ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 7 : PALI ROMAN Ma.A. (papa–ca.1)

page178.

7. Vatthupamasuttavannana [70] Evamme sutanti vatthupamasuttam. Tattha seyyathapi bhikkhave vatthanti bhikkhave yatha vatthanti upamavacanametam. Upamam karonto ca bhagava katthaci upamam pathamamyeva dassetva paccha attham dasseti, katthaci pathamam attham dassetva paccha upamam, katthaci upamaya attham parivaretva dasseti, katthaci atthena upamam. Tathahesa "seyyathapi bhikkhave dve agara sadvara, 1- tattha cakkhuma puriso majjhe thito passeyya"ti 2- sakalampi devadutasuttam upamam pathamam dassetva paccha attham dassento aha. "tirokuddam tiropakaram tiropabbatam asajjamano gacchati, seyyathapi akase"ti 3- adina pana nayena sakalampi iddhividham attham pathamam dassetva paccha upamam dassento aha. "seyyathapi brahmana puriso saratthiko saragavesi"ti 4- adina nayena sakalampi cullasaropamasuttam upamaya attham parivaretva dassento aha. "idha pana bhikkhave ekacce kulaputta dhammam pariyapunanti suttam .pe. Seyyathapi bhikkhave puriso alagaddatthiko"ti 5- adina pana nayena sakalampi alagaddasuttam mahasaropamasuttanti evamadini suttani atthena upamam parivaretva dassento aha. Svayam idha pathamam upamam dassetva paccha attham dasseti. Kasma panevam bhagava dassetiti. Puggalajjhasayena va desanavilasena va. Ye hi puggala upamam dassetva vuccamanam attham sukhena pativijjhanti, tesam pathamam upamam dasseti. Esa nayo sabbattha. Yassa ca dhammadhatuya supatividdhatta desana vilasappatto hoti, sassa supatividdha, tasma esa desanavilasappatto dhammissaro dhammaraja, so yatha yatha icchati, tatha tatha dhammam desetiti evam imina puggalajjhasayena va desanavilasena va evam dassetiti veditabbo. @Footnote: 1 Ma. sannadvara 2 Ma. upari 14/261/230 devadutasutta. @3 di.Si. 9/238-9/78, khu.pati. 31/253/163 nanakatha (sya) @4 Ma.mu. 12/313/281 culasaropamasutta 5 Ma.mu. 12/239/201 alagaddupamasutta

--------------------------------------------------------------------------------------------- page179.

Tattha vatthanti pakatiparisuddhavattham. Sankilittham malaggahitanti agantukena pamsurajadina sankilesena sankilittham, sedajallikadina ca malena gahitatta malaggahitam. Rangajateti ettha rangameva rangajatam. Upasamhareyyati upanameyya. Yadi nilakayati nilakaya va, nilakatthaya cati vuttam hoti. Evam sabbattha. Rajako hi nilakatthaya upasamharanto kamsanilapalasaniladike nilarange upasamharati. Pitakatthaya upasamharanto kannikarapupphasadise pitakarange. Lohitakatthaya upasamharanto bandhujivakapupphasadise lohitakarange. Manjetthakatthaya upasamharanto kanavirapupphasadise mandarattarange. Tena vuttam "yadi nilakaya .pe. Yadi manjetthikaya"ti. Durattavannamevassati dutthu rajitavannameva assa. Aparisuddhavannamevassati nilavannopissa parisuddho na bhaveyya, sesavannopi. Tadisanhi vattham nilakumbhiya pakkhittampi sunilam na hoti, sesakumbhisu pakkhittampi supitakadivannam na hoti, milatanilakurandakannikarabandhujivakakanavirapupphavannameva 1- hoti. Tam kissa hetuti tam vattham kissa hetu kim karana idisam hoti, tasmim va vatthe rangajatam kissa hetu idisam durattavannam aparisuddhavannam hotiti. Yasma pana 2- vatthassa sankilitthabhavoyevettha karanam, na annam kinci, tasma "aparisuddhatta bhikkhave vatthassa"ti aha. Evameva khoti upamasampatipadanam. Citte sankilittheti cittamhi sankilitthamhi. Kasma pana bhagava sankilitthavatthena opammam akasiti ce, vayamasaphalyadassanattham. 3- Yatha hi agantukehi malehi sankilittham vattham pakatiya pandaratta puna dhoviyamanam pandaram hoti, na tattha jatikalake viya elakalome vayamo nipphalo hoti, evam cittampi agantukehi kilesehi sankilittham. Pakatiya pana tam sakalepi patisandhibhavangavare pandarameva. Yathaha "pabhassaramidam bhikkhave cittam, tanca kho agantukehi upakkilesehi upakkilitthan"ti 4- tam visodhiyamanam sakka pabhassarataram katum, na tattha vayamo nipphaloti, evam vayamasaphalyadassanattham 3- sankilitthavatthena opammamakasiti veditabbo. @Footnote: 1 cha.Ma......kurandakanikara.... 2 cha.Ma. panassa @3-3 cha.Ma. vayamamahapphaladassanattham 4 an ekaka. 20/49/9 panihitaacchavagga

--------------------------------------------------------------------------------------------- page180.

Duggati patikankhati idise citte duggati patikankhitabba, duggatimeva esa papunissati, na annanti evam duggati icchitabba, avassam bhaginiti vuttam hoti. Sa cayam duggati nama patipattiduggati gatiduggatiti duvidha hoti. Patipattiduggatipi agariyapatipattiduggati 1- anagariyapatipattiduggatiti 1- duvidha hoti. Agariko hi sankilitthacitto panampi hanati, adinnampi adiyati, sakalepi dasaakusalakammapathe pureti, ayamassa agariyapatipattiduggati. So tattha thito kayassa bheda nirayampi gacchati, tiracchanayonimpi, pittivisayampi, ayamassa gatiduggati. Anagariyopi imasmim sasane pabbajito sankilitthacitto duteyyapahinagamanam gacchati, vejjakammam karoti, samghabhedaya cetiyabhedaya parakkamati, veludanadihi jivikam kappeti, sakalampi anacaram agocaram ca patipureti, ayamassa anagariyapatipattiduggati. So tattha thito kayassa bheda nirayampi gacchati, tiracchanayonimpi, pittivisayampi gacchati, samanayakkho nama hoti samanapeto, adittehi sanghatiadihi sampajjalitakayo attassaram karonto vicarati, ayamassa gatiduggati. Seyyathapiti sukkapakkham dassetumaraddho, tassattho kanhapakkhe vuttapaccanikeneva veditabbo. Etthapi ca sugati nama patipattisugati gatisugatiti duvidha hoti. Patipattisugatipi agariyapatipattisugati anagariyapatipattisugatiti duvidha hoti. Agariyo hi parisuddhacitto panatipatapi viramati, adinnadanapi, sakalepi dasakusalakammapathe paripureti, ayamassa agariyapatipattisugati. So tattha thito kayassa bheda manussamahaggattampi 2- devamahaggattampi 2- upapajjati, ayamassa gatisugati. Anagariyopi 3- imasmim sasane pabbajitva parisuddhacitto catupparisuddhisilam sodheti, terasa dhutangani samadiyati, atthatimsarammanesu attano anukulakammatthanam gahetva pantasenasanam patisevamano kasinaparikammam katva jhanasamapattiyo nibbatteti, sotapattimaggam bhaveti .pe. Anagamimaggam bhaveti, ayamassa anagariyapatipattisugati. So tattha thito kayassa bheda manussaloke va tisu mahakulesu, chasu va kamavacaradevesu, dasasu va brahmabhavanesu, pancasu va suddhavasesu, catusu va aruppesu upapajjati, ayamassa gatisugatiti @Footnote: 1-1 cha.Ma. agariYu.....anagariYu.....evamuparipi 2-2 cha.Ma. manassamahantatampi @devamahantatampi 3 i. anagariyo va, cha.Ma. anagariyopi

--------------------------------------------------------------------------------------------- page181.

[71] Evam sankilitthacitte duggati patikankha asankilitthe ca sugatiti vatva idani yehi upakkilesehi cittam sankilittham hoti, te dassento katame ca bhikkhave cittassa upakkilesa, abhijjhavisamalobhotiadimaha. Tattha sakabhande chandarago abhijjha, parabhande visamalobho. Athava sakabhande va parabhande va hotu, yuttapattatthane chandarago abhijjha, ayuttapattatthane visamalobho. Thero panaha "kissa vinibbhogam karotha, yutte va ayutte va hotu, `rago visamam, doso visamam, moho visaman'ti 1- vacanato na koci lobho avisamo nama, tasma lobhoyevesa abhijjhayanatthena abhijjha, visamatthena visamam, ekatthametam byanjanameva nanan"ti. So panesa abhijjhavisamalobho uppajjitva cittam duseti, obhasitum na deti. Tasma "cittassa upakkileso"ti vuccati. Yatha cesa, evam navavidhaaghatavatthusambhavo byapado. Dasavidhaaghatavatthusambhavo kodho. Punappunam cittam pariyonaddhano 2- upanaho. Agariyassa 3- anagariyassa va sukatakaranavinasano makkho. Agariyopi hi kenaci anukampakena daliddo samano ucce thane thapito, aparena samayena "kim taya mayham katan"ti tassa sukatakaranam vinaseti. Anagariyopi hi kenaci anusamanerakalato pabhuti acariyena va upajjhayena va catuhi paccayehi uddesaparipucchahi ca anuggahetva dhammakathaya pakaranakosalladini 4- sikkhapito, aparena samayena rajarajamahamattadihi sakkato garukato acariyupajjhayesu acittikato caramano "ayam amhehi daharakale evam anuggahito samvaddhito ca, atha panidani nisineho 5- jato"ti vuccamano "kim mayham tumhehi katan"ti tesam sukatakaranam vinaseti, tasseso sukatakaranavinasano makkho uppajjitva cittam duseti, obhasitum na deti. Tasma "cittassa upakkileso"ti vuccati. @Footnote: 1 abhi. vibhanga. 35/924/449 tikaniddesa 2 cha.Ma. cittapariyonandhano @3-3 cha.Ma. agariyassa anagariyassa evamuparipi 4 cha.Ma. dhammakathanayapakaranakosalladini @5 Si. nisneho, cha.Ma. nissineho

--------------------------------------------------------------------------------------------- page182.

Yatha cayam, evam bahussutepi puggale ajjhottharitva "idisassa ceva bahussutassa aniyata gati, tava va mama va koci viseso"ti adina nayena uppajjamano yugaggahi palaso. Paresam sakkaradini khiyyana issa. Attano sampattiya parehi sadharanabhavam asayhamanam macchariyam. Vancanikacariyabhuta maya. Keratikabhavena uppajjamanam satheyyam. Keratiko hi anandamaccho 1- viya hoti. Anandamaccho 1- nama kira macchanam nanguttham dasseti sappanam sisam, "tumhehi sadiso ahan"ti janapetum. Evameva keratiko puggalo yam yam suttantikam va abhidhammikam va upasankamati, tam tam evam vadati "aham tumhakamatthacaro, 2- tumhe mayham anukampaka, naham tumhe muncami"ti. "evameva te `sagaravo ayam amhesu sappatisso'ti mannissanti"ti. Tassetam keratikabhavena uppajjamanam satheyyam uppajjitva cittam duseti, obhasitum na deti. Tasma "cittassa upakkileso"ti vuccati. Yatha cetam, evam vatabharitabhastasadiso thaddhabhavapaggahitasiro anivatavuttikarakarano thambho. Taduttarikarano sarambho. So duvidhena labbhati akusalavasena ceva kusalavasena ca. Tattha agariyassa ca parena katam alankaradim disva tatdigunataddigunakaranena uppajjamano, anagariyassa ca yattakam yattakam paro pariyapunati va katheti va, manavasena taddigunataddigunakaranena uppajjamano akusalo. Agariyassa pana param ekam salakabhattam dentam disva attana dve va tini va datukamataya uppajjamano, anagariyassa ca parena ekanikaye gahite manam anissaya kevalam tam disva attano alasiyam abhibhuyya dve nikaye gahetukamataya uppajjamano kusalo. Idha pana akusalo adhippeto. Ayanhi uppajjitva cittam duseti, obhasitum na deti. Tasma "cittassa upakkileso"ti vuccati. Yatha cayam, evam jatiadini nissaya cittassa unnativasena pavatto mano, accunnativasena atimano, madagahanakaro mado, kamagunesu cittavossaggavasena @Footnote: 1-1 cha.Ma. ayatanamaccho 2 cha.Ma. tumhakam baddhacaro,

--------------------------------------------------------------------------------------------- page183.

Uppajjamano pamado uppajjitva cittam duseti, obhasitum na deti. Tasma "cittassa upakkileso"ti vuccati. Kasma pana bhagava upakkilesam dassento lobhamadim katva dassetiti. Tassa pathamuppattito. Sabbasattananhi yattha katthaci uppannanam antamaso suddhavasabhumiyampi sabbapathamam bhavanikantivasena lobho uppajjati, tato attano attano anurupapaccayam paticca yathasambhavam itare, na ca ete solaseva cittassa upakkilesa, etena pana nayena sabbepi kilesa gahitayeva hontiti veditabba. [72] Ettavata sankilesam dassetva idani vodanam dassento sa kho so bhikkhavetiadimaha. Tattha iti viditvati evam janitva. Pajahatiti samucchedappahanavasena ariyamaggena pajahati. Tattha kilesapatipatiya maggapatipatiyati dvidha pahanam veditabbam. Kilesapatipatiya tava abhijjhavisamalobho thambho sarambho mano atimano madoti ime cha kilesa arahattamaggena pahiyanti. Byapado kodho upanaho pamadoti ime cattaro kilesa anagamimaggena pahiyanti. Makkho palaso issa macchariyam maya satheyyanti ime cha sotapattimaggena pahiyantiti. Maggapatipatiya pana sotapattimaggena makkho palaso issa macchariyam maya satheyyanti ime cha pahiyanti. Anagamimaggena byapado kodho upanaho pamadoti ime cattaro. Arahattamaggena abhijjhavisamalobho thambho sarambho mano atimano madoti ime cha pahiyantiti. Imasmim panatthane ime kilesa sotapattimaggavajjha va hontu sesamaggavajjha va, athakho anagamimaggeneva pahanam sandhaya "abhijjhavisamalobham cittassa upakkilesam pajahati"ti adimahati veditabba. Ayamettha pavenimaggagato sambhavo, so ca upari catutthamaggasseva nidditthatta yujjati, tatiyamaggena pahinavasesananhi visamalobhadinam tena pahanam hoti, sesanam iminava. Yepi hi sotapattimaggena pahiyanti, tepi tamsamutthapakacittanam appahinatta

--------------------------------------------------------------------------------------------- page184.

Anagamimaggeneva supahina hontiti. Keci pana pathamamaggenevettha pahanam vanneyanti, tam pubbaparena na sandhiyati. Keci vikkhambhanappahananti, tam tesam icchamattameva. [73] Yato kho bhikkhaveti ettha yatoti yamhi kale. Pahino hotiti anagamimaggakkhane pahanam sandhayevaha. [74] So buddhe aveccappasadenati etam "yato kho bhikkhave visamalobho pahino hoti, so buddhe aveccappasadena samannagato hoti"ti evam ekamekena 1- padena yojetabbam. Imassa hi bhikkhuno anagamimaggena lokuttarappasado agato, athassa aparena samayena buddhagune dhammagune samghagune ca anussarato lokiyo uppajjati, tamassa sabbampi lokiyalokuttaramissakam pasadam dassento bhagava "buddhe aveccappasadena"tiadimaha. Tattha aveccappasadenati buddhadhammasamghagunanam yathavato natatta acalena accutena pasadena. Idani yatha tassa bhikkhuno anussarato so aveccappasado uppanno, tam vidhim dassento "itipi so bhagava"tiadina nayena tini anussatitthanani vittharesi, tesam atthavannana sabbakarena visuddhimagge anussatikathayam vutta. [75] Evamassa lokiyalokuttaramissakam pasadam dassetva idani kilesappahanam aveccappasadasamannagatam ca paccavekkhato uppajjamanam somanassadianisamsam dassento yatodhi kho panassatiadimaha. Tassattho 2-:- anagamissa hi paccante vutthitam corupaddavam vupasamitva tam paccavekkhato mahanagare vasantassa ranno viya ime cime ca mama kilesa pahinati attano kilesappahanam paccavekkhato balavasomanassam uppajjati. Tam dassento bhagava "yatodhi kho panassa"tiadimaha. @Footnote: 1 ekekenati sandarataram 2 cha.Ma. ayam saddo na dissati

--------------------------------------------------------------------------------------------- page185.

Tassattho:- yvayam anagamibhikkhu evam "buddhe aveccappasadena samannagato hoti .pe. Dhamme .pe. Samghe .pe. Anuttaram punnakkhettam lokassa"ti, tassa tam yatodhi kho cattam hoti patinissattham sakasakaodhivasena cattameva hoti, tam tam kilesajatam vantam muttam pahinam patinissattham. Sakasakaodhivasenati dve odhi kilesodhi ca maggodhi ca, tattha kilesodhivasenapi ye kilesa yammaggavajjha, te annamaggavajjhehi amissa hutva sakeneva odhina pahina. Maggodhivasenapi ye kilesa yena maggena pahatabba, tena teyeva pahina honti. Evam sakasakaodhivasena tam tam kilesajatam cattameva hoti patinissattham, tam paccavekkhitvava laddhasomanasso tatuttaripi so "buddhe aveccappasadena samannagatomhi"ti labhati atthavedanti sambandho. Yatodhi khotipi patho. Tassa vasena ayamattho, assa bhikkhuno yatodhi kho pana cattam hoti patinissattham. Tattha yatoti karanavacanam, yasmati vuttam hoti. Odhiti hettha tayo magga vuccanti. Kasma? te hi odhim katva kotthasam katva upariuparimaggena pahatabbakilese thapetva pajahanti, tasma odhiti vuccanti. Arahattamaggo pana kinci kilesam anavasesetva pajahati, tasma anodhiti vuccati. Imassa ca bhikkhuno hettha maggattayena cattam. Tena vuttam "yatodhi kho panassa cattam hoti"ti. Tattha kho panati nipatamattam. Ayampana pindattho, yasma pana assa odhi cattam hoti patinissattham, tasma tam paccavekkhitva ca laddhasomanasso tatuttaripi so "buddhe aveccappasadena samannagatomhi"ti labhati atthavedanti yathapali netabbam. Tattha cattanti idam sakabhavapariccajanavasena vuttam. Vantanti idam pana anadiyanabhavadassanavasena. Muttanti idam santatito vinimocanavasena. Pahinanti idam muttassapi kvaci anavatthanadassanavasena. Patinissatthanti idam pubbe adinnapubbassa patinissaggadassanavasena parimukham va nissatthabhavadassanavasena bhavanabalena abhibhuyya nissatthabhavadassanavasenati vuttam hoti. Labhati atthavedam labhati dhammavedanti ettha buddhadisu aveccappasadoyeva araniyato attho,

--------------------------------------------------------------------------------------------- page186.

Upagantabbatoti vuttam hoti. Dharanato dhammo, vinipatitum appadanatoti vuttam hoti. Vedoti ganthopi nanampi somanassampi. "tinnam vedanam paragu"tiadisupi 1- gantho "vedo"ti vuccati. "yam brahmanam vedagumabhijanna *- akincanam kamabhave asattan"ti- adisu 2- nanam. "ye vedajata vicaranti loke"tiadisu somanassam. Idha pana somanassanca somanassasampayuttanananca adhippetam, tasma "labhati atthavedam labhati dhammavedanti aveccappasadarammanasomanassanca somanassamayanananca labhati"ti evamettha attho veditabbo. Athava atthavedanti aveccappasadam paccavekkhato uppannam vuttappakarameva vedam. Dhammavedanti aveccappasadassa hetu odhiso kilesappahanam paccavekkhato uppannam vuttappakarameva vedanti evampi ettha attho veditabbo. Vuttanhetam "hetumhi nanam dhammapatisambhida, hetuphale nanam atthapatisambhida"ti. 3- Dhammupasanhitam pamujjanti tameva atthanca dhammanca tam ca atthadhammanisamsabhutam vedam paccavekkhato uppannapamojjam. Tanhi anavajjalakkhanena paccavekkhanakarappavattena dhammena upasanhitanti vuccati. Pamuditassa piti jayatiti imina pamojjena pamuditassa niramisa piti jayati. Pitimanassati taya pitiya pinitamanassa ca. Kayo passambhatiti kayopi patipassaddho hoti vupasantadaratho. Passaddhakayo sukhanti evam vupasantakayadaratho cetasikasukham patisamvedeti. Cittam samadhiyatiti cittam samma adhiyati appitam viya acalam titthati. [76] Evamassa kilesappahanam aveccappasadasamannagatam paccavekkhato uppajjamanam somanassadimanisamsam dassetva idani"yatodhi 4- kho pana me"ti varena tassa 5- paccavekkhanaya pavattakaram pakasetva tasseva anagamimagganubhavassa ca balam 6- dassento sa kho so 7- bhikkhaveti adimaha. @Footnote: 1 di.Si. 9/256/87 ambatthasutta *2 ka. vedagu abhijannam, @khu.su. 25/1066/537 mettagumanavakapanha 3 abhi. vibhanga. 35/720/360 @patisambhidavibhanga 4 cha.Ma. yathodhi, Ma.mu. 12/75/51 5 cha.Ma. tassa @6 cha.Ma. anagamimagganubhavasucakam phalam 7 ka. lekho so

--------------------------------------------------------------------------------------------- page187.

Tattha evamsiloti tassa anagamimaggasampayuttam silakkhandham dasseti. Evamdhammo evampannoti tamsampayuttameva samadhikkhandhanca pannakkhandhanca dasseti. Salinanti lohitasaligandhasaliadinam anekarupanam. Pindapatanti odanam. Vicitakalakanti apanitakalakam. Nevassa tam hoti antarayayati tassa evamvidhassa bhikkhuno tam vuttappakaram pindapatabhojanam maggassa va phalassa va neva antarayaya hoti, patiladdhagunassa hi tam kimantarayam karissati. Yopissa appatiladdho catutthamaggo ca phalanca tappatilabhaya vipassanam arabbhatopi nevassa tam hoti antarayaya, antarayam katum asamatthameva hoti. Kasma? vuttappakarasiladhammapannasangahena maggena visuddhacittatta. Yasma cettha etadeva karanam, tasma tadanurupaupamam dassento seyyathapitiadimaha. Tattha acchanti vippasannam. Parisuddham malavigamena. Pariyodatam pabhassarataya. Ukkamukhanti suvannakaranam musamukham. Suvannakaranam musa hi idha ukka, annattha pana dipikadayopi vuccanti. "ukkasu dhariyamanasu"ti 1- hi agatatthane dipika "ukka"ti vuccati. "ukkam bandheyya, ukkam bandhetva ukkamukham alimpeyya"ti 2- agatatthane angarakapallankam. "kammaranam yatha ukka, anto jhayati no bahi"ti 3- agatatthane kammaruddhanam. "evamvipako ukkapato bhavissati"ti 4- agatatthane vatavego "ukka"ti vuccati. Imasmim pana thane annesu ca evarupesu "sandasena jatarupam gahetva ukkamukhe pakkhipati"ti 2- agatatthanesu suvannakaranam musa "ukka"ti veditabba. Tatrayam upamasamsandana:- sankilittham vattham viya hi sankilitthajatarupam viya ca imassa bhikkhuno puthujjanakale kamaragadimalanugatam cittam datthabbam. Acchodakam viya ukkamukham viya ca anagamimaggo. Tam udakam ukkamukhanca agamma vatthasuvannanam parisuddhata viya tassa bhikkhuno vuttappakarasiladhammapannasangaham anagamimaggam agamma visuddhacittatati. @Footnote: 1 di.Si. 9/159/49 komarabhaccajivakakatha 2 Ma. upari. 14/360/311 dhatuvibhanga @3 khu.ja. mahani. 28/631/230 mahosadhajataka (sya) 4 di.Si. 9/24/11 brahmajalasutta

--------------------------------------------------------------------------------------------- page188.

[77] So mettasahagatena cetasati yathanusandhivasena desana agata. Tayo hi anusandhi pucchanusandhi ajjhasayanusandhi yathanusandhiti. Tattha "evam vutte annataro bhikkhu bhagavantam etadavoca `siya nukho bhante bahiddha asati paritassana'ti, `siya bhikkhu'ti bhagava avoca"ti 1- evam pucchantanam visajjitasuttavasena pucchanusandhi veditabba. 2- "siya kho pana te brahmana evamassa, ajjapi nuna samano gotamo avitarago"ti 3- evam paresam ajjhasayam viditva vuttassa suttassa vasena ajjhasayanusandhi veditabba. 2- Yena pana dhammena adimhi desana utthita, tassa dhammassa anurupadhammavasena va patipakkhavasena va yesu suttesu upari desana agacchati, tesam vasena yathanusandhi veditabba. Seyyathidam, akankheyyasutte hettha silena desana utthita, upari cha abhinna agata. Kakacopame hettha akkhantiya utthita, upari kakacopamovado agato. Alagadde hettha ditthiparidipanena utthita, upari tiparivattasunnatapakasana agata, culaassapure htetha akkhantiya utthita, upari brahmavihara agata. Kosambikasutte hettha bhandanena utthita, upari saraniyadhamma agata imasmimpi vatthasutte hettha kilesadesana 4- utthita, upari brahmavihara agata. Tena vuttam "yathanusandhivasena desana agata"ti. Brahmaviharesu pana anupadavannana ca bhavananayo ca sabbo sabbakarena visuddhimagge vutto. [78] Evam bhagava abhijjhadinam upakkilesanam patipakkhabhutam sabbasova 5- kamaragabyapadappahanena vihatapaccatthikatta laddhapadatthanam tassa anagamino brahmaviharabhavanam dassetva idanissa arahattaya vipassanam dassetva arahattappattim dassetum so atthi idantiadimaha. Tassattho:- so anagami evam bhavitabrahmaviharo etesam brahmaviharanam yato kutoci vutthaya te eva brahmaviharadhamme namavasena tesam nissayam @Footnote: 1 Ma. mu. 12/242/204 alagaddupamasutta 2 cha.Ma., i. veditabbo evamuparipi @3 Ma. mu. 12/55/31 bhayabheravasutta. 4 cha.Ma. kilesaparidipanena 5 cha.Ma., i. sabbaso ca

--------------------------------------------------------------------------------------------- page189.

Hadayavatthum vatthunissayani bhutaniti imina nayena bhutupadayadhamme rupavasena 1- vavatthapetva atthi idanti pajanati, ettavatanena dukkhasaccavavatthanam katam hoti. Tato tassa dukkhassa samudayam pativijjhanto atthi hinanti pajanati, ettavatanena samudayasaccavavatthanam katam hoti. Tato tassa pahanupayam vicinanto atthi panitanti pajanati, ettavatanena maggasaccavavatthanam katam hoti. Tato tena maggena adhigantabbatthanam vicinanto atthi uttarim imassa sannagatassa nissarananti pajanati, imassa maya adhigatassa brahmaviharasannagatassa uttarim nissaranam nibbanam atthiti evam pajanatiti adhippayo, ettavatanena nirodhasaccavavatthanam katam hoti. Tassa evam janato evam passatoti tassa vipassanapannaya evam catuhi akarehi cattari saccani janato maggapannaya evam passato bhayabherave vuttanayeneva asavapi cittam vimuccati .pe. Itthattayati pajanatiti. Evam yava arahatta desanam papetva idani yasma tassam parisati nhanasuddhiko brahmano nisinno, so evam nhanasuddhiya vannam vuccamanam sutva pabbajitva arahattam papunissatiti bhagavata vidito, tasma tassa codanatthaya "ayam vuccati bhikkhave bhikkhu sinato antarena sinanena"ti imam patiyekkam anusandhim aha. Tattha antarena sinanenati abbhantarena kilesavutthanasinanena. [79] Sundarikabharadvajoti bharadvajo nama so brahmano attano gottavasena, sundarikaya pana nadiya sinatassa papappahanam 2- hotiti ayamassa ditthi, tasma "sundarikabharadvajo"ti vuccati. So tam bhagavato vacanam sutva cintesi "mayampi nhanasuddhim 3- vannema, samanopi gotamo tadeva 4- vanneti, samanacchandodani esa amhehi"ti. Atha bhagavantam bahukam nadim gantva tam tattha papam pavahetva agatam viya mannamano aha "gacchati pana bhavam gotamo bahukam nadim sinayitun"ti. Bhagava tassa gacchamiti va na gacchamiti va avatvayeva @Footnote: 1 cha.Ma., i. rupavasena ca 2 Si. papappavahanam 3 cha.Ma. mayam sinanasuddhim @4 cha.Ma. tatheva

--------------------------------------------------------------------------------------------- page190.

Brahmanassa ditthisamugghatam kattukamo "kim brahmana bahukaya nadiya, kim bahuka nadi karissati"ti aha. Tassattho, kim payojanam bahukaya, kim sa karissati, asamattha sa kassaci atthassa, kim tattha gamissamiti. Atha brahmano tam pasamsanto lokkhasammatati 1- adimaha. Tattha lokkhasammatati lukhabhavasammata, lukhabhavanti mokkhabhavam, visuddhibhavam detiti evam sammatati vuttam hoti. Lokyasammatatipi patho. Tassattho, setthalokam gamayatiti evam sammatati. Punnasammatati punnanti sammata. Pavahetiti gamayati visodheti. Gathahi ajjhabhasiti gathahi abhasi. Gatha hi vuccamana tadatthadipanatthameva va gatharucikanam vuccanti visesatthadipanattham va. Idha paneta ubhayatthadipanattham vuttati veditabba. Bahukanti idameva hi ettha tadatthadipakam, sesani visesatthadipakani. Yatheva hi bahukam, evam adhikakkadinipi loko gacchati nhanena papam pavahetum. Tattha ye tesam thananam asanna honti, te divasassa tikkhattum nhayanti. Ye dure, 2- te yathakkamam dvikkhattum sakim ekadivasantaram, evam yava samvaccharantaram nhayanti. Ye pana sabbathapi gantum na sakkonti, te ghatehipi tato udakam aharapetva nhayanti, sabbam cetam niratthakam, tasma imam visesattham dipetu adhikakkadinipiti aha. Tattha adhikakkanti nhanasambharavasena laddhavoharam ekam tittham vuccati. Gayati mandalavapisanthanatitthameva vuccati. Payagati etampi gangaya ekam titthameva. Mahapanadassa ranno gangayam nimuggapasadassa sopanasammukhatthanam, bahuka sundarika sarassati bahumatiti ima pana catasso nadiyo. Baloti duppanno. Pakkhannoti 3- pavisanto. Na sujjhatiti kilesasuddhim na papunati, kevalam rajojallameva pavaheti. @Footnote: 1 pali. lokasammata.. (sya), cha.Ma. lokkhasammata 2 cha.Ma. dura 3 cha.Ma. pakkhandoti

--------------------------------------------------------------------------------------------- page191.

Kim sundarika karissatiti sundarika kilesavisodhanena kim karissati, na kinci katum samatthati adhippayo. Esa nayo payagabahukasu. Imehi ca tihi padehi vuttehi itaranipi cattari lakkhanaharanayena vuttaneva honti, tasma yatheva sundarika payaga bahuka na kinci karonti, tatha adhikakkadayopiti veditabba. Verinti panatipatadipancaverasamannagatam. Katakibbisanti kataluddhakammam. Na hi nam sodhayeti sundarika va payaga va bahuka va na sodhaye, na sodhetiti vuttam hoti. Papakamminanti papakehi verakibbisakammehi yuttam, lamakakammayuttam va verakibbisabhavam appattehi khuddakehipi papehi yuttanti vuttam hoti. Suddhassati nikkilesassa. Sada phagguti niccampi phaggunanakkhattameva. Phaggunamase kira "uttaraphaggunadivase yo nhayati, so samvaccharakatapapam sodheti"ti evam ditthiko so brahmano, tenassa bhagava tam ditthim patihananto aha "suddhasseva sada 1- phaggu"ti. Nikkilesassa niccam phaggunanakkhattam 2- itaro kim sujjhissatiti. Uposatho sadati suddhassa ca catuddasipannarasadisu uposathangani asamadiyatopi niccameva uposatho. Suddhassa sucikammassati nikkilesataya suddhassa sucihi ca kayakammadihi samannagatassa. Sada sampajjate vatanti idisassa ca kusalupasanhitam vatasamadanampi niccam sampannameva hotiti. Idheva sinahiti imasmimyeva mama sasane sinahiti. Kim vuttam hoti? "sace ajjhattikakilesamalapavahanam icchasi, idheva mama sasane atthangikamaggasalilena sinahi, annatra hi idam natthi"ti. Idanissa sappayadesanaya vasena tisupi davaresu suddhim dassento sabbabhutesu karohi khematantiadimaha. Tattha khematanti abhayam hitabhavam, mettanti vuttam hoti. Etenassa manodvarasuddhi dassita hoti. Sace musa na bhanasiti etena vacidvarasuddhi. Sace panam na himsasi sace adinnam nadiyasiti etehi kayadvarasuddhi. Saddahano amacchariti etehi pana nam @Footnote: 1 pali. suddhassa ve sada, Ma.mu. 12/79/52 passitabbam 2 cha.Ma., i. @niccam phagguninakkhattam.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page192.

Evam parisuddhadvaram saddhasampadaya cagasampadaya ca niyojesi. Kim kahasi gayam gantva, udapanopi te gayati ayam pana upaddhagatha, sace sabbabhutesu khematam karissasi, musa na bhanissasi, panam na hanissasi, adinnam nadiyissasi, saddahano amacchari bhavissasi, kim kahasi gayam gantva, udapanopi te gaya, gayayapi hi te nhayantassa udapanopi 1- imaya eva patipattiya kilesasuddhi, sariramalasuddhi pana ubhayattha samati evam yojetabbam. Yasma ca loke gaya sammatatara, tasma tassa bhagava "gacchati pana bhavam gotamo bahukan"ti putthopi "kim kahasi bahukam gantva"ti avatva "kim kahasi gayam gantva"ti ahati veditabbo. [80] Evam vutteti evamadi bhayabherave vuttatta pakatameva. Eko vupakatthoti adisu pana eko kayavivekena. Vupakattho cittavivekena. Appamatto kammatthane satim avijahanena. Atapi kayikacetasikaviriyasankhatena atapena. Pahitatto kaye ca jivite ca anapekkhataya. Viharanto annatarairiyapathaviharena. Na cirassevati pabbajjam upadaya vuccati. Kulaputtati duvidha kulaputta jatikulaputta ca acarakulaputta ca, ayam pana ubhayathapi kulaputto. Agarasmati ghaRa. Anagariyanti agarassa hitam agariyam, kasigorakkhadikutumbaposanakammam vuccati, natthi ettha agariyanti anagariyam, pabbajjayetam adhivacanam. Pabbajantiti upagacchanti upasankamanti. Tadanuttaranti tam anuttaram. Brahmacariyapariyosananti maggabrahma- cariyassa pariyosanam, arahattaphalanti vuttam hoti. Tassa hi atthaya kulaputta pabbajanti. Dittheva dhammeti tasmimyeva attabhave. Sayam abhinna sacchikatvati attanayeva pannaya paccakkham katva, aparappaccayam natvati 3- attho. Upasampajja vihasiti papunitva sampadetva vihasiti, 2- evam viharanto ca khina jati .pe. Abbhannasi. Etenassa paccavekkhanabhumim dasseti. Katama panassa jati khina, katham ca nam abbhannasiti. Vuccate, kamancetam bhayabheravepi vuttam, tathapi nam idha pathamapurisavasena yojananayassa dassanattham puna sankhepato bhanama. Na tavassa atita jati khina, pubbeva khinatta. Na anagata @Footnote: 1 cha.Ma., i. udapanepi 2 cha.Ma., i. katva..... 3 cha.Ma. vihasiti,

--------------------------------------------------------------------------------------------- page193.

Tattha bhavavayamabhavato. 1- Na paccuppanna vijjamanatta. Maggassa pana abhavitatta ya uppajjeyya ekacatupancavokarabhavesu ekacatupancakkhandhappabheda jati, sa maggassa bhavitatta anuppadadhammatam apajjanena khina, tam so maggabhavanaya pahinakilese paccavekkhitva kilesabhave vijjamanampi kammam ayatim appatisandhikam hotiti jananto janati. Vusitanti vuttham 2- parivuttham, katancaritam nitthapitanti attho. Brahmacariyanti maggabrahmacariyam. Katam karaniyanti catusu saccesu catuhi maggehi parinnapahanasacchikiriyabhavanavasena solasavidhampi kiccam nitthapitanti attho. Naparam itthattayati idani puna itthabhavaya evam solasakiccabhavaya kilesakkhayaya va maggabhavana natthiti. Athava itthattayati itthabhavato imasma evam idani vattamanakkhandhasantana aparam khandhasantanam natthi. Ime pana pancakkhandha parinnata titthanti, chinnamulako rukkho viyati abbhannasi. Annataroti eko. Arahatanti arahantanam, bhagavato savakanam arahatam abbhantaro ahositi. Papancasudaniya majjhimanikayatthakathaya vatthupamasuttavannana nitthita. --------- @Footnote: 1 cha.Ma. vayamabhavato 2 cha.Ma. vuttham parivuttham,


             The Pali Atthakatha in Roman Book 7 page 178-193. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=7&A=4553&modeTY=2&pagebreak=1              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=7&A=4553&modeTY=2&pagebreak=1              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=12&i=91              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=12&A=1136              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=12&A=1279              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=12&A=1279              Contents of The Tipitaka Volume 12 http://84000.org/tipitaka/read/?index_12

first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]