ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pagedispage pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 55 : PALI ROMAN Panca.A. (paramatthadi.)

                          2. Niddesavannana
                    1. Pathamanaya sangahasangahapadavannana
                          1. Khandhapadavannana
     [6] Idani pancakkhandhadivasena nikkhittamatikam "sangaho asangaho"tiadihi
nayamatikapadehi saddhim yojetva dassetum rupakkhandho katihi khandhehitiadina
nayena niddesavaro araddho. Tattha yasma "sangaho asangaho"tiadikaya
nayamatikaya "tihi sangaho. Tihi asangaho"ti nayamukhamatika thapita,
tasma rupakkhandhadinam sangaham dassetum katihi khandhehi katihayatanehi katihi dhatuhiti
tini khandhayatanadhatupadaneva udditthani. 1- Cattari saccanitiadisu ekampi na
paramattham. Yasma ca "sabhago. Visabhago"ti evam lakkhanamatika thapita, tasma
imassa panhassa vissajjane rupakkhandho ekena khandhenatiadi vuttam. Sabhaga
hi tassa ete khandhadayoti. Tattha ekena khandhenati rupakkhandheneva. Yanhi
kinci rupam rupakkhandhasabhagatta rupakkhandhotveva sangaham gacchatiti rupakkhandheneva
gahitam. 2- Tam rupakkhandheneva paricchinnam. Ekadasahayatanehiti manayatanavajjehi.
Sabbopi hi rupakkhandho dasayatanani dhammayatanekadeso ca hoti, tasma
ekadasahayatanehi ganito paricchinno. Ekadasahi dhatuhiti sattavinnanadhatuvajjahi
ekadasahi dhatuhi. 3- Etasu hi apariyapannam rupam nama natthi.
     Asangahanayaniddese katihi asangahitoti sankhepeneva puccha kata. Vissajjane
panassa yasma rupakkhandhassa visabhaga cattaro arupakkhandha, ekam manayatanam,
satta vinnanadhatuyo, tasma catuhi khandhehitiadi vuttam. Imina nayena sabbapadesu
@Footnote: 1 cha.Ma. uddhatani     3 cha.Ma. ganitam       3 cha.Ma. ayam patho na dissati
Sangahasangaho veditabbo. Imasmim pana khandhaniddese "rupakkhandho katihi
khandhehi"tiadimhi tava ekamulake sangahanaye sarupeneva dassitani pancapuccha-
pancavissajjanani. 1- Asangahanaye sankhepena dassitani pancapucchapanca-
vissajjanani. 1- Imina upayena dukamulakadisupi pucchavissajjanani veditabbani.
Rupakkhandhamulakayeva cettha dukatikacatukka dassita. Pancake pana "rupakkhandho ca
.pe. Vinnanakkhandho ca"ti evam bhedato ca "pancakkhandha katihi khandhehi"ti
evam abhedato cati dvidha pucchavissajjanani katani. Evam palinayo veditabboti.
                    Abbhantaramatikaya khandhapadaniddeso.
                          -------------
                        2. Ayatanapadadivannana
     [22] Ayatanapadaniddesadisu ayatanapadaniddese tava cakkhvayatanam 2-
ekena khandhenati 3- ekena rupakkhandhena ca ekena cakkhvayatanena ca ekaya
cakkhudhatuya ca 3- sangahitanti veditabbam. Sotayatanadisupi iminava nayena
sangahasangaho veditabbo. Asankhatam khandhato thapetvati ettha pana yasma
asankhatam dhammayatanam nama nibbanam, tanca khandhasangaham na gacchati, tasma
"khandhato thapetva"ti vuttam. Catuhi khandhehiti rupavedanasannasankharakkhandhehi.
Nibbanavajjam hi dhammayatanam etehi sangahitam. Vinnanakkhandhena pana thapetva
dhammayatanadhammadhatuyo sesayatanadhatuhi ca tam na sangayhati. Tena vuttam "ekena
khandhena ekadasahayatanehi sattarasahi dhatuhi asangahitan"ti. Yatha ca te hettha
rupakkhandhamulaka, evamidhapi cakkhvayatanamulakava naya veditabba. Dukamattameva
@Footnote: 1 cha.Ma. dissita panca puccha, panca vissajjanani
@2 pali., cha.Ma. cakkhayatanam. evamuparipi
@2-2 cha.Ma. ekena rupakkhandheneva ekena cakkhayataneneva ekaya cakkhudhatuyava
Pana paliyam dassetva "dvadasayatanani"ti abhedatova pucchavissajjanam katam.
Dhatuniddesepi eseva nayo.
     [40] Saccaniddese sabbepi dukatikacatukka paliyam dassita. Yasma ca
dukatikesu samudayasaccasadisameva maggasaccepi vissajjanam, tasma tam samudayanantaram
vuttam.
     [50] Indriyaniddese jivitindriyam dvihi khandhehiti rupajivitindriyam
rupakkhandhena, arupajivitindriyam sankharakkhandhena sangahitam. Sesam vuttanayanusare-
neva veditabbam. Palivavatthanam panettha ayatanadhatuniddesasadisameva.
                       6. Paticcasamuppadavannana
     [61] Paticcasamuppadaniddese "avijja katihi khandhehi"ti puccham anarabhitva
avijja ekena khandhenati evam vissajjanameva dassitam. Tattha sankharapaccaya
vinnananti patisandhiyam pavatte ca sabbampi vipakavinnanam. Tenevaha "sattahi
dhatuhi sangahitan"ti. Namarupampi patisandhipavattivaseneva veditabbam. Tenevettha
saddayatanampi sangahetva ekadasahayatanehi sangaho dassito. Phassadisu
khandhabhedo veditabbo. Anneneva hi ekena khandhena phasso sangahito, annena
vedana, tanhupadanakammabhava pana sankharakkhandheneva sangahita. Bhavapadancettha
kammabhavadinam vasena ekadasadha vibhattam. Tattha kammabhavo phassadihi sadisavis-
jsajanatta tehi saddhim ekato dassito. Upapattibhavakamabhavasannabhavapancavokarabhava
annamannasadisavissajjanatta ekato dassita. Yasma cete upadinnakadhammava,
tasma "ekadasahayatanehi sattarasahi dhatuhi"ti vuttam. Saddayatananhi anupadinnam,
tam ettha na gahitam.
     [68] Rupabhavaniddese pancahayatanehiti cakkhusotamanarupadhammayatanehi.
Atthahi dhatuhiti cakkhusotacakkhuvinnanasotavinnanarupadhammamanodhatumanovinnanadhatuhi.
Arupabhavadayopi tayo sadisavissajjanattava ekato dassita. Tatha asannabhava-
ekavokarabhava. Tattha dvihayatanehiti rupayatanadhammayatanehi. Dhatusupi eseva
nayo. Ekatalavasikananhi sesabrahmanam cakkhusambhavato 1- tassarammanatta tattha
rupayatanam uddhatam.
     [71] Jati dvihi khandhehiti rupajati rupakkhandhena, arupajati sankharakkhandhena.
Jaramaranesupi eseva nayo. Sokadisupi ekena khandhenati sokadukkhadomanassani
vedanakkhandhena, paridevo rupakkhandhena, upayasadayo sankharakkhandhenati
evam khandhaviseso veditabbo.
     [73] Iddhipado dvihi khandhehiti 2- sankharavinnanakkhandhehi manayatana-
dhammayatanehi dhammadhatumanovinnanadhatuhi ca. 3- Jhanam dvihi khandhehiti 4-
vedanakkhandhasankharakkhandhehi. Appamannadayo sadisavissajjanatta ekato
niddittha. Cittam  pana cetananantaram nikkhittampi asadisavissajjanatta paccha
gahitam. Tattha  appamannadisu ekena khandhenati vedana vedanakkhandhena,
sanna sannakkhandhena, sesa sankharakkhandhena sangahitati evam khandhaviseso
veditabbo.
                          7. Tikapadavannana
     [77]  Evam abbhantaramatikaya sangahasangaham 5- dassetva  idani
bahiramatikaya sangaham dassetum kusala dhammatiadi araddham. Tattha vedanattike
@Footnote: 1 cha.Ma. cakkhusabbhavato     2 cha.Ma. iddhipado dvihiti
@3 cha.Ma. ayam saddo na dissati  4 cha.Ma. jhanam dvihiti    5 cha.Ma. sangaham
Tihi dhatuhiti kayavinnanamanovinnanadhammadhatuhi. Sattahi dhatuhiti cakkhusotaghana-
jivhavinnanadhatuhi ceva manodhatudhammadhatumanovinnanadhatuhi ca. Vipakattike
atathahi dhatuhiti kayavinnanadhatuya  saddhim tahiyeva, vipakadhammadhamma pana
sankilitthasankilesikehi saddhim sadisavissajjanatta ekato gahita. Yatha cete,
evam sabbattikadukapadesu yam yam padam yena yena padena saddhim sadisavissajjanam
hoti, tam tam uppatipatiyapi tena tena saddhim gahetva vissajjitam. Tattha
vuttanusareneva sangahasangahanayo veditabboti.
                     Sangahasangahapadavannana nitthita.
                          -------------



             The Pali Atthakatha in Roman Book 55 page 5-9. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=55&A=74&modeTY=2              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=55&A=74&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=36&i=2              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=36&A=68              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=36&A=20              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=36&A=20              Contents of The Tipitaka Volume 36 http://84000.org/tipitaka/read/?index_36

first pageprevious pagedispage pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]