ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pagedispage pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 6 : PALI ROMAN Di.A. (sumangala.3)

                        4. Aggannasuttavannana
                       vasetthabharadvajavannana
     [111] Evamme sutanti aggannasuttam. Tatrayam anuttanapadavannana:-
     pubbarame migaramatupasadeti ettha ayam anupubbikatha:-
     atite kira satasahassakappamatthake eka upasika padumuttaram bhagavantam
nimantetva buddhappamukhassa bhikkhusatasahassassa danam datva bhagavato padamule
nipajjitva "anagate tumhadisassa buddhassa aggupatthayika homi"ti patthanam
akasi. Sa kappasatasahassam devesu ca manussesu ca samsaritva amhakam bhagavato
kale bhaddiyanagare mendakasetthiputtassa dhananjayasetthino gehe sumanadeviya
kucchimhi patisandhim ganhi. Jatakale tassa visakhati namam akamsu. Sa yada
bhagava bhaddiyanagaram agamasi, tada pancahi darikasatehi saddhim bhagavato
paccuggamanam katva pathamadassanamhiyeva sotapanna ahosi.
     Aparabhage savatthiyam migarasetthiputtassa punnavaddhanakumarassa geham
gata. Tattha nam migarasetthi matutthane thapesi. Tasma migaramatati vuccati.
Patikulam gacchantiya cassa pita mahalatapasadhanapilandhanam nama karapesi.
Tasmim pilandhane ca tisso 1- vajiranaliyo upayogam agamamsu, muttanam ekadasa
naliyo, pabalassa dvavisati naliyo, maninam tettimsa naliyo. Iti etehi
ca annehi ca sattavannehi 2- ratanehi nitthanam agamasi. Tam sise patimukkam
yava padapitthiya bhassati. Pancannam hatthinam balam dharayamanava nam itthi
dharetum sakkoti,
     sa aparabhage dasabalassa aggupatthayika hutva tam pasadhanam
visajjetva navahi kotihi bhagavato viharam karayamana karisamatte bhumibhage
pasadam karesi. Tassa uparibhumiyam panca gabbhasatani honti, hetthimabhumiyam
@Footnote: 1 cha.Ma., i. catasso.       2 cha.Ma. sattahi.
Pancati evam gabbhasahassapatimandito ahosi. Sa "suddhapasadova na sobhati"ti
tam parivaretva panca duvaddhagehasatani, panca culapasadasatani, panca
dighasalasatani ca karapesi. Viharamaho catuhi masehi nitthanam agamasi.
     Matugamattabhave thitaya visakhaya viya annissa buddhasasane
dhanapariccago nama natthi, purisattabhave thitassa anathapindikassa viya
annassati. So hi catupannasakotiyo visajjetva savatthiya dakkhinabhage
anuradhapurassa mahaviharassa sadise thane jetavanamahaviharam nama karesi.
Visakha savatthiya pacinabhage uttamadeviya 1- viharasadise thane pubbaramam
nama karesi. Bhagava imesam dvinnam kulanam anukampaya savatthiyam nissaya
viharanto imesu dvisu viharesu nibaddhavasam vasi. Ekam antovassam jetavane
vasati, ekam pubbarame. Tasmim samaye pana bhagava pubbarame viharati. Tena
vuttam  "pubbarame migaramatupasade"ti.
     Vasetthabharadvajati vasettho ca samanero bharadvajo ca.
Bhikkhusu parivasantiti teneva titthiyaparivasam vasanti, na apattiparivasam.
Aparipunnavassatta pana bhikkhubhavam patthayamana vasanti. Tenaha "bhikkhubhavam
akankhamana"ti, ubhopi hete udiccabrahmanamahasalakule nibbatta,
cattalisacattalisakotivibhava tinnam vedanam paragu majjhimanikaye vasetthasuttam
sutva saranam gata, tevijjasuttam sutva pabbajitva imasmim kale bhikkhubhavam
akankhamana parivasanti. Abbhokase cankamatiti uttaradakkhinena ayatassa
pasadassa puratthimabhage pasadacchayayam yantarajjuhi akaddhiyamanam
ratanasatubbedham suvannaagghikam viya anilapathe vidhavantihi chabbannahi buddharasmihi
sobhayamano aparaparam cankamati.
     [113] Anucankamimsuti anjalim paggayha onatasarira hutva
anuvattamana cankamimsu. Vasettham amantesiti so tesam panditataro gahetabbam
visajjetabbanca janati, tasma tam amantesi. Tumhe khvatthati tumhe kho
@Footnote: 1 cha.Ma. uttaradeviya
Attha. Brahmanajaccati brahmanajatika. Brahmanakulinati brahmanesu kulina
kulasampanna. Brahmanakulati brahmanakulato, bhogadisampannam brahmanakulam
pahayati attho. Na akkosantiti dasavidhena akkosavatthuna na akkosanti.
Na paribhasantiti nanavidhaya paribhavakathaya na paribhasantiti 1- attho. Iti bhagava
"brahmana ime samanere akkosanti paribhasanti"ti janamanova pucchati.
Kasma? ime maya apucchita pathamataram na kathessanti, akathite katha na
Samutthatiti kathasamutthapanatthaya.
     Tagghati ekamsavacanena nipato, ekamseneva no bhante brahmana
akkosanti paribhasantiti vuttam hoti. Attarupayati attano anurupaya.
Paripunnayati yatharucim padabyanajanani aropetva aropetva puritaya. 2-
No aparipunnayati antara atthapitaya nirantaram pavattaya.
     Kasma pana brahmana ime samanere akkosantiti. Appatitthataya.
Ime hi samanera aggabrahmananam putta tinnam vedanam paragu jambudipe
brahmananam antare pakata sambhavita. Tesam pabbajitatta anne bahu
brahmanaputta pabbajimsu. Athakho brahmana "appatittha mayam jata"ti
imaya appatitthataya gamadvarepi antogamepi te disva "tumhehi
brahmanasamayo bhinno mundasamanakassa pacchato pacchato rasagiddha hutva vicaratha"ti
adini ceva paliyam agatani "brahmanova settho vanno"ti adini ca
vatva akkosanti. Samanera tesu akkosantesupi kopam va aghatam va
akatva kevalam bhagavata putthatta 3- "taggha no bhante brahmana akkosanti
paribhasanti"ti arocesum. Atha ne bhagava akkosanakaram pucchanto yathakatham
pana voti pucchati. Te acikkhanta brahmana bhanteti adimahamsu.
     Tattha settho vannoti jatigottadinam pannapanatthane
brahmanova setthoti dassenti. Hina anne vannati itare tayo vanna
hina lamakati vadanti. Sukkoti pandaro. Kanhoti kalako. Sujjhantiti
@Footnote: 1 Si. garahanti     2 cha.Ma. paripuritaya     3 cha.Ma. puttha
Jatigottadinam pannapanatthane sujjhanti. Brahmuno puttati mahabrahmuno
putta. Orasa mukhato jatati ure vasitva mukhato nikkhanta, ure katva
samvaddhitati va orasa. Brahmajati brahmato nibbatta. Brahmanimmitati
brahmuna nimmita. Brahmadayadati brahmuno dayada. Hinamatthavannam
ajjhupagatati hinam vannam ajjhupagata attha. Mundake samanaketi nindanta
jigucchanta vadanti, na mundakamattanceva samanamattanca sandhaya. Ibbheti
gahapatike. Kanheti kalake. Bandhuti marassa bandhubhute marapakkhike.
Padapacceti mahabrahmuno padanam 1- apaccabhute, padato jateti adhippayo.
     [114] "taggha vo vasettha brahmana poranam asaranta
evamahamsu"ti ettha voti nipatamattam, samivacanam va, tumhakam brahmanati
attho. Porananti poranakam aggannam lokuppatticariyavamsam. Asarantati
ajanamana. 2- Idam vuttam hoti, ekamsena vo vasettha brahmana poranam
lokuppattim ananussaranta ajananta evam vadantiti. "dissanti kho pana"ti
evamadi tesam laddhibhindanatthaya vuttam. Tattha brahmaniyoti brahmananam
puttapatilabhatthaya avahavivahavasena kulam anita brahmaniyo dissanti.
Ta kho paneta aparena samayena utuniyopi honti, sanjatapupphati attho.
Gabbhiniyoti sanjatagabbha. Vijayamanati puttadhitaro janayamana. Payamanati
darake thannam payantiyo. Yonijava samanati brahmaninam passavamaggena
jatava samana. Evamahamsuti evam vadanti. Katham?  "brahmanova settho
vanno .pe. Brahmadayada"ti. Yadi pana tesam saccam vecanam siya,
brahmaninam kucchi mahabrahmuno uro bhaveyya, brahmaninam tassava maggo
mahabrahmuno mukham bhaveyya, na kho panetam evam datthabbam. Tenaha "te
ca brahmananceva abbhacikkhanti"ti adi.
@Footnote: 1 Si. pada           2 cha.Ma., i. assaramana
                          Catuvannasuddhivannana
     [115] Ettavata "mayam mahabrahmuno ure vasitva mukhato
nikkhantati vattum ma labhantu"ti imam mukhacchedakavadam vatva puna cattaropi
vanna kusale dhamme samadaya vattantava sujjhantiti dassanattham cattarome
vasettha vannati adimaha. Akusalasamkhatati akusalati samkhata akusalatthoasabhuta
va. Esa nayo sabbattha. Naalamariyati ariyabhave asamattha. Kanhati
pakatikalaka. Kanhavipakati vipakopi nesam kanho dukkhoti attho. Khattiyepi
teti khattiyamhipi te. Ekacceti ekasmim. Esa nayo sabbattha. Sukkati
nikkilesabhavena pandaRa. Sukkavipakati vipakopi nesam sukko sukhoti attho.
     [116] Ubhayavokinnesu vattamanesuti ubhayesu vokinnesu missibhutesu
hutva vattamanesu. Katamesu ubhayesuti kanhasukkesu dhammesu vinnugarahitesu
ceva vinnupasatthesu ca. Yadettha brahmana evamahamsuti ettha etesu
kanhasukkadhammesu vattamanapi brahmana yadetam evam vadanti "brahmanova settho
vanno"ti adi. Tantesam 1- vinnu nanujanantiti ye loke pandita, te
nanumodanti, nappasamsantiti attho. Tam kissa hetu. Imesanhi vasetthati
adimhi ayam samkhepattho: yam vuttam nanujanantiti, tam kasmati ce. Yasma
imesam catunnam vannanam yo bhikkhu araham .pe. Sammadanna vimutto, so
tesam aggamakkhayati, teneva 2- evarupa tasma tesam vinnu nanujananti.
     Arahanti adipadesu cettha kilesanam arakattahihi karanehi araham.
Asavanam khinatta khinasavo. Satta sekkha puthujjanakalyanaka ca
brahmacariyavasam vasanti nama. Ayam pana vutthavasoti vusitva. Catuhi maggehi catusu
saccesu parijananadikaraniyam katam assati katakaraniyo. Kilesabharo ca khandhabharo
ca ohito assati ohitabharo. Ohitoti oharito. 3- Sundaro attho, sako
va atthoti sadattho, anuppatto sadattho etenati anuppattasadattho.
@Footnote: 1 cha.Ma., i. tam nesam      2 cha.Ma. te ca na      3 Si. otarito
Bhavasannojanam vuccati tanha, sa parikkhina assati parikkhinabhavasannojano.
Sammadanna vimuttoti samma hetuna karanena 1- janitva vimutto.
Janetasminti jane etasmim, imasmim loketi attho. Ditthe ceva dhamme
abhisamparayancati idhattabhave ca parattabhave ca.
     [117] Anantarati antaravirahita, attano kulena sadisati attho.
Anuyantati 2- vasavattino. Nipaccakaranti mahallakatara nipaccakaram dassenti.
Daharatara abhivadanadini karonti. Tattha samicikammanti tamtamvattakaranadi
anucchavikakammam.
     [118] Nivitthati abhinivittha acalatthita. Kassa pana evarupa saddha
hotiti. Sotapannassa. So hi nivitthasaddho asina sise chijjamanepi 3-
buddho abuddhoti va, dhammo adhammoti va, samgho asamghoti va na vadati.
Patitthitasaddhova hoti surambattho viya.
     So kira satthu dhammadesanam sutva sotapanno hutva geham agamasi.
Atha maro dvattimsavaralakkhanapatimanditam buddharupam mapetva tassa gharadvare
thatva "sattha agato"ti sasanam pahini. Suro cintesi "aham idaneva satthu
santike dhammam sutva agato, kim nu kho bhavissati"ti upasankamitva satthu
sannaya vanditva atthasi. Maro aha  "ambattha yam te maya `rupam aniccam
.pe. Vinnanam aniccan'ti kathitam, tam dukkathitam. Anupadharetvava hi maya
etam vuttam. Tasma tvam' rupam niccam .pe. Vinnanam niccan'ti ganhahi"ti.
Suro 4- cintesi "atthanametam yam buddha anupadharetva apaccakkham katva kinci
katheyyum, addhayam mayham vicchindajananattham maro agato"ti. Tato nam "tvam
marosi"ti aha. So musavadam katum nasakkhi. "ama marosmi"ti patijanati.
"kasma agatosi"ti. Tava saddhacalanatthanti aha. "kanha papima tvam tava
eko tittha, tadisanam maranam satampi sahassampi satasahassampi mama saddham
@Footnote: 1 Si. hetuna nayena karanena       2 cha.Ma., i. anuytta
@3 cha.Ma., i. chejjamanepi         4 cha.Ma. so
Caletum asamattham, maggena agatasaddha nama thira silapathaviyam patitthitasineru
viya acala hoti, kim tvam ettha"ti accharam pahari. So thatum asakkonto
tattheva antaradhayi. Evarupam saddham sandhayetam vuttam "nivittha"ti.
     Mulajata patitthitati maggamulassa sanjatatta tena mulena
patitthita. Dalhati thiRa. Asamhariyati sunikhataindakhilo viya kenaci caletum
asakkuneyya. Tassetam kallam vacanayati tassa ariyasavakassa yuttametam vattum.
Kinti? "bhagavatomhi putto oraso"ti evamadi. So hi bhagavantam nissaya
Ariyabhumiyam jatoti bhagavato putto. Ure vasitva mukhato nikkhantadhammaghosavasena
maggaphalesu patitthitatta oraso mukhato jato. Ariyadhammato jatatta
ariyadhammena ca nimmitatta dhammajo dhammanimmito. Navalokuttaradhammadayajjam 1-
arahatiti dhammadayado.
     Tam kissa hetuti yadetam "bhagavatomhi putto"ti vatva "dhammajo
dhammanimmito"ti vuttam, tam kasmati ce. Idanissa attham dassento tathagatassa
hetanti adimaha. Tattha "dhammakayo itipi"ti kasma tathagato "dhammakayo"ti
vutto. Tathagato hi tepitakam buddhavacanam hadayena cintetva vacaya abhinihari.
Tenassa kayo dhammamayatta dhammova. Iti dhammo kayo assati dhammakayo.
Dhammakayattaeva brahmakayo. Dhammo hi setthatthena brahmati vuccati.
Dhammabhutoti dhammasabhavo. Dhammabhutattaeva brahmabhuto.
     [119] Ettavata bhagava setthacchedakavadam dassetva idani
aparenapi nayena setthacchedakavadameva dassetum hoti kho so vasettha
samayoti adimaha. Tattha samvattavivattakatha brahmajale vittharitava. Itthattam
agacchantiti itthabhavam manussattam agacchanti. Tedha honti manomayati te
idha manussaloke nibbattamanapi opapatika hutva maneneva nibbattati
manomaya. Brahmaloke viya idhapi tesam pitiyeva aharakiccam sadhetiti
pitibhakkha. Eteneva nayena sayampabhadinipi veditabbani.
@Footnote: 1 Si.......dayadam
                        Rasapathavipatubhavavannana
     [120] Ekodakibhutanti sabbam cakkavalam ekodakameva bhutam.
Andhakati tamo. Andhakaratimisati cakkhuvinnanuppattinivaranena andhabhavakaranam
bahalatamam.
     Samantaniti 1- patitthati samantato patthari. Payatattassati tattassa
khirassa. Vannasampannati vannena sampanna. Kannikarapupphasadiso hissa
vanno ahosi. Gandhasampannati gandhena sampanna dibbagandham vayati.
Rasasampannati rasena sampanna pakkhittadibboja viya hoti. Khuddamadhunti
khuddakamakkhikahi katamadhum. Anelakanti niddosam makkhikandakavirahitam. Lolajatikoti
lolasabhavo. Atitanantarepi kappe loloyeva. Ambhoti acchariyajato aha.
Kimevidam bhavissatiti vannopissa manapo gandhopi, raso panassa kidiso
bhavissatiti attho. Yo tattha uppannalobho, so rasapathavim anguliya sayi,
anguliya gahetva jivhagge thapesi.
     Acchadesiti jivhagge thapitamatta satta rasaharanisahassani pharitva
manapa hutva titthati. Tanha cassa okkamiti tattha cassa rasatanha
uppajjati.
                      Candimasuriyadipatubhavavannana
     [121] Aluppakarakam upakkamimsu paribhunjitunti alopam katva
pinde pinde chinditva paribhunjitum arabhimsu. Candimasuriyati candima  ca
suriyo ca. Paturahesunti patubhavimsu.
     Ko pana tesam pathamam patubhavi, ko kasmim vasati, kassa kim pamanam,
ko upari, ko sigham gacchati, kati nesam vithiyo, katham caranti, kittake thane
@Footnote: 1 cha.Ma. samatani
Alokam karontiti. Na ubho ekato patubhavanti. Suriyo pathamataram pannayati.
Tesam hi sattanam sayampabhaya antarahitaya andhakaro ahosi. Te bhitatasita
"bhaddakam vatassa sace aloko patubhaveyya"ti cintayimsu. Tato mahajanassa
surabhavam janayamanam suriyamandalam utthahi. Tenevassa suriyoti namam ahosi.
Tasmim divasam alokam katva atthangate puna andhakaro ahosi. Te "bhaddakam
vatassa sace anno aloko uppajjeyya"ti cintayimsu. Atha nesam chandam
natvava candamandalam utthahi. Tenevassa candoti namam ahosi.
     Tesu cando antomanivimane vasati. Tam bahi rajatena parikkhittam.
Ubhayampi sitalameva hoti. Suriyo antokanakavimane vasati. Tam bahiram phalikaparikkhittam
hoti. Ubhayampi unhameva.
     Pamanato cando ujukam ekunapannasayojano. Parimandalato tihi
yojanehi unadiyaddhasatayojano. Suriyo ujukam pannasayojano, parimandalato
diyaddhasatayojano.
     Cando hettha suriyo upari, antara nesam yojanam hoti. Candassa
hetthimantato suriyassa uparimantato yojanasatam hoti.
     Cando ujukam sanikam gacchati, tiriyam sigham. Dvisu passesu nakkhattataraka
gacchanti. Cando dhenu viya vaccham tam tam nakkhattam upasankamati. Nakkhattani
pana attano thanam na vijahanti. Suriyassa ujukagamanam sigham, tiriyam
gamanam dandham. So kalapakkhauposathato patipadadivase yojananam satasahassam
candamandalam ohaya gacchati. Atha cando lekha viya pananayati. Pakkhassa dutiyaya
satasahassanti evam yava uposathadivasa satasahassam satasahassam ohaya gacchati.
Atha cando anukkamena vaddhitva uposathadivase paripunno hoti. Puna
patipadadivase yojananam satasahassam dhavitva ganhati. Dutiyaya satasahassanti
evam yava uposathadivasa satasahassam satasahassam dhavitva ganhati. Atha cando
anukkamena hayitva uposathadivase sabbaso na pannayati. Candam hettha
katva suramyo upari hoti. Mahatiya patiya khuddakabhajanam viya candamandalam
Pithiyati. Majjhantike gehacchaya viya candassa chaya na pannayati. So
chayaya apannayamanaya dure thitanam diva padipo viya sayampi na pannayati.
     Kati nesam vithiyoti ettha pana ajavithi nagavithi govithiti tisso
vithiyo honti. Tattha ajanam udakam patikulam hoti, tam hi hatthinaganam manapam.
Gunnam situnhasamataya phasu hoti. Tasma yam kalam candimasuriya ajavithim
aruhanti, tada devo ekabindumpi na vassati. Yada nagavithim arohanti,
tada bhinnam viya nabham paggharati. Yada govithim aruhanti, tada utusamata
sampajjati, candimasuriya cha mase sineruto bahi nikkhamanti, cha mase anto
vicaranti. Te hi asalhamase sinerusamipena caranti. 1- Tato pare dve mase
nikkhamitva bahi caranta 2- pathamakattikamase majjhena gacchanti. Tato
cakkavalabhimukha gantva tayo mase cakkavalasamipena caritva puna nikkhamitva
citramase majjhena gantva tato apare 3- mase sinerubhimukha pakkhanditva puna
asalhe sinerusamipena caranti.
     Kittake thane alokam karontiti. Ekappaharena tisu dipesu alokam
karonti. Katham? imasmim hi dipesuriyuggamanakalo pubbavidehe majjhantiko
hoti, uttarakurusu atthangamanakalo, amaragoyane majjhimayamo. Pubbavidehamhi
uggamanakalo uttarakurusu majjhantiko hoti, 4- amaragoyane atthangamanakalo,
idha majjhimayamo. Uttarakurusu uggamanakalo amaragoyane majjhantiko, idha
atthangamanakalo, pubbavidehe majjhimayamo. Amaragoyanadipe uggamanakalo
idha majjhantiko, pubbavidehadipe 5- atthangamanakalo, uttarakurusu majjhimayamoti.
     Nakkhattani tarakarupaniti kattikadinakkhattani ceva sesatarakarupani
ca candimasuriyehi saddhimyeva paturahesum. Rattindivati tato suriyatthangamanato yava
arunuggamana ratti, arunuggamanato yava suriyatthangamana divati evam rattindiva
pannayimsu. Atha pancadasa rattiyo addhamaso, dve addhamasa masoti evam
@Footnote: 1 cha.Ma., vicaranti  2 cha.Ma. vicaranta  3 cha.Ma. dve
@4 cha.Ma. hotiti saddo na dissati   5 cha.Ma. pubbavidehe
Masaddhamasa pannayimsu. Atha cattaro masa utu, tayo utu samvacacharoti evam
utusamvacchara pannayimsu.
     [122] Vannavevannata cati vannassa vivannabhavo. Tesam
vannatimanapaccayati tesam vannam arabbha uppannaatimanapaccaya.
Manatimanajatikananti punappunam uppajjamanamanatimanasabhavanam. Rasapathaviyati 1-
sampannarasatta rasati laddhanamaya pathaviya. Anutthunimsuti anubhasimsu. Aho
rasanti aho amhakam madhurarasam antarahitam. Aggannam akkharanti lokuppattivamsakatham.
Anusarantiti anugacchanti.
                      Bhumipappatakapatubhavadivannana
     [123] Evameva paturahositi ediso hutva utthahi, antovapiyam
udake chinne sukkhakalalapatalam viya ca utthahi.
     [124] Padalatati eka madhurarasa bhaddalata. 2- Kalambakati
nalika. Ahu vata noti madhurarasa vata no padalata ahosi. Ahayi vata
noti sa no etarahi antarahitati.
                      Akatthapakasalipatubhavavannana
     [125] Akatthapakoti akattheyeva bhumibhage uppanno. Akanoti
nikkondako. 3- Athusoti nitthuso. Sugandhoti dibbagandham vayati. Tandulapphaloti
parisuddham pandaram tandulapphalameva phalati. Pakkam pativirulhanti sayam gahitatthanam
pato pakkam hoti, punavirulham pakatikameva 4- gahitatthanam na pannayati. Napadanam
pannayatiti alayitam hutva anunameva pannayati.
@Footnote: 1 cha.Ma. rasaya pathaviya     2 cha.Ma. bhaddalata     3 cha.Ma., i. nikkundako
@4 cha.Ma., i. patipakatikameva
                      Itthipurisalingapatubhavavannana
     [126] Itthiya cati ya pubbe manussakale itthi, tassa
itthilingam patubhavati, pubbe purisassa purisalingam. Matugamo 1- hi
purisattabhavam labhanto anupubbena purisattapaccaye dhamme puretva labhati. Puriso
itthattabhavam labhanto kamamicchacaram 2- nissaya labhati. Tada pana pakatiya
matugamassa itthilingam, purisassa purisalingam paturahosi. Upanijjhayatanti 3-
upanijjhayantanam olokentanam. Parilahoti ragaparilaho. Setthinti charikam.
Nibbuyhamanayati niyyamanaya.
                       Methunadhammasamacaravannana
     [127] Adhammasammatanti tam pamsukhipanadikam adhammoti sammatam. Tadetarahi
dhammasammatanti tam idani dhammoti sammatam, dhammoti tam gahetva vicaranti. Tatha
hi ekaccesu janapadesu kalaham kurumana itthiyo "tvam kasma kathesi, ya
gomayapindamattampi nalattha"ti vadanti. Patabyatanti sevitabbatam. Sannidhikarakanti
sannidhim katva. Apadanam pannayitthati chinnatthanam onameva hutva pannayittha.
Sandasandati ekekasmim thane kalapabandha viya gumbagumba hutva.
                          Salivibhagavannana
     [128] Mariyadam thapeyyamati simam thapeyyama.
     [129] Yatra hi namati yo hi nama. Panina paharimsuti tayo
vare vacanam agganhantam panina paharimsu. Tadagge kho panati 4- tam aggam katva.
@Footnote: 1 cha.Ma., i. matugamo nama                    2 cha.Ma. kamesumicchacaram
@3 di. pati. 11/76 upanijjhayantanam, cha.Ma. upanijjhayatam  4 cha.Ma. tadagge khoti
                         Mahasammatarajavannana
     [130] Khiyitabbam khiyeyyati pakasetabbam pakaseyya, khipitabbam
khipeyya, haretabbam hareyyati vuttam hoti. Yonesam sattoti yo etesam
satto. Ko pana soti. Amhakam bodhisatto. Salinam bhagam anuppadassamati
mayam ekekassa khettato ambanambanam aharitva tuyham salibhagam dassama, taya
kinci kammam na katabbam, tvam amhakam jetthakatthane titthati.
     [131] Akkharam upanibbattanti sankhasamannapannattivoharo
uppanno. Khattiyo khattiyotveva dutiyam akkharanti na kevalam akkharameva, te
panassa khettasami noti tihi sankhehi abhisekampi akamsu. Ranjetiti sukheti
pineti. Aggannenati agaganti natena, agge va natena lokuppattisamaye
uppannena abhinibbatti ahositi.
                        Brahmanamandaladivannana
     [132] Vitangara vitadhumati pacitva khatitabbabhavato vigatadhumangaRa.
Pannamusalati kottetva pacitabbabhavato patitamusala. Ghasamesamanati 1-
bhikkhacariyavasena yagubhattam pariyesanta. Tamenam manussa disvati te ete
manussa passitva. Anabhisambhunamanati asahamana asakkonta. Ganthe
karontati tayo vede abhisankharonta ceva vacenta ca. Acchantiti vasanti,
"acchenti"tipi patho. Esevattho. Hinasammatanti mante dharenti "mante
vacenti"ti kho vasettha idam tena samayena hinasammatam. Tadetarahi setthasammatanti
tam idani "ettake mante dharenti ettake mante vacenti"ti setthasammatam
jatam. Brahmanamandalassati brahmanaganassa.
@Footnote: 1 Si., i., ka. ghasamesana
                          Vessamandalavannana
     [133] Methunam dhammam samadayati methunadhammam samadiyitva. Visu
kammante 1- payojesunti gopakakammavanijakammadike 2- vissute uggate kammante
payojesum.
                          Suddamandalavannana
     [134] Sudda suddati tena luddacarakammakhuddacarakammuna
suddam suddanti 3- lahum lahum kucchitam gacchanti, vinassantiti attho.
     [135] Ahu khoti hoti kho. Sakam dhammam garahamanoti na
setacchattam ussapanamattena sujjhitum sakkati evam attano khattiyadhammam
nindamano. Esa nayo sabbattha. "imehi kho vasettha catuhi mandalehi"ti
imina idam dasseti "samanamandalam nama visum natathi, yasma 4- pana na sakka
jatiya sujjhitum attano attano sammapatipattiyava suddhi hoti, tasma imehi
catuhi mandalehi samanamandalassa abhinibbatti hoti. Imani mandalani
samanamandalam anuvattanti, anuvattantani ca dhammeneva anuvattananti, no
adhammena. Samanamandalam hi agamma sammapatipattim puretva suddhim papunanti"ti.
                         Duccaritadikathavannana
     [136] Idani yathajatiya na sakka sujjhitum, sammapatipattiyava
sujjhanti, tamattham pakatam karonto khattiyopi kho vasetthati desanam
arabhi. Tattha micchaditthikammasamadanahetuti micchaditthivasena samadinnakammahetu,
micchaditthikammassa va samadanahetu.
     [137] Dvayakariti kalena kusalam karoti, kalena akusalanti evam
ubhayakari. Sukhadukkhapatisamvedi hotiti ekakkhane ubhayavipakadanatthanam nama natthi.
@Footnote: 1 Si. vissutakammante   2 cha.Ma. gorakkha...  3 cha.Ma. iti saddo na disusati
@4 Si. samma
Yena pana akusalam bahum katam hoti, kusalam mandam, so tam kusalam nissaya
khattiyakule va brahmanakule va nibbatti. Atha nam akusalakammam kanampi karoti
khujjampi pithasappimpi karoti. 1- So rajjassa va anaraho hoti, abhisittakale va
evambhuto bhoge paribhunjitum na sakkoti. Aparassa maranakale dve balavamalla viya
te dvepi kusalakusalakammani upatthahanti. Tesu akusalance balavataram hoti.
Tam kusalam patibahitva tiracchanayoniyam nibbattapeti. Kusalakammampi
pavattivedaniyam hoti. Tamenam mangalahatthim va karoti mangalassam va mangalaasubham va.
So tam sampattim anubhavati. Idam sandhaya vuttam "sukhadukkhapatisamvedi hoti"ti.
                      Bodhipakkhiyadhammabhavanavannana
     [138] Sattannam bodhipakkhiyananti "cattaro satipatthana"ti
adikotthasavasena sattannam, patipatiya pana sattatimsaya bodhipakkhiyadhammanam.
Bhavanamanvayati bhavanam anugantva, patipajjitvati attho. Parinibbayatiti
kilesaparinibbanena parinibbati. 2- Iti bhagava cattaro vanne dassetva
vinivattetva patividdhacatusaccam khinasavameva devamanussesu settham katva dasseti. 3-
     [140] Idani tamevattham lokasammatassa brahmunopi vacanadassananusarena
dalham katva dassento imesam hi vasettha catunnam vannananti
adimaha. "brahmuna cesa"ti 4- adi ambatthasutte vittharitam. Iti bhagava
ettakena imina kathamaggena setthacchedakavadameva dassetva suttantam
vinivattetva arahattanikutena desanam nitthapesi. Attamana vasetthabharadvajati
vasetthabharadvajasamanerapi hi attamana 5- tutthamana "sadhu sadhu"ti bhagavato
bhasitam abhinandimsu. Idameva suttantam avajjanta anumajjanta saha
patisambhidahi arahattam papunimsuti.
                       Aggannasuttavannana nitthita
                           -----------
@Footnote: 1 cha.Ma., i. karotiti saddo na dissati        2 cha.Ma. parinibbayati
@3 cha.Ma., i. dassesi   4 cha.Ma., i. brahmunapesa  5 cha.Ma., i. sakamana



             The Pali Atthakatha in Roman Book 6 page 44-58. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=6&A=1093&modeTY=2              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=6&A=1093&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=11&i=51              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=11&A=1703              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=11&A=1803              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=11&A=1803              Contents of The Tipitaka Volume 11 http://84000.org/tipitaka/read/?index_11

first pageprevious pagedispage pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]