ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pagedispage pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 8 : PALI ROMAN Ma.A. (papa–ca.2)

                       6. Mahasaccakasuttavannana
    [364] Evamme sutanti mahasaccakasuttam. Tattha ekam samayanti ca tena
kho pana samayenati ca pubbanhasamayanti ca tihi padehi ekova samayo vutto.
Bhikkhunam hi attapatipattim 2- katva mukham dhovitva pattacivaramadaya cetiyam vanditva
kataram gamam pavisissamati vitakkamalake thitakalo nama hoti, bhagava evarupe
samaye rattam dupatam nivasetva kayabandhanam bandhitva pamsukulacivaram ekamsam
parupitva gandhakutito nikkhamma bhikkhusamghaparivuto gandhakutipamukhe atthasi, tam
sandhaya "ekam samayanti ca tena kho pana samayenati ca pubbanhasamayan"ti ca
vuttam. Pavisitukamoti pindaya pavisissamiti evam katasannitthano. Tenupasankamiti
kasma upasankamiti? vadaropanajjhasayena. Evam kirassa ahosi "pubbepaham
apanditataya sakalam vesaliparisam gahetva samanassa gotamassa santikam gantva
parisamajjhe manku jato, idani tatha akatva ekakova gantva vadam aropessami,
yadi samanam gotamam parajetum sakkhissami, attano laddhim dipetva jayam karissami,
@Footnote: 1 cha.Ma. matena           2 Si. vattapativattam, cha.Ma. vattapatipattim
Yadi samanassa gotamassa jayo bhavissati, andhakare naccam viya na koci janissati"ti,
niddapanham 1- nama gahetva imina vadajjhasayena upasankami.
    Anukampam upadayati saccakassa niganthaputtassa anukampam paticca. Therassa
kira evam ahosi "bhagavati muhuttam nisinne buddhadassanam dhammassavanam ca labhissati,
tadassa digharattam hitaya sukhaya samvattissati"ti, tasma bhagavantam yacitva
pamsukulacivaram catuggunam pannapetva nisidatu bhagavati aha. "karanam anando
vadati"ti sallakkhetva nisidi bhagava pannatte asane. Bhagavantam etadavocati
yam pana panham ovattikasaram katva adaya agato tam thapetva passena tava
pariharanto etam santi bho gotamatiadivacanam avoca.
    [365] Phusanti hi te bho gotamati te samanabrahmana sarire uppannam
saririkam dukkham vedanam phusanti labhanti, anubhavantiti attho. Urukkhambhoti
khambhakataurubhavo, uruthaddhatati attho. Vimhayatthavasena panettha bhavissatiti
anagatavacanam katam. Kayanvayam hotiti kayanugatam hoti kayavasavatti. Kayabhavanati
pana vipassana vuccati, taya cittavikkhepam papunanto nama natthi, iti nigantho
asantam abhutam yam natthi, tadevaha. Cittabhavanatipi samatho vuccati, samadhiyuttassa
ca puggalassa urukkhambhadayo nama natthi, iti nigantho idam abhutameva aha.
Atthakathayam pana vuttam "yatheva' bhutapubban'ti vatva' urukkhambhopi nama
bhavissati'tiadini vadato anagatavacanam 2- na sameti, tatha atthopi na sameti,
asantam abhutam yam natthi, tam katheti"ti.
    No kayabhavananti pancatapakaranadiattakilamathanuyogam 3- sandhayaha. Ayanhi
tesam kayabhavana nama. Kim paneso disva evamaha? so kira diva divasam 4-
viharam agacchati, tasmim kho pana samaye bhikkhu pattacivaram patisametva attano
attano rattitthanadivatthanesu patisallanam upagacchanti. So te patisalline
disva cittabhavanamattam ete anuyunjanti, kayabhavana panetesam natthiti
mannamano evamaha.
@Footnote: 1 Ma. naggipanham  2 cha.Ma. anagatarupam     3 cha.Ma. pancatapatappanadim
@4 cha.Ma. divadivassa
    [366] Atha nam bhagava anuyunjanto kinti pana te aggivessana kayabhavana
sutati aha. So tam vittharento seyyathidam, nando vacchotiadimaha. Tattha
nandoti tassa namam. Vacchoti gottam. Kisoti namam. Sankiccoti gottam.
Makkhaligosalo hettha agatova. Eteti ete tayo jana, te kira kilitthatapanam
matthakam patta ahesum. Ularani ularaniti panitani panitani. Gahenti
namati balam ganhapenti nama. Bruhentiti vaddhenti. Medentiti jatamedam
karonti. Purimam pahayati purimam dukkarakaram pahaya. Paccha upacinantiti paccha
ularakhadaniyadihi santappenti vaddhenti. Acayapacayo hotiti vuddhi ca
avuddhi ca hoti, iti imassa kayassa kalena vuddhi, kalena parihaniti
vuddhiparihanimattameva pannayati, kayabhavana pana na pannayatiti dipetva
cittabhavanam pucchanto "kinti pana kho 1- aggivessana cittabhavana suta"ti aha.
Na sampayasiti sampadetva kathetum nasakkhi, yatha tam balaputhujjano.
    [367] Kuto pana tvanti yo tvam evam olarikam dubbalam kayabhavanam
na janasi, so tvam kuto sanham sukhumam cittabhavanam janissasiti. Imasmim pana
thane codanalayatthero 2- "abuddhavacanam nametam padan"ti vijanim thapetva pakkami. 3-
Atha nam mahasivatthero aha "dissati hi bhikkhave imassa catummahabhutikassa
kayassa acayopi apacayopi adanampi nikkhepanampi"ti. 4- Tam sutva sallakkhesi
"olarikam kayam parigganhantassa uppannavipassana olarikati vattum vattati"ti.
    [368] Sukhasaragiti sukhasaragena samannagato. Sukhaya vedanaya
nirodha uppajjati dukkha vedanati na anantarava uppajjati, sukhadukkhanam hi
anantarapaccayata patthane patisiddha. Yasma pana sukhe aniruddhe dukkham
nuppajjati, tasma idha evam vuttam. Pariyadaya titthatiti khepetva ganhitva
titthati. Ubhatopakkhanti sukham ekam pakkham dukkham ekam pakkhanti evam ubhatopakkham
hutva.
@Footnote: 1 cha.Ma. te          2 Si. gonaraviyatthero
@3 cha.Ma. pakkamitum arabhi  4 sam. nidana. 16/62/93 dutiyaassutavasutta
    [369] Uppannapi sukha vedana cittam na pariyadaya titthati, bhavitatta
kayassa. Uppannapi dukkha vedana cittam na pariyadaya titthati, bhavitatta
cittassati ettha kayabhavana vipassana, cittabhavana samadhi. Vipassana ca
sukhassa paccanika, dukkhassa asanna. Samadhi dukkhassa paccaniko, sukhassa
asanno. Katham? vipassanam patthapetva nisinnassa hi addhane gacchante
gacchante tattha tattha aggiutthanam viya hoti, kacchehi seda muccanti, matthakato
usumavattiutthanam viya hoti 1- cittam hannati vihannati vipphandati. Evam tava
vipassana sukhassa paccanika, dukkhassa asanna. Uppanne pana kayike va
cetasike va dukkhe tam dukkham vikkhambhitva samapattim samapannassa samapattikkhane
dukkham durapagatam hoti, anappakam sukham okkamati, evam samadhi dukkhassa paccaniko,
sukhassa asanno. Yatha vipassana sukhassa paccanika, dukkhassa asanna.
Na tatha samadhi. Yatha samadhi dukkhassa paccaniko, sukhassa asanno, na ca
tatha vipassanati. Tena vuttam "uppannapi sukha vedana cittam na pariyadaya
titthati, bhavitatta kayassa. Uppannapi dukkha vedana cittam na pariyadaya
titthati, bhavitatta cittassa"ti.
    [370] Asajja upaniyati gune ghattetva ceva upanetva ca. Tam vata
meti tam vata mama cittam.
    [371] Kim hi no siya aggivessanati aggivessana kim na bhavissati,
bhavissateva, ma evamsanni hoti, uppajjatimeva 2- me sukhapi dukkhapi vedana,
uppannaya panassa aham cittam pariyadaya thatum na demi. Idanissa tamattham
pakasetum uparipasadavaham dhammadesanam desetukamo mulato patthaya mahabhinikkhamanam
arabhi. Tattha idha me aggivessana pubbeva sambodha .pe. Tattheva nisidim,
alamidam padhanayati idam sabbam hettha pasarasisutte vuttanayeneva veditabbam.
Ayam pana viseso, tattha bodhipallanke nisajja, idha dukkarakarika.
@Footnote: 1 cha.Ma. hotiti      2 cha.Ma. uppajjiyeva
    [374] "allakatthanti allam udumbarakattham. Sasnehanti sakhiram. Kamehiti
vatthukamehi. Avupakatthati anapagata. Kamacchandotiadisu kilesakamova chandakaranavasena
chando. Sinehakaranavasena sneho. Mucchakaranavasena muccha. Pipasakaranavasena
pipasa. Anudahanavasena parilahoti veditabbo. Opakkamikati upakkamanibbatta.
Nanaya dassanaya 1- anuttaraya sambodhayati sabbam lokuttaramaggavevacanameva.
     Idam panettha opammasamsandanam:- allam sakhiram udumbarakattham viya hi
kilesakamena vatthukamato anissatapuggala, udake pakkhittabhavo viya kilesakamena
tintata, mathanenapi aggino anabhinibbattanam viya kilesakamena vatthukamato
anissatanam opakkamikahi vedanahi lokuttaramaggassa anadhigamo, amathanenapi
aggino anabhinibbattanam viya tesam puggalanam vinapi opakkamikahi vedanahi
lokuttaramaggassa anadhigamo. Dutiyaupamapi iminava nayena veditabba. Ayam pana
viseso, purima saputtabhariyapabbajjaya upama, pacchima brahmanadhammikapabbajjaya.
    [376] Tatiyaupamaya kolapanti chinnasineham nivapam. 2- Thale nikkhittanti
pabbatathale va bhumithale va nikkhittam. Etthapi idam opammasamsandanam:-
sukkhakolapakattham viya hi kilesakamena vatthukamato nissatapuggala, araka udaka thale
nikkhittabhavo viya kilesakamena atintata. Mathanenapi aggino abhinibbattanam viya
kilesakamena vatthukamato nissatanam abbhokasikanesajjikadivasena opakkamikahipi
vedanahi lokuttaramaggassa adhigamo, annassa rukkhassa sukkhasakhaya saddhim
ghamsanamatteneva aggino abhinibbattanam viya vinapi opakkamikahi vedanahi
sukhayeva patipadaya lokuttaramaggassa adhigamoti. Ayam upama bhagavata attano
atthaya ahata.
    [377] Idani attano dukkarakarikam dassento tassa mayhantiadimaha.
Kim pana bhagava dukkaram akatva buddho bhavitum na samatthoti. Katvapi akatvapi
samatthova. Atha kasma akasiti? sadevakassa lokassa attano parakkamam dassessami.
So ca mam viriyanimmathanaguno hasessatiti. Pasade nisinnoyeva hi paveniagatam
@Footnote: 1 nanadassanaya (pa.su. 1/146/342 navapotthaka)       2 cha.Ma. nirapam
Rajjam labhitvapi khattiyo na tatha pamudito hoti, yatha balakayam gahetva
sangame dve tayo sampahare datva amittamathanam katva pattarajjo, evam
pattarajjassa hi rajjasirim anubhavantassa parisam oloketva attano parakkamam
anussaritva "asukatthane asukakammam katva asukanca asukanca amittam evam
vijjhitva evam paharitva imam rajjasirim pattosmi"ti cintayato balavasomanassam
uppajjati, evamevam bhagavapi sadevakassa lokassa parakkamam dassessami, so hi
mam parakkamo ativiya hasessati, somanassam uppadessatiti dukkaram akasi.
    Apica pacchimam janatam anukampantopi 1- akasiyeva, pacchima hi janata
sammasambuddho kappasatasahassadhikani cattari asankheyyani paramiyo puretvapi
padhanam padahitvava sabbannutananam patto, kimangam pana mayanti padhanaviriyam
kattabbam mannissati, evam sante khippameva jatijaramaranassa antam karissatiti
pacchimam janatam anukampanto 1- akasiyeva.
    Dantebhidantamadhayati hetthadante uparidantam thapetva. Cetasa cittanti
kusalacittena akusalacittam. Abhinigganheyyanti nigganheyyam. Abhinippileyyanti
nippileyyam. Abhisantapeyyanti tapetva viriyanimmathanam kareyyam. Saraddhoti
sadaratho. Padhanabhitunnassati padhanena abhitunnassa, viddhassa satoti attho.
    [378] Appanakanti nirassasakam. Kammaragaggariyati kammarassa
gaggaranaliya. Sisavedana hontiti kutoci nikkhamitum alabhamanehi vatehi samutthapita
balavatiyo sisavedana honti. Sisavetham dadeyyati sisavethanam dadeyya. Devatati
bodhisattassa cankamanakotiyam, pannasalaparivenasamanta ca adhivattha devata.
    Tada kira bodhisattassa adhimatte kayadahe uppanne muccha udapadi.
So cankameva nisinno hutva papati. Tam disva devata evamahamsu "viharotveva
so arahato"ti, "arahanto nama evarupa honti matakasadisa"ti laddhiya
vadanti. Tattha ya devata "kalakato"ti 2- ahamsu, ta gantva suddhodanamaharajassa
@Footnote: 1 cha.Ma. anukampamanopi            2 kalankato. evamuparipi
Arocesum "tumhakam putto kalakato"ti. Mama putto buddho hutva kalakato,
no ahutvati. Buddho bhavitum nasakkhi, padhanabhumiyamyeva patitva kalakatoti. Naham
saddahami, mama puttassa bodhim apatva kalakiriya nama natthiti.
    Aparabhage sammasambuddhassa dhammacakkam pavattetva anupubbena rajagaham
gantva kapilavatthum anuppattassa suddhodanamaharaja pattam gahetva pasadam
aropetva yagukhajjakam datva antarabhattasamaye etamattham arocesi, bhagava
tumhakam padhanakaranakale devata agantva "putto te maharaja kalakato"ti
ahamsuti. Kim saddahasi maharajati. Na bhagava saddahinti. Idani maharaja
supinapatiggahanato patthaya acchariyani passanto kim saddahissasi, ahampi buddho
jato, tvampi buddhapita jato, pubbe pana mayham aparipakke nane bodhicariyam
carantassa dhammapalakumarakalepi sippam uggahetum gatassa "tumhakam putto
dhammapalakumaro kalakato, idamassa atthi"ti elakatthim aharitva dassesum,
tadapi tumhe "mama puttassa antaramaranam nama natthi, naham saddahami"ti
avocuttha maharajati imissa atthuppattiya bhagava mahadhammapalajatakam kathesi.
    [379] Ma kho tvam marisati sampiyayamana ahamsu. Devatanam
kirayam piyamanapavoharo, yadidam marisati. Ajajjitanti 1- abhojanam. Halanti vadamiti
alanti vadami, alam imina ma evam karittha, yapessamahanti evam patisedhemiti
attho.
    [380-1] Manguracchaviti manguramacchacchavi. Etava paramanti tasampi vedananam
etamyeva paramam uttamam pamanam. Pitu sakkassa kammante .pe. Pathamam jhanam
upasampajja viharitati ranno kira vappamangaladivaso nama hoti, tada anekappakaram
khadaniyam bhojaniyam patiyadenti, nagaravithiyo sodhapetva punnaghate thapapetva
dhajapatakadayo ussapetva sakalanagaram devavimanam viya alankaronti, sabbe
dasakammakaradayo ahatavatthanivattha gandhamaladipatimandita rajakule sannipatanti.
@Footnote: 1 poranesu kujatthakanti pannayati. paliyam pana jaddhukanti. katthaci ajaddhukantipi.
@so upari patho ajajjitanti evam abhajjitam bhakarassa jakaradesam katvati
@tikanuvattanena sodhitoti veidatabbo.
Ranno kammante nangalasatasahassam samyojiyati, 1- tasmim pana divase ekena unam
atthasatam yojenti, sabbanangalani saddhim balibaddarasmiyottehi janussonissa
ratho viya rajataparikkhittani honti, ranno alambananangalam rattasuvannaparikkhittam
hoti, balibaddanam singanipi rasmipatodapi suvannaparikkhitta honti, raja
mahaparivarena nikkhamanto puttam gahetva agamasi.
    Kammantatthane eko jamburukkho bahalapattapalaso sandacchayo 2-
ahosi, tassa hettha kumarassa sayanam pannapetva upari suvannatarakhacitam
vitanam bandhapetva sanipakarena parikkhipapetva arakkham thapetva
raja sabbalankaram alankaritva amaccaganaparivuto nangalakaranatthanam agamasi,
tattha raja suvannanangalam ganhati. Amacca ekenunaatthasatarajatanangalani
gahetva ito cito ca kasanti, raja pana orato param gacchati, parato
va oram gacchati, etasmim thane mahasampatti hoti, bodhisattam parivaretva
nisinna dhatiyo ranno sampattim passissamati antosanito bahi nikkhanta.
Bodhisatto ito cito ca olokento kanci adisva vegena utthaya pallankam
abhujitva anapane pariggahetva pathamajjhanam nibbattesi. Dhatiyo
khajjabhojjantare vicaramana thokam cirayimsu, sesarukkhanam chaya nivatta, tassa
pana rukkhassa parimandala hutva atthasi. Dhatiyo ayyaputto ekakoti vegena
sanim ukkhipitva anto pavisamana bodhisattam sayane pallankena nisinnam tanca
patihariyam disva gantva ranno arocayimsu "deva kumaro evam nisinno
annesam rukkhanam chaya nivatta, jamburukkhassa parimandala thita"ti. Raja
vegenagantva patihariyam disva "idam te tata dutiyam vandanan"ti puttam
vandi. Idametam sandhaya vuttam "pitu sakkassa kammante .pe. Pathamam jhanam
upasampajja viharita"ti. Siya nu kho eso maggo bodhayati bhaveyya nu kho
etam anapanasatipathamajjhanam bujjhanatthaya maggoti. Satanusarivinnananti
nayidam bodhaya maggo bhavissati, anapanasatipathamajjhanam pana bhavissatiti evam
@Footnote: 1 cha.Ma. yojiyati    2 cha.Ma. sandacchayo, Ma. ghanacchayo
Ekam dve vare uppannasatiya anantaram uppannam vinnanam satanusarivinnanam
nama. Yam tam sukhanti yam tam anapanasatipathamajjhanasukham.
    [382] Paccupatthita hontiti pannasalaparivenasammajjanadivattakaranena
upatthita honti. Bahullikoti paccayabahulliko. Avatto bahullayati rasagiddho
hutva panitapindapatadinam atthaya avatto. Nibbijja pakkamimsuti ukkanthitva
dhammaniyameneva pakkanta bodhisattassa sambodhippattakale 1- kayavivekassa
okasadanattham dhammataya gata, gacchanta ca annattha 2- agantva baranasimeva
agamamsu. Bodhisatto tesu gatesu addhamasam kayavivekam labhitva bodhimandale 3-
aparajitapallankena 4- nisiditva sabbannutananam pativijjhi.
    [383] Vivicceva kamehitiadi bhayabherave vuttanayeneva veditabbam.
    [387] Abhijanami kho panahanti ayam patiyekko anusandhi. Nigantho
kira cintesi "aham samanam gotamam ekam panham pucchim, samano gotamo  `aparapi
mam aggivessana aparapi mam aggivessana'ti pariyosanam adassento kathetiyeva,
kupito nu kho"ti. Atha bhagava aggivessana tathagate anekasataya parisaya dhammam
desente kupito samano gotamoti ekopi vatta natthi, paresam bodhanatthaya
pativijjhanatthaya ca 5- tathagato dhammam desetiti dassento imam dhammadesanam arabhi.
Tattha arabbhati sandhaya. Yavadevati payojanavidhi 6- paricchedaniyamanam. Idam vuttam
hoti:- paresam vinnapanameva tathagatassa dhammadesanaya payojanam, tasma na
ekasseva deseti, yattaka vinnataro atthi, sabbesam desetiti. Tasmimyeva
purimasminti imina kim dassetiti? saccako kira cintesi "samano gotamo abhirupo
pasadiko suphusitam dantavaranam, jivha muduka, madhuram vakkaranam, parisam rajjanto 7-
manne vicarati, anto panassa cittekaggata natthi"ti. Atha bhagava aggivessana
na tathagato parisam rajjanto vicarati, cakkavalapariyantayapi parisaya tathagato
@Footnote: 1 Ma. sambodhisattakale   2 cha.Ma. annatthanam    3 cha.Ma. bodhimande
@4 cha.Ma....pallanke  5 cha.Ma. eva  6 Si. payojanavadhi  7 cha.Ma. ranjento. evamuparipi
Dhammam deseti, asallino anupalitto ettakam ekavihari sunnataphalasamapattim
anuyuttoti dassetum evamaha.
    Ajjhattamevati gocarajjhattameva. Sannisademiti 1- sannisidapemi, tathagato
hi yasmim khane parisa sadhukaram deti, tasmim khane pubbabhagena 2- paricchinditva
phalasamapattim samapajjati, sadhukarasaddassa nigghose aparicchinneyeva 3- samapattito
vutthaya thitatthanato patthaya dhammam deseti, buddhanam hi bhavangaparivaso
lahuko hotiti assasavare passasavare phalasamapattim 4- samapajjanti. Yena sudam
niccakappanti yena sunnena phalasamadhina niccakalam viharami, tasmim samadhinimitte
cittam santhapemi samadahamiti dasseti.
    Okappaniyametanti saddahaniyametam. Evam bhagavato ekaggacittatam sampaticchitva
idani attana 5- ovattikasaram katva anitam panham pucchanto abhijanati
kho pana bhavam gotamo diva supitati aha. Yatha hi sunakho nama asambhinnakhirapakkapayasam
sappina yojetva udarapuram bhojitopi gutham disva akhaditva
gantum na sakka, akhadamano ghayitvapi gacchati, aghayitvava gatassa kirassa
sisam rujjati, evameva imassapi sattha asambhinnakhirapakkapayasasadisam abhinikkhamanato
patthaya yava asavakkhaya pasadaniyadhammadesanam deseti. Etassa pana evarupam
dhammadesanam sutva satthari pasadamattampi na uppannam, tasma ovattikasaram
katva anitam panham apucchitva gantum asakkonto evamaha. Atha 6- yasma
thinamiddham sabbakhinasavanam arahattamaggeneva pahiyati, kayadaratho pana upadinnakepi
hoti anupadinnakepi. Tatha hi kamaluppaladini ekasmim kale vikasanti, ekasmim
makulani honti, sayam kesanci rukkhanam 7- pattani patiliyanti, pato vippharikani
honti. Evam upadinnakassa kayassa darathoyeva darathavasena bhavangasotanca idha
niddati adhippetam, tam khinasavanampi hoti. Tam sandhaya "abhijanamahan"tiadimaha.
Sammohaviharasmim vadantiti sammohaviharoti vadanti.
@Footnote: 1 sannisidamiti. pali   2 cha.Ma. pubbabhogena
@3 Si. anupacchinneyeva, cha.Ma. avicchinneyeva
@4 cha.Ma. samapattim    5 cha.Ma. attano
@6 cha.Ma. tattha   7 cha.Ma. rukkhanampi
    [389] Asajja asajjati ghattetva ghattetva. Upanitehiti upanetva
kathitehi. Vacanapathehiti vacanehi. Abhinanditva anumoditvati alanti cittena
sampaticchanto abhinanditva vacayapi pasamsanto anumoditva. Bhagavata imassa
niganthassa dve suttani kathitani. Purimasuttam eko bhanavaro, idam diyaddho,
iti addhatiye bhanavare sutvapi ayam nigantho neva abhisamayappatto, na
pabbajito, na saranesu patitthito. Kasma etassa bhagava dhammam desesiti?
anagate vasanatthaya. Passati hi bhagava "imassa idani upanissayo natthi,
mayham pana parinibbanato samadhikanam dvinnam vassasatanam accayena tambapannidipe
sasanam patitthahissati, tatrayam kulaghare nibbattitva sampatte kale pabbajitva
tini pitakani uggahetva vipassanam vaddhetva saha patisambhidahi arahattam patva
kalabuddharakkhito nama mahakhinasavo bhavissati"ti. Idam disva anagate vasanatthaya
dhammam desesi.
    Sopi tatheva 1- tambapannidipamhi sasane patitthite devalokato cavitva
dakkhinagiriviharassa bhikkhacaragame ekasmim amaccakule nibbatto
pabbajjasamatthayobbane 2- pabbajitva tepitakam buddhavacanam uggahetva ganam pariharanto
mahabhikkhusamghaparivuto upajjhayam passitum agamasi, athassa upajjhayo saddhiviharikam
codessamiti tepitakam buddhavacanam uggahetva agatena tena saddhim mukham datva
kathamattampi na akasi. So paccusasamaye vutthaya therassa santikam gantva
"bhante tumhe mayi ganthakammam katva tumhakam santikam 3- agate mukham datva
kathamattampi na karittha, ko mayham doso"ti pucchi. Thero aha "avuso buddharakkhita
ettakeneva `pabbajjakiccam me matthakam pattan'ti sannam karosi"ti. Kim karomi
bhanteti. Ganam vinodetva tvam papancam chinditva cetiyapabbataviharam 4-
gantva samanadhammam karohiti. So upajjhayassa ovade thatva saha
patisambhidahi arahattam patva punnava rajapujito hutva mahabhikkhusamghaparivaro
cetiyapabbatavihare vasi.
@Footnote: 1 cha.Ma. tattheva   2 Si. pabbajjasamatthe vaye
@3 cha.Ma. santike  4 Si. vatakasitapabbataviharam
    Tasmim ca 1- kale tissamaharaja uposathakammam karonto cetiyapabbate
rajalene vasati. So therassa upatthakabhikkhuno sannam adasi "yada mayham ayyo panham
vissajjesi, dhammam va katheti, tada me sannam dadeyyatha"ti. Theropi ekasmim
dhammassavanadivase bhikkhusamghaparivuto 2- kantakacetiyanganam aruyha cetiyam vanditva
kaladumbarirukkhamule 3- atthasi. Atha nam eko pindapatikatthero kalakaramasuttante
panham pucchi. Thero nanu avuso ajja dhammassavanadivasoti aha. Ama bhante
dhammassavanadivasoti. Tenahi pithakam anetha, idheva nisinna dhammassavanam karissamati.
Athassa rukkhamule asanam pannapetva adamsu. Thero pubbagatha vatva kalakaramasuttam
arabhi. Sopissa upatthakadaharo ranno sannamadasi. 4- Raja pubbagathasu
anitthitasuyeva papuni, patva ca annatakaveseneva parisante thatva tiyamarattim
thitakova dhammam sutva therassa idamavoca bhagavati vacanakale sadhukaram adasi.
Thero natva kada agatosi maharajati pucchi. Pubbagathaosaranakaleyeva
bhanteti. Maharaja dukkarante katanti. Nayidam bhante dukkaram, yadi pana me
ayyassa dhammakatham araddhakalato patthaya ekapadepi annavihitabhavo ahosi,
tambapannidipassa patodayatthinitudanamattepi thane samibhavo nama me ma hotuti
sapatham akasi.
    Tasmim pana sutte buddhaguna paridipita, tasma raja pucchi "ettakava
bhante buddhaguna, udahu annepi atthi"ti. Maya kathitato maharaja akathitameva
bahu appamananti. Upamam bhante karothati. Yatha maharaja karisasahassamatte
salikkhette ekasalisisato avasesasaliyeva bahu, evam maya kathitaguna appa,
avasesa bahuti. Aparampi bhante upamam karothati. Yatha maharaja mahagangaya
oghapunnaya sucipasam sammukham kareyya, sucipasena gatam udakam appam, sesam bahu,
evameva maya kathitaguna appa, avasesa bahuti. Aparampi bhante upamam karothati.
Idha maharaja vatakasakuna 5- nama akase kilanta vicaranti, khuddaka sa
@Footnote: 1 cha.Ma. hi        2 cha.Ma. bhikkhusamghaparivaro       3 cha.Ma. kalatimbarurukkhamule
@4 cha.Ma. sannam dapesi.       5 cha.Ma. catakasakuna
Sakunajati, kim nu kho tassa sakunassa akase pakkhappasaranatthanam bahu,
avaseso akaso appoti. Kim bhante vadatha, appo tassa pakkhappasaranokaso,
avasesova bahuti. Evameva maharaja appaka maya buddhaguna kathita, avasesa
bahu ananta appameyyati. Sukathitam bhante ananta buddhaguna ananteneva
akasena upamita, pasanna mayam ayyassa, anucchavikam pana katum na sakkoma,
ayam me duggatapannakaro, imasmim tambapannidipe imam yojanasatikam 1- rajjam
ayyassa demati. Tumhehi maharaja attano pasannakaro kato, mayam pana
amhakam dinnam rajjam tumhakamyeva dema, dhammena samena rajjam karehi maharajati.
                    Papancasudaniya majjhimanikayatthakathaya
                     mahasaccakasuttavannana nitthita.
                       ------------------



             The Pali Atthakatha in Roman Book 8 page 191-203. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=8&A=4890&modeTY=2              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=8&A=4890&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=12&i=405              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=12&A=7552              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=12&A=8844              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=12&A=8844              Contents of The Tipitaka Volume 12 http://84000.org/tipitaka/read/?index_12

first pageprevious pagedispage pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]