ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 7 : PALI ROMAN Ma.A. (papa–ca.1)

page320.

2. Sihanadavagga 1. Culasihanadasuttavannana [139] Evamme sutanti culasihanadasuttam. 1- Yasma panassa atthuppattiko nikkhepo, tasma tam dassetvacassa apubbapadavannanam karissama. Kataraya pana idam atthuppattiya nikkhittanti. Labhasakkarapaccaya titthiyaparidevite. Bhagavato kira dhammadayadasutte vuttanayena mahalabhasakkaro uppajji. Catuppamaniko hi ayam lokasannivaso, rupappamano rupappasanno, ghosappamano ghosappasanno, lukhappamano lukhappasanno, dhammappamano dhammappasannoti imesam puggalanam vasena catudha thito. Tesam idam nanakaranam:- katamo ca puggalo rupappamano rupappasanno? Idhekacco puggalo aroham va passitva parinaham va passitva paripurim va passitva santhanam va passitva tattha pamanam gahetva pasadam janeti, ayam vuccati puggalo rupappamano rupappasanno. Katamo ca puggalo ghosappamano ghosappasanno? idhekacco puggalo Paravannanaya parathomanaya parapasamsanaya paravannaharikaya tattha pamanam gahetva pasadam janeti, ayam vuccati puggalo ghosappamano ghosappasanno. Katamo ca puggalo lukhappamano lukhappasanno? idhekacco puggalo civaralukham Va passitva pattalukham va passitva senasanalukham va passitva vividham va dukkarakarikam passitva tattha pamanam gahetva pasadam janeti, ayam vuccati puggalo lukhappamano lukhappasanno. Katamo ca puggalo dhammappamano dhammappasanno? idhekacco puggalo Silam va passitva samadhim va passitva pannam va passitva tattha pamanam gahetva pasadam janeti, ayam vuccati puggalo dhammappamano dhammappasannoti. @Footnote: 1 ka. cullasihanadasuttam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page321.

Imesu catusu puggalesu rupappamanopi bhagavato arohaparinahasanthana- paripurivannapokkharatam asitianubyanjanapatimanditatta nanaratanacittamiva suvannamahapatam dvattimsamahapurisalakkhanasamakinnataya taraganasamujjalam viya gaganatalam sabbaphaliphullam viya ca yojanasatubbedham parichattakam attharasaratanubbedham byamappabhaparikkhepasassirikam anopamasariram disva sammasambuddheyeva pasidati. Ghosappamanopi bhagavata kappasatasahassadhikani cattari asankheyyani dasa paramiyo dasa upaparamiyo dasa paramatthaparamiyo purita, angapariccago puttadarapariccago rajjapariccago dhanapariccago 1- nayanapariccago ca katotiadina nayena pavattam ghosam sutva sammasambuddheyeva pasidati. Lukhappamanopi bhagavato civaralukham disva "sace bhagava agaram ajjhavasittha, kasivatthameva adharayissa. Pabbajitva pananena sanapamsukulacivarena santussamanena bhariyam katan"ti sammasambuddheyeva pasidati. Pattalukhampi disva "imina agaram ajjhavasata 2- rattavarasuvannabhajanesu cakkavattibhojanaraham sugandhasalibhojanam paribhuttam, pabbajitva pana pasanamayam pattam adaya uccanicakuladvaresu sapadanam pindaya caritva laddhapindiyalopena santussamano bhariyam karoti"ti sammasambuddheyeva pasidati. Senasanalukham disvapi "ayam agaram ajjhavasanto tinnam utunam anucchavikesu tisu pasadesu tividhanatakaparivaro dibbasampattim viya rajjasirim anubhavitva idani pabbajjupagato rukkhamulasenasanadisu daruphalakasila- pattavidalamancakadihi 3- santussamano bhariyam karoti"ti sammasambuddheyeva pasidati. Dukkarakarikamassa disvapi "../../bdpicture/chabbassani nama muggayusakulatthayusaharenuyusadinam pasatamattena yapessati, appanakajjhanam jhayissati, sarire ca jivite ca anapekkho viharissati, aho dukkarakarako bhagava"ti sammasambuddheyeva pasidati. @Footnote: 1 cha.Ma. attapariccago 2 cha.Ma. ajjhavasantena 3 cha.Ma. daru...pattapithamancakadihi, @Si....bidalamancakadisu sayamano

--------------------------------------------------------------------------------------------- page322.

Dhammappamanopi bhagavato silagunam samadhigunam pannagunam jhanavimokkhasamadhi- samapattisampadam abhinnaparipurim yamakapatihariyam devorohanam patikaputtadamanadini 1- ca anekani acchariyani disva sammasambuddheyeva pasidati, te evam pasanna bhagavato mahantam labhasakkaram abhiharanti. Titthiyanam pana baverujatake kakassa viya labhasakkaro parihayittha. Yathaha:- "adassanena morassa sikhino manjubhanino kakantattha apujesum mamsena ca phalena ca. Yada ca sarasampanno moro baverumagama 2- atha labho ca sakkaro vayasassa ahayatha. Yava nuppajjati buddho dhammaraja pabhankaro tava anne apujesum puthu samanabrahmane. Yada ca sarasampanno buddho dhammamadesayi atha labho ca sakkaro titthiyanam ahayatha"ti. 3- Te evam pahinalabhasakkara rattim ekadvangulamattam obhasetvapi suriyuggamane khajjopanaka viya hatappabha ahesum. Yathapi 4- khajjopanaka kalapakkhamhi rattiya nidassayanti obhasam etesam visayo hi so. Yada ca rasmisampanno abbhudeti pabhankaro atha khajjopasanghanam 5- pabha antaradhayati. Evam khajjupasadisa titthiyapi puthu idha kalapakkhupame loke dipayanti sakam gunam. Yada ca buddho lokasmim udeti amitappabho nippabha titthiya honti suriye khajjupaka yathati. @Footnote: 1 cha.Ma. pathika.... 2 Ma. paverumagama 3 khu. ja. catukka. 27/654/154 @baverujataka (sya) 4 cha.Ma. yatha hi 5 cha.Ma. khajjupasanghanam, Si. khajjupasankhanam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page323.

Te evam nippabha hutva kacchupilakadiparikinnasarira paramaparijunnappatta yena buddho yena dhammo yena samgho yena ca mahajanassa sannipato, tena tena gantva antaravithiyampi singhatakepi catukkepi sabhayampi thatva paridevanti:- "kim bho samanoyeva gotamo samano, mayam assamana. Samanasseva gotamassa savaka samana, amhakampi savaka assamana. Samanassa ca gotamassa, savakanancassa dinnam mahapphalam, 1- amhakam dinnam na mahapphalam. 1- Nanu samanopi gotamo samano, mayampi samana. Samanassapi gotamassa savaka samana, amhakampi savaka samana. Samanassapi gotamassa savakanancassa dinnam mahapphalam, amhakampi savakananca no dinnam mahapphalam. 2- Samanassapi gotamassa savakanancassa detha karotha, amhakampi savakananca no detha karotha. 3- Nanu samano gotamo purimani divasani uppanno, mayam pana loke uppajjamanayeva 4- uppanna"ti. Evam nanappakaram viravanti. Atha bhikkhu bhikkhuniyo upasaka upasikayoti catasso parisa tesam saddam sutva bhagavato arocesum "titthiya bhante idancidanca kathenti"ti. Tam sutva bhagava "ma tumhe bhikkhave titthiyanam vacanena `annatra samano atthi'ti sannino ahuvattha"ti vatva annatitthiyesu samanabhavam patisedhento idheva ca anujananto imissa atthuppattiya idheva bhikkhave samanoti idam suttam abhasi. Tatra 5- idhevati imasmimyeva sasane. Ayam pana niyamo sesapadesupi veditabbo. Dutiyadayopi hi samana idheva, na annattha. Samanoti sotapanno. Tenevaha "katamo ca bhikkhave pathamo samano? idha bhikkhave bhikkhu tinnam @Footnote: 1-1 cha.Ma. na amhakam, savakananca no dinnam mahapphalam. 2 cha.Ma. mahapphalanceva @3 cha.Ma. sakkarotha 4 cha.Ma. uppajjamaneyeva 5 cha.Ma. tattha

--------------------------------------------------------------------------------------------- page324.

Samnnojananam parikkhaya sotapanno hoti avinipatadhammo niyato sambodhiparayano, ayam bhikkhave pathamo samano"ti. 1- Dutiyoti sakadagami. Tenevaha "katamo ca bhikkhave dutiyo samano? idha bhikkhave bhikkhu tinnam sannojananam parikkhaya ragadosamohanam tanutta sakadagami hoti sakideva imam lokam agantva dukkhassantam karoti, ayam bhikkhave dutiyo samano"ti. 1- Tatiyoti anagami. Tenevaha "katamo bhikkhave tatiyo samano? idha bhikkhave bhikkhu pancannam orambhagiyanam sannojananam parikkhaya opapatiko hoti tattha parinibbayi anavattidhammo tasma loka, ayam bhikkhave tatiyo samano"ti. 1- Catutthoti araha. Tenevaha "katamo ca bhikkhave catuttho samano? idha bhikkhave bhikkhu asavanam khaya anasavam cetovimuttim pannavimuttim dittheva dhamme sayam abhinna sacchikatva upasampajja viharati, ayam bhikkhave catuttho samano"ti. 1- Iti imasmim thane cattaro phalatthakasamanava adhippeta. Sunnati ritta tuccha. Parappavadati cattaro sassatavada, cattaro ekaccasassatika, cattaro antanantika, cattaro amaravikkhepika, dve adhiccasamuppannika, solasa sannivada, attha asannivada, attha nevasanni- nasannivada, satta ucchedavada, panca ditthadhammanibbanavadati ime sabbepi brahmajale agata dvasatthi ditthiyo, ito bahiranam paresam vada parappavada nama, te sabbepi imehi catuhi phalatthakasamanehi sunna, na hi te ettha santi. Na kevalanca eteheva sunna, catuhi pana maggatthakasamanehipi catunnam magganam atthaya araddhavipassakehipiti dvadasahipi samanehi sunnaeva. Imamevattham sandhaya bhagavata mahaparinibbane vuttam:- @Footnote: 1 an. catukka. 21/241/266 samanasutta

--------------------------------------------------------------------------------------------- page325.

"ekunatimso vayasa subhadda yam pabbajim kim kusalanuesi vassani pannasa samadhikani yato aham pabbajito subhadda nayassa dhammassa padesavatti ito bahiddha samanopi natthi. Dutiyopi samano natthi, tatiyopi samano natthi, catutthopi samano natthi, sunna parappavada samanebhi annehi"ti. 1- Ettha hi padesavattiti araddhavipassako adhippeto, tasma sotapattimaggassa araddhavipassakam maggattham phalatthanti tayopi ekato katva samanopi natthiti aha. Sakadagamimaggassa araddhavipassakam maggattham phalatthanti tayopi ekato katva dutiyopi samano natthiti aha. Itaresupi dvisu eseva nayo. Kasma panete annattha natthiti. Akhettataya. Yatha hi na aragge sasapo titthati, na udakapitthe aggi jalati, na pitthipasane vijani ruhanti, evameva bahiresu titthayatanesu na ime samana uppajjanti, imasmimyeva pana sasane uppajjanti. Kasma? sukhettataya. 2- Sa panesa 3- akhettata ca sukhettata 4- ca ariyamaggassa abhavato ca bhavato ca veditabba. Tenaha bhagava:- "yasmim kho subhadda dhammavinaye ariyo atthangiko maggo na upalabbhati, samanopi tattha na upalabbhati, dutiyopi tattha samano na upalabbhati, tatiyopi tattha samano na upalabbhati, catutthopi tattha samano na upalabbhati. Yasminca kho subhadda dhammavinaye ariyo atthangiko maggo upalabbhati, samanopi tattha upalabbhati, dutiyopi tattha .pe. Catutthopi tattha samano upalabbhati. Imasmim kho subhadda dhammavinaye ariyo atthangiko maggo upalabbhati, idheva subhadda samano, idha dutiyo samano, idha tatiyo samano, idha catuttho samano, sunna parappavada samanebhi annehi"ti. 5- @Footnote: 1 di. maha. 10/214/133 subhaddaparibbajakavatthu 2 cha.Ma. khettataya 3 cha.Ma. tesam @4 cha.Ma. khettata 5 di. maha. 10/214/132 subhaddaparibbajakavatthu

--------------------------------------------------------------------------------------------- page326.

Evam yasma titthayatanam akhettam, sasanam khettam, tasma yatha surattahatthapado bhasurakesarasiho 1- migaraja na susane va sankarakute va pativasati, tiyojanasahassa- vitthatam pana himavantam ajjhogahetva maniguhayamyeva pativasati. Yatha ca chaddanto nagaraja na gocariyahatthikuladisu navasu nagakulesu uppajjati, chaddantakuleyeva uppajjati. Yatha ca valahako assaraja na gadrabhakule va ghotakakule va uppajjati, sindhuya tire pana sindhavakuleyeva uppajjati. Yatha ca sabbakamadadam manoharam maniratanam na sankarakute va pamsupabbatadisu va uppajjati, vepullapabbatabbhantareyeva uppajjati. Yatha ca timirapingalo maccharaja na avatakhuddakapokkharanisu 2- uppajjati, caturasitiyojanasahassagambhire mahasamuddeyeva uppajjati. Yatha ca diyaddhayojanasatiko supannaraja na gamadvare erandavanadisu pativasati, mahasamuddam pana ajjhogahetva simbalidahavaneyeva pativasati. Yatha ca dhatarattho suvannahamso na gamadvare avatakadisu pativasati, navutihamsasahassaparivaro pana 3- hutva cittakutapabbateyeva pativasati. Yatha ca catudipissaro cakkavattiraja na nicakule uppajjati, asambhinnakhattiyakuleyeva 4- pana uppajjati. Evameva imesu samanesu ekasamanopi na annatitthayatane uppajjati, ariyamaggaparikkhitte pana buddhasasaneyeva uppajjati. Tenaha bhagava "idheva bhikkhave samano .pe. Sunna parappavada samanebhi annehi"ti. Samma sihanadam nadathati ettha sammati hetuna nayena karanena. Sihanadanti setthanadam abhitanadam appatihatanadam. 5- Imesanca 6- catunnam samananam idheva atthitaya ayam nado setthanado nama hoti. Uttamanado. "ime samana idheva atthi"ti vadantassa annato bhayam va asanka va natthiti abhitanado nama hoti. "amhakampi sasane ime samana atthi"ti puranadisu ekassapi utthahitva vattum asamatthataya ayam nado appatihatanado nama hoti. Tena vuttam "sihanadanti setthanadam abhitanadam appatihatanadan"ti. @Footnote: 1 cha.Ma. surakesarako siho, Si. bhasurakesarasato 2 cha.Ma. khuddakapokkharanisu @3 cha.Ma. pana-saddo na dissati 4 cha.Ma. asambhinnajatikhattiYu... 5 cha.Ma. appatinadam @evamuparipi 6 cha.Ma. imesam hi, Si. imesam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page327.

[140] Thanam kho panetam vijjatiti idam kho pana karanam vijjati. Yam annatitthiyati yena karanena annatitthiya. Ettha ca tittham janitabbam, titthakaro janitabbo, titthiya janitabba, titthiyasavaka janitabba. Tittham nama dvasatthiditthiyo. Ettha hi satta taranti ullavanti 1- ummujjanimmujjam karonti, tasma titthanti vuccanti. Tasam ditthinam uppadeta titthakaro nama. Tassa laddhim gahetva pabbajita titthiya nama. Tesam paccayadayaka titthiyasavakati veditabba. Paribbajakati gihibandhanam pahaya pabbajjupagata. Assasoti avassayo patittha upatthambho. Balanti thamo. Yena tumheti yena assasena va balena va evam vadetha. Atthi kho no avuso tena bhagavata janata passata arahata samma- sambuddhenati ettha ayam sankhepattho:- yo so bhagava samatimsa paramiyo puretva sabbakilese bhanjitva anuttaram sammasambodhim abhisambuddho, tena bhagavata tesam tesam sattanam asayanusayam janata, hatthatale thapitam amalakam viya sabbanneyyadhammam passata. Apica pubbenivasadihi janata, dibbena cakkhuna passata. Tihi vijjahi chahi va pana abhinnahi janata, sabbattha appatihatena samantacakkhuna passata. Sabbadhammajananasamatthaya pannaya janata, sabbasattanam cakkhuvisayatitani tirokuddadigatani 2- vapi rupani ativisuddhena mamsacakkhuna passata. Attahitasadhikaya samadhipadatthanaya pativedhapannaya janata, parahitasadhikaya karunapadatthanaya desanapannaya passata. Arinam hatatta paccayadinam arahatta ca arahata, samma samanca saccanam buddhatta sammasambuddhena. Antarayikadhamme va janata, niyyanikadhamme passata. Kilesarinam hatatta arahata, samma samam sabbadhammanam buddhatta sammasambuddhenati evam catuvesarajjavasena catuhi akarehi thomitena cattaro dhamma akkhata, ye mayam attani sampassamana evam vadema, na rajarajamahamattadinampi upatthambham na 3- kayabalanti. @Footnote: 1 cha.Ma. uppalavanti 2 cha.Ma. tirokuttadigatani 3 cha.Ma. na-saddo na dissati

--------------------------------------------------------------------------------------------- page328.

Satthari pasadoti "itipi so bhagava"ti adina nayena buddhagune anussarantanam uppannappasado. Dhamme pasadoti "svakkhato bhagavata dhammo"tiadina nayena dhammagune anussarantanam uppannappasado. Silesu paripurakaritati ariyakantesu silesu paripurakarita. Ariyakantasilani nama pancasilani. Tani hi bhavantaragatopi ariyasavako attano ariyasavakabhavam ajanantopi na vitikkamati. Sacepi hi nam koci vadeyya "imam sakalacakkavattirajjam sampaticchitva khuddakamakkhikam jivita voropehi"ti, atthanametam, yam so tassa vacanam kareyya. Evam ariyanam silani kantani piyani manapani. Tani sandhaya vuttam "silesu paripurakarita"ti. Sahadhammika kho panati bhikkhu bhikkhuni sikkhamana samanero samaneri upasako upasikati ete satta sahadhammacarino. Etesu hi bhikkhu bhikkhuhi saddhim sahadhammancarati samanasikkhataya. Tatha bhikkhuni bhikkhunihi .pe. Upasika upasikahi, sotapanno sotapannehi, sakadagami .pe. Anagami anagamihi sahadhammancarati. Tasma sabbe cete 1- sahadhammikati vuccanti. Apicettha ariyasavakayeva adhippeta. Tesam hi bhavantarepi maggadassanamhi vivado natthi, tasma te accantam ekadhammacaritaya sahadhammika. Imina "supatipanno bhagavato savakasamgho"tiadina nayena samgham anussarantanam uppannappasado kathito. Ettavata cattari sotapannassa angani kathitani honti. Ime kho no avusoti avuso ime cattaro dhamma tena bhagavata amhakam assaso ceva balancati akkhata, ye mayam attani sampassamana evam vadema. [141] Yo amhakam satthati imina puranakassapadike cha sattharo apadissanti. Yatha pana idani sasane acariyaupajjhayadisu "amhakam acariyo, amhakam upajjhayo"ti gehasitapemam hoti. Evarupam pemam sandhaya "satthari pasado"ti vadanti. Thero panaha "yasma sattha nama na ekassa, na dvinnam @Footnote: 1 cha.Ma. sabbepete

--------------------------------------------------------------------------------------------- page329.

Hoti, sadevakassa lokassa ekova sattha, tasma titthiya `amhakam sattha'ti ekapadeneva sattharam visum katva iminava padena viruddha parajita"ti. Dhamme pasadoti idha 1- pana yatha idani sasane "amhakam dighanikayo amhakam majjhimanikayo"ti mamayanti, evam attano attano pariyattidhamme gehasitapemam sandhaya vadanti. Silesuti ajasilagosilamendakasilakukkurasiladisu. Idha no avusoti ettha idhati pasadam 2- sandhaya vadanti. Ko adhippayoti 3- ko adhikappayogo. Yadidanti yam idam tumhakanceva amhakanca nanakaranam vadeyyatha, tam kim nama. Tumhakampi hi catusu thanesu pasado, amhakampi. Nanu etasmim pasade tumhe ca amhe ca dvedha bhinnasuvannam viya ekasadisati vacaya samadhura hutva atthamsu. Atha nesam tam samadhuratam bhindanto bhagava evamvadinotiadimaha. Tattha eka nitthati ya tassa pasadassa pariyosanabhuta nittha, kim sa eka, udahu puthuti evam pucchathati vadati. Yasma pana tasmim tasmim samaye nittham apannapento nama natthi, brahmananam hi brahmaloko nittha, eka 4- nibbatti 4- tapasanam 5- abhassara, paribbajakanam subhakinha, ajivakanam "anantamanaso"ti evam parikappito asannibhavo. Imasmim sasane pana arahattam nittha. Sabbeva cete arahattameva nitthati. Vadanti. Ditthivasena pana brahmalokadini pannapenti. Tasma attano attano laddhivasena ekameva nittham pannapenti, tam dassetum bhagava samma byakaramanatiadimaha. Idani bhikkhunampi eka nittha, titthiyanampi eka nitthati dvisu attakarakesu viya thitesu bhagava anuyogavattam dassento sa panavuso nittha saragassa, udahu vitaragassatiadimaha. Tattha yasma ragarattadinam nittha nama natthi. Yadi siya, sonasingaladinipi 6- siyati imam dosam passantanam titthiyanam "vitaragassa avuso sa nittha"tiadina nayena byakaranam dassitam. @Footnote: 1 cha.Ma. idam 2 Ma. sasanam 3 ka. adhippayaso, cha.Ma. adhippayaso @4-4 cha.Ma. ayam patho na dissati 5 cha.Ma. mahatapasanam 6 cha.Ma. sonasingaladinampi

--------------------------------------------------------------------------------------------- page330.

Tattha viddasunoti panditassa. Anuruddhapativiruddhassati ragena anuruddhassa kodhena pativiruddhassa. Papancaramassa papancaratinoti attha aramanti etthati aramo. Papanco aramo assati papancaramo. Papance 1- rati assati papancarati. Papancoti ca mattapamattakarabhavena pavattanam tanhaditthimananam etam adhivacanam. Idha pana tanhaditthiyova adhippeta. Saragassatiadisu pancasu thanesu ekova kileso agato. Tassa akarananattam veditabbam. Saragassati hi vuttatthane pancakamagunikaragavasena gahito. Satanhassati bhavatanhavasena. Saupadanassati gahanavasena. Anuruddhapativiruddhassati yugalavasena. Papancaramassati papancuppattidassanavasena. Saragassati va ettha akusalamulavasena gahito. Satanhassati ettha tanhapaccaya upadanavasena. 2- Sesam purimasadisameva. Thero panaha "kasma evam viddhamsetha, ekoyeva hi ayam lobho rajjanavasena ragoti vutto. Tanhakaranavasena pana 3- tanha gahanatthena upadanam. Yugalavasena anurodhapativirodho. Papancuppattiyatthena 4- papanco"ti. [142] Idani imesam kilesanam mulabhutam ditthivadam dassento dvema bhikkhave ditthiyotiadimaha. Tattha bhavaditthiti sassataditthi. Vibhavaditthiti ucchedaditthi. Bhavaditthim allinati tanhaditthivasena sassataditthim allina. Upagatati tanhaditthivaseneva upagata. Ajjhositati tanhaditthivaseneva anupavittha. Vibhavaditthiya te pativiruddhati te sabbe ucchedavadihi saddhim "tumhe andhabala na janatha, sassato ayam loko, nayam loko ucchijjati"ti pativiruddha niccam kalahabhandanapasuta viharanti. Dutiyavarepi eseva nayo. Samudayancatiadisu dve ditthinam samudaya khanikasamudayo paccayasamudayo ca. Khanikasamudayo ditthinam nibbatti. Paccayasamudayo atthatthanani. Seyyathidam, @Footnote: 1 Ma. papancova 2 cha.Ma. upadanadassanavasena 3 cha.Ma. ayam saddo na dissati @4 cha.Ma. papancuppattidassanatthena

--------------------------------------------------------------------------------------------- page331.

Khandhapi ditthitthanam, avijjapi, phassopi, sannapi, vitakkopi, ayoniso- manasikaropi, papamittopi, parato ghosopi ditthitthanam. "khandha hetu khandha paccayo ditthinam *- upadaya samutthanatthena. Evam khandhapi ditthitthanam. Avijja, phasso, sanna, vitakko, ayonisomanasikaro, papamitto, paratoghoso hetu paratoghoso paccayo ditthinam upadaya samutthanatthena. Evam paratoghosopi ditthitthanam". 1- Atthangamapi dveyeva khanikatthangamo paccayatthangamo ca. Khanikatthangamo nama khayo vayo bhedo paribhedo aniccata antaradhanam. Paccayatthangamo nama sotapattimaggo. Sotapattimaggo hi ditthinam samugghatoti 2- vutto. Assadanti ditthimulakam anisamsam. Sandhaya vuttam "yamditthiko sattha hoti, tamditthika savaka honti. Yamditthikam 3- sattharam savaka sakkaronti, garukaronti, manenti, pujenti, labhanti tatonidanam civarapindapatasenasanagilanapaccaya- bhesajjaparikkharanam. 4- Ayam bhikkhave ditthiya ditthadhammiko anisamso"ti. Adinavanti. Ditthiggahanamulakam upaddavam. So vaggulivattam 5- ukkutikappadhanam kantakapassayata pancatapatappanam 6- 7- maruppapatapatanam kesamassulocanam appanakajjhanantiadinam 7- vasena veditabbo. Nissarananti ditthinam nissaranam nama nibbanam. Yathabhutam nappajanantiti ye etam sabbam yathasabhavam na jananti. Na parimuccanti dukkhasmati sakalavattadukkhato na parimuccanti. Imina etesam nittha nama natthiti dasseti. Parimuccanti dukkhasmati sakalavattadukkhato parimuccanti. Imina etesam nittha nama atthiti dvinnam attakarakanam attam chindanto viya sasanasmimyeva nitthaya atthitam patitthapeti. [143] Idani ditthicchedanam dassento cattarimani bhikkhave upadananitiadimaha. Tesam vittharakaka visuddhimagge vuttayeva. @Footnote: * pali. ditthitthanam, 1. khu. pati. 31/304/200 ditthikatha (sya) @2 cha.Ma. ditthitthanasamugghatoti 3 cha.Ma. yamditthika 4 cha.Ma......parikkharam @5 cha.Ma. vaggulivatam 6 Si. pancatapatappanam @7-7 cha.Ma. sanupapatapatanam kesamassuluncanam appanakam jhananti

--------------------------------------------------------------------------------------------- page332.

Sabbupadanaparinnavada patijanamanati mayam sabbesam upadananam parinnam samatikkamam vadamati evam patijanamana. Na samma sabbupadanaparinnam pannapentiti sabbesam upadananam samatikkamam samma na pannapenti. Keci kamupadanamattassa parinnam pannapenti, keci ditthupadanamattassa pannapenti, keci silabbatupadanamattassapi. 1- Attavadupadanassa pana parinnam pannapento nama natthi. Tesam pana bhedam dassento kamupadanassa parinnam pannapentitiadimaha. Tattha sabbepi kamupadanassa parinnam pannapentiyeva, channavuti pasandapi hi "kama kho pabbajitena na sevitabba"ti vatthupatisevanako 2- kappatiti na pannapenti, akappiyameva katva pannapenti. Ye pana sevanti, te theyyena sevanti. Tena vuttam "kamupadanassa parinnam pannapenti"ti. Yasma "natthi dinnan"tiadini gahetva caranti. "silena suddhi vatena suddhi na 3- bhavanaya suddhi"ti ganhanti, attupaladdhim nappajahanti, tasma na ditthupadanassa, na silabbatupadanassa, attavadupadanassa parinnam pannapenti. Tam kissa hetuti tam apannapanam etesam kissa hetu kim karana. Imani hi te bhontoti yasma te bhonto imani tini karanani yathasabhavato na janantiti attho. Ye panettha dvinnam parinnanam pannapanakaranam ditthinceva silabbatanca "etam pahatabban"ti yathasabhavato jananti. Te sandhaya parato dve vara vutta. Tattha ye "atthi dinnan"tiadini ganhanti, te ditthupadanassa parinnam pannapenti. Ye pana "silena suddhi, vatena suddhi, bhavanaya suddhi"ti 4- ganhanti, te silabbatupadanassapi parinnam pannapenti. Attavadupadanassa parinnam pana ekopi parato 5- pannapetum na sakkoti. Atthasamapattilabhinopi hi candimasuriye panina parimajjitvava samanapi 6- ca titthiya tisso parinna pannapenti. Attavadam 7- pana 8- muncitum na sakkonti. Tasma punappunam vattasmimyeva patanti, pathavijigucchanasasako viya hi ete. @Footnote: 1 cha.Ma. silabbatupadanassapi 2 cha.Ma. vatthupatisevanam kamam @3 cha.Ma. na-saddo na dissati 4 cha.Ma. "na silena suddhi, na vatena suddhi, @na bhavanaya suddhiti 5 cha.Ma. idam padam na dissati 6 cha.Ma. caramanapi @7 Si. attavadupadanam 8 cha.Ma. ayam saddo na dissati

--------------------------------------------------------------------------------------------- page333.

Tatthayam atthasallapika upama:- pathavi kira sasakam aha "bho sasaka"ti. Sasako aha "ko eso"ti. "kasma mameva upari sabbairiyapathe kappento uccarapassavam karonto mam na janasi"ti. "sutthu taya aham dittho, maya akkantatthananhi 1- angulaggehi phutthatthanam viya hoti, vissatthaudakam appamattakam, karisam katakaphalamattam hatthiassadihi pana akkantatthanampi mahantam, passavopi nesam ghatamatto hoti, uccaro pacchimatto hoti, alam mayham taya"ti uppatitva annasmim thane patito. Tato nam pathavi aha "aho durangatosi 2- nanu mayham upariyeva patitosi"ti. So puna tam jigucchanto uppatitva annattha patito, evam vassasahassampi uppatitva patamano sasako pathavim muncitum na sakkoti. Evameva titthiya sabbupadanaparinnam pannapentapi kamupadanadinam tinnamyeva samatikkamam pannapenti. Attavadam pana muncitum na sakkonti, asakkonta punappunam vattasmimyeva patantiti. Evam yam titthiya samatikkamitum na sakkonti, tassa vasena ditthicchedavadam vatva idani pasadacchedavadam dassento evarupe kho bhikkhave dhammavinayetiadimaha. Tattha dhammavinayeti dhamme ceva vinaye ca, ubhayenapi aniyyanikasasanam dasseti. "yo satthari pasado so na sammaggato"ti aniyyanikasasanasmim hi sattha kalam katva sihopi hoti, byagghopi hoti, dipipi acchopi taracchopi. Savaka panassa migapi sukarapi sasakapi 3- honti, so "ime mayham pubbe upatthaka paccayadayaka"ti khantim va mettam va anuddayam va akatva tesam upari patitva lohitam pivati, thulathulamamsanipi khadati. Sattha va pana vilaro 4- hoti, savaka kukkuta va musika va. Atha ne vuttanayeneva anukampam akatva khadati. Athava sattha nirayapalo hoti, savaka nerayikasatta. So "ime mayham pubbe upatthaka paccayadayaka"ti anukampam akatva vividha kammakarana karoti, adittepi rathe yojeti, angarapabbatampi aropeti, 5- lohakumbhiyam siram khipati, 5- @Footnote: 1 cha.Ma. akkantatthanampi 2 cha.Ma. are duram gatopi 3 cha.Ma. pasadapi @4 cha.Ma. bilaro 5-5 cha.Ma. lohakumbhiyampi khipati

--------------------------------------------------------------------------------------------- page334.

Anekehipi dukkhadhammehi sampayojeti. Savaka va pana kalam katva sihadayo honti, sattha migadisu annataro. Te "imam mayam pubbe catuhi paccayehi upatthahimha, sattha no ayan"ti tasmim khantim va mettam va anuddayam va akatva vuttanayeneva anayabyasanam papenti. Evam aniyyanikasasane yo satthari pasado, so na sammaggato hoti. Kanci kalam gantvapi paccha vinassatiyeva. Yo dhamme pasadoti aniyyanikasasanasmim hi dhamme pasado nama, uggahitapariyapunitadharitavacitamattake 1- tantidhamme pasado hoti, vattamokkho panettha natthi. Tasma yo ettha pasado, so punappunam vattameva gambhiram karotiti sasanasmim asammaggato asabhavato akkhayati. Ya silesu paripurakaritati yapi 2- aniyyanikasasane ajasiladinam vasena paripurakarita, sapi yasma vattamokkham bhavanissaranam na sampapeti. Sampajjamana pana tiracchanayonim avahati, vipaccamana nirayam, tasma na samgaggato 3- akkhayati. Ya sahadhammikesuti aniyyanikasasanasmim hi ye sahadhammika, tesu yasma ekacce kalam katva sihadayopi honti, ekacce migadayo. Tattha sihadibhuta "ime amhakam sahadhammika ahesun"ti migadibhutesu khantiadini akatva pubbe vuttanayeneva nesam mahadukkham uppadenti. Tasma ettha sahadhammikesu piyamanapatapi asammaggata akkhayati. Imam 4- pana sabbampi karanabhedam ekato katva dassento bhagava tam kissa hetu evam hetam bhikkhave hotitiadimaha. Tatrayam sankhepattho:- evam hetam bhikkhave hoti, yam maya vuttam "yo satthari pasado so na sammaggato hoti"ti 5- adi, tam evametam 6- hoti. Kasma? yasma te pasadadayo durakkhate dhammavinaye .pe. Asammasambuddhappavediteti, ettha hi yathatanti karanatthe nipato. Tattha durakkhateti dukkathite, dukkathitattayeva duppavedite. So panesa yasma maggaphalatthaya @Footnote: 1 cha.Ma. uggahitapariyaputa.... 2 cha.Ma. yapi ca 3 cha.Ma. sammaggata @4 cha.Ma. idam 5 cha.Ma. akkhayatiti 6 cha.Ma. evameva

--------------------------------------------------------------------------------------------- page335.

Na niyyati, tasma aniyyaniko. Ragadinam upasamaya asamvattanato anupasamasamvattaniko. Na sammasambuddhena sabbannuna paveditoti asammasambuddhappavedito. Tasmim aniyyanike anupasamasamvattanike asammasambuddhappavedite. Ettavata bhagava titthiyesu pasado surapitasingale pasado viya niratthakoti dassesi. Eko kira kanasingalo 1- rattim nagaram pavittho surajallikam khaditva punnagavane nipajjitva niddayanto suriyuggamane pabujjhitva cintesi "imasmim kale na sakka gantum, bahu amhakam verino, ekam vancetum vattati"ti. So ekam brahmanam gacchantam disva imam vancissamiti 2- "ayya brahmana"ti aha. Ko eso brahmanam pakkosatiti. Aham sami ito tava ehiti. Kim bhoti. Mam bahigamam nehi, ahante dve kahapanasatani dassamiti. Sopi nayissamiti tam padesu ganhi. Ayya 3- bala brahmana na mayham kahapana chadditaka atthi, dullabha kahapana, sadhukam mam ganhahiti. Katham bho ganhamiti, uttarasange 4- bhandikam katva amse laggetva ganhahiti, brahmano tam tatha gahetva dakkhinadvarasamipatthanam gantva ettha otaremiti pucchi. Kataram thanam nama etanti. Mahadvaram etanti. Are balabrahmana kim tava nataka antaradvare kahapanam thapenti, parato mam harati. So punappunam thokam gantva "ettha otaremi ettha otaremi"ti pucchitva tena tajjito 5- khematthanam gantva tattha otarehiti vutto otaretva satakam ganhi. Kanasingalo aha "aham te dve kahapanasatani dassamiti avocam, mayaham pana kahapana bahu, na dve kahapanasataneva, yava aham kahapane aharami, tava tvam suriyam olokento tittha"ti vatva thokam gantva nivatto 6- puna brahmanam aha "ayya brahmana ma ito olokehi, suriyameva olokento tittha"ti. Evanca pana vatva ketakivanam 7- pavisitva yatharucim pakkanto. Brahmanassapi suriyam olokentasseva nalatato ceva kacchehi ca seda muccimsu. Atha nam rukkhadevata aha:- @Footnote: 1 cha.Ma. kalasingalo, evamuparipi 2 cha.Ma. vancessamiti 3 cha.Ma. are @4 cha.Ma. uttarasangena 5 Si. tajjitavancito 6 cha.Ma. nivattetva @7 cha.Ma. ketakavanam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page336.

"saddahasi singassa *- surapitassa brahmana *- sippiyanam satam natthi kuto kamsasata duve"ti 1- evam yatha kanasingale pasado niratthako, evam titthiyesupiti. [144] Aniyyanikasasane pasadassa niratthakabhavam dassetva niyyanikasasane tassa satthakabhavam 2- dassetum tathagato ca kho bhikkhavetiadimaha. Tattha kamupadanassa parinnam pannapetiti arahattamaggena kamupadanassa pahanaparinnam samatikkamam pannapeti, itaresam tinnam upadananam sotapattimaggena parinnam pannapeti. Evarupe kho bhikkhave dhammavinayeti bhikkhave evarupe dhamme ca vinaye ca. Ubhayenapi niyyanikasasanam dasseti. Satthari pasadoti evarupe sasane yo satthari pasado, so sammaggato akkhayati, bhavadukkhanissaranaya samvattati. Tatrimani vatthuni:- bhagava kira vedissakapabbate 3- indasalaguhayam pativasati. Atheko ulukasakuno bhagavati gamam pindaya pavisante upaddhamaggam anugacchati, nikkhamante upaddhamaggam paccuggamanam karoti, so ekadivasam samma- sambuddham sayanhasamaye bhikkhusamghaparivutam nisinnam pabbata oruyha vanditva pakkhe panametva anjalim paggayha sisam hettha katva dasabalam namassamano atthasi. Bhagava tam oloketva sitam patum akasi. 4- Anandatthero "ko nu kho bhante hetu ko paccayo sitassa patukammaya"ti pucchi. "passananda imam ulukasakunam, ayam mayi ca bhikkhusamghe ca cittam pasadetva satasahassakappe devesu ca manussesu ca samsaritva somanasso nama paccekabuddho bhavissati"ti aha. Uluka 5- mandalakkhika 5- vedissake 6- ciradighavasika sukhitosi tvam ayya kosiya kalutthitam passasi buddhavaram. @Footnote: 1 cha.Ma. pali. * sigalassa, ** sippikanam khu. ja. ekaka. 27/113/37 @sigalajataka (sya) 2 cha.Ma. satthakatam 3 cha.Ma. vedisakapabbate @4 cha.Ma. patvakasi 5-5 uluko mandalakkhiko, khu. khuddaka. A. 10/131 @mangalasuttavannana 6 paramatthajotikayam vediyaketi patho dissati, cha.Ma. vedissake

--------------------------------------------------------------------------------------------- page337.

Mayi cittam pasadetva bhikkhusamghe anuttare kappanam satasahassani duggatim so 1- na gacchati. Devaloka cavitvana kusalamulena codito bhavissati anantanano somanassoti vissutoti. Annanipi cettha rajagahanagare sumanamalakaravatthu mahabherivadakavatthu morajatakavatthu 2- vinavadakavatthu sankhadhamakavatthuti evamadini vatthuni vittharetabbani. Evam niyyanikasasane satthari pasado sammaggato hoti. Dhamme pasadoti niyyanikasasanamhi dhamme pasado sammaggato hoti, saramatte nimittam gahetva sunantanam tiracchanagatanampi sampattidayako hoti, paramatthe kim pana vattabbam. Ayamattho mandukadevaputtadinam vatthuvasena veditabbo. Silesu paripurakaritati niyyanikasasanamhi silesu paripurakaritapi sammaggata hoti, saggamokkhasampattim avahati. Tattha chattamanavakavatthusamaneravatthuadini dipetabbani. Sahadhammikesuti niyyanikasasane sahadhammikesu piyamanapatapi sammaggata hoti, mahasampattim avahati. Ayamattho vimanapetavatthuhi dipetabbo. Vuttam hetam:- "khirodanamahamadasim bhikkhuno pindaya carantassa .pe. Phanitam .pe. Ucchukhandikam. Timbarusakam. Kakkarikam. Elalukam. Vallipakkam. 3- Pharusakam. Hatthapatakam. 4- Sakamutthim. Pupphakamutthim. Mulakam. Nimbamutthim. Ambilakanjikam. 5- @Footnote: 1 cha.Ma. dugateso 2 cha.Ma. morajikavatthu 3 pali. valliphalam, cha.Ma. vallipakkam @4 pali. hatthappatapakam. cha.Ma. hatthapatakam 5 pali. ambakanjikam cha.Ma. ambakanjikam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page338.

Doninimmajjanim. Kayabandhanam. Amsabandhakam. 1- Ayogapattam. Vidhupanam. Talapannam. 2- Morahattham. Chattam. Upahanam. Puvam. Modakam. Sankhalikamahamadasim, bhikkhuno pindaya carantassa .pe. Tassa me passa vimanam, acchara kamavanninihamasmi"ti. 3- Tam kissa hetutiadi vuttanayanusareneva yojetva veditabbam. [145] Idani yesam upadananam titthiya na samma parinnam pannapenti, tathagato pannapeti, tesam paccayam dassetum ime ca bhikkhavetiadimaha. Tattha kimnidanatiadisu nidanadini sabbaneva karanavevacanani. Karanam hi yasma phalam nideti handa nam ganhathati appeti viya, tasma nidananti vuccati. Yasma tam tato jayati samudeti pabhavati, tasma samudayo, jati, pabhavoti vuccati. Ayam panettha padattho:- kim nidanam etesanti kimnidana. Ko samudayo etesanti kimsamudaya. Ka jati etesanti kimjatika. Ko pabhavo etesanti kimpabhava. Yasma pana tesam tanha yathavuttena atthena nidananceva samudayo ca jati ca pabhavo ca, tasma "tanhanidana"tiadimaha. Evam sabbapadesu attho veditabbo. Yasma pana bhagava na kevalam upadanasseva paccayam janati, upadanassa paccayabhutaya tanhayapi, tanhadipaccayanam vedanadinampi paccayam janatiyeva, tasma tanha cayam bhikkhavetiadimaha. Yato ca khoti yasmim kale. Avijja pahina hotiti vattamulika avijja anuppadanirodhena pahina hoti. Vijja uppannati arahattamaggavijja uppanna. @Footnote: 1 cha.Ma. amsabaddhakam 2 cha.Ma. talavantam @3 khu. vimana. 26/413/55 khirodanadayikavimana

--------------------------------------------------------------------------------------------- page339.

So avijjaviraga vijjuppadati so bhikkhu avijjaya ca pahinatta vijjaya ca uppannatta. Neva kamupadanam upadiyatiti neva kamupadanam ganhati na upeti, na sesani upadanani. Anupadiyam na paritassatiti evam kinci upadanam agganhanto tanhaparitassanaya na paritassati. Aparitassanti aparitassanto tanham anuppadento. Paccattamyeva parinibbayatiti sayameva kilesaparinibbanena parinibbayatiti. 1- Evamassa asavakkhayam dassetva idani khinasavassa bhikkhuno paccavekkhanam dassento khina jatitiadimaha. Sesam 2- vuttatthamevati. Papancasudaniya majjhimanikayatthakathaya culasihanadasuttavannana nitthita. ------------


             The Pali Atthakatha in Roman Book 7 page 320-339. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=7&A=8170&modeTY=2&pagebreak=1              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=7&A=8170&modeTY=2&pagebreak=1              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=12&i=153              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=12&A=2151              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=12&A=2614              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=12&A=2614              Contents of The Tipitaka Volume 12 http://84000.org/tipitaka/read/?index_12

first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]