บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ |
3. Dhammadayadasuttavannana [29] Evamme sutanti dhammadayadasuttam. Yasma panassa atthuppattito nikkhepo, tasma tam dassetvavassa anupubbapadavannanam karissami. 1- Kataraya pana idam atthuppattiya nikkhittanti. Labhasakkarena. Bhagavato kira mahalabhasakkaro uppajji. Yathatam cattaro asankheyye puritadanaparamisancayassa sabbadisasu hi 2- yamakamahamegho vutthahitva mahogham viya sabbaparamiyo ekasmim attabhave vipakam dassamati sampandita viya labhasakkaramahogham nibbattayimsu. Tato tato annapanayanavatthamalagandhavilepanadihattha khattiyabrahmanadayo agantva "kaham buddho kaham bhagava kaham devadevo narasabho purisasiho"ti bhagavantam pariyesanti. Sakatasatehipi paccaye aharitva okasam alabhamana samanta gavutappamanampi sakatadhurena sakatadhuram ahacca titthanti ceva anubandhanti ca andhakavindabrahmanadayo viya. Sabbam khandhake tesu tesu suttesu ca agatanayeneva veditabbam. Yatha ca bhagavato, evam bhikkhusamghassati. Vuttampi cetam:- "tena kho pana samayena bhagava sakkato hoti garukato manito pujito apacito labhi civarapindapatasenasanagilanapaccayabhesajjaparikkharanam, bhikkhusamghopi kho sakkato hoti .pe. Parikkharanan"ti. 3- Tatha "yavata kho cunda etarahi samgho va gano va loke uppanno, naham cunda annam ekasamghampi samanupassami, evam labhaggayasaggappattam, yathariva cunda bhikkhusamgho"ti. 4- Svayam bhagavato ca bhikkhusanghassa ca uppanno labhasakkaro ekato hutva dvinnam mahanadinam udakamiva appameyyo ahosi. Kamena bhikkhu paccayagaruka paccayagiddha paccayabahullika ahesum. Pacchabhattampi telamadhuphanitadisu ahatesu gandim paharitva "amhakam acariyassa detha, upajjhayassa detha"ti @Footnote: 1 cha.Ma., i. karissama 2 cha.Ma., i. ayam saddo na dissati @3 khu.u. 25/14/107 sakkarasutta 4 di. pati. 11/176/109 @brahmacariyaaparipuradikatha Uccasaddam karonti. Sa ca nesam pavatti bhagavatopi pakata ahosi. Tato bhagava ananucchavikanti dhammasamvegam uppadetva cintesi:- "paccaya akappiyati na sakka sikkhapadam pannapetum, paccayapativaddha hi kulaputtanam samanadhammavutti, handaham dhammadayadapatipadam desemi, ya sikkhakamanam kulaputtanam sikkhapadapannatti viya bhavissati nagaradvare thapitasabbakayikaadaso viya ca, yatha hi nagaradvare thapite sabbakayike adase cattaro vanna attano chayam disva vajjam pahaya niddosa honti, evameva sikkhakama kulaputta payogamandanena 1- attanam manditukama imam sabbakayikadasupamandesanam avajjitva amisadayadapatipadam vajjetva dhammadayadapatipadam purenta khippameva jatijaramaranassa antam karissanti"ti. Imissa atthuppattiya idam suttam abhasi. Tattha dhammadayada me bhikkhave bhavatha ma amisadayadati dhammassa me dayada bhikkhave bhavatha, ma amisassa. Yo mayham dhammo tassa patiggahaka bhavatha. Yanca kho mayham amisantassa ma patiggahaka bhavathati vuttam hoti. Tattha dhammopi duvidho nippariyayadhammo pariyayadhammoti. Amisampi duvidham nippariyayamisam pariyayamisanti. Katham? maggaphalanibbanabhedo hi navavidhopi lokuttaradhammo nippariyayadhammo nibbattitadhammoyeva, na kenaci pariyayena karanena va lesena va dhammo. Yampanidam vivattupanissitam kusalam, seyyathidam, idhekacco vivattam patthento danam deti, silam samadiyati, uposathakammam karoti, gandhamaladihi vatthupujam karoti, dhammam sunati deseti, jhanasamapattiyo nibbatteti, evam karonto anupubbena nippariyayadhammam amatam nibbanam patilabhati, ayam pariyayadhammo. Tatha civaradayo cattaro paccaya nippariyayamisameva, na annena pariyayena va lesena va amisam. Yampanidam vattagamikusalam, seyyathidam, idhekacco vattam patthento sampattibhavam icchamano danam deti .p. Samapattiyo nibbatteti, evam karonto anupubbena devasampattim manussasampattim patilabhati, idam pariyayamisam nama. @Footnote: 1 Si. sikkhayogamandanena Tattha nippariyayadhammopi bhagavatoyeva santako. Bhagavata hi kathitatta bhikkhu maggaphalanibbanani adhigacchanti. Vuttampi cetam "so hi brahmana bhagava anuppannassa maggassa uppadeta, asanjatassa maggassa sanjaneta, anakkhatassa maggassa akkhata, maggannu maggavidu maggakovido, magganuga ca pana etarahi savaka viharanti paccha samannagata"ti 1- ca "so havuso bhagava janam janati passam passati cakkhubhuto nanabhuto dhammabhuto brahmabhuto vatta pavatta atthassa ninneta amatassa data dhammassami tathagato"ti 2- ca. Pariyayadhammopi bhagavatoyeva santako. Bhagavata hi kathitatta evam jananti "vivattam patthetva danam dento .pe. Samapattiyo nibbattento anukkamena amatam nibbanam patilabhati"ti. Nippariyayamisampi ca bhagavatoyeva santakam. Bhagavata hi anunnatattayeva bhikkhuhi jivakavatthum adim katva panitacivaram laddham. Yathaha "anujanami bhikkhave gahapaticivaram, yo icchati pamsukuliko hotu, yo icchati, gahapaticivaram sadiyatu, itaritarena caham 3- bhikkhave santutthimyeva vannemi"ti. 4- Pubbe ca bhikkhu panitapindapatam nalatthum. Sapadanapindiyalopabhojana eva ahesum. Tehi rajagahe viharantena bhagavata "anujanami bhikkhave samghabhattam uddesabhattam nimantanam salakabhattam pakkhikam uposathikam patipadikan"ti 5- evam anunnatattayeva panitam bhojanam laddham. Tatha senasanam. Pubbepi 6- akatapabbhararukkhamuladisenasanayeva bhikkhu ahesum. Te "anujanami bhikkhave panca senasanani"ti 7- evam bhagavata anunnatattayeva viharo addhayogo pasado hammiyam guhati imani senasanani labhimsu, pubbe ca muttaharitakeyeva bhesajjam akamsu. Te bhagavatayeva "anujanami bhikkhave panca bhesajjani, seyyathidam? sappi navanitam telam madhu phanitan"ti 8- evamadina nayena anunnatatta nanabhesajjani labhimsu. @Footnote: 1 Ma. upari. 14/79/60 gopakamoggallanasutta 2 Ma. mu. 12/203/717 madhupindikasutta @3 cha.Ma., i. itaritarenapaham 4 vinaYu. maha. 5/337/139 varayacanakatha @5 vinaYu. cula. 7/325/103 samghabhattadianujanana 6 cha.Ma., i. pubbe hi @7 cha.Ma. lenaniti.., vinaYu. cula. 7/294/60 senasanakhandhaka @8 vinaYu. maha. 5/260/28 bhesajjakhandhaka Pariyayamisampi bhagavatoyeva santakam. Bhagavata hi kathitatta evam jananti "sampattibhavam patthento danam datva silam .pe. Samapattiyo nibbattetva anukkamena pariyayamisam dibbasampattim manussasampattim patilabhati"ti. Tadeva yasma nippariyayadhammopi pariyayadhammopi nippariyayamisampi pariyayamisampi bhagavatoyeva santakam, tasma tattha attano samibhavam desento aha "dhammadayada me bhikkhave bhavatha, ma amisadayada"ti. Yo mayham santako duvidhopi dhammo, tassa dayada bhavatha. Yanca kho etam mayhameva santakam amisam, tassa dayada ma bhavatha. Dhammakotthasasseva samino bhavatha, ma amisakotthasassa. Yo hi jinasasane pabbajitva paccayaparamo viharati, catusu tanhuppadesu sandissamano nikkhittadhuro dhammanudhammapatipattiyam, ayam amisadayado nama. Tadisa ma bhavatha. Yo pana anunnatapaccayesu appicchatadiniyeva nissaya patisankha sevamano patipattiparamo viharati catusu ariyavamsesu sandissamano, ayam dhammadayado nama. Tadisa bhavathati vuttam hoti. Idani yesantu etadahosi, bhavissati va anagatamaddhanam "kinnu kho bhagava savakanam alabhatthiko evamaha"ti tesam atipanitalabhatthiko aham evam vadamiti dassetum aha atthi me tumhesu .pe. No amisadayadati. Tassayamattho, atthi me tumhesu anukampa anuddaya hitesita, kena nu kho karanena kena upayena savaka dhammadayada assu dhammakotthasamino, no amisadayati. Ayampana adhippayo, passati kira bhagava amisagarukanam amise upakkhalitanam atitakale tava kapilassa bhikkhuno "sanghatipi aditta hoti"ti 1- adina nayena agatapapabhikkhubhikkhunisikkhamanadinanca anekasatadinam 2- apayaparipurakattam attano sasane pabbajitananca devadattadinam. Dhammagarukanam pana sariputtamoggallanamahakassapadinam abhinnapatisambhidadigunapatilabham. Tasma tesam apayaparimuttim sabbagunasampattinca icchanto aha "atthi me tumhesu anukampa @Footnote: 1 vinaYu. mahavi. 1/230/163 parajikakanda. sam. nidana. 16/218/247 @2 cha.Ma., i. anekasatanam Kinti me savaka dhammadayada bhaveyyum, no amisadayada"ti. Paccayagaruko ca catuparisantare kutakahapano viya nibbutangaro viya ca nittejo nippabho hoti. Tato nivattitacitto dhammagaruko tejava sihova abhibhuyyacari, tasmapi evamaha "atthi me .pe. No amisadayada"ti. Evam "dhammadayada me bhikkhave bhavatha, ma amisadayada"ti idam anukampaya panitataram labham icchantena vuttam, no alabhatthikenati savetva idani imassa ovadassa akarane adinavam dassento aha "tmhe ca me bhikkhave .pe. No dhammadayada"ti. Tattha tumhepi tena adissa 1- bhaveyyathati tumhepi tena amisadayadabhavena no dhammadayadabhavena adissa 1- bhaveyyatha avadisitabba 2- visum katabba vavatthapetabba vinnuhi garayha bhaveyyathati vuttam hoti. Kinti? amisadayada satthusavaka viharanti, no dhammadayadati. Ahampi tena adisso 3- bhaveyyanti ahampi tena tumhakam amisadayadabhavena no dhammadayadabhavena garayho bhaveyyam. Kinti? amisa .pe. Dayadati. Idam bhagava tesam ativa mudukaranattham aha. Ayanhi ettha adhippayo sace bhikkhave tumhe amisalola carissatha tattha vinnu mam garahissanti. "kathanhi nama sabbannu samano attano savake dhammadayade no amisadayade katum na sakkoti"ti. Seyyathapi nama anakappasampanne bhikkhu disva acariyupajjhaye garahanti "kassime saddhiviharika, kassa antevasika"ti. Seyyatha va pana kulakumarake va kulakumarikayo va dussile papadhamme disva matapitaro garahanti "kassime putta kassa dhitaro"ti, evameva mam vinnu garahanti 4- "kathanhi nama sabbannu samano attano savake dhammadayade no amisadayade katum na sakkoti"ti. Evam imassa ovadassa akarane adinavam dassetva karane anisamsam dassento tumhe ca meti adimaha. Tattha ahampi tena na adisso 5- bhaveyyanti seyyathapi nama vattaparipurake daharabhikkhu uddesaparipucchasampanne vassasatikatthere viya akappasampanne disva, `kassa saddhiviharika, kassa antevasikati, @Footnote: 1-1 cha.Ma. adiya 2 cha.Ma. apadisitabba 3 cha.Ma. adiyo @4 i. garahissanti 5 cha.Ma. adiyo Asukassati vutte, "patirupo 1- therassa, patibalo vata ovaditum anusasituna"ti acariyupajjhaya na adissa 2- na garayha bhavanti, evameva ahampi tena tumhakam dhammadayadabhavena no amisadayadabhavena kassa savaka nalakapatipadam tuvatakapatipadam candupamapatipadam rathavinitapatipadam mahagosingasalapatipadam mahasunnatapatipadam patipanna catupaccayasantosabhavanaramaariyavamsesu sakkhibhuta paccayagedhato vivattamanasa abbhamuttacandupama viharantiti, "samanassa gotamassa"ti vutte "sabbannu vata bhagava asakkhi vata savake amisadayadapatipadam chaddapetva dhammadayadapatipattipurake katuna"ti vinnunam na adisso 3- na garayho bhaveyyanti. Evamimasmim pade adhippayam natva sesam kanhapakkhe vuttanayapaccanikena veditabbam. Evam imassa ovadassa karane anisamsam dassetva idani tam ovadam niyyatento 4- aha "tasma tiha me bhikkhave .pe. No amisadayada"ti. [30] Evamimam ovadam niyyatetva idani tassa dhammadayadapatipattiya paripurake thometum idhaham bhikkhaveti adimaha. Bhagavato hi thomanam sutvapi hontiyeva tathattaya 5- patipajjitaro. Tattha idhati nipatapadametam. Bhuttaviti bhuttava, katabhattakiccoti vuttam hoti. Pavaritoti yavadatthapavaranaya pavarito, yavadattham bhunjitva patikkhittabhojano titto vati vuttam hoti. Catubbidha hi pavarana vassam vutthapavarana paccayapavarana anatirittapavarana yavadatthapavaranati. Tattha "anujanami bhikkhave vassam vutthanam *- bhikkhunam tihi thanehi pavaretun"ti 6- ayam vassam vutthapavarana. "icchamaham bhante sangham catumasam bhesajjena pavaretun"ti 7- ca "annatra punapavaranaya annatra niccapavaranaya"ti 8- ca ayam paccayapavarana. "pavarito nama asanam pannayati, bhojanam pannayati, hatthapase thito abhiharati, patikkhepo pannayati, eso pavarito nama"ti 9- ayam anatirittapavarana. "panitena khadaniyena @Footnote: 1 cha.Ma. patirupam 2 cha.Ma. adiya 3 cha.Ma. adiyo 4 Ma. niyyadento @5 cha.Ma. tadatthaya *6 pali. vassam vutthanam, vinaYu. maha. 4/209/237 pavaranakhandhaka @7 vinaYu. mahavi. 2/303/259 pacittiyakanda 8 vinaYu. mahavi. 2/306/261 acelakavagga @9 vinaYu. mahavi. 2/239/230 bhojanavagga Bhojaniyena sahattha santappesi sampavaresi"ti 1- ayam. Yavadatthapavarana. Ayamidha adhippeta. Tena vuttam "pavaritoti yavadatthapavaranaya pavarito"ti. Paripunnoti bhojanena paripunno. Pariyositoti pariyositabhojano, uttarapadalopo datthabbo. Yavatakam bhunjitabbam, tavatakam bhuttam hoti, avasita me bhojanakiriyati attho. Suhitoti dhato, jighacchadukkhabhavena va sukhitoti vuttam hoti. Yavadatthoti yavatako me bhojanena attho, so sabbo pattoti. Ettha ca purimanam tinnam pacchimani sadhakani. Yo hi pariyosito, so bhuttavi hoti. Yo ca suhito, so yavadatthapavaranaya pavarito. Yo yavadattho, so paripunno. Purimani va pacchimanam. Yasma hi bhuttavi, tasma pariyosito. Yasma pavarito, tasma suhito. Yasma paripunno, tasma yavadatthoti. Sabbam cetam parikappetva vuttanti veditabbam. Siyati ekamse ca vikappane ca. "pathavidhatu siya ajjhattika, siya bahira"ti 2- ekamse. "siya annatarassa bhikkhuno apatti, siya vitikkamo"ti 3- vikappane. Idha ubhayampi vattati. Atirekova atirekadhammo. Tatha chaddiyadhammo. Adhiko ca chaddetabbo ca, na annam kinci katabboti attho. Athati tamhi kale. Jighacchadubbalyaparetati jighacchaya ca dubbalyena ca pareta duttha anugata ca atthapi dasapi divasani. Tattha keci jighacchitapi na dubbala honti, sakkonti jighaccham sahitum. Ime pana na tadisati dassetum ubhayamaha. Tyahanti te aham. Sace akankhathati yadi icchatha. Appahariteti apparulhaharite, yasmim thane pindapatajjhottharanena vinassanadhammani tinani natthi, tasminti attho. Tena nittinanca mahatinanca tinagahananca, 4- yattha sakatenapi chaddite pindapate tinani na vinassanti, tanca thanam pariggahitam hoti. Bhutagamasikkhapadassa hi avikopanatthametam vuttam. Appanaketi nippanake pindapatajjhottharanena maritabbapanakarahite va mahaudakakkhandhe. Parittodake eva hi bhattapakkhepanena alulite sukhumapanaka maranti, na mahatalakadisuti. Panakanurakkhanatthanhi evam vuttam. Opilapessamiti nimujjapessami. @Footnote: 1 di.Si. 9/297,/358/108,150 ambattha...,kutadantasutta. @2 Ma. upari. 14/349/307 dhatuvibhangasutta 3 Ma. upari. 14/39/29 kintisutta @4 cha.Ma. tena nittinam ca mahatinagahanam ca, Tatrekassati 1- tesu dvisu ekassa. Yo imam dhamdesanam sutthu sutva punappunam avajjeti ca, tam sandhayaha vuttam kho panetanti. Ayam vuttasaddo kesoharanepi dissati "kapadiko *- manavo daharo vuttasiro"ti adisu. 2- Ropitepi "yatha saradikam vijam, khette vuttam viruhati"ti adisu. 3- Kathitepi "vuttamidam bhagavata, vuttamidam arahata"ti adisu. Idha pana kathite datthabbo. Kathitam kho panetanti ayam hissa attho. Amisannataranti catunnam paccayamisanam annataram, ekanti attho. Yadidanti nipato, sabbalingavibhattivacanesu tadisova tattha tattha atthato parinametabbo. Idha panassa yo esoti attho. Yo eso pindapato nama. Idam amisannataranti vuttam hoti. Yannunahanti sadhu vataham. Evanti yatha idani imam khanam vitinameti, 4- evameva rattindivampi. Vitinameyyanti khepeyyam ativattapeyyam. So tam pindapatanti so tam sadevakena lokena sirasa sampaticchitabbarupam sugatatirittam pindapatam abhunjitva dhammadayadabhavam akankhamano adittasisupamam paccavekkhitva teneva jighacchadubbalyena evam tam rattindivam vitinameyya. Atha dutiyassati imasmim pana vare esa sankhepo, sace so bhikkhu yannunaham .pe. Vitinameyyanti cintento evampi cinteyya, pabbajitena kho balamigakule aranne bhesajjam viya pancakamagunabalakule game pindapatopi dukkham pariyesitum. Ayampana pindapato iti pariyesanadinavavimutto ca sugatatiritto cati ubhato sujatakhattiyakumaro viya hoti, yehi ca pancahi karanehi pindapato na paribhunjitabbo hoti. Seyyathidam, puggalam garahitva na paribhunjitabbo hoti "alajjipuggalassa santako"ti. Aparisuddhauppattitaya na paribhunjitabbo hoti "bhikkhuniparipacanaasantasambhavanuppanno"ti. Samikanukampaya na paribhunjitabbo hoti "pindapatasamiko bhikkhu jighacchito"ti. So dhato tasseva antevasikadisu anukampaya na paribhunjitabbo hoti "antevasika anne va tappatibaddha jighacchita"ti. Tepi dhata suhita, apica kho assaddhataya na paribhunjitabbo hoti "pindapatasamiko bhikkhu assaddho"ti. Tehi ca karanehi ayam vimutto. @Footnote: 1 tatthatassa iti pali *2 cha.Ma. kapatiko, Si.,i. kapathiko, Ma.Ma. 13/426/415 @cankisutta 3 khu.ja. tika. 27/383/105 padumajataka (sya) 4 cha.Ma. vitinamemi Assaddho"ti. Tehi ca karanehi ayam vimutto. Bhagava hi lajjinam aggo. Parisuddhuppattiko pindapato, bhagava ca dhato suhito, paccasimsakopi canno puggalo natthi, ye loke saddha, bhagava tesam aggoti evam cintetva ca so tam pindapatam bhunjitva .pe. Vitinameyya. Ettavata yopi abhunjitva samanadhammam karoti, sopi bhunjitabbakameva pindapatam na bhutto hoti, yopi bhunjitva samanadhammam karoti, sopi bhunjitabbakameva bhutto hoti. Natthi pindapate viseso. Puggale pana atthi viseso. Tasma tam dassento kincapi soti idhamaha. Tattha kincapiti anujananapasamsanatthe nipato. Kim anujanati? tassa Bhikkhuno tam anavajjaparibhogam. Kim pasamsati? bhunjitva samanadhammakaranam. Idam vuttam Hoti, yahipi so bhikkhu evam bhunjitabbameva bhunjitva katabbameva kareyya. Atha kho asuyeva me purimo bhikkhuti yo purimo bhikkhu tamapi pindapatam patikkhipitva samanadhammam karoti, soyeva mama dvisu suresu surataro viya dvisu panditesu panditataro viya ca pujjataro ca pasamsataro ca, dutiyabhikkhuto atirekena pujaniyo pasamsaniyo cati vuttam hoti. Idani tamattham karanena sadhento tam kissa hetuti adimaha. Tassattho, tattha siya tumhakam, kasma so bhikkhu bhagavato pujjataro ca pasamsataro cati, tanhi tassati yasma tam pindapatapatikkhipanam tassa bhikkhuno digharattam appicchataya .pe. Viriyaramthaya samvattissati. Katham? tassa hi sace aparena samayena paccayesu atricchata va papicchata va mahicchata va uppajjissati. Tato nam imina pindapatapatikkhepankusena nivaressati "are tvam sugatatirittampi pindapatam patikkhipitva idisam iccham uppadesi"ti evam paccavekkhamano. Esa nayo asantutthiya asallekhassa cuppannassa nivarane. Evam tavassa appicchataya santutthiya sallekhaya samvattissati. Subharatayati etatha ayam vannana, idhekacco attanopi upatthakanampi dubbharo hoti dupposo. Ekacco attanopi upatthakanampi subharo hoti Suposo. Katham? yo hi ambiladini laddha anambiladini pariyesati, annassa ghare laddham annassa ghare chdadento sabbakalam vicaritva rittapattova viharam pavisitva nipajjati, ayam attano dubbharo. Yo pana salimamsodanadinam patte puretva ninnepi dummukhabhavam anattamanabhavameva ca dasseti, tesam va sammukhava tam pindapatam "kim tumhehi dinnan"ti apasadento samaneragahatthadinampi deti, ayam upatthakanam dubbharo. Etam disva manussa duratova parivajjenti "dubbharo bhikkhu na sakka positun"ti. Yo pana yam kinci lukham va panitam va laddha tutthacittova bhunjitva viharam gantva attano kammam karoti, ayam attano subharo. Yo ca paresampi appam va bahum va lukham va panitam va danam ahiletva attamano vippasannamukho hutva tesam sammukhava paribhunjitva yati, ayam upatthakanam subharo. Etam disva manussa ativiya tuttha honti, "amhakam bhadanto subharo thokathokenapi tussati, mayameva nam posissama"ti patinnam katva posenti. Tattha sace aparena samayena tassa attano va upatthakanam dubbharatanayena cittam uppajjissati. Tato nam imina pindapatapatikkhepankusena nivaressati "are tvam sugatatirittampi pindapatam patikkhipitva idisam cittam uppadesi"ti evam paccavekkhamano, evamassa subharataya samvattissati. Sace panassa kosajjam uppajjissati, tampi etenevankusena nivaressati "are tvam nama tada sugatatirittampi pindapatam patikhipitva tatha jighacchadubbalyaparetopi samanadhammam katva ajja kosajjamanuyanjasi"ti evam paccavekkhamano, evamassa viriyarambhaya samvattissati. Evamassa idam pindapatapatikkhepanam digharattam appicchataya .pe. Viriyarambhaya samvattissati. Evamassime panca guna paripura dasa kathavatthuni paripuressanti. Katham? tatra hi paliyamyeva appicchatasantutthiviriyarambhavasena tini Agatani, sallekhena sangahitani, idanhi sabbakathavatthunam namameva, yadidam sallekho. Yathaha "ya ca kho ayam ananda katha abhisallekhika cetovivaranasappaya 1- @Footnote: 1 cha.Ma. cetovinivaranasappaya, i. cetovivaranasappaya, pali. cetovicaranasappaya Ekantanibbidaya viragaya nirodhaya upasamaya abhinnaya sambodhaya nibbanaya samvattati. Seyyathidam? appicchakatha"ti 1- vittharo. Evam ime panca guna paripura dasa kathavatthuni paripuressanti. Dasa kathavatthuni paripurani tisso sikkha paripuressanti. Katham? etesu hi appicchakatha santosakatha asamsaggakatha silakathati ima Catasso katha adhisilasikkhasangahitayeva. Pavivekakatha viriyarambhakatha samadhikathati ima tisso adhicittasikkhasangahita. Pannakatha vimuttikatha vimuttinanadassanakathati ima tisso adhipannasikkhasangahitati. Evam dasa kathavatthuni paripurani tisso sikkha paripuressanti. Tissopi sikkha paripura panca asekkhadhammakkhandhe paripuressanti. Katham? paripura hi adhisilasikkha asekkho silakkhandhoyeva hoti, adhicittasikkha Asekkho samadhikkhandho, adhipannasikkha asekkha pannavimuttivimuttinana- dassanakkhandha evati evam tisso sikkha paripura panca asekkhadhammakkhandhe paripuressanti. Panca dhammakkhandha paripura amatam nibbanam paripuressanti. Seyyathapi uparipabbate pavussako mahamegho abhivuttho pabbatakandarapadarasakha 2- paripureti. Ta paripura kusubbhe kusubbha mahasubbhe, mahasubbha kunnadiyo, kunnadiyo mahanadiyo, mahanadiyo samuddam sagaram paripuressanti, evamevantassa bhikkhuno ime panca guna paripura dasa kathavatthuni adim katva yava amatam nibbanam paripuressanti. Evamayam bhikkhu dhammadayadapatipadam patipanno paramadhammadayadam lacchatiti. Etamattham sampassamano bhagava "tam kissa hetu, tanhi tassa bhikkhave bhikkhuno"ti adimaha. Evam tassa bhikkhuno pujjatarapasamsatarabhavam karanena sadhetva idani te bhikkhu tathattaya sanniyojento tasmatiha me bhikkhaveti adimaha. Kim vuttam hoti, yasma yo tam pindapatam bhunjitva samanadhammam kareyya, so imehi @Footnote: 1 Ma. upari. 14/189,192/162, 164 mahasunnatasutta. 2 cha.Ma. pabbatakandarasarasakha Pancahi mulagunehi paribahiro. Yo pana abhunjitva kareyya, so imesam bhagi hoti "tasmatiha me bhikkhave .pe. No amisadayada"ti. Idamavoca bhagavati idam nibbanapariyosanato 1- pabhuti yava no amisadayadati suttappadesam bhagava avoca. Idam vatvana sugatoti idanca suttappadesam vatvava 2- sobhanaya patipadaya gatatta sugatoti sankham pattoyeva bhagava. Utthayasana viharam pavisiti pannattapavarabuddhasanato utthahitva viharam attano mahagandhakutim pavisi abhisambhinnaya eva parisaya, kasma? dhammathomanattham. Buddha kira aparinitthitaya desanaya viharam pavisanta dvihi karanehi pavisanti puggalathomanattham va dhammathomanattham va. Puggalathomanattham pavisanto evam cinteti 3- "imam maya sankhittena uddesam uddittham, vittharena avibhattam, dhammapatiggahaka bhikkhu uggahetva anandam va kaccanam va upasankamitva pucchissanti, te mayham nanena samsandetva kathessanti. 4- Tato dhammapatiggahaka puna mam pucchissanti, tesamaham sukathitam bhikkhave anandena, sukathitam kaccanena, mancepi tumhe etamattham puccheyyatha. Ahampi nam evameva byakareyyanti evante puggale thomessami, tato tesu garavam janetva bhikkhu upasankamessanti, tepi bhikkhu atthe ca dhamme ca niyojessanti, te tehi niyojita tisso sikkha paripurenta dukkhassantam karissanti"ti. Dhammathomanattham pavisanto evam cinteti, 3- yatha idheva cintesi "mayi viharam pavitthe tameva amisadayadam garahanto dhammadayadanca thomento imisasamyeva parisati nisinno sariputto dhammam desessati, evam dvinnampi amhakam ekajjhasayaya matiya desita ayam desana agga ca garuka ca bhavissati pasanacchattasadisa. Caturoghanittharanatthena titthe vasitanava viya saggagamanatthena catuyuttaajannaratho viya ca bhavissati. Yatha ca `evam karontassa ayam dando'ti parisati anam thapetva utthayasana pasadam arulhe rajini tattheva nisinno @Footnote: 1 cha.Ma. nidanapariyosanato 2 Ma. vatva ca 3-3 cha.Ma. cintesi @4 Si. vissajjessanti. Senapati tam ranno thapitam anam pavatteti, evampi maya thapitam desanam imissamyeva parisati nisinno sariputto thometva desessati, evam dvinnampi amhakam matiya desita ayam desana balavatara majjhantikasuriyo viya pajjalissati"ti, evam idha dhammathomanattham utthayasana viharam pavisi. Idisesu ca thanesu bhagava nisinnasaneyeva antarahito cittagatiya viharam pavisatiti veditabbo. Yadi hi kayagatiya gaccheyya, sabba parisa bhagavantam parivaretva gaccheyya, sa ekavaram bhinna puna dussannipata bhaveyyati. Bhagava cittagatiya eva pavisi. [31] Evam pavitthe pana bhagavati bhagavato adhippayanurupam tam dhammam thometukamo tatra kho ayasma sariputto .pe. Etadavoca. Tattha ayasmati piyavacanametam. Sariputtoti tassa therassa namam, tanca kho matito, na pitito. Rupasariya hi brahmaniya so putto, tasma sariputtoti vuccati. Acirapakkantassati pakkantassa sato na cirena. Avuso bhikkhaveti ettha pana buddha bhagavanto savake alapanta bhikkhaveti alapanti. Savaka pana buddhehi sadisa ma homati avusoti pathamam vatva paccha bhikkhaveti 1- bhananti. Buddhehi ca alapito bhikkhusamgho `bhadanteti pativacanam deti, savakehi `avusoti. Kittavata nu kho avusoti ettha kittavatati paricchedavacanam, kittakenati vuttam hoti. Nukaro pucchayam. Khokaro nipatamattam. Satthu pavivittassa viharatoti tihi vivekehi kayacittaupadhivivekehi satthuno viharantassa. Vivekannanusikkhantiti tinnam vivekanam annatarampi nanusikkhanti, amisadayadava hontiti idamattham ayasma sariputto bhikkhu pucchi. Esa nayo sukkapakkhepi. Evam vutte tamattham sotukama bhikkhu duratopi khoti adimahamsu. Tattha duratopiti tiroratthatopi tirojanapadatopi anekayojanagananatopiti vuttam hoti. Santiketi samipe. Annatunti janitum bujjhitum. Ayasmantamyeva sariputtam patibhatuti @Footnote: 1 pali. bhikkhavoti Ayasmatoyeva sariputtassa bhago hotu, ayasma pana sariputto attano bhagam katva vibhajatuti vuttam hoti. Ayasmato hi bhago yadidam atthakkhanam, amhakampana savanam bhagoti ayamettha adhippayo, evam saddalakkhanena sameti. Keci pana bhananti "patibhatuti dissatu"ti. Apare "upatthatu"ti. Dharessantiti uggahessanti pariyapunissanti. Tato nesam kathetukamo thero tenahiti adimaha. Tattha tenati karanavacanam. Hikaro nipato. Yasma sotukamattha, yasma ca mayham bharam arocayittha, tasma sunathati vuttam hoti. Tepi bhikkhu therassa vacanam sampaticchimsu, tenaha "evamavuso 1- .pe. Paccassosun"ti. Atha nesam amisadayadam garahantena bhagavata "tumhepi tena adissa 2- bhaveyyatha"ti ekenevakarena vuttamattham tihi akarehi dassento ayasma sariputto etadavoca "idhavuso satthu pavivittassa viharato .pe. Ettavata kho avuso satthu pavivittassa viharato savaka vivekam nanusikkhanti"ti. Ettavata yanca bhagava amisadayadapatipadam garahanto "tumhepi tena adissa 2- bhaveyyatha"ti aha. Yanca attana puccham pucchi "kittavata nu kho .pe. Nanusikkhanti"ti. Tassa vittharato atto suvibhatto hoti. So ca kho bhagavato adissabhavam 3- anamasitvava. Bhagavatoyeva hi yuttam savake anuganhantassa "ahampi tena adisso 3- bhavissami"ti vuttam, na savakanam. Esa nayo sukkapakkhepi, ayantavettha anusandhikkamayojana. Ayampanettha vannana. Idhati imasmim sasane, satthu pavivittassati satthuno tihi vivekehi accantam pavivittassa. Vivekam nanusikkhantiti kayavivekam nanusikkhanti, na paripurentiti vuttam hoti. Yadi pana tividhampi vivekam sandhaya vadeyya, pucchaya aviseso siya, byakaranapakkho hi ayam. Tasma imina padena kayavivekam, "yesanca dhammananan"ti adina cittavivekam, "bahullika"ti adina upadhivivekanca dassesiti evamettha sankhepato attho veditabbo. @Footnote: 1 cha.Ma. evamavusoti. 2-2 cha.Ma. adiya 3-3 cha.Ma. adiyabhavam, adiyo Yesanca dhammananti lobhadayo sandhayaha, ye parato "tatravuso lobho ca papako"ti adina nayena vakkhati. Nappajahantiti na pariccajanti, cittavivekam na paripurentiti vuttam hoti. Bahullikati civaradibahullaya patipanna. Sasanam sithilam ganhantiti sathilika. 1- Okkamane pubbangamati ettha okkamanam vuccati adhogamanatthena panca nivaranani, tena pancanivaranapuranena pubbangamati vuttam hoti. Paviveketi upadhiviveke nibbane. Nikkhittadhurati 2- oropitadhura, tadadhigamaya arambhampi akurumanati, ettavata upadhivivekam na paripurentiti vuttam hoti. Ettavata aniyameneva vatva idani desanam niyamento "tatravuso"ti adimaha, kasma? savaka "tihi thanehi"ti evanhi aniyametvava vuccamane "tampi anne 3- bhanati, na amhe"ti udasinapi honti. "thera nava majjhima"ti evampana niyametva vuccamane amhe bhanatiti adaram karonti. Yatha ranno 4- "amaccehi nagaravithiyo sodhetabba"ti vuttepi "kena nukho sodhetabba"ti mannamana na sodhenti, attano attano gharadvaram sodhetabbanti pana bheriya nikkhamantaya sabbe muhuttena sodhenti ca alankaronti ca evam sampadamidam veditabbam. Tattha tatrati tesu savakesu. Therati dasavasse upadaya vuccanti. Tihi thanehiti tihi karanehi. Ayanhi thanasaddo issariyatthitikhanakaranesu dissati. "kim panayasma devanamindo kammam katva imam thanam patto"ti adisu hi issariye dissati. "thanakusalo hoti akkhanavedhi"ti adisu thitiyam. "thanasovetam tathagatam patibhati"ti adisu 5- khane. "thananca thanato atthananca atthanato"ti adisu 6- karane. Idha pana karaneyeva. Karananhi yasma tattha phalam titthati tadayattavuttibhavena, tasma thananti vuccati. Imina pathamena thanena thera bhikkhu garayhati ettha garayhati garahitabba. Thera nama samana aranne vanapatthani pantani senasanani na @Footnote: 1 cha.Ma. sathalika 2 cha.Ma. nikkhittadhura evamuparipi 3 cha.Ma. manne 4 cha.Ma. ranna @5 Ma.Ma. 13/87/65 bahuvedaniyasutta 6 abhi. vibhanga. 35/809/409 dasakaniddesa, @Ma.mu. 12/148/107 Upenti, gamantasenasanam na muncanti, sanganikaramatam vaddhenta vicaranti, kayavivekampi na paripurenti, navamajjhimakale kidisa ahesunti evam ninditabba honti, imam nindam avuso labhantiti dasseti. Dutiyena thanenati etthapi ime nama therapi samana yesam dhammanam sattha pahanamaha, te lobhadidhamme na jahanti, accharasanghatamattampi ekamante nisiditva cittekaggatam na labhanti, navamajjhimakale kidisa ahesuntievam ninditabba honti, imam nindam avuso labhantiti dasseti evam yojana katabba. Tatiyena thanenati etthapi ime namavuso therapi samana itaritarena na yapenti, civarapattasenasanaputikayam mandananuyogamanuyutta viharanti upadhivivekam apurayamana, navamajjhimakale kidisa ahesunti evam ninditabba honti, imam avuso nindam labhantiti dassetiti evam yojana veditabba. Esa nayo majjhimanavavaresu. Ayampana viseso. Majjhimati pancavasse upadaya yava navavassati vuccanti. Navati pancavassati vuccanti yatha ca tattha navamajjhimakale kidisa ahesunti vuttam, evamidha navakale kidisa ahesum, therakale kidisa bhavissanti, majjhimatherakale kidisa bhavissantiti vatva yojetabba. [32] Imasminca kanhapakkhe vuttapaccanikanayena sukkapakkhe attho veditabbo. Ayampanettha sankhepo, imeva va therapi samana yojanaparamparaya aranne vanapatthani senasanani sevanti, gamantasenasanam upagantum, yuttakalepi na upagacchanti, evam jinnasarirapi araddhaviriya paccayadayakanam pasadam janenti, navamajjhimakale kidisa ahesunti imina pathamena thanena thera pasamsa bhavanti, pasamsam labhanti. Lobhadayo pahaya cittavivekam purenti, ayampi mahathero saddhiviharikaantevasikaparivarito hutva nisiditum yuttakalepi idisepi vaye vattamane bhattakiccam katva pavittho sayam nikkhamati, sayam pavittho pato nikkhamati, kasinaparikammam karoti, samapattiyo nibbatteti, maggaphalani adhigacchati, sabbatthapi cittavivekam pureti imina dutiyena thanena thera bhikkhu pasamsa Bhavanti, pasamsam labhanti. Yasmim kale therassa patadukulakoseyyadini 1- sukhasamphassani lahucivarani yuttani, tasmimpi nama kale ayam mahathero pamsukulani dhareti, asithilam sasanam gahetva vigatanivarano phalasamapattim appetva upadhivivekam paripurayamano viharati, navamajjhimakale kidiso ahositi imina tatiyena thanena thera pasamsa bhavanti pasamsam labhantiti. Esa nayo majjhimanavavaresu. [33] Tatravusoti ko anusandhi, evam navahakarehi amisadayadapatipadam garahanto, navahi dhammadayadapatipadam thomento, attharasahakarehi desanam nitthapetva, ye te "yesanca dhammanam sattha pahanamaha, te ca dhamme nappajahanti"ti evam pahatabbadhamma vutta, tesam sarupato "ime te"ti dassetum idam "tatravuso lobho ca"ti adimaha, ayamanusandhi. Apica hettha pariyayeneva dhamma kathita. Amisampana pariyayenapi nippariyayenapi kathitam. Idani nippariyayadhammam lokuttaramaggam kathetum idamaha. Ayancettha anusandhi. Tatrati 2- atitadesananidassanam, "satthu pavivittassa viharato savaka vivekam nanusikkhanti"ti adina nayena vuttadesanayanti vuttam hoti. Lobho ca papako doso ca papakoti ime dve dhamma papaka lamaka, ime pahatabbati dasseti. Tattha lubbhanalakkhano lobho. Dussanalakkhano doso. Tesu lobho amisadayadassa paccayanam labhe hoti, doso alabhe. Lobhena aladdham pattheti, dosena alabhanto vighatamaharati. 3- Lobho ca deyyadhamme hoti, doso adayake va amanunnadayake va. Lobhena navatanhamulake dhamme paripureti, dosena panca macchariyani. Idani nesam pahanupayam dassento lobhassa ca dosassa ca pahanayati adimaha. Tassattho, tassa pana papakassa lobhassa ca dosassa ca pahanaya. Atthi majjhima patipadati maggam sandhaya idam vuttam. Maggo hi lobho eko @Footnote: 1 Ma. pattanundukula..., cha.Ma. pattadukula... 2 cha.Ma. tattha tatrati @3 cha.Ma. vighatava hoti Anto, doso eko antoti ete dve ante na upeti na upagacchati, vimutto etehi antehi, tasma "majjhima patipada"ti vuccati. Etesam majjhe bhavatta majjhima, patipajjitabbato ca patipadati tatha kamasukhallikanuyogo eko anto, attakilamathanuyogo eko anto, sassatam eko anto, ucchedo eko antoti purimanayeneva vittharetabbam. Cakkhukaraniti adihi pana tameva patipadam thometi. Sa hi saccanam dassanaya samvattati dassane parinayakatthenati cakkhukarani. Saccanam nanaya samvattati viditakaranatthenati nanakarani. Ragadinanca vupasamanato upasamaya samvattati nama. 1- Catunnampi saccanam abhinneyyabhavadassanato abhinnaya samvattati. Sambodhoti maggo, tassatthaya samvattanato sambodhaya samvattati. Maggoyeva hi maggatthaya samvattati maggena katabbakiccakaranato. Nibbanam nama appaccayam, tassa 2- pana sacchikiriyapaccakkhakammaya samvattanato nibbanaya samvattatiti vuccati, ayamettha saro. Ito annatha vannanapapanco. Idani tam majjhimapatipadam sarupato dassetukamo "katamavuso"ti pucchitva "ayameva"ti adina nayena visajjesi. 3- Tattha ayamevati avadharanavacanam, annamaggapatisedhanattham, buddhapaccekabuddha- buddhasavakanam sadharanabhavadassanattham ca. Vuttam cetam "eseva maggo natthanno, dassanassa visuddhiya"ti. 4- Svayam kilesanam arakattapi ariyo. Arippahanaya samvattatitipi ariyena desitotipi ariyabhavapatilabhaya samvattatitipi ariyo. Atthahi angehi upetatta atthangiko. Na ca angavimutto pancangikaturiyadini viya, kilese marento gacchati, maggati va nibbanam, maggiyati va nibbanatthikehi, gammati va tehi patipajjiyatiti maggo. Seyyathidanti nipato, tassa katamo so iti veti attho, katamani va tani atthanganiti. Ekamekanhi angam maggoyeva, @Footnote: 1 cha.Ma. namasaddo na dissati 2 Si. nibbanamatassa 3 cha.Ma. vissajjeti @4 khu. dhamMa. 25/274/64 pancasatabhikkhuvatthu Yathaha "sammaditthi maggo ceva hetu ca"ti, 1- poranapi bhananti "dassanamaggo sammaditthi, abhiniropanamaggo sammasankappo .pe. Avikkhepamaggo sammasamadhi"ti. Sammaditthadisu cetesu sammadassanalakkhana sammaditthi. Sammabhiniropanalakkhano sammasankapPo. Sammapariggahanalakkhana sammavaca. Sammasamutthanalakkhano sammakammanto. Sammavodanalakkhano sammaajivo. Sammapaggahalakkhano sammavayamo. Sammaupatthanalakkhana sammasati. Sammasamadhanalakkhano sammasamadhi. Nibbacanampi nesam samma passatiti sammaditthiti eteneva nayena veditabbam. Tattha sammaditthi uppajjamana micchaditthim tappaccanikakilese 2- ca avijjam ca pajahati, nibbananca arammanam karoti, sampayuttadhamme ca passati, te ca kho asammohato na arammanato, tasma "sammaditthi"ti vuccati. Sammasankappo micchasankappam tappaccanikakilese ca pajahati, nibbanam ca arammanam karoti, sampayuttadhamme ca samma abhiniropeti, tasma "sammasankappo"ti vuccati. Sammavaca micchavacam tappaccanikakilese ca pajahati, nibbanam ca arammanam karoti, sampayuttadhamme ca samma pariganhati, tasma "sammavaca"ti vuccati. Sammakammanto micchakammantam tappaccanikakilese ca pajahati, nibbanam ca arammanam karoti, sampayuttadhamme ca samma samutthapeti, tasma "sammakammanto"ti vuccati. Sammaajivo micchaajivam tappaccanikakilese ca pajahati, nibbanam ca arammanam karoti, sampayuttadhamme ca samma vodapeti. Tasma "sammaajivo"ti vuccati. @Footnote: 1 abhi. sangani. 34/1039/247 nikkhepakanda 2 cha.Ma., i. tappaccaniyakilese @evamuparipi Sammavayamo micchavayamam tappaccanikakilese 1- ca kosajjam ca pajahati, nibbanam ca arammanam karoti, sampayuttadhamme ca samma patigganhati, tasma "sammavayamo"ti vuccati. Sammasati micchasatim tappaccanikakilese ca pajahati, nibbanam ca arammanam karoti, sampayuttadhamme ca samma upatthapeti, tasma "sammasati"ti vuccati. Sammasamadhi micchasamadhim tappaccanikakilese ca uddhaccam ca pajahati, nibbanam ca arammanam karoti, sampayuttadhamme ca samma samadhiyati, tasma "sammasamadhi"ti vuccati. Idani ayam kho sa avusoti tameva patipadam nigamento aha. Tassattho, yvayam cattaropi lokuttaramagge ekato katva kathito atthangiko maggo, ayam kho sa avuso .pe. Nibbanaya samvattatiti. Evam pahatabbadhammesu lobhadose tappahanupayanca dassetva idani annepi pahatabbadhamme tesam pahanupayanca dassento tatravuso kodho cati adimaha. Tattha kujjhanalakkhano kodho candikkalakkhano va, aghatakaranaraso, dussanapaccupatthano. Upanaddhanalakkhano 2- upanaho, veram appatinissajjanaraso, kodhanuppabandhabhavapaccupatthano. Vuttam cetam "pubbakale *- kodho, aparakale upanaho"ti 3- adi. Paragunamakkhanalakkhano makkho, tesam vinasanaraso, tadavacchadanapaccupatthano. Yugaggahalakkhano palaso, paragunehi attano gunanam samitakaranaraso, paresam gunappamanena upatthanapaccupatthano. Parasampattikhiyyanalakkhana 4- issa, tassa akkhamanalakkhana va, tattha anabhiratirasa, tato vimukhabhavapaccupatthana. Attano sampattiniguhanalakkhanam maccheram, attano sampattiya parehi sadharanabhavaasukhayanarasam, sankocanapaccupatthanam. @Footnote: 1 porana. tappaccanikadhamme 2 cha.Ma. upanandhanalakkhano @*-3 pali pubabakalam, abhi. vibhanga, 35/891/437 khuddakavatthuvibhanga @4 cha.Ma... khiyanalakkhana Katapapapaticchadanalakkhana maya, tassa niguhanarasa, tadavaranapaccupatthana. Attano avijjamanagunappakasanalakkhanam satheyyam, tesam samudaharanarasam, sarirakarehipi tesam vibhutakaranapaccupatthanam. Cittassa uddhumatabhavalakkhano thambho, appatissayavuttiraso, amaddavatapaccupatthano. Karanuttariyalakkhano sarambho, vipaccanikataraso, agaravapaccupatthano. Unnatilakkhano mano, ahankararaso, uddhumatabhavapaccupatthano. Abbhunnatilakkhano atimano, ativiya ahankararaso, accuddhumatabhavapaccupatthano. Mattabhavalakkhano mado, madagahanaraso, ummadapaccupatthano. Pancasu kamagunesu cittavossaggalakkhano pamado, vossagganuppadanaraso, sativippavasapaccupatthanoti evam imesam dhammanam lakkhanadini veditabba. Ayamettha sankhepo, vittharo pana "tattha katamo kodho"ti adina vibhange 1- vuttanayeneva veditabbo. Visesato cettha amisadayado attano alabhanto annassa labhino kujjhati, tassa sakim uppanno kodho kodhoyeva, taduttarim 2- upanaho. So eva kuddho upanayhanto ca santopi annassa labhino gune makkheti, ahampi tadisoti ca yugaggaham ganhati, ayamassa makkho ca palaso ca, so evam makkhi palasi tassa labhasakkaradisu kim imassa iminati issati padussati, ayam issa. Sace panassa kaci sampatti hoti, tassa tena sadharanabhavam na sahati, idamassa maccheram. Labhahetu kho pana attano santepi dose paticchadeti, ayamassa maya. Asantepi gune pakaseti, idamassa satheyyam. So evam patipanno sace yathadhippayam labham labhati, tena thaddho hoti amuducitto, nayidam evam katabbanti ovaditum asakkuneyyo, ayamassa thambho. Sace pana nam koci kinci vadati "nayidam evam katabban"ti, tena saraddhacitto hoti bhakutikamukho "ko me tvan"ti pasayhabhani, ayamassa sarambho. Tato thambhena "ahameva seyyo"ti attanam mannanto mani hoti. Sarambhena "ke ime"ti pare atimannanto atimani, @Footnote: 1 abhi. vibhanga. 35/891/437 dukaniddesa 2 cha.Ma. tatuttari Ayamassa mano ca atimano ca. So tehi manatimanehi jatimadadianekarupam madam janeti, matto samano kamagunadibhedesu vatthusu pamajjati, ayamassa mado ca pamado cati. Evam amisadayado aparimutto hoti imehi papakehi dhammehi annehi ca evarupehi. Evam tavettha pahatabbadhamma veditabba. Pahanupayo pathato ca atthato ca sabbattha nibbisesoyeva. Nanaparicayapatavattham panettha ayam bhedo ca kamo ca bhavananayo ca veditabbo. Tattha bhedo tava, ayanhi majjhima patipada kadaci ariyo atthangiko maggo hoti, kadaci sattangigo. Ayanhi lokuttarapathamajjhanavasena uppajjamano atthangiko hoti, avasesajhanavasena sattangiko. Ukkatthaniddesato panidha atthangiko maggoti 1- vutto. Tato 2- paranhi maggangam natthi. Evam tavettha bhedo veditabbo. Yasma pana sabbakusalanam sammaditthi settha 3- yathaha "panna hi settha kusala vadanti"ti. 4- Kusalavare ca pubbangama, yathaha "kathanca bhikkhave sammaditthi pubbangama hoti, sammaditthim `sammaditthi'ti pajanati, micachaditthim `micchaditthi'ti pajanati"ti 5- vittharo. Yatha caha "vijja ca kho bhikkhave pubbangama kusalanam dhammanam samapattiya"ti. Tappabhavabhinibbattani sesangani, yathaha "sammaditthissa sammasankappo pahoti .pe. Sammasatissa sammasamadhi pahoti"ti. 6- Tasma imina kamena etani angani vuttaniti evamettha kamo veditabbo. Bhavananayoti koci samathapubbangamam vipassanam bhaveti, koci vipassanapubbangamam samatham. Katham? idhekacco samatham upacarasamadhim va appanasamadhim va uppadeti, ayam samatho, so tanca tamsampayutte ca dhamme aniccadihi vipassati, ayam vipassana. @Footnote: 1 cha.Ma. panidha atathangikoti vutto. 2 cha.Ma. ito 3 ka. settho @4 khu. ja. cattalisa. 27/2468/541 sarabhangajataka. 5 Ma. upari. 14/136/121 @mahacattalisakasutta 6 Ma. upari. 14/141/126 anupadavagga Iti pathamam samatho, paccha vipassana. Tena vuccati "samathapubbangamam vipassanam bhaveti"ti. Tassa samathapubbangamam vipassanam bhavayato maggo sanjayati, so tam maggam asevati bhaveti bahulikaroti, tassa tam maggam asevato bhavayato bahulikaroto samynoani pahiyanti, anusaya byantihonti, 1- evam samathapubbangamam vipassanam bhaveti. Idha panekacco vuttappakaram samatham anuppadetvava pancupadanakkhandhe aniccadihi vipassati, ayam vipassana. Tassa vipassanaparipuriya tattha jatanam dhammanam vossaggarammanato uppajjati cittassa ekaggata, ayam samatho. Iti pathamam vipassana. Paccha samatho. Tena vuccati "vipassanapubbangamam samatham bhaveti"ti. Tassa vipassanapubbangamam samatham bhavayato maggo sanjayati, so tam maggam asevati .pe. Bahulikaroti, tassa tam maggam asevato .pe. Anusaya byanti honti, 1- evam vipassanapubbangamam samatham bhaveti. Samathapubbangamam vipassanam bhaveti samathapubbangamam pana vipassanam bhavayatopi vipassanapubbangamam samatham bhavayatopi lokuttaramaggakkhane samathavipassanayuganaddhava hontiti evamettha bhavananayo veditabbo. Papancasudaniya majjhimanikayatthakathaya dhammadayadasuttavannana nitthita. ---------- @Footnote: 1-1 an. catukka. 21/170/179 yuganaddhasutta, khu. pati. 31/534/432 @yuganaddhakatha (sya), tannissayapali.The Pali Atthakatha in Roman Book 7 page 96-118. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=7&A=2422&modeTY=2 อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=7&A=2422&modeTY=2 อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=12&i=20 เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=12&A=385 พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=12&A=414 The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=12&A=414 Contents of The Tipitaka Volume 12 http://84000.org/tipitaka/read/?index_12
|
บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]