ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 8 : PALI ROMAN Ma.A. (papa–ca.2)

                        4. Rathavinitasuttavannana
    [252] Evamme sutanti rathavinitasuttam. Tattha ragaheti evamnamake
nagare, tanahi mandhatumahagovindadihi pariggahitatta rajagahanti vuccati.
Annepettha pakare vannayanti. Kintehi, namametam tassa nagarassa. Tam panetam
buddhakale ca cakkavattikale ca nagaram hoti, sesakale sunnam hoti yakkhapariggahitam,
tesam vasanavanam 1- hutva titthati. Veluvane kalandakanivapeti veluvananti tassa
uyyanassa namam, tam kira veluhi parikkhittam ahosi attharasahatthena ca pakarena,
gopurattalakayuttam nilobhasam manoramam, tena veluvananti vuccati. Kalandakanam cettha
nivapam adamsu, tena kalandakanivapoti vuccati.
    Pubbe kira annataro raja tattha uyyanakilanattham agato 2- suramadena
matto diva seyyam upagato supi. Parijanopissa "sutto raja"ti pupphaphaladihi
palobhiyamano ito cito ca pakkami, atha suragandhena annatarasma susirarukkha
kanhasappo nikkhamitva rannabhimukho agacchati. Tam disva rukkhadevata "ranno
@Footnote: 1 cha.Ma. vasantavanam          2 Ma. attano

--------------------------------------------------------------------------------------------- page42.

Jivitam dammi"ti kalakavesena agantva kannamule saddamakasi. Raja patibujjhi, kanhasappo nivatto. So tam disva "imaya mama jivitam dinnan"ti kalakanam tattha nivapam thapesi, 1- abhayaghosanam ca ghosapesi. Tasma tam tato pabhuti kalandakanivapanti sankhyam gatam. Kalandakati hi kalakanam namam. Jatibhumikati jatibhumivasino. Tattha jatibhumiti jatatthanam. Tam kho panetam neva kosalamaharajadinam na cankibrahmanadinam na sakkasuyamasantusitadinam na asitimahasavakadinam na annesam sattanam jatatthanam "jatibhumi"ti vuccati. Yassa pana jatadivase dasasahassi lokadhatu ekadhajamalavippakinnakusumavasacunnagandhasugandha sabbaphaliphullamiva 2- nandanavanam virocayamana paduminipanne udakabindu viya akampittha, jaccandhadinam ca rupadassanadini anekani patihariyani pavattimsu, tassa sabbannubodhisattassa jatatthanasakiyajanapado 3- kapilavatthaharo, sa "jatibhumi"ti vuccati. Dhammagarubhavavannana vassam vutthati temasam vassam vuttha pavaritapavarana hutva. Bhagava etadavocati "kacci bhikkhave khamaniyan"tiadihi vacanehi agantukapatisantharam katva etam "ko nukho bhikkhave"tiadivacanamavoca. Te kira bhikkhu "kacci bhikkhave khamaniyam kacci yapaniyam, kaccittha appakilamathena addhanam agata, na ca pindakena kilamittha, kuto ca tumhe bhikkhave agacchatha"ti patisantharavasena pucchita "bhagava sakiyajanapade kapilavatthaharato jatibhumito agacchama"ti ahamsu. Atha bhagava neva suddhodanamaharajassa, na sukkodanassa, na sakkodanassa, na dhotodanassa, na amitodanassa, na amitaya deviya, na mahapajapatiya, na sakalassa sakiyamandalassa arogyam pucchi. Athakho attana ca dasakathavatthulabhim paranca tattha samadapetaram patipattisampannam bhikkhum pucchanto idam "ko nu kho bhikkhave"tiadivacanam avoca. @Footnote: 1 cha.Ma. patthapesi 2 cha.Ma. sabbapaliphullamiva 3 Si. jatatthanam sakiyajanapade

--------------------------------------------------------------------------------------------- page43.

Kasma pana bhagava suddhodanadinam arogyam apucchitva evarupam bhikkhumeva pucchati? piyataya. Buddhananhi patipannaka bhikkhu bhikkhuniyo upasaka upasikayo ca piya honti manapa. Kimkarana? dhammagarutaya. Dhammagaruno hi tathagata, so ca nesam dhammagarubhavo "dukkham kho agaravo viharati appatisso"ti 1- imina ajapalanigrodhamule uppannajjhasayena veditabbo. Dhammagarutayeva hi bhagava mahakassapattherassa abhinikkhamanadivase paccuggamanam karonto tigavutam maggam agamasi. Atirekatiyojanasatam maggam gantva gangatire dhammam desetva mahakappinam saparisam arahatte patitthapesi. Ekasmim pacchabhatte pancacattalisayojanamaggam gantva kumbhakarassa nivesane tiyamarattim dhammakatham katva pukkusatikulaputtam anagamiphale patitthapesi. Visayojanasatam gantva vanavasisamanerassa anuggaham akasi. Satthiyojanamaggam gantva khadiravaniyattherassa dhammam desesi. Anuruddhatthero pacinavamsadaye nisinno mahapurisavitakkam vitakketiti natva tattha akasena gantva therassa purato oruyha sadhukaramadasi. Kutikannasonattherassa 2- ekagandhakutiyam senasanam pannapetva 3- paccusakale dhammadesanam ajjhesitva sarabhannapariyosane sadhukaram adasi. Tigavutam maggam gantva tinnam kulaputtanam vasanatthane gosingasalavane samaggirasanisamsam kathesi. Kassapopi bhagava "anagamiphale patitthito ariyasavako ayan"ti vissasam uppadetva ghatikarassa kumbhakarassa nivesanam gantva sahattha amisam gahetva paribhunji. Amhakamyeva bhagava upakatthaya vassupanayikaya jetavanato bhikkhusamghaparivuto carikam nikkhami. Kosalamaharajaanathapindikadayo nivattetum nasakkhimsu. Anathapindiko gharam agantva domanassappatto nisidi. Atha nam punna nama dasi domanassappattosi samiti aha. Ama je sattharam nivattetum nasakkhim, atha me imam temasam dhammam va sotum, yathadhippayam va danam datum na labhissamiti cinta uppannati. Ahampi sami sattharam nivattessamiti. Sace nivattetum sakkosi, bhujissayeva tvanti. Sa gantva dasabalassa padamule nipajjitva "nivattatha bhagava"ti aha. Punne tvam parapatibaddhajivika kim me karissasiti. @Footnote: 1 an. catukka. 21/21/24 2 cha.Ma. kotikanna... 3 cha.Ma. pannapapetva

--------------------------------------------------------------------------------------------- page44.

Bhagava mayham deyyadhammo natthiti tumhepi janatha, tumhakam nivattanapaccaya panaham tisu saranesu pancasu silesu patitthahissamiti. Bhagava sadhu sadhu punneti sadhukaram katva nivattetva jetavanameva pavittho. Ayam katha pakata ahosi. Setthi sutva punnaya kira bhagava nivattitoti tam bhujissam katva dhitutthane 1- thapesi. Sa pabbajjam yacitva pabbaji, pabbajitva vipassanam arabhi. Athassa sattha araddhavipassakabhavam natva imam obhasagatham vissajjesi:- "punne puresi saddhammam cando pannaraso yatha paripunnaya pannaya dukkhassantam karissasi"ti. 2- Gathapariyosane arahattam patva abhinnata savika ahosi. Evam dhammagaruno tathagata. Nandakatthere 3- upatthanasalaya dhammam desentepi bhagava anahatova gantva tiyamarattim thitakova dhammakatham sutva desanapariyosane sadhukaram adasi. Thero agantva vanditva "kaya velaya bhante agatattha"ti pucchi. Taya suttante araddhamatteti. Dukkaram karittha bhante buddhasukhumala tumheti. Sace tvam nanda kappam desetum sakkuneyyasi, kappamattampaham thitakova suneyyanti bhagava avoca. Evam dhammagaruno tathagata. Tesam dhammagarutaya patipannaka piya honti, tasma patipannake pucchi. Patipannako ca nama attahitaya patipanno no parahitaya, parahitaya patipanno no attahitaya, no attahitaya patipanno no parahitaya ca, attahitaya ca patipanno parahitaya cati catubbidho hoti. Tattha yo sayam dasannam kathavatthunam labhi hoti, param tattha na ovadati na anusasati ayasma bakulo viya, ayam attahitaya patipanno nama no parahitaya patipanno, evarupam bhikkhum bhagava na pucchati. Kasma? na mayham sasanassa vuddhipakkhe thitoti. Yo pana dasannam kathavatthunam alabhi param tehi ovadati tena katavattasadiyanattham upanando sakyaputto viya, ayam parahitaya patipanno nama no @Footnote: 1 Si. dhititthane 2 khu. theri. 26/3/431 3 cha.Ma. nandatthere

--------------------------------------------------------------------------------------------- page45.

Attahitaya, evarupampi na pucchati. Kasma? assa tanha mahapacchi viya appahinati. Yo attanapi dasannam kathavatthunam alabhi, parampi tehi na samadapeta 1- na ovadati loludayi viya, 2- ayam neva attahitaya patipanno nama na parahitaya, evarupampi na pucchati. Kasma? assa anto kilesa pharasuna chejja viya mahantati. Yo pana sayam dasannam kathavatthunam labhi, parampi tehi ovadati, ayam attahitaya ceva parahitaya ca patipanno nama sariputtamoggallana- mahakassapadayo asitimahathera viya, evarupam bhikkhum pucchati. Kasma? mayham sasanassa vuddhipakkhe thitoti. Idhapi evarupameva pucchanto "ko nukho bhikkhave"tiadimaha. Evam bhagavata putthanam pana tesam bhikkhunam bhagava attano jatibhumiyam ubhayahitaya patipannam dasakathavatthulabhim bhikkhum pucchati, ko nukho tattha evarupoti na annamannam cintana va sammantana 3- va ahosi. Kasma? ayasma hi mantaniputto 4- tasmim janapade akasamajjhe thito cando viya suriyo viya ca pakato pannato. Tasma te bhikkhu meghasaddam sutva ekajjham sannipatitamoraghata viya ganasajjhayam katum, araddhabhikkhu viya ca attano acariyam punnattheram bhagavato arocenta therassa ca gunam bhasitum appahontehi mukhehi ekappahareneva punno nama bhante ayasmatiadimahamsu. Tattha punnoti tassa therassa namam mantaniya pana so putto, tasma mantaniputtoti vuccati. Sambhavitoti gunasambhavanaya sambhavito. Appicchatadivannana appicchoti icchavirahito niiccho nittanho. Ettha hi byanjanam savasesam viya, attho pana niravaseso. Na hi tassa anto anumattapi papika @Footnote: 1 cha.Ma. ayam patho na dissati 2 cha.Ma. laludayi viya @3 cha.Ma. samantana 4 cha.Ma. mantani...

--------------------------------------------------------------------------------------------- page46.

Iccha nama atthi. Khinasavo hesa sabbaso pahinatanho. Apicettha atricchata papicchata mahicchata appicchatati ayam bhedo veditabbo. Tattha sakalabhe atittassa paralabhe patthana atricchata nama. Taya samannagatassa ekabhajane pakkapuvopi attano patte patito na supakko viya khuddako viya ca khayati, sveva parassa patte pakkhitto supakko viya mahanto viya ca khayati. Asantagunasambhavanata pana patiggahane ca amattannuta papicchata nama, sa "idhekacco assaddho samano saddhoti mam jano janatu"tiadina 1- nayena abhidhamme agatayeva, taya samannagato puggalo kohanne patitthati. Santagunasambhavana pana patiggahane ca amattannuta mahicchata nama, sapi "idhekacco saddho samano saddhoti mam jano janatuti icchati, silava samano silavati mam jano janatu"ti 1- imina nayena agatayeva, taya samannagato puggalo dussantappiyo 2- hoti, vijatamatapissa cittam gahetum na sakkoti. Tenetam vuccati:- "aggikkhandho samuddo ca mahiccho capi puggalo sakatena paccayam detu tayopete atappiya"ti. 3- Santagunaniguhanata pana patiggahane ca mattannuta appicchata nama, taya samannagato puggalo attani vijjamanampi gunam paticchadetukamataya "saddho samano saddhoti mam jano janatuti na icchati. Silava, pavivitto, bahussuto, araddhaviriyo, samadhisampanno, pannava, khinasavo samano khinasavoti mam jano janatu"ti na icchati, seyyathapi majjhantikatthero. Thero kira mahakhinasavo ahosi, pattacivaram panassa padamattameva agghati, so asokassa dhammaranno viharamahadivase samghatthero ahosi. Athassa atilukhabhavam disva manussa "bhante thokam bahi hotha"ti ahamsu. Thero "madise khinasave ranno sangaham akaronte anno ko karissati"ti pathaviyam nimujjitva samghattherassa @Footnote: 1 abhi. vibhanga. 35/851/428 2 cha.Ma. dussantappayo 3 cha.Ma. atappaya

--------------------------------------------------------------------------------------------- page47.

Ukkhittapindam ganhantoyeva ummujji. Evam khinasavo samano "khinasavoti mam jano janatu"ti na icchati. Evam appiccho pana bhikkhu anuppannam labham uppadeti, uppannam labham thavaram karoti, dayakanam cittam aradheti, yatha yatha hi so attano appicchataya appam ganhati, tatha tatha tassa vatte pasanna manussa bahum denti. Aparopi catubbidho appiccho paccayaappiccho dhutangaappiccho pariyattiappiccho adhigamaappicchoti. Tattha catusu paccayesu appiccho paccayaappiccho nama, so dayakassa vasam janati, deyyadhammassa vasam janati, attano thamam janati. Yadi hi deyyadhammo bahu hoti, dayakopi 1- appam datukamo, dayakassa vasena appam ganhati. Deyyadhammo appo, dayako bahum datukamo, deyyadhammassa vasena appam ganhati. Deyyadhammopi bahu, dayakopi bahum datukamo, attano thamam natva pamaneneva ganhati. Dhutangasamadanassa attani atthibhavam na janapetukamo dhutangaappiccho nama. Tassa vibhavanattham imani vatthuni:- sosanikamahasumatthero kira satthivassani susane vasi, anno ekabhikkhupi na annasi, 2- tenevaha:- "susane satthivassani abbokinno 3- vasamaham dutiyo mam na janeyya aho sosanikuttamo"ti. Cetiyapabbate dve bhatiyatthera vasimsu. Tesu kanittho upatthakena pesita ucchukhandika gahetva jetthassa santikam agamasi. Paribhogam bhante karothati. Therassa ca bhattakiccam katva mukham vikkhalanakalo ahosi. So alam avusoti aha. Kacci bhante ekasanikatthati, aharavuso ucchukhandikati pannasavassani ekasaniko samanopi dhutangam niguhamano paribhogam katva mukham vikkhaletva puna dhutangam adhitthaya gato. Yo pana saketakatissatthero viya bahussutabhavam janapetum na icchati, ayam pariyattiappiccho nama. Thero kira khano natthiti uddesaparipucchasu okasam @Footnote: 1 cha.Ma. dayako 2 Ma. na paccannasi 3 cha.Ma. abbokinnam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page48.

Akaronto maranakkhayam bhante labhissathati codito ganam vissajjetva kannikara valukasamuddaviharam gato. Tattha antovassam theranavamajjhimanam upakaro hutva mahapavaranaya uposathadivase dhammakathaya janatam khobhetva gato. Yo pana sotapannadisu annataro hutva sotapannadibhavam janapetum na icchati, ayam adhigamaappiccho nama, tayo kulaputta viya ghatikarakumbhakaro viya ca. Ayasma pana punno atricchatam papicchatam mahicchatam ca pahaya sabbaso icchapatipakkhabhutaya alobhasankhataya parisuddhaya appicchataya samannagatatta appiccho nama ahosi. Bhikkhunampi "avuso atricchata papicchata mahicchatati ime dhamma pahatabba"ti tesu adinavam dassetva evarupam appicchatam samadaya vattitabbanti appicchakatham kathesi. Tena vuttam "attana ca appiccho appicchakatham ca bhikkhunam katta"ti. Dvadasavidhasantosavannana idani attana ca santutthotiadisu visesatthameva dipayissama. Yojana pana vuttanayeneva veditabba. Santutthoti itaritarapaccayasantosena samannagato. So panesa santoso dvadasavidho hoti. Seyyathidam? civare tava 1- yathalabhasantoso yathabalasantoso yathasaruppasantosoti tividho, evam pindapatadisu. Tassayam pabhedasamvannana. Idha bhikkhu civaram labhati sundaram va asundaram va, so teneva yapeti, annam na pattheti, labhantopi na ganhati, ayamassa civare yathalabhasantoso. Atha yo pakatidubbalo va hoti abadhajarabhibhuto va, garucivaram parupento 2- kilamati, so sabhagena bhikkhuna saddhim tam parivattetva lahukena yapentopi santutthova hoti, ayamassa civare yathabalasantoso. Aparo panitapaccayalabhi hoti, @Footnote: 1 cha.Ma. tava-saddo na dissati 2 cha.Ma. parupanto

--------------------------------------------------------------------------------------------- page49.

So pattunnacivaradinam 1- annataram mahagghacivaram bahuni va pana civarani labhitva idam theranam cirapabbajitanam anurupam idam bahussutanam anurupam, idam gilananam idam appalabhanam hotuti datva tesam puranacivaram va sankarakutadito va nantakani uccinitva tehi sanghatim katva dharentopi santutthova hoti, ayamassa civare yathasaruppasantoso. Idha pana bhikkhu pindapatam labhati lukham va panitam va, so teneva yapeti, annam na pattheti, labhantopi na ganhati, ayamassa pindapate yathalabhasantoso. Yo pana attano pakativiruddham va byadhiviruddham va pindapatam labhati, yenassa paribhuttena aphasu hoti, so sabhagassa bhikkhuno tam datva tassa hatthato sappayabhojanam bhunjitva samanadhammam karontopi santutthova hoti, ayamassa pindapate yathabalasantoso. Aparo bahum panitam pindapatam labhati, so tam civaram viya cirapabbajitabahussutaappalabhigilananam datva tesam va sesakam pindaya va caritva missakaharam bhunjantopi santutthova hoti, ayamassa pindapate yathasaruppasantoso. Idha pana bhikkhu senasanam labhati manapam va amanapam va, so tena neva somanassam na patigham uppadeti, antamaso tinasantharakenapi yathaladdheneva tussati, ayamassa senasane yathalabhasantoso. Yo pana attano pakativiruddham va byadhiviruddham va senasanam labhati, yatthassa vasato aphasu hoti, so tam sabhagassa bhikkhuno datva tassa santake sappayasenasane vasantopi santutthova hoti, ayamassa senasane yathabalasantoso. Aparo mahapunno lenamandapakutagaradini bahuni panitasenasanani labhati, so tani civaradini viya cirapabbajitabahussutaappalabhigilananam datva yattha katthaci vasantopi santutthova hoti, ayamassa senasane yathasaruppasantoso. Yopi "uttamasenasanannama pamadatthanam, tattha nisinnassa thinamiddham okkamati, niddabhibhutassa puna patibujjhato papavitakka patubhavanti"ti patisancikkhitva tadisam senasanam pattampi na @Footnote: 1 cha.Ma. pattacivaradinam, Ma. pattunnacivaradinam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page50.

Sampaticchati, so tam patikkhipitva abbhokasarukkhamuladisu vasantopi santutthova hoti, ayampissa senasane yathasaruppasantoso. Idha pana bhikkhu bhesajjam labhati lukham va panitam va, so yam labhati, teneva santussati, annam na pattheti, labhantopi na ganhati, ayamassa gilanapaccaye yathalabhasantoso. Yo pana telatthiko phanitam labhati, so tam sabhagassa bhikkhuno datva tassa hatthato telam gahetva annadeva va pariyesitva tehi bhesajjam karontopi santutthova hoti, ayamassa gilanapaccaye yathabalasantoso. Aparo mahapunno bahum telamadhuphanitadipanitabhesajjam labhati, so tam civaram viya cirapabbajitabahussutaappalabhigilananam datva tesam abhatakena yena kenaci yapentopi santutthova hoti. Yo pana ekasmim bhajane muttaharitakam thapetva ekasmim catumadhuram, "ganha bhante yadicchasi"ti vuccamano sacassa tesu annatarenapi rogo vupasamati, atha muttaharitakam nama buddhadihi vannitanti catumadhuram patikkhipitva muttaharitakeneva bhesajjam karonto paramasantutthova hoti, ayamassa gilanapaccaye yathasaruppasantoso. Imesam pana paccekam paccayesu tinnam tinnam santosanam yathasaruppasantuttho aggo. Ayasma punno ekekasmim paccaye imehi tihi santosehi santosoyeva ahosi. Santutthikathancati bhikkhunampi ca imam santutthikatham kattava ahosi. Tividhapavivekavannana pavivittoti kayapaviveko cittapaviveko upadhipavivekoti imehi tihi pavivekehi samannagato. Tattha eko gacchati, eko titthati, eko nisidati, eko seyyam kappeti, eko gamam pindaya pavisati, eko patikkamati, eko cankamam adhitthati, eko carati, eko viharatiti ayam kayapaviveko nama. Atthasamapattiyo pana cittapaviveko nama. Nibbanam upadhipaviveko nama. Vuttampi hetam "kayaviveko ca vivekatthakayanam nekkhammabhiratanam. Cittaviveko ca

--------------------------------------------------------------------------------------------- page51.

Parisuddhacittanam paramavodanappattanam. Upadhiviveko ca nirupadhinam puggalanam visankharagatanan"ti. 1- Pavivekakathanti bhikkhunampi ca imam pavivekakatham katta. Pancavidhasamsaggavannana asamsatthoti pancavidhena samsaggena virahito. Savanasamsaggo dassanasamsaggo samullapanasamsaggo sambhogasamsaggo kayasamsaggoti pancavidho samsaggo, tesu idha bhikkhu sunati "asukasmim game va nigame va itthi va kumarika va abhirupa dassaniya pasadika paramaya vannapokkharataya samannagata"ti. So tam sutva samsidati visidati, na sakkoti brahmacariyam sandharetum, sikkhadubbalyam anavikatva hinayavattatiti evam parehi va kathiyamanam rupadisampattim attana va hasitalapitagitasaddam sunantassa sotavinnanavithivasena uppanno rago savanasamsaggo nama. So anitthigandhapaccekabodhisattassa ca pancaggalalenavasitissadaharassa ca vasena veditabbo:- daharo kira akasena gacchanto girigamavasikammaradhitaya pancahi kumarihi saddhim padumasaram gantva nhatva padumani ca pilandhitva madhurassarena gayantiya saddam sutva kamaragena giddho visesa parihayitva anayabyasanam papuni. Idha bhikkhu na heva kho sunati, apica kho samam passati itthim va kumarim va abhirupam dassaniyam pasadikam paramaya vannapokkharataya samannagatam, so tam disva samsidati visidati na sakkoti brahmacariyam sandharetum, sikkhadubbalyam anavikatva hinayavattatiti evam visabhagarupam olokentassa pana cakkhuvinnanavithivasena uppannarago dassanasamsaggo nama. So evam veditabbo:- eko kira daharo kaladighavapidvaraviharam uddesatthaya gato. Acariyo tassa antarayam disva okasam na karoti. So punappunam anubandhati. Acariyo sace antogame na carissasi. Dassami te uddesanti aha. So sadhuti @Footnote: 1 khu. maha. 29/229/172 tissametteyyasutta (sya)

--------------------------------------------------------------------------------------------- page52.

Sampaticchitva uddese nitthite acariyam vanditva gacchanto acariyo me imasmim game caritum na deti, kim nukho karananti civaram parupitva gamam pavisi, eka kuladhita pitakavattham nivasetva gehe thita daharam disva sanjataraga ulunkena yagum aharitva tassa patte pakkhipitva nivattitva mancake nipajji. Atha nam matapitaro kim ammati pucchimsu, dvarena gatam daharam labhamana jivissami, alabhamana marissamiti. Matapitaro vegena gantva gamadvare daharam patva vanditva "nivatta bhante bhikkham ganhahi"ti ahamsu. Daharo alam gacchamiti. Te "idam nama bhante karanan"ti yacitva "amhakam bhante gehe ettakam nama dhanam atthi, ekayeva no dhita, tvam no jetthaputtatthane thassasi, sukhena sakka jivituna"ti ahamsu, daharo "na mayham imina palibodhena attho"ti anadiyitva pakkanto. Matapitaro gantva "amma nasakkhimha daharam nivattetum, yam annam samikam icchasi, tam labhissasi, utthehi khada ca piva ca"ti ahamsu. Sa anicchanti sattaham nirahara hutva kalamakasi, matapitaro tassa sarirakiccam katva tam pitakavattham duravihare 1- bhikkhusamghassa adamsu, bhikkhu vattham khandakhandam katva bhajayimsu. Eko mahallako attano kotthasam gahetva kalyanaviharam agato. Sopi daharo cetiyam vandissamiti tattheva gantva divatthane nisidi. Mahallako tam vatthakhandam gahetva "imina me bhante 2- parissavanam vicaretha"ti daharam avoca. Daharo "mahathera kuhim laddhan"ti aha. So sabbam pavuttim kathesi. So tam sutvava "evarupaya nama saddhim samvasam naladdhan"ti ragaggina daddho tattheva kalamakasi. Annamannam alapasallapavasena uppannarago pana samullapanasamsaggo nama. Bhikkhuno bhikkhuniya santakam, bhikkhuniya va bhikkhussa santakam gahetva paribhogakaranavasena uppannarago sambhogasamsaggo nama. So evam veditabbo:- @Footnote: 1 cha.Ma. dhuravihare 2 cha.Ma. ayam patho na dissati

--------------------------------------------------------------------------------------------- page53.

Maricavattiyaviharamahe 1- kira bhikkhunam satasahassam bhikkhuninam navutisahassanieva ahesum. Eko samanero unhayagum gahetva gacchanto sakim civarakanne thapeti, sakim bhumiyam. Eka samaneri disva ettha pattam thapetva yahiti thalakam adasi. Te aparabhage ekasmim bhaye uppanne parasamuddam agamamsu. Tesu bhikkhuni puretaram agamasi, sa "eko kira sihalabhikkhu agato"ti sutva therassa santikam gantva patisantharam katva nisinna "bhante maricavattiyaviharamahakale tumhe kativassa"ti pucchi. Tadaham sattavassikasamanero. Tvam pana kativassati. Aham sattavassika- samaneriyeva ekassa samanerassa unhayagum gahetva gacchantassa pattatathapanattham thalakamadasinti. Thero "aham so"ti vatva thalakam niharitva dassesi. Te ettakeneva samsaggena brahmacariyam sandharetum asakkonta dvepi satthivassakale vibbhamimsu. Hatthaggahadivasena pana uppannarago kayasamsaggo nama. Tatridam vatthu:- mahacetiyangane kira daharabhikkhu sajjhayam ganhanti. Tesam pitthipasse daharabhikkhuniyo dhammam sunanti. Tatreko daharo hattham pasarento ekissa daharabhikkhuniya kayam chupi. Sa tam hattham gahetva attano urasmim thapesi, ettakena samsaggena dvepi vibbhamitva gihibhavam patta. Gahagahakadivannana imesu pana pancasu samsaggesu bhikkhuno bhikkhuhi saddhim savanadassana- samullapanasambhogakayaparamasa niccampi hontiyeva, bhikkhunihi saddhim thapetva kayasamsaggam sesa kalena kalam honti, tatha upasakaupasikahi saddhim sabbepi kalena kalam honti. Tesu hi kilesuppattito cittam rakkhitabbam. Eko hi bhikkhu gahagahako hoti, eko gahamuttako, eko muttagahako, eko muttamuttako. Tattha yam bhikkhum manussapi amisena upalapetva gahanavasena upasankamanti, bhikkhupi pupphaphaladihi upalapetva gahanavasena upasankamati, ayam @Footnote: 1 cha.Ma. maricavattiviharamahe

--------------------------------------------------------------------------------------------- page54.

Gahagahako nama. Yam pana manussa vuttanayena upasankamanti, bhikkhu dakkhineyyavasena upasankamati, ayam gahamuttako nama. Yassa manussa dakkhineyyavasena cattaro paccaye denti, bhikkhupi pupphaphaladihi upalapetva gahanavasena upasankamati, ayam muttagahako nama. Yassa manussapi dakkhineyyavasena cattaro paccaye denti, bhikkhupi cullapindapatiyatissatthero viya dakkhineyyavasena paribhunjati, ayam muttamuttako nama. Theram kira eka upasika dvadasa vassani upatthahi. Ekadivasam tasmim game aggi utthahitva gehani jhapesi. Annesam kulupakabhikkhu agantva "kim upasike api kinci bhandakam arogam katum asakkhittha"ti patisantharam akamsu. Manussa "amhakam matu kulupakatthero bhunjanavelayameva agamissati"ti ahamsu. Theropi punadivase bhikkhacaravelam sallakkhetvava agato. Upasika kotthacchayaya 1- nisidapetva bhikkham sampadetva adasi. There bhattakiccam katva pakkante manussa ahamsu "amhakam matu kulupakatthero bhunjanavelayameva agato"ti. Upasika "tumhakam kulupaka tumhakamyeva anucchavika, mayham thero mayhameva anucchaviko"ti aha. Ayasma pana mantaniputto imehi pancahi samsaggehi catuhipi parisahi saddhim asamsattho gahamuttako ceva muttamuttako ca ahosi. Yatha ca sayam asamsattho, evam bhikkhunampi tam asamsaggakatham katta ahosi. Araddhaviriyoti paggahitaviriyo, paripunnakayikacetasikaviriyoti attho. Yo hi bhikkhu gamane uppannakilesam thanam papunitum na deti, thane uppannakilesam nisajjam, nisajjaya uppannakilesam sayanam papunitum na deti, mantena kanhasappam uppiletva ganhanto viya, amittam givayam akkamanto viya ca vicarati, ayam araddhaviriyo nama. Thero ca tadiso ahosi. Bhikkhunampi tatheva viriyarambhakatham katta ahosi. Silasampannotiadisu silanti catupparisuddhisilam. Samadhiti vipassanapadaka attha samapattiyo. Pannati lokiyalokuttaravasena nanam. 1- Vimuttiti ariyaphalam. Vimutati nanadassananti ekunavisatividham paccavekkhanananam. Thero sayampi siladihi sampanno @Footnote: 1 Si. kuddacchayaya 2 cha.Ma. lokiyalokuttarananam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page55.

Ahosi bhikkhunampi siladikatham katta. Svayam dasahi kathavatthuhi ovadatiti ovadako. Yatha pana eko ovadatiyeva, sukhumam attham parivattetva janapetum na sakkoti. Na evam thero. Thero pana tani dasa kathavatthuni vinnapetiti vinnapako. Eko vinnapetum sakkoti, karanam dassetum na sakkoti. Thero karanampi sandassetiti sandassako. Eko vijjamanam karanam dasseti, gahetum pana na sakkoti. Thero gahetumpi sakkotiti samadapako. Evam samadapetva pana tesu kathavatthusu ussahajananavasena bhikkhu samuttejetiti samuttejako. Ussahajate vannam vatva sampahamsetiti sampahamsako. Pancalabhavannana [253] Suladdhalabhati annesampi manussattabhavapabbajjadigunalabha nama honti. Ayasmato pana punnassa suladdhalabha ete, yassa satthu sammukha evam vanno abbhuggatoti attho. Apica apanditehi vannakathanam nama na tatha labho, panditehi vannakathanam pana labho. Gihihi va vannakathanam na tatha labho, gihi hi "vannam kathessami"ti "amhakam ayyo sanho sakhilo sukhasambhaso, viharam agatanam yagubhattaphanitadihi sangaham karoti"ti kathento avannameva katheti. "avannam kathessami"ti "ayam thero mandamando viya abalabalo viya bhakutikabhakutiko viya natthi imina saddhim vissaso"ti kathento vannameva katheti. Sabrahmacarihipi satthu parammukha vannakathanam na tatha labho, satthu sammukha pana atilabhoti imampi atthavasam paticca "suladdhalabha"ti aha. Anumassa anumassati dasakathavatthuni anupavisitva anupavisitva. Tanca sattha abbhanumodatiti tancassa vannam evametam appiccho ca so bhikkhu santuttho ca so bhikkhuti anumodati. Iti vinnuhi vannabhasanam eko labho. Sabrahmacarihi eko, satthu sammukha eko, anumassa anumassa eko, satthara abbhanumodanam ekoti ime panca labhe sandhaya "suladdhalabha"ti aha. Kadaciti kismincideva kale. Karahaciti tasseva vevacanam. Appeva nama siya kocideva kathasallapoti api nama koci

--------------------------------------------------------------------------------------------- page56.

Kathasamudacaropi bhaveyya. Therena kira ayasma punno neva ditthapubbo, nassa dhammakatha sutapubba. Iti so tassa dassanampi dhammakathampi patthayamano evamaha. Carikadivannana [254] Yathabhirantanti yathaajjhasayam viharitva. Buddhanam hi ekasmim thane vasantanam chayudakadivipattim va aphasukasenasanam va manussanam assaddhadibhavam va agamma anabhirati nama natthi, tesam sampattiya "idha phasukam viharama"ti abhiramitva ciraviharopi natthi. Yattha pana tathagate viharante satta saranesu va patitthahanti, silani va samadiyanti, pabbajanti va, tato sotapattimaggadinam va pana tesam upanissayo hoti, tattha buddha satte tasu sampattisu patitthapanaajjhasayena vasanti, tasam abhave pakkamanti. Tena vuttam "yathaajjhasayam viharitva"ti. Carikancaramanoti addhanamaggam 1- gacchanto. Carika ca namesa bhagavato duvidha hoti turitacarika ca, aturitacarika ca. Tattha durepi bodhaneyyapuggalam disva tassa bodhanatthaya sahasa gananam turitacarika nama. Sa mahakassapapaccuggamanadisu datthabba. Bhagava hi mahakassapam paccuggacchanto muhuttena tigavutam maggam agamasi, alavakassatthaya timsayojanam, tatha angulimalassa. Pukkusatissa pana pancacattalisayojanam, mahakappinassa visayojanasatani, 2- khadiravaniyassatthaya sattayojanasatani agamasi, dhammasenapatino saddhiviharikassa vanavasitissasamanerassa titavutadhikam visayojanasatam. Ekadivasam kira thero "tissasamanerassa santikam bhante gacchami"ti aha. Bhagava "ahampi gamissami"ti vatva ayasmantam anandam amantesi "ananda visatisahassanam chalabhinnanam arocehi `bhagava vanavasitissasamanerassa santikam gamissati"ti. Tato dutiyadivase visatisahassakhinasavaparivuto akase uppatitva visayojanasatamatthake tassa gocaragamadvare otaritva civaram parupi. Kammantam @Footnote: 1 cha.Ma. addhanagamanam 2 cha.Ma. visayojanasatam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page57.

Gacchamana manussa disva "sattha bho agato, ma kammantam agamittha"ti vatva asanani pannapetva yagum datva danavattam 1- karonta "kuhim bhante bhagava gacchati"ti daharabhikkhu pucchimsu. Upasaka na bhagava annattha gacchati, idheva tissasamanerassa dassanatthaya agatoti. Te "amhakam kira kulupakattherassa dassanatthaya sattha agato, na 2- vata no thero oramattako"ti somanassajata ahesum. Atha bhagavato bhattakiccapariyosane samanero gamam pindaya caritva "upasaka mahabhikkhusamgho"ti pucchi. Athassa te "sattha bhante agato"ti arocesum, so bhagavantam upasankamitva pindapatena apucchi. Sattha tassa pattam hatthena gahetva "alantissa nitthitam bhattakiccan"ti aha. Tato upajjhayam apucchitva attano pattasane nisiditva bhattakiccam akasi. Athassa bhattakiccapariyosane sattha mangalam vatva nikkhamitva gamadvare thatva "kataro te tissavasanatthanam gamanamaggo"ti aha. Ayam bhagavati. Maggam desayamano purato yahi tissati. Bhagava kira sadevakassa lokassa magguddesako 3- samanopi "sakalatigavute magge samaneram datthum lacchami"ti tam magguddesakamakasi. So attano vasanatthanam gantva bhagavato vattamakasi. Atha nam bhagava "kataro te tissa cankamo"ti pucchitva tattha gantva samanerassa nisidanapasane nisiditva "tissa imasmim thane sukham vasasi"ti pucchi. So aha "ama bhante imasmim me thane vasantassa sihabyagghahatthimigamoradinam saddam sunato arannasanna uppajjati, taya sukham vasami"ti. Atha nam bhagava "tissa bhikkhusamgham sannipatehi, buddhadayajjam te dassami"ti vatva sannipatite bhikkhusamghe upasampadetva attano vasanatthanamyeva agamasiti. Ayam turitacarika nama. Yam pana gamanigamapatipatiya devasikam yojanaaddhayojanavasena pindapatacariyadihi lokam anugganhantassa gamanam, ayam aturitacarika nama. Imam pana carikam caranto bhagava mahamandalam majjhimamandalam antimamandalanti imesam @Footnote: 1 cha.Ma. panavattam 2 cha.Ma. no 3 cha.Ma. maggadesako. evamuparipi

--------------------------------------------------------------------------------------------- page58.

Tinnam mandalanam annatarasmim carati. Tattha mahamandalam navayojanasatikam, majjhimamandalam chayojanasatikam, antimamandalam tiyojanasatikam. Yada mahamandale carikam caritukamo hoti, mahapavaranaya pavaretva patipadadivase mahabhikkhusamghaparivaro nikkhamati, samanta yojanasatam ekakolahalam ahosi, purimam purimam agata nimantetum labhanti, itaresu dvisu mandalesu sakkaro mahamandale osarati, tatra bhagava tesu tesu gamanigamesu ekaham dviham vasanto mahajanam amisapatiggahena anugganhanto dhammadanena cassa vivattupanissitam kusalam vaddhento navahi masehi carikam pariyosapeti. Sace pana antovasse bhikkhunam samathavipassana taruna hoti, mahapavaranaya apavaretva pavaranasangaham datva kattikapunnamaya pavaretva migasirassa pathamadivase mahabhikkhusamghaparivaro nikkhamitva majjhimamandalam osarati, annenapi karanena majjhimamandale carikam caritukamo catumasam vasitvava nikkhamati, vuttanayeneva itaresu dvisu mandalesu sakkaro majjhimamandale osarati, bhagava purimanayeneva lokam anugganhanto atthahi masehi carikam pariyosapeti. Sace pana catumasam vutthavassassapi bhagavato veneyyasatta aparipakkindriya honti, tesam indriyaparipakam agamayamano aparampi ekamasam va dviticatumasam va tattheva vasitva mahabhikkhusamghaparivaro nikkhamati, vuttanayeneva itaresu dvisu mandalesu sakkaro antomandale osarati, bhagava purimanayeneva lokam anugganhanto sattahi va chahi va pancahi va catuhi va masehi carikam pariyosapeti. Iti imesu tisu mandalesu yattha katthaci carikam caranto na civaradihetu carati. Athakho ye duggata bala jinna byadhita, te kada tathagatam agantva passissanti, mayi pana carikam carante mahajano tathagatadassanam labhissati, tattha keci cittani pasadessanti, keci maladihi pujessanti, keci katacchubhikkham dassanti, keci micchadassanam pahaya sammaditthika bhavissanti, tantesam bhavissati digharattam hitaya sukhayati evam lokanukampaya carikam carati.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page59.

Apica catuhi karanehi buddha bhagavanto carikam caranti janghaviharavasena sariraphasukatthaya, atthuppattikalam abhikankhanatthaya, bhikkhunam sikkhapadapannapanatthaya, tattha tattha paripakagatindriye bodhaneyyasatte bodhanatthayati. Aparehipi catuhi karanehi buddha bhagavanto carikam caranti buddham saranam gacchissantiti va, dhammam saranam gacchissantiti va, samgham saranam gacchissantiti va, mahata dhammassavanena 1- catasso parisa santappessamati 2- vati. Aparehi pancahi karanehi buddha bhagavanto carikam caranti, panatipata viramissantiti va, adinnadana, kamesu micchacara, musavada, suramerayamajjapamadatthana viramissantiti vati. Aparehi atthahi karanehi buddha bhagavanto carikam caranti pathamajjhanam patilabhissantiti va, dutiyam .pe. Nevasannanasannayatanasamapattim patilabhissantiti vati. Aparehi atthahi karanehi buddha bhagavanto carikam caranti sotapattimaggam adhigamissantiti va, sotapattiphalam .pe. Arahattaphalam sacchikarissantiti vati, ayam aturitacarika, sa idha adhippeta. Sa panesa duvidha hoti nibandhacarika anibandhacarika ca. Tattha yam ekasseva bodhaneyyasattassa atthaya gacchati, ayam nibandhacarika nama. Yam pana gamanigamanagarapatipativasena carati, ayam anibandhacarika nama, esa idha adhippeta. Senasanam samsametvati senasanam patisametva. Tam pana patisamento thero na culapattamahapattaculathalakamahathalakapattunna 3- civaradukulacivaradinam bhandikam katva sappiteladinam va pana ghate purapetva gabbhe nidahitva dvaram pidhaya kuncikamuddikadini yojapesi. "sace na hoti bhikkhu va samanero va aramiko va upasako va, catusu pasanesu mance mancam aropetva pithe pitham aropetva civaravamse va civararajjuya va upari punjam katva dvaravatapanam thaketva pakkamitabban"ti 4- vacanato pana nevasikabhikkhum apucchanamattakeneva patisamesi. @Footnote: 1 cha.Ma. dhammavassena 2 cha.Ma. santappessamiti @3 cha.Ma.....pattunna.... 4 vinaYu. cula. 7/361/159 gamikavattakatha

--------------------------------------------------------------------------------------------- page60.

Yena savatthi tena carikam pakkamiti satthudassanakamo hutva yena disabhagena savatthi tena pakkami, pakkamanto 1- ca na suddodhanamaharajassa arocapetva sappitelamadhuphanitadini gahapetva pakkanto, yutham pahaya nikkhanto pana mattahatthi viya asahayakicco siho viya pattacivaramattam adaya ekakova pana mattahatthi viya asahayakicco siho viya pattacivaramattam adaya ekakova pakkami, kasma panesa pancasatehi attano antevasikehi saddhim rajagaham agantva idani nikkhantoti. Rajagaham kapilavatthuto duram satthi yojanani. Savatthi pana pancadasa. Sattha rajagahato pancacattalisayojanam agantva savatthiyam viharati, idani asanno jatoti sutva nikkhamiti akaranam etam. Buddhanam santikam gacchanto hi esa yojanasahassampi gaccheyya, tada pana kayaviveko na sakka laddhunti. Bahuhi saddhim gamanakale hi ekasmim gacchamati vadante eko idheva vasamati vadati. Ekasmim vasamati vadante eko gacchamati vadati. Tasma icchiticchitakkhane samapattim appetva nisiditum va phasukasenasane kayavivekam laddhum va na sakka hoti, ekakassa pana tam sabbam sulabham hotiti tada agantva idani pakkami. Carikam caramanoti ettha kincapi ayam carika nama mahajanasangahattham buddhanamyeva labbhati, buddhe upadaya pana rulhisaddena savakanampi vuccati kilanjadihi katam vijanimpi talapannam 2- viya. Yena bhagavati savatthiya avidure ekasmim game 3- pindaya caritva katabhattakicco jetavanam pavisitva sariputtattherassa va mahamoggallanattherassa va vasanatthanam gantva pade dhovitva makkhetva paniyam va panakam va pivitva thokam vissamitva sattharam passissamiti evam cittam 4- anuppadetva ujukam gandhakutiparivenameva agamasi. Therassa hi sattharam datthukamassa annena bhikkhuna kiccam nattha. Tasma rahulam va anandam va gahetva okasam karetva sattharam passissamiti evampi cittam na uppadesi. @Footnote: 1 Si. pakkamantopi 2 cha.Ma. talavantam @3 cha.Ma. gamake 4 cha.Ma. cittampi

--------------------------------------------------------------------------------------------- page61.

Thero hi sayameva buddhasasane vallabho ranno sangamavijayamahayodho viya. Yatha hi tadisassa yodhassa rajanam datthukamassa annam sevitva 1- dassanakammannama natthi, vallabhataya sayameva passati, evam theropi buddhasasane vallabho, tassa annam sevitva satthu dassanakiccam natthiti pade dhovitva padapunchanamhi punchitva yena bhagava tenupasankami, bhagavapi "paccusakaleyeva mantaniputto agamissati"ti addasa. Tasma gandhakutim pavisitva sucighatikam adatvava daratham patippassambhetva utthaya nisidi. Thero kavatam panametva gandhakutim pavisitva bhagavantam abhivadetva ekamantam nisidi. Dhammiya kathayati bhagava dhammim katham kathento culagosingasutte 2- tinnam kulaputtanam samaggirasanisamsam kathesi, sekhasutte 3- avasathanisamsam, ghatikarasutte 4- satipatilabhikam akatapubbenivasappatisamyuttam 5- katham, ratthapalasutte 6- cattaro dhammuddese, selasutte 7- panakanisamsakatham, upakkilesasutte 8- bhaguttherassa dhammakatham kathento ekibhave anisamsam kathesi, imasmim pana rathavinite ayasmato punnassa kathento dasakathavatthunissayam anantanayam nama dassesi punna ayampi appicchakathayeva santosakathayevati. Patisambhidapattassa savakassa velante thatva mahasamudde hatthappasaranam viya ahosi. Yenandhavananti tada kira pacchabhatte jetavanam akinnam hoti, bahu khattiyabrahmanadayo jetavanam osaranti, ranno cakkavattissa khandhavaratthanam viya hoti, na sakka pavivekam labhitum. Andhavanam pana padhanagharasadisam pavivittam, tasma yenandhavanam tenupasankami. Kasma pana mahathere na addasa? evam kirassa ahosi "sayanhasamaye agantva mahathere disva puna dasabalam passissami, evam mahatheranam ekam upatthanam bhavissati, satthu dve bhavissanti, tato sattharam vanditva mama vasanatthanameva gamissami"ti. @Footnote: 1 Ma. pesitva evamuparipi 2 Ma.mu. 12/325/289 3 Ma.Ma. 13/22/17 @4 Ma.Ma. 13/282/258 5 cha.Ma. akata-saddo na dissati 6 Ma.Ma. 13/293/268 @7 Ma.Ma. 13/396/380 8 Ma. upari. 14/236/202

--------------------------------------------------------------------------------------------- page62.

Sattavisuddhipanhavannana [256] Abhinham kittayamano ahositi punappunam vannam kittayamano vihasi. Thero kira tato patthaya divase divase samghamajjhe "punno kira nama mantaniputto 1- catuhi parisahi saddhim asamsattho, so dasabalassa dassanatthaya agamissati, kacci nu kho mam adisvava gamissati"ti theranavamajjhimanam satikaranattham ayasmato punnassa gunam bhasati. Evam kirassa ahosi "mahallakabhikkhu nama na sabbakalam antovihare honti, gunakathaya panassa kathitaya yo ca nam bhikkhum passissati, so agantva 2- arocessati"ti. Athayam therasseva saddhivihariko tam ayasmantam mantaniputtam pattacivaramadaya gandhakutim pavisantam addasa. Katham pana nam esa annasiti. Punna punnati vatva kathentassa bhagavato dhammakathaya annasi "ayam so thero, yassa me upajjhayo abhinham kittayamano hoti"ti. Iti so agantva therassa arocesi. Nisidanam adayati nisidanam nama sadasam vuccati avayimam. Thero pana cammakkhandam gahetva agamasi. Pitthito pitthitoti pacchato pacchato. Sisanulokiti yo unnatatthane pitthim passanto ninnatthane sisam passanto gacchati, ayampi sisanulokiti vuccati. Tadiso hutva anubandhi. Thero hi kincapi samyatapadasaddataya accasanno hutva gacchantopi padasaddena na badhati, "nayam sammodanakalo"ti natva pana na accasanno, andhavanam nama mahantam, ekasmim thane nisinnam 3- apassantena avuso punna punnati aphasukasaddo katabbo hotiti nisinnatthanajananattham natidure hutva sisanuloki agamasi. Divaviharam nisiditi divaviharatthaya nisidi. Tattha ayasmapi punno, udiccabrahmanajacco, sariputtattheropi. Punnattheropi suvannavanno. Sariputtattheropi. Punnattheropi arahattaphala- samapattisamapanno, sariputtattheropi. Punnattheropi kappasatasahassam abhinihara- sampanno, sariputtattheropi kappasatasahassadhikam ekamasankheyyam. Punnattheropi @Footnote: 1 cha.Ma. mantaniputto evamuparipi 2 Si. sova me agantva 3 cha.Ma. nilinam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page63.

Patisambhidapatto mahakhinasavo, sariputtattheropi. Iti ekam kanakaguham pavittha dve siha viya, ekam vijambhanabhumim otinna dve byaggha viya, ekam supupphitasalavanam pavittha dve chaddantanagarajano viya, ekam simbalivanam pavittha dve supannarajano viya, ekam naravahanayanam abhirulha dve vessavana viya, ekam pandukambalasilam abhinisinna dve sakka viya, ekavimanabbhantaragata dve haritamahabrahmano viya ca te dvepi brahmanajacca dvepi suvannavanna dvepi samapattilabhino dvepi abhiniharasampanna dvepi patisambhidapatta mahakhinasava ekavanasandam anupavittha tam vanasandam 1- sobhayimsu. Bhagavati no avuso brahmacariyam vussatiti avuso kim amhakam bhagavato santike ayasmata brahmacariyam vussatiti idam ayasma sariputto tassa bhagavati brahmacariyavasam janantopi kathasamutthapanattham pucchi. Purimakathaya hi appatitthitaya pacchimakatha na jayati, tasma evam pucchi. Thero anujananto "evamavuso"ti aha. Athassa panhavissajjanam sotukamo ayasma sariputto "kim nu kho avuso silavisuddhattham bhagavati brahmacariyam vussati"ti patipatiya satta visuddhiyo pucchi. Tasam vittharakatha visuddhimagge vutta ayasma pana punno yasma catupparisuddhisiladisu thitassapi brahmacariyavaso matthakam na papunati, tasma "no hidam avuso"ti sabbam patikkhipi. Kimattham carahavusoti yadi silavisuddhiadinam atthaya brahmacariyam na vussati, atha kimattham vussatiti pucchi. 2- Anupadaparinibbanattham kho avusoti ettha anupadaparinibbanam nama appaccayaparinibbanam. Dvedha upadanani gahanupadananca paccayupadananca. Gahanupadanam nama kamupadanadikam catubbidham, paccayupadanam nama avijjapaccaya sankharati evam vuttapaccaya. Tattha gahanupadanavadino acariya anupadaparinibbananti catusu upadanesu annatarenapi kanci dhammam agahetva pavattam arahattaphalam anupadaparinibbananti kathenti. Tam hi na ca upadanasampayuttam hutva kanci dhammam upadiyati, kilesananca @Footnote: 1 cha.Ma. vanatthanam 2 Si. pucchati

--------------------------------------------------------------------------------------------- page64.

Parinibbutante jatatta parinibbananti vuccati. Paccayupadanavadino pana anupadaparinibbananti appaccayaparinibbanam. Paccayavasena anuppannam asankhatam amatadhatumeva anupadaparinibbananti kathenti. Ayam anto, ayam koti, ayam nittha. Appaccayaparinibbanam pattassa hi brahmacariyavaso matthakam patto nama hoti, tasma thero "anupadaparinibbanatthan"ti aha. Atha nam anuyunjanto ayasma sariputto "kim nu kho avuso silavisuddhi anupadaparinibbanan"ti puna puccham arabhi. [258] Theropi sabbaparivattesu tatheva patikkhipitva pariyosane dosam dassento silavisuddhim ce avusotiadimaha. Tattha pannapeyyati yadi pannapeyya. Saupadanamyeva samanam anupadaparinibbanam pannapeyyati sangahanadhammameva niggahanadhammam sappaccayadhammameva appaccayadhammam sankhatadhammameva asankhatadhammanti pannapeyyati attho. Nanadassanavisuddhiyam pana sappaccayadhammameva appaccayadhammam sankhatadhammameva asankhatadhammanti pannapeyyati ayamevattho gahetabbo. Puthujjano havusoti ettha vattanugato lokiyabalaputhujjano datthabbo. So hi catupparisuddhisilamattassapi abhavato sabbasova 1- annatra imehi dhammehi. Tenahiti yena karanena ekacce pandita upamaya attham jananti, tena karanena upamante karissamiti attho. Sattarathavinitavannana [259] Satta rathavinitaniti vinitaassajaniyayutte satta rathe. Yavadeva cittavisuddhatthati avuso ayam silavisuddhi nama yavadeva cittavisuddhattha. Cittavisuddhatthati nissakkavacanametam. Ayam panettha attho, yavadeva cittavisuddhisankhato attho, 2- tava ayam silavisuddhi nama icchitabba. Ya pana ayam cittavisuddhi, esa silavisuddhiya attho, ayam koti, idam pariyosanam, cittavisuddhiyam thitassa hi silavisuddhikiccam katam nama hotiti. Esa nayo sabbapadesu. @Footnote: 1 cha.Ma. sabbaso 2 cha.Ma. cittavisuddhisankhata attha

--------------------------------------------------------------------------------------------- page65.

Idam panettha opammasamsandanam:- raja pasenadikosalo viya hi jaramaranabhiruko yogavacaro datthabbo, savatthinagaram viya sakkayanagaram, saketanagaram viya nibbananagaram, ranno sakete vaddhiavahassa sigham gantva papunitabbassa accayikassa kiccassa uppadakalo viya yogino anabhisametanam catunnam ariyasaccanam abhisamayakiccassa uppadakalo, sattarathavinitani viya satta visuddhiyo, pathamam rathavinitam arulhakalo viya silavisuddhiyam thitakalo, pathamarathavinitadihi dutiyadini arulhakalo viya silavisuddhiadihi cittavisddhiadisu thitakalo, sattamena rathavinitena sakete antepuradvare oruyha uparipasade natimittaganaparivutassa surasabhojanaparibhogakalo viya yogino nanadassanavisuddhiya sabbakilese khepetva dhammavarapasadam aruyha paropannasakusaladhammaparivarassa nibbanarammanam phalasamapattim appetva nirodhasayane nisinnassa lokuttarasukhanubhavanakalo datthabbo. Iti ayasmantam punnam dasakathavatthulabhim dhammasenapati sariputtatthero satta visuddhiyo pucchi. Ayasma punno dasakathavatthuni vissajjesi. Evam pucchanto pana dhammasenapati kim janitva pucchi, udahu ajanitva? titthakusalo va pana hutva visayasmim pucchi, udahu atitthakusalo hutva avisayasmim? punnattheropi kim janitva vissajjesi, udahu ajanitva? titthakusalo va pana hutva visayasmim vissajjesi, udahu atitthakusalo hutva avisayeti? janitva titthakusalo hutva visaye pucchiti hi vadamano dhammasenapatimyeva vadeyya. Janitva titthakusalo hutva visaye vissajjesiti vadamano punnattheramyeva vadeyya. Yam hi visuddhisu sankhittam, tam kathavatthusu vitthinnam. Yam kathavatthusu sankhittam, tam visuddhisu vitthinnam. Tadimina nayena veditabbam. Visuddhisu hi eka silavisuddhi cattari kathavatthuni hutva agata appicchakatha santutthikatha asamsaggakatha silakathati, eka cittavisuddhi tini kathavatthuni hutva agata pavivekakatha viriyarambhakatha samadhikathati, evam tava yam visuddhisu sankhittam, tam kathavatthusu vitthinnam. Kathavatthusu pana eka pannakatha panca visuddhiyo hutva agata ditthivisuddhi kankhavitaranavisuddhi

--------------------------------------------------------------------------------------------- page66.

Maggamaggananadassanavisuddhi patipadananadassanavisuddhi nanadassanavisuddhiti, evam yam kathavatthusu sankhittam, tam visuddhisu vitthinnam, tasma sariputtatthero satta visuddhiyo pucchanto na annam pucchi, dasakathavatthuniyeva pucchi. Punnattheropi satta visuddhiyo vissajjento na annam vissajjesi, dasakathavatthuniyeva vissajjesiti. Iti ubhopete janitva titthakusala hutva visayeyeva panham pucchimsu ceva vissajjesum cati veditabba. [260] Konamayasmati na thero tassa namam na janati. Janantoyeva pana sammoditum labhissamiti pucchi. Kathanca pana ayasmantanti idam pana thero sammodamano aha. Mantaniputtoti mantaniya brahmaniya putto. Yathatanti ettha tanti nipatamattam, yatha sutavata savakena byakatabba, evameva byakatati ayamettha sankhepattho. Anumassa anumassati dasakathavatthuni ogahetva anupavisitva. Velandupakenati ettha velam 1- vuccati vattham, andupakam cumbatakam. Vatthacumbatakam sise katva ayasmantam tattha va nisidapetva pariharantapi sabrahmacari dassanaya labheyyum, evam laddhadassanampi tesam labhayevati atthanaparikappena abhinhadassanassa upayam dassesi. Evam apariharantena hi panham va pucchitukamena dhammam va sotukamena "thero kattha thito kattha nisinno"ti pariyesantena caritabbam hoti. Evam pariharantena 2- pana icchiticchitakkhaneyeva sisato oropetva maharahe asane nisidapetva sakka hoti 3- panham va pucchitum dhammam va sotum. Iti atthanaparikappena abhinhadassanassa upayam dassesi. Sariputtoti ca pana manti sariya brahmaniya puttoti ca pana evam mam sabrahmacari jananti. Satthukappenati satthusadisena. Iti ekapadeneva ayasma punno sariputtattheram candamandalam ahacca thapento viya ukkhipi. Therassa hi imasmim thane ekantadhammakathikabhavo pakato ahosi. Amaccam hi purohitam mahantoti vadamano rajasadisoti vadeyya, gonam hatthippamanoti, vapim samuddappamanoti, alokam candimasuriyalokappamanoti, ito param etesam mahantabhavakatha @Footnote: 1 cha.Ma. celandu... celam 2 cha.Ma. pariharanta 3 cha.Ma. honti

--------------------------------------------------------------------------------------------- page67.

Nama natthi. Savakampi mahati vadanto satthupatibhagoti vadeyya, ito param tassa mahantabhavakatha nama natthi. Iccayasma punno ekapadeneva theram candamandalam ahacca thapento viya ukkhipi. Ettakampi no nappatibhaseyyati patisambhidapattassa appatibhanam nama natthi. Ya panayam upama ahata, tam na ahareyyama, atthameva katheyyama. Upamahi ajanantanam ahariyatiti ayamettha adhippayo. Atthakathayam pana idampi patikkhipitva upama nama buddhanampi santike ahariyati, theram panesa apacayamano evamahati. Anumassa anumassa pucchitati dasakathavatthuni ogahetva ogahetva pucchita. Kim pana panhassa pucchanam bhariyam, udahu vissajjananti. Uggahetva pucchanam no bhariyam, vissajjanam pana bhariyam. Sahetukam va sakaranam katva pucchanampi vissajjanampi bhariyameva. Samanumodimsuti samacitta hutva anumodimsu. Iti yathanusandhinava desana nitthitati. Papancasudaniya majjhimanikayatthakathaya rathavinitasuttavannana nitthita. -------------


             The Pali Atthakatha in Roman Book 8 page 41-67. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=8&A=1058&modeTY=2&pagebreak=1              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=8&A=1058&modeTY=2&pagebreak=1              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=12&i=292              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=12&A=4938              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=12&A=5829              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=12&A=5829              Contents of The Tipitaka Volume 12 http://84000.org/tipitaka/read/?index_12

first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]