ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
previous bookdispage pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 8 : PALI ROMAN Ma.A. (papa–ca.2)

                     Papancasudani nama majjhimanikayatthakatha
                    mulapannasakavannanaya dutiyo bhago
                        -----------------
                namo tassa bhagavato arahato sammasambuddhassa.
                           3. Opammavagga
                        1. Kakacupamasuttavannana
    [222] Evamme sutanti kakacupamasuttam. Tattha moliyaphaggunoti moliti 1-
cula 2- vuccati. Yathaha:-
                 "../../bdpicture/chetvana molim 2- varagandhavasitam
                   vehayasam ukkhipi sakyapungavo
                   ratanacankotavarena vasavo
                   sahassanetto sirasa patiggahi"ti. 3-
    Sa tassa gihikale mahati ahosi, tenassa moliyaphaggunoti sankha
udapadi. Pabbajitampi nam teneva namena sanjananti. Ativelanti velam atikkamitva.
Tattha kalavela simavela silavelati tividha vela. "tayam velayam imam
udanam udanesi"ti 4- hi ayam kalavela nama. "thitadhammo velam nativattati"ti 5-
ayam simavela nama. "velaanatikkamo setughato"ti 6- ca "velavesa 7-
avitikkamatthena"ti ca ayam silavela nama. Tam tividhampi so atikkametiyeva. 8-
Bhikkhuniyo hi ovaditum kalo nama atthi, so atthangatepi suriye ovadanto tam
kalavelampi atikkami. Bhikkhuninam ovade pamanam nama atthi simamariyada, so uttarim
@Footnote: 1 cha.Ma. moliyaphaggunoti moliti           2 cha.Ma. cula, molim evamuparipi
@3 sa. paka. 2/38, khu.buddha.A. 27/443 gotamabuddhavamsavannana, khu.ja.A. 1/103 (sya)
@4 vinaYu. maha. 4/1-41-2-4 bodhikatha, khu.u. 25/1-adi/94 pathamabodhisutta
@5 vinaYu. cula. 7/384/206 patimokkhatthapanakkhandhaka, khu.u. 25/45/166 uposathasutta,
@an. atthaka. 23/104/201 paharadasutta (sya)   6 abhi. sangani. 34/299/88
@cittuppadakanda  7 cha.Ma. vela cesa  8 cha.Ma. atikkamiyeva
Chappancavacahi ovadanto tam simavelampi atikkami. Kathento pana davasahagatam
katva dutthullapattipahonakam katheti, evam silavelampi atikkami.
    Samsatthoti missibhuto samanasukhadukkho hutva. Sammukhati purato. Avannam
bhasatiti ta pana pacanakottanadini karontiyo disva natthi imasam anapatti
nama, ima bhikkhuniyo anacara dubbaca 1- pagabbhati agunam katheti. Adhikaranampi
karotiti imesam bhikkhunam ima bhikkhuniyo ditthakalato patthaya akkhini dayhanti,
imasmim vihare pupphapuja va asanadhovanaparibhandakaranadini va imasam vasena
vattanti. Kuladhita eta lajjiniyo, tumhe imasam 2- idancidanca vadatha, ayam
nama tumhakam apatti hoti, vinayadharanam santikam agantva vinicchayam me
dethati adhikaranam akaddhati.
    Moliyaphaggunassa avannam bhasatiti natthi imassa bhikkhuno apatti 3- nama.
Niccakalam imassa parivenatthanam 4- asunnam bhikkhunihiti agunam katheti. Adhikaranampi
karontiti imesam bhikkhunam moliyaphaggunattherassa ditthakalato patthaya akkhini
dayhanti. Imasmim vihare annesam vasanatthanam oloketumpi na sakka. Viharam
agatabhikkhuniyo ovadam va patisantharam va uddesapadam va therameva nissaya
labhanti, kulaputtako lajji kukkuccako, evarupam nama tumhe idancidanaca vadatha,
etha vinayadharanam santike vinicchayam me dethati adhikaranam akaddhanti.
    So bhikkhu bhagavantam etadavocati neva piyakamyataya na bhedadhippayena,
atthakamataya avoca. Evam kirassa ahosi "imassa bhikkhussa evam samsatthassa
viharato ayaso uppajjissati. So sasanassapi avannoyeva. Annena pana kathito
ayam na oramissati, bhagavata dhammam desetva ovadito oramissati"ti tassa
atthakamataya bhagavantam etam "ayasma bhante"tiadivacanam avoca.
    [223] Amantehiti janapehi. Amantetiti pakkosati.
    [224] Saddhati saddhaya. Tasmati yasma tvam kulaputto ceva saddha
pabbajito ca, yasma va te etahi saddhim samsatthassa viharato ye ta
@Footnote: 1 Si. dubbata               2 cha.Ma. ima
@3 cha.Ma. anapatti            4 cha.Ma. parivenadvaram
Akkosissanti va paharissanti va, tesu domanassam uppajjissati, samsagge pahine
nuppajjissati, tasma. Tatarati tasmim avannabhasane. Gehasitati pancakamagunanissita.
Chandati tanhachandapi patighachandapi. Viparinatanti rattampi cittam
viparinatam hoti. 1- Dutthampi, mulhampi cittam viparinatam. Idha pana tanhachandavasena
rattampi vattati, patighachandavasena dutthampi vattati. Hitanukampiti hitena
anukampamano hitena pharamano. Na dosantaroti na dosacitto bhavissami.
    [225] Atha kho bhagavati kasma arabhi? phaggunassa kira ettakam
Ovadam katvapi 2- "bhikkhunisamsaggato oramissami viramissami"ti cittampi na
uppannam, bhagavata pana saddhim patani viya pativiruddho atthasi, atha 3- bhagavato yatha
nama jighacchitassa bhojane, pipasitassa paniye, sitena phutthassa unhe,
dukkhitassa sukhe patthana uppajjati, evameva imam dubbacam bhikkhum disva pathamabodhiyam
subbacapi 4- bhikkhu apatham agamimsu. Atha tesam vannam kathetukamo hutva imam
desanam arabhi.
    Tattha aradhayimsuti aradhayimsu ganhimsu. 5-  Ekam samayanti ekasmim samaye.
Ekasanabhojananti ekam purebhattabhojanam. Suriyuggamanato hi yava majjhantika
dasakkhattum 6- bhuttabhojanampi idha ekasanabhojanameva 7-  adhippetam. Appabadhatanti
nirabadhatam. Appatankatanti niddukkhatam. Lahutthananti sarirassa sallahukam utthanam.
Balanti kayabalam. Phasuviharanti kayassa sukhaviharam. Imina kim  kathitam? diva
Vikalabhojanam pajahapitakalo kathito. Bhaddalisutte pana rattim vikalabhojanam
pajahapitakalo kathito. Imani hi dve bhojanani bhagava na ekappaharena
pajahapesi. Kasma? imani 8- dve bhojanani vatte sattanam acinnani.
Santi kulaputta sukhumala. Te ekato dvepi bhojanani pajahanta kilamanti.
Tasma ekato apajahapetva ekasmim kale diva vikalabhojanam, ekasmim rattim
vikalabhojananti visum pajahapesi. Tesu idha diva vikalabhojanam pajahapitakalo
@Footnote: 1 cha.Ma. ayam patho na dissati     2 cha.Ma. sutvapi    3 cha.Ma. athassa
@4 cha.Ma. pi-saddo na dissati      5 cha.Ma. ganhimsu purayimsu
@6 cha.Ma. sattakkhattum, Si. satakkhattum  7 cha.Ma....bhojananteva   8 cha.Ma. imaneva hi
Kathito. Tattha yasma buddha na bhayam dassenta 1- tajjetva pajahapenti,
anisamsam pana dassetva pajahapenti, evampi satta sukhena pajahanti. Tasma
anisamsam dassento ime pancagune dassesi. Anusasani karaniyati punappunam
sasane na 2- kattabbam nahosi "idam karotha idam ma karotha"ti
satuppadakaraniyamattameva ahosi. Tavattakeneva te kattabbam akamsu, pahatabbam pajahimsu,
pathamabodhiyam bhikkhave subbaca bhikkhu ahesum assava ovadapatikarati.
    Idani nesam subbacabhavadipakam upamam aharanto seyyathapitiadimaha.
Tattha subhumiyanti samabhumiyam. "subhumiyam sukhette vihatakhanuke bijani
patitthapeyya"ti 3- ettha pana mandabhumi subhumiti agata. Catumahapatheti dvinnam
mahamagganam vinivijjhitva gatatthane. Ajannarathoti vinitaassaratho. Odhastapatodoti
yatha ratham abhiruhitva thitena sakka hoti ganhitum, evam alambanam nissaya tiriyato
thapitapatodo. Yoggacariyoti assacariyo. Sveva assadamme saretiti
assadammasarathi. Yenicchakanti yena yena maggena icchati. Yadicchakanti yam yam gatim
icchati. Sareyyati ujukam purato peseyya. Paccasareyyati patinivatteyya.
    Evameva khoti yatha hi so yoggacariyo yena yena maggena gamanam
icchati, tam tam assa arulhava honti. Yaya yaya ca gatiya icchati, sa sa
gati gahitayeva hoti. Ratham pesetva assa neva varetabba na vijjhitabba
honti. Kevalam tesam same bhumibhage khuresu nimittam thapetva gamanameva passitabbam
hoti. Evam mayhampi tesu bhikkhusu puna 4- vattabbam nahosi. Idam karotha idam
ma karothati satuppadanamattameva kattabbam hoti. Tehipi tavadeva kattabbam
katameva hoti, akattabbam jahitameva. Tasmati yasma subbaca yuttayanapatibhaga
hutva satuppadanamatteneva pajahimsu, tasma tumhepi pajahathati attho.
Elandehiti elanda kira saladusana honti, tasma evamaha. Visodheyyati
@Footnote: 1 cha.Ma. dassetva    2 cha.Ma. na-saddo na dissati
@3 cha.Ma. pali. sukhette subhume suvihatakhanukantake bijani
@patitthapeyya, di.maha. 10/438/299 payasisutta    4 cha.Ma. punappunam
Elande ceva anna ca valliyo chinditva bahiniharanena sodheyya. Sujatati
susanthita. Samma parihareyyati mariyadam bandhitva udakasincanenapi kalena kalam
mulamule khananenapi 1- valligumbadicchedanenapi kipillaputakaharanenapi makkatakajala-
sukkhadandakaharanenapi samma vaddheyya 2- poseyya. Vuddhiadini vuttatthaneva.
    [226] Idani akkhantiya dosam dassento bhutapubbantiadimaha.
Tattha vedehikati videharatthavasikassa kulassa 3- dhita. Athava vedoti panna
vuccati, vedena ihati iriyatiti vedehika, panditati attho. Gahapataniti
gharasamini. Kittisaddoti kittighoso. Soratati soraccena samannagata. Nivatati
nivatavutti. Upasantati nibbuta. Dakkhati bhattapacanasayanattharanadipujjalanadikammesu
cheka. Analasati utthahika. Susamvihitakammantati sutthu thapitakammanta. 4- Eka
analasa hoti, yam yam pana bhajanam ganhati, tam tam bhindati va chiddam va
karoti, ayam na tadisati dasseti.
    Diva utthasiti patova kattabbani dhenuduhanadikammanipi akatva
ussure utthita. He je kaliti are kali. Kim je diva utthasiti kinte
kinci aphasukam atthi, kim diva utthasiti. No vata re kinciti are yadi tena
kinci aphasukam  atthi, neva sisam rujjati, na pitthi, atha kasma papadasi 5-
diva utthasiti kupita anattamana bhakutim akasi. Divataram utthasiti puna
divase ussurataram utthasi. Anattamanavacanti are papadasi attano pamanam
na janasi, kim atisitoti mannasi, 6- idani tam sikkhapessamitiadini vadamana
kupitavacanam niccharesi.
    Pativissakananti samantagehavasinam. Ujjhapesiti avajanapesiti. Canditi
asorata kibbisa. Iti ettaka 7- guna, tato diguna dosa uppajjimsu.
@Footnote: 1 cha.Ma. khananenapi Si. mulapalikhananenapi  2 cha.Ma. vaddhetva  3 cha.Ma. ayam patho na dissati
@4 cha.Ma. samvihitakammanta, Si. sutthapitakammanta   5 cha.Ma. papi dasi, evamuparipi
@6 cha.Ma. kim aggim sitoti mannasi, Si. sitoti mannati   7 cha.Ma. yattaka
Guna nama sanikam sanikam agacchanti, dosa ekadivaseneva patthata honti
soratasoratoti ativiya sorato, sotapanno nukho, sakadagami anagami araha
nukhoti vattabbatam apajjati. Phusantiti phusanta ghatenta va 1- apatham
agacchanti.
    Atha bhikakhu soratoti veditabboti atha adhivasanakhantiyam thito bhikkhu
soratoti veditabbo. Yo civara .pe. Parikkharahetuti yo etani civaradini
panitapanitani labhanto padaparikammapitthiparikammadini ekavacaneneva karoti.
Alabhamanoti yatha pubbe labhati, evam alabhanto. Dhammamyeva sakkarontoti dhammamyeva
sakkaram sukatam karam karonto. Garukarontoti garum bhariyam karonto. Manentoti
manena piyam karonto. Pujentoti paccayapujaya pujento. Apacayamanoti
dhammamyeva apacayamano apacitim nicavuttim dassento.
    [227] Evam akkhantiya dosam dassetva idani ye adhivasenti, te
evam adhivasentiti panca vacanapathe dassento pancime bhikkhavetiadimaha. Tattha
kalenati yuttappattakalena. Bhutenati sata vijjamanena. Sanhenati matthena. 2-
Atthasanhitenati atthanissitena karananissitena. Akalenatiadini tesamyeva
patipakkhavasena veditabbani. Mettacittati uppannamettacitta hutva. Dosantarati
dutthacitta, abbhantare uppannadosa hutva. Tatrapiti tesu vacanapathesu.
Pharitvati adhimuccitva. Tadarammanancati katham tadarammanam sabbavantam lokam karoti?
Panca vacanapathe gahetva agatam puggalam mettacittassa arammanam katva puna
tasseva mettacittassa avasesasatte arammanam karonto sabbavantam lokam tadarammanam
karoti nama. Tatrayam vacanattho. Tadarammanancati tasseva ca 3- mettacittassa
arammanam katva. Sabbavantanti sabbasattavantam. Lokanti sattalokam. Vipulenati
anekasattarammanena. Mahaggatenati mahaggatabhumikena. Appamanenati subhavitena.
Averenati niddosena. Abyapajjhenati 4- niddukkhena. Pharitva viharissamati
@Footnote: 1 cha.Ma. va-saddo na dissati            2 cha.Ma. sammatthena
@3 cha.Ma. ca-saddo na dissati             4 cha.Ma. abyabajjhenati
Evarupena mettasahagatena cetasa tanca puggalam sabbam ca lokam tassa cittassa
arammanam katva adhimuccitva vihareyyama 1-
    [228] Idani tadatthadipikam upamam aharanto seyyathapitiadimaha.
Tattha apathavinti nippathavim karissami, abhavam gamessamiti attho. Tatra tatrati
tasmim tasmim thane. Vikireyyati pacchiya pamsum uddharitva bijani viya vikireyya.
Otthubheyyati khelam pateyya. Apathavim kareyyati evam kayena ca vacaya ca
payogam katvapi sakkuneyya apathavim katunti? gambhirati bahalattena dviyojanasatasahassani
cattari ca nahutani gambhiRa. Appameyyati tiriyam pana aparicchinna.
Evameva khoti ettha idam opammasamsandanam:- pathavi viya hi mettacittam datthabbam.
Kuddalapitakam gahetva agatapuriso viya panca vacanapathe gahetva agatapuggalo.
Yatha so kuddalapitakena mahapathavim apathavim katum na sakkoti, evam vo 2- panca
vacanapathe gahetva agatapuggalo mettacittassa annathattam katum na sakkhissatiti.
    [229] Dutiyaupamayam haliddinti yam kinci pitakavannam. Nilanti kamsanilam
va palasanilam va. Arupiti aruPo. Nanu ca dvinnam katthanam va rukkhanam va
seyyanam va selanam va antaram paricchinnakasam rupanti agatam, kasma idha
arupiti vuttoti. Sanidassanabhavapatikkhepato. Tenevaha "anidassano"ti. Tasmim hi
rupam likhitum, rupapatubhavam dassetum na sakka, tasma "arupi"ti vutto. Anidassanoti
dassanassa cakkhuvinnanassa anapatho. Upamasamsandane panettha akaso viya
mettacittam, tulikapancama cattaro rangajata viya panca vacanapatha, tulikapancame
range gahetva agatapuriso viya panca vacanapathe gahetva agatapuggalo. Yatha
so tulikapancamehi rangehi akase rupapatubhavam katum na sakkoti, evam vo
panca vacanapathe gahetva agatapuggalo mettacittassa annathattam katva dosuppattim
dassetum na sakkhissatiti.
@Footnote: 1 cha.Ma. viharissama      2 Ma. te
    [230] Tatiyaupamayam adittanti pajjalitam. Gambhira appameyyati
imissa gangaya gambhiratthanam gavutampi atthi, addhayojanampi, yojanampi. Puthulam
panassa evarupamyeva, dighato pana panca yojanasatani, sa katham gambhira
appameyyati. Etena payogena parivattetva uddhanena 1- udakam viya tapetum
asakkuneyyato. Thitodakam pana kenaci upayena angulamattam 2- va atthangulamattam
va etam 3- tapetum sakka bhaveyya, ayam pana na sakka, tasma evam vuttam.
Upamasamsandane panettha ganga viya mettacittam, tinukkam adaya agatapuriso
viya panca vacanapathe gahetva agatapuggalo. Yatha so adittaya tinukkaya
gangam tapetum na sakkoti, evam vo panca pacanapathe gahetva agatapuggalo
mettacittassa annathattam katum na sakkhissatiti.
    [231] Catutthaupamayam vilarabhastati vilaracammapasibbaka. Sumadditati sutthu
maddita. Suparimadditati anto ca bahi ca samantato suparimaddita. Tuliniti
simbalitulalatatulasamana. Chinnasassarati chinnasassarasadda. 4- Chinnapabbharati
chinnapabbharasadda. 4- Upamasamsandane panettha vilarabhasta viya mettacittam,
katthakathalam 5- adaya agatapuriso viya panca vacanapathe gahetva agatapuggalo. Yatha
so katthena va kathalena va vilarabhastam  sarasaram bharabharam saddam katum na sakkoti,
evam vo panca vacanapathe gahetva agatapuggalo mettacittassa annathattam katva
dosanugatabhavam katum na  sakkhissatiti
    [232] Ocarakati avacaraka hetthacaraka, nicakammakarakati attho. Yo
mano padoseyyati yo bhikkhu va bhikkhuni va mano padoseyya, tam kakacena
okkantanam nadhivaseyya. Na me so tena sasanakaroti so tena anadhivasanena
mayham ovadakaro na hoti. Apatti panettha natthi.
@Footnote: 1 cha.Ma. uddhane     2 Ma. angulimattam   3 cha.Ma. addhangulamattam va evam
@4-4 cha.Ma. chinnabhabbharati chinnabhabbharasadda   5 cha.Ma. katthakathalam, evamuparipi
    [233] Anum va thulam vati appasavajjam va mahasavajjam va.
Yam tumhe nadhivaseyyathati yo tumhehi adhivasetabbo na bhaveyyati attho.
No hetam bhanteti bhante anadhivasetabbam nama vacanapatham na passamati adhippayo.
Digharattam hitaya sukhayati iti bhagava arahattena kutam ganhanto yathanusandhina
desanam nitthapesiti.
                    Papancasudaniya majjhimanikayatthakathaya
                      kakacupamasuttavannana nitthita.
                          ------------



             The Pali Atthakatha in Roman Book 8 page 1-9. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=8&A=1&modeTY=2              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=8&A=1&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=12&i=263              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=12&A=4208              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=12&A=5012              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=12&A=5012              Contents of The Tipitaka Volume 12 http://84000.org/tipitaka/read/?index_12

previous bookdispage pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]