakatassevati evam nava. Tattha kusalakusaladikesu atthasu vissajjanesu
arupanceva cittasamutthanarupanca labbhati. Abyakate vatthurupampi. Dutiye ghatane
abyakatavissajjane rupesu vatthurupameva 4- labbhati, tatiye tisupi arupameva,
catutthe cittasamutthanarupameva, pancame patisandhiyam vatthuna saddhim arupadhamma.
Savipakesu pathame vipaka ceva vipakacittasamutthanarupanca, dutiye vipaka ceva
@Footnote: 1 cha.Ma. tani bahutarapatipatiya vuttani    2 cha.Ma. sabbaghatanesu
@3 cha.Ma. sahajatamulake                4 cha.Ma. vatthumeva
Vatthurupanca, tatiye vipakameva, catutthe vipakacittasamutthanarupameva, 1- pancame
vatthurupameva labbhati.
     Annamannamulake cha ghatanani. Tesu pathamani tini avipakani, pacchimani
tini savipakani. Tesu ganana pakatayeva.
    [461] Nissayamulake nissayapaccaya arammane tiniti vatthumarammanam
katva pavattakusaladivasena veditabbani. Upanissaye ekanti vatthumarammanupanissayam
katva uppannakusalam. Sesam dumulake hettha vuttanayeneva veditabbam.
    [462-464] Imasmim pana nissayapaccaye visati ghatanani. Tesu purimani
cha ghatanani purejatasahajatavasena vuttani, tato cattari purejatavaseneva,
tato dasa sahajatavaseneva. Tattha pathame ghatane terasati nissayapaccayavibhange
vuttaneva. Dutiye atthati sahajatadhipativasena satta, vatthum garum katva
akusalancati attha. Tatiye satta indriye laddhaneva. Catutthe panca vippayutte
laddhaneva. 2- Pancame cattariti kusaladini cittasamutthananam vatthu ca akusalassa.
Chatthe tiniti kusaladini cittasamutthanassa. Purejatavasena catusu pathame tiniti
vatthu kusaladinam cakkhvadini ca abyakatassa. Dutiye vatthumeva kusaladinam. Tatiye
ekanti vatthu akusalassa. Catutthe cakkhvadini vinnanapancakassa. Sahajatavasena
dasa savipakavipakavasena dvidha bhinditva sahajatamulake vuttanayeneva veditabbani.
    [465] Upanissayamulake arammane sattati arammanupanissaye
laddhaneva. Adhipatiya sattati taneva. Anantarasamanantaresu anantarupanissaye
laddhaneva. Nissaye ekanti vatthu akusalassa. Purejate ekanti tasseva vatthum va
arammanam va. Asevane tini anantarupanissayavasena. Kamme dve pakatupanissayavasena.
@Footnote: 1 cha.Ma. vipakacittasamutthanameva    2 cha.Ma. laddhani
Lokuttarakusalacetana pana anantarupanissayopi hoti. Vippayutte ekam arammanupanissaya-
vasena, tatha atthiavigatesu. Natthivigatesu satta anantarasamaneva.
    [466] Upanissayamulakani pana satta ghatanani  honti. Tattha purimani
tini arammanupanissayavasena vuttani. Tattha pathame sattati kusalo kusaladinam,
tatha abyakato, akusalo akusalassevati evam satta. Dutiye ekanti cakkhvadi-
abyakatam akusalassa. Tatiye vatthu akusalassa. Tato parani dve anantarupanissayavasena
vuttani. Tesu ganana pakatayeva. Tato dve anantarapakatupanissayavasena vuttani.
Tattha pathame lokiyakusalakusalacetana paccayabhavato gahetabba, dutiye lokuttarakusalava.
    [467-468] Purejatamulake arammane tiniti abyakato kusaladinam.
Adhipatiya ekanti abyakato akusalassa. Sesesupi eseva nayo. Ettha pana
satta ghatanani. Tesu pathamam vattharammanavasena vuttam, dutiyam vatthuvasena, 1- tatiyam
arammanavasena, catuttham vatthussa arammanakalavasena, pancamam arammanadhipativasena,
chattham vatthuno arammanadhipatikalavasena, sattamam cakkhvadivasena.
    [469-472] Pacchajatamulake visati paccaya na yujjanti, tayova
yojanam labhanti. Ekamevettha ghatanam, tam kayassa kusaladinam vasena veditabbam.
Asevanamulakepi ekameva ghatanam.
    [473-477] Kammamulake anantare ekanti maggacetanavasena vuttam.
Annamanne tiniti ettha patisandhiyam vatthumpi gahetabbam. Upanissaye dveti
anantarapakatupanissayavasena hettha vuttaneva. Evam sesanipi hettha
vuttanayeneva veditabbani. Ettha pana ekadasa ghatanani. Tattha pathamani dve
@Footnote: 1 cha.Ma. vatthuvaseneva
Pakatupanissayanantarupanissayavibhagato nanakkhanikakammavasena vuttani. Tato parani
cattari vipakavipakato ekakkhanikakammavasena vuttani. Tattha pathame arupena saddhim
cittasamutthanarupam labbhati, dutiye arupena saddhim vatthu, tatiye arupameva, catutthe
cittasamutthanarupameva. Patisandhiyam pana katattarupam 1- labbhati. Tato parani
panca savipakani, tani hettha vuttanayaneva. Vipakamulake panca ghatanani
uttanatthaneva.
    [478-483] Aharamulake sattatiadini vuttanayaneva. Ghatanani
panettha catuttimsa. Tesu pathamani panca vipakavipakasamannato vuttani. Tattha
pathame cattaropi ahara labbhanti, dutiye tayo arupaharava. Tatiye vatthumpi
paccayuppannam hoti, catutthe tam parihayati. Pancame rupameva paccayuppannam. Tato
parani panca ghatanani, 2- tani hettha vuttanayaneva. Tato parani nava
ghatanani cetanaharavaseneva vuttani. Tato parani nava niradhipativinnanaharavasena.
Tato parani sadhipativinnanaharavasena cha ghatanani vuttani. Tattha tini
vipakavipakasamannavasena vuttani, tini vipakavaseneva. Tattha lokiyavipakanam
abhavato vatthu parihayati.
    [484-495] Indriyamulake purejate ekanti cakkhundriyadinam vasena abyakatena
abyakatam. Sesam dumulakam hettha vuttanayeneva veditabbam. Ghatanani panettha chasattati.
Tattha pathame sabbanipi indriyani paccayatthena 3- labbhanti. Dutiye rupajivi-
tindriyam parihayati. 4- Na hi tampi nissayo hoti. Tatiye arupindriyani rupanam.
Catutthe cakkhvadini cakkhuvinnanadinam. Tato parani nava ghatanani sahajatarupindriya-
vasena vuttani, tato nava maggabhutanam indriyanam vasena, tato nava jhanangabhutanam,
@Footnote: 1 cha.Ma. katattarupampi   2 cha.Ma. savipakaghatanani
@3 Ma. paccayattena      4 cha.Ma. hayati
Tato nava jhanamaggabhutanam, tato nava manindriyavaseneva, tato sadhipatini cha,
tato viriyavimamsadhipativasena maggayuttani 1- cha, tato amohahetuvasena niradhipatini
nava, sadhipatini cha. Tesu sabbesu vipakapaccayena ayuttani ca yuttani
ca hettha vuttanayeneva veditabbani.
    [496-500] Jhanamulakepi dumulakam hettha vuttanayeneva veditabbam.
Ghatanani panettha chattimsa. Tesu pathamani nava indriyamaggabhavam anamasitva
sadharanajhanangavasena vuttani. Tato parani nava indriyabhutajhanangavasena, tato
parani nava maggabhutajhanangavasena, tato parani nava indriyamaggabhutajhanangavasena.
Catusupi cetesu navakesu adito cattari cattari vipakavipakasadharanani. Avasane
panca panca vipakaneva, tani hettha vuttanayaneva.
    [501-508] Maggamulakepi dumulakam vuttanayeneva veditabbam. Ghatanani
panettha sattapannasa. Tesu pathamani nava indriyajhanabhavam anamasitva
suddhikamaggangavaseneva 2- vuttani. Tato nava indriyabhutamaggavasena, tato nava
jhanabhutamaggavasena, tato nava indriyajhanabhutamaggavasena, tato cha adhipatibhuta-
maggavasena, tato nava niradhipatimaggahetuvasena, tato cha sadhipatimaggahetuvasena,
tattha navakesu panca panca chakkesu tini tini savipakani. 3- Sesani sadharanani,
tani hettha vuttanayaneva.
    [509-510] Sampayuttamulake dumulakam uttanameva. Ettha pana dveyeva
ghatanani. Tattha ekam sadharanavasena, ekam vipakavasena vuttam.
    [511-514] Vippayuttamulakepi dumulakam uttanameva. Ghatanani panettha
terasa. Tattha pathame pancati kusalo abyakatassa, tatha akusalo, abyakato
pana 4- tinnannampi. Ettha ca ime vippayuttadayo sahajatapi honti
@Footnote: 1 cha.Ma. viriyavasena maggasampayuttani     2 cha.Ma. suddhikamaggavaseneva
@3 cha.Ma. vipakani                  4 cha.Ma. ayam saddo na dissati
Pacchajatapurejatapi. Dutiye purejatasahajatava, tatiye teyeva adhipativasena.
Tattha kusalo abyakatassa, tatha akusalo, abyakato pana abyakatassa ca
arammanadhipativasena akusalassa cati evam cattari. Catutthe tiniti kusaladini
abyakatassa. Indriyani panettha rupanipi arupanipi. Pancame paccaya arupava,
chatthe vatthuvasena rupava, sattame kusalabyakatanam vipassanavasena, akusalassa
assadanavasena hadayavatthumeva. 1- Atthame tadevakusalassa, navame cakkhvadini
abyakatassa, dasame kusaladayo cittasamutthananam, ekadasame patisandhiyam vatthu
khandhanam, dvadasame patisandhiyam khandha katattarupanam, terasame patisandhiyam
khandha vatthussa.
    [515-518] Atthipaccayamulake upanissaye ekanti arammanupanissayavasena
abyakatam akusalassa. Sesam dumulake uttanameva. Ghatanani panettha ekunattimsa. Tesu
pathame arupavattharammanamahabhutindriyaharanam vasena  sahajatapurejatapacchajatapaccaya
labbhanti. Dutiye pacchajatakabalinkarahararupajivitindriyani labbhanti. 2-
Pathamadutiyaghatananeva adhipatina saddhim upari tatiyacatutthani katani. Puna pathamameva catuhi
aharehi saddhim pancamam, rupajivitindriyehi saddhim chattham, ruparupindriyehi
saddhim sattamam katam. Dutiyameva va pana indriyehi saddhim sattamam katam. Pathamadutiyaneva
vippayuttena 3- saddhim atthamanavamani. Tesu navamam adhipatina saddhim dasamam katam.
Tato ekadasame paccayavasena vatthu parihayati. 4- Dvadasame arupadhammayeva paccaya,
terasame vattharammana, cuddasame vatthumeva, pannarasame arammanameva, solasame
vatthumeva arammanam, sattarasame pana tadeva arammanadhipatibhavena, attharasamepi
tadevarammanupanissayavasena, ekunavisatime cakkhvadayova paccaya. Imani ekunavisati
@Footnote: 1 cha.Ma. vatthumeva           2 cha.Ma. pacchajatakabalikarahara na labbhanti
@3 cha.Ma. vippayuttapaccayena     4 cha.Ma. hayati
Pakinnakaghatanani nama sahajatam aggahetva vuttani. Tato parani dasa
sahajatavasena vuttani.
    [519] Natthivigatamulakesu anantarasamanantaramulakesu viya upanissayasevanakammavasena
tineva ghatanani, avigatamulakam atthimulakasadisamevati.
     Yani panetani imasmim panhavare ghatanani vuttani, tani sabbanipi
duvidhaniyeva pakinnakato sahajatato ca. Tattha sabbesampi arammanamulakadinam
adito sahajatam aggahetva vuttani pakinnakani nama. Tani arammanamulakepi
panca, adhipatimulake cha, anantaramulake tinipi, tatha samanantaramulake, nissayamulake
dasa, upanissayamulake satta, purejatamulake satta, pacchajatamulake ekameva, tatha
asevanamulake, kammamulake dve, aharamulake ekam, indriyamulake cattari,
vippayuttamulake nava, atthimulake ekunavisati, natthimulake tini, tatha vigatamulakepi.
Avigatamulake ekunavisatiti sabbanipi satanceva tini ca honti. Sahajataniyamabhavena 1-
panetani pakinnakaniti vuttani.
     Yani pana sahajatam labhanti, tani sahajataghatanani namati vuccanti. Tani
arammanamulake anantarasamanantarupanissayapurejatapacchajatasevananatthivigatamulakesu
na labbhanti. Na hi te paccaya sahajatanam paccaya honti. Yatha ca te 2-
sahajatanam na honti, tatha hetusahajataannamannavipakajhanamaggasampayuttapaccaya 3-
asahajatananti hetumulake sabbani catuvisatipi ghatanani sahajataghatananeva.
Tatha adhipatimulake catuvisati, sahajatamulake dasapi, annamannamulake chapi,
nissayamulake dasapi, kammamulake navapi, vipakamulake pancapi, aharamulake
tettimsatipi, 4- indriyamulake dvasattatipi, jhanamulake chattimsatipi, 5- maggamulake
@Footnote: 1 cha.Ma. sahajatanissayabhavena      2 cha.Ma. ayam patho na dissati
@3 Si......maggasampayuttapaccayanam   4 cha.Ma. tettimsa  5 cha.Ma. chattimsapi
Sattapannasampi, sampayuttamulake dvepi, vippayuttamulake cattaripi, atthimulake
dasapi, avigatamulake dasapiti 1- sabbani tini satani dvadasa ca honti. Iti
purimani satam tini ca imani ca dvadasuttarani tini sataniti sabbanipi
pancadasadhikani cattari ghatanasatani panhavare agatani. Tesu ye ye
paccayadhamma namavasena na pakata hutva pannayanti, tepi hetumulakadinam
nayanam adito vipakavipakasamannato vuttesu ghatanesu dassetabba. Dvadaseva
hi hetu cha arammana cattaro adhipatayo cattaro ahara visatindriyani
satta jhanangani dvadasa magganganiti ete paccayadhamma nama. Tesu ye ye
dhamma ekantena kusala ekantenevakusala ekantena kusalavipaka ekanteneva-
kusalavipaka ekanteneva vipaka ekantenevavipaka, te te sadhukam sallakkhetva
ye tattha vipaka, tepi 2- vipakaghatanesu, ye avipaka, te avipakaghatanesu
yathayogam yojetabbati.
                 Panhavarassa ghatane anulomaganana nitthita.
                           -----------



             The Pali Atthakatha in Roman Book 55 page 517-532. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=55&A=11692&modeTY=2              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=55&A=11692&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=36&i=              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=36&A=              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=36&A=              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=36&A=              Contents of The Tipitaka Volume 36 http://84000.org/tipitaka/read/?index_36

first pageprevious pagedispage pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]