ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pagedispage pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 9 : PALI ROMAN Ma.A. (papa–ca.3)

                        3. *- sekhasuttavannana
     [22] Evamme sutanti sekhasuttam. Tattha navam santhagaranti adhuna karitam
santhagaram, eka mahasalati attho. Uyyogakaladisu hi rajano tattha thatva
"ettaka purato gacchantu, ettaka paccha, ettaka ubhohi passehi, ettaka
hatthi 1- abhiruhantu, ettaka asse, 2- ettaka rathesu titthantu"ti evam santham
karonti mariyadam bandhanti, tasma tam thanam santhagaranti vuccati. Uyyogatthanato
ca agantva yava gehesu allagomayaparibhandadini karonti, tava dve tini divasani te
rajano tattha santhambhantitipi santhagaram. Tesam rajunam sahatthanusasanam agarantipi
santhagaram. Ganarajano hi te, tasma uppannakiccam ekassa vasena chijjati, 3-
sabbesam chando laddhum vattati, tasma sabbe tattha sannipatitva anusasanti. Tena
vuttam "sahatthanusasanam agarantipi santhagaran"ti. Yasma panete tattha sannipatitva
"imasmim kale kasitum vattati, imasmim kale vapitun"ti evamadina nayena
gharavasakiccani sammantayanti, tasma chiddavachiddam 4- gharavasam tattha santharantitipi
santhagaram. Acirakaritam hotiti katthakammasilakammacittakammadivasena
susajjitam devavimanam viya adhuna nitthapitam. Samanena vati ettha yasma
gharavatthupariggahanakaleyeva devata attano vasanatthanam ganhanti, tasma "devena
va"ti avatva "samanena va brahmanena va kenaci va manussabhutena"ti vuttam.
     Yena bhagava tenupasankamimsuti santhagaram nitthitanti sutva "gacchama, nam
passissama"ti gantva dvarakotthakato patthaya sabbam oloketva "idam
santhagaram devavimanasadisam ativiya manoramam sassirikam kena pathamam paribhuttam
amhakam digharattam hitaya sukhaya assa"ti cintetva "amhakam natisetthassa
pathamam diyyamanepi satthunova anucchavikam, dakkhineyyavasena diyyamanepi satthunova
anucchavikam, tasma pathamam sattharam paribhunjapessama, bhikkhusamghassa agamanam
@Footnote: * pali. sekhapatipadasutta...       1 cha.Ma. hatthisu    2 cha.Ma. assesu
@3 cha.Ma. na chijjati                4 ka. chindavicchindam
Karissama, bhikkhusamghe agate tepitakam buddhavacanam agatameva bhavissati, sattharam
tiyamarattim amhakam dhammakatham kathapessama, iti tihi ratanehi paribhuttam, mayam
paccha paribhunjissama, evam no digharattam hitaya sukhaya bhavissati"ti sannitthanam
katva upasankamimsu.
     Yena santhagaram tenupasankamimsuti tamdivasam kira santhagaram kincapi
rajakulanam dassanatthaya devavimanam viya susajjitam hoti supatijaggitam, buddharaham
pana katva apannattam. Buddha hi nama arannajjhasaya arannarama antogame
vaseyyum va no va, tasma bhagavato manam janitvava pannapessamati cintetva
tena 1- bhagavantam upasankamimsu. Idani pana manam labhitva pannapetukama yena
santhagaram tenupasankamimsu.
     Sabbasantharim santhagaram santharapetvati 2- yatha sabbameva santhatam hoti,
evantam santharapetva. Sabbapathamam tava "gomayannama sabbamangalesu vattati"ti
sudhaparikammakatampi bhumim allagomayena opunchapetva parisuddhabhavam 3- natva yatha
akkantatthane padam na 4- pannayati, evam catujatigandhehi 5- limpetva, 6- upari
nanavanne katasarake santharitva tesam upari mahapitthikakojavake adim
katva hatthattharakaassattharakasihattharakabyagghattharakacandattharakasuriyattharakacittattharakadihi
nanavannehi attharanehi santharitabbayuttakam sabbokasam santharapesum. Tena vuttam
"sabbasantharim santhagaram santharapetva"ti.
     Asanani pannapetvati majjhatthane tava mangalatthambham nissaya maharaham
buddhasanam pannapetva tattha yam yam mudukanca manoramanca paccattharanam, tam tam
paccattharitva bhagavato lohitakam manunnadassanam upadhanam upadahitva upari
suvannarajatatarakavicittam vitanam bandhitva gandhadamapupphadamapattadamadihi
paccattharanehi alankaritva samanta dvadasahatthe thane 7- pupphajalam karitva
@Footnote: 1 cha.Ma. te 2 cha.Ma. santharitvati  3 cha.Ma. parisukkhabhavam
@4 Si. ayam saddo na dissati  5 cha.Ma. catujjatiyagandhehi
@6 cha.Ma. limpapetva, Si. limpitva  7 cha.Ma. dvadasahatthatthane
Timsahatthamattam thanam patasaniya parikkhipapetva pacchimabhittim nissaya bhikkhusamghassa
pallankapithaapassayapithamundapithani  pannapetva upari setapaccattharanehi
paccattharapetva pacinabhittim nissaya attano attano mahapitthikakojavake
pannapetva hamsalomadipuritani upadhanani thapapesum "evam akilamamana
sabbarattim dhammam sunissama"ti. Idam sandhaya vuttam "asanani pannapetva"ti
     udakamanikanti mahakucchikam udakacatim. Patitthapetvati 1- evam bhagava ca
bhikkhusamgho ca yatharuciya hatthe va dhovissanti pade va, mukham va vikkhalessantiti
tesu tesu thanesu manivannassa udakassa purapetva vasatthaya nanapupphani
ceva udakavasacunnani ca pakkhipitva kadalipannehi pidahitva patitthapesum. Idam
sandhaya vuttam "patitthapetva"ti
     telappadipam aropetvati rajatasuvannadimayadandasu dipikasu
yonakarupakinnararupakadinam 2- hatthe thapitasuvannarajatadimayakapallakadisu ca telappadipam
jalayitvati  attho. Yena bhagava tenupasankamimsuti ettha pana te sakyarajano
na kevalam santhagarameva, athakho yojanavatte kapilavatthusmim nagaravithiyopi
sammajjapetva dhaje ussapetva gehadvaresu punnaghate ca kadaliyo ca
thapapetva sakalanagaram dipamaladihi vippakinnatarakam viya katva "khirapivake 3-
darake khiram payetha, dahare kumare lahum lahum bhojetva sayapetha, uccasaddam
ma akarittha, 4- ajja ekarattim sattha antogame vasissati, buddha ca 5- nama
appasaddakama honti"ti bherim carapetva sayam dandadipika adaya yena
bhagava tenupasankamimsu.
     Athakho bhagava nivasetva pattacivaram adaya saddhim bhikkhusamghena yena
navam santhagaram tenupasankamiti "yassidani bhante bhagava kalam mannati"ti evam
kira kale arocite bhagava lakharasena tintarattakovilarapupphavannam rattadupatam
kattariya padumam kantanto viya samvidhaya timandalam paticchadento nivasetva
@Footnote: 1 cha.Ma. upatthapetva, evamuparipi 2 cha.Ma. yonakarupakiratarupakadinam
@3 cha.Ma. khirapayake 4 cha.Ma. karittha 5 cha.Ma. ayam saddo na dissati
Suvannapamangena padumakalapam parikkhipanto viya vijjulatasassirikam kayabandhanam
bandhitva rattakambalena gajakumbham pariyonaddhanto viya ratanasatubbedhe suvannagghike
pavalajalam khipamano viya suvannacetiye rattakambalakancukam patimuncanto viya
gacchantam punnacandam rattavannabalahakena paticchadayamano viya kancanapabbatamatthake
supakkalakharasam parisincanto viya cittakutapabbatamatthakam vijjulataya parikkhipanto
viya ca sacakkavalasineruyugandharam mahapathavim caletva gahitam nigrodhapallavasamanavannam
rattapavarapamsukulam parupetva 1- gandhakutidvarato nikkhami kancanaguhato siho viya
udayapabbatakutato punnacando viya ca. Nikkhamitva ca 2- pana gandhakutipamukhe
atthasi.
     Athassa kayato meghamukhehi vijjukalapa viya rasmiyo nikkhamitva
suvannarasadharaparisekapinjarapattapupphaphalavitape 3- viya aramarukkhe karimsu. Tavadeva ca
attano pattacivaramadaya mahabhikkhusamgho bhagavantam parivaresi. Te pana parivaretva
thita bhikkhu evarupa ahesum appiccha santuttha pavivitta asamsattha
araddhaviriya vattaro vacanakkhama codaka papagarahi silasampanna samadhisampanna
pannavimuttivimuttinanadassanasampanna. 4- Tehi parivarito bhagava
rattakambalaparikkhitto viya suvannakkhandho rattapadumasandamajjhagata viya suvannanava
pavalavedikaparikkhitto viya suvannapasado virocittha. Sariputtamoggallanadayo
mahatherapi nam meghavannam pamsukulam parupitva manicammacammika 5- viya mahanaga
parivarayimsu vantaraga bhinnakilesa vijatitajata chinnabandhana kule va gane va alagga.
     Iti bhagava sayam vitarago vitaragehi, vitadoso vitadosehi, vitamoho vitamohehi,
nittanho nittanhehi, nikkileso nikkilesehi, sayam buddho bahussutabuddhehi
parivarito, pattaparivaritam viya kesaram, kesaraparivarita viya kannika,
atthanagasahassaparivarito viya chaddanto nagaraja, navutihamsasahassaparivarito viya
dhatarattho
@Footnote: 1 cha.Ma. rattavarapamsukulam parupitva                2 cha.Ma. casaddo na dissati
@3 cha.Ma. suvannarasadharaparisekamanjaripattapupphaphalavitape  4 cha.Ma....sampannati
@5 cha.Ma. manivammavammika
Hamsaraja, senangaparivarito viya cakkavatti, maruganaparivarito viya sakko devaraja
brahmaganaparivarito viya haritamahabrahma tarakaganaparivarito viya punnacando,
asamena buddhavesena aparimanena buddhavilasena kapilavatthugamanamaggam 1- patipajji.
     Athassa puratthimakayato suvannavanna rasmi utthahitva asitihattham thanam
aggahesi, pacchimakayato, dakkhinahatthato, vamahatthato suvannavanna rasmi
utthahitva asitihattham thanam aggahesi. Upari kesantato patthaya sabbakesavattehi
moragivavanna rasmi utthahitva gaganatale asitihattham thanam aggahesi. Hettha
padatalehi pavalavanna rasmi utthahitva ghanapathaviyam asitihattham thanam aggahesi.
Evam samanta asitihatthamattam thanam chabbanna buddharasmiyo vijjotamana
vipphandamana kancanadandadipikahi niccharitva akasam pakkhandajala viya
catuddisikamahameghato nikkhantavijjulata viya vidhavimsu. Sabbadisabhaga
suvannacampakapupphehi vikiriyamana viya, suvannaghata nikkhantasuvannarasadharahi
sincamana viya, pasaritasuvannapattaparikkhitta viya, verambhavata-
samutthitakimsukakanikarapupphacunnasamokinna viya vippakirimsu.
     Bhagavatopi asitianubyanjanabyamappabhadvattimsavaralakkhanasamujjalam sariram
samuggatatarakam viya gaganatalam vikasitamiva padumavanam sabbapaliphullo viya yojanasatiko
paricchattako patipatiya thapitanam dvattimsacandanam dvattimsasuriyanam
dvattimsacakkavattinam dvattimsadevarajanam dvattimsamahabrahmanam siriya sirim
abhibhavamanam viya virocittha, yathatam dasahi paramihi dasahi upaparamihi dasahi
paramatthaparamihi supuritahi samatimsaparamitahi alankatam. Kappasatasahassadhikani cattari
asankheyyani dinnadanam rakkhitasilam katakalyanakammam ekasmim attabhave osaritva
vipakam datum thanam alabhamanam sambadhappattam viya ahosi. Navasahassabhandam ekanavam
aropanakalo viya, sakatasahassabhandam ekasakatam aropanakalo viya, pancavisatiya nadinam
oghassa sambhijja mukhadvare ekato rasibhutakalo viya ca ahosi.
@Footnote: 1 Si. kapilavatthugaminam maggam
     Imaya buddhasiriya obhasamanassapi ca bhagavato purato anekani
dandadipikasahassani ukkhipimsu. Tatha pacchato vamapasse dakkhinapasse.
Jatikusumacampakavanamallikarattuppalaniluppalamakulasinduvarapupphani ceva
nilapitadivannasugandhacunnani ca catuddisikameghavissatthodakavutthiyo viya
vippakirayimsu. Pancangikaturiyanigghosa ceva buddhadhammasamghagunapatisamyutta thutighosa
ca sabbadisasu 1- purayimsu. Devamanussanagasupannagandhabbayakkhadinam akkhini amatapanam
viya labhimsu. Imasmim pana thane thatva padasahassena gamanavannam vattum vattati.
     Tatridam  mukhamattam:-
          "evam sabbangasampanno         kampayantova sundharam
           ahethayanto panani          yati lokavinayako.
           Dakkhinam pathamam padam            uddharanto narasabho
           gacchanto sirisampanno         sobhate dipaduttamo.
           Gacchato buddhasetthassa         hettha padatala  mudu
           samam samphusate bhumim            rajasa nupalimpati. 2-
           Ninnatthanam unnamati           gacchante lokanayake
           unnatanca sama hoti           pathavi ca acetana.
           Pasana sakkhara ceva        kathala khanukantaka
           sabbe magga vivajjanti        gacchate lokanayake.
           Natidure uddharati            naccasanne ca nikkhipam 3-
           aghattayanto niyyati          ubho janu ca gopphake.
           Natisigham pakkamati             sampannacarano muni
           na catisanika yati            gacchamano samahito.
           Uddham adho ca tiriyam           disanca vidisam tatha
           na pekkhamano so yati       yugamattanhi 4- pekkhati.
@Footnote: 1 cha.Ma. sabbadisa    2 cha.Ma. nupalippati    3 Ma. nikkhipi     4 cha.Ma. yugamattamhi
           Nagavikkantacaro so         gamane sobhati jino
           carum gacchata lokaggo         hasayanto sadevake.
           Usabharajava 1- sobhanto      catucariva kesari
           tosayanto baha satte         puram settham upagami"ti.
     Vannakalo nama kiresa, evamvidhesu kalesu buddhassa sariravanne va
gunavanne va dhammakathikassa thamoyeva pamanam. Cunnapadehi va gathabandhena
va yattakam sakkoti, tattakam vattabbam. Dukkathitanti na vattabbam. Appamanavanna
hi buddha, tesam buddhapi anavasesato vannam vattum asamattha, pageva itara
pajati. Imina sirivilasena alankatappatiyattam sakyarajapuram pavisitva bhagava
pasannacittena janena gandhadhupavasacunnadihi pujiyamano 2- santhagaram pavisi.
Tena vuttam "athakho bhagava nivasetva pattacivaram adaya saddhim bhikkhusamghena
yena navam santhagaram tenupasankami"ti.
     Bhagavantamyeva purakkhatvati bhagavantam purato katva. Tattha bhagava bhikkhunanceva
upasakananca majjhe nisinno gandhodakena nhapetva dukulacumbatakena nirodakam 3-
katva jatihingulakena majjetva 4- rattakambalapalivethite pithe
thapitarattasuvannaghanapatima viya ativirocittha. Ayam panettha porananam vannabhananamaggo:-
           "gantvana mandalamalam          nagavikkantacarano
           obhasayanto lokaggo         nisidi varamasane.
                 Tahim nisinno naradammasarathi
                 devatidevo satapunnalakkhano
                 buddhasane majjhagato virocati
                 suvannanekkham viya pandukambale.
           Nekkham jambonadasseva          nikkhittam pandukambale
           virocati vitamalo              maniverocano yatha.
@Footnote: 1 cha.Ma. ulurajava   2 cha.Ma. pujayamano   3 cha.Ma. vodakam   4 cha.Ma. majjitva
           Mahasalova samphullo       merurajavalankato
           suvannayupasankaso          padumo kokanado yatha.
           Jalanto diparukkhova         pabbatagge yatha sikhi
           devanam parichattova        sabbaphullo virocatha"ti.
     Kapilavatthave sakye bahudeva rattim dhammiya kathayati ettha dhammi katha
nama santhagaraanumodanapatisamyutta pakinnakakatha veditabba. Tathahi bhagava
akasagangam otarento viya pathavojam akaddhanto viya mahajambukkhandhe 1-
gahetva calento viya yojanikam madhubhandam cakkayantena piletva madhupanam
payamano viya kapilavatthuvasinam sakyanam hitasukhavaham pakinnakakatham kathesi.
"avasadanam nametam maharaja mahantam, tumhakam avaso maya paribhutto ca
bhikkhusamghena ca paribhutto, maya ca bhikkhusamghena ca paribhutto pana dhammaratanena
paribhuttoyevati tihi ratanehi paribhutto nama hoti. Avasadanasminhi dinne
sabbam danam dinnameva hoti. Bhummatthakapannasalaya va sakhamandapassa vapi
anisamso nama paricchinditum na sakka"ti nananayavicittam bahudhammakatham kathetva:-
          "sitam unham patihanti           tato valamigani ca
           sirimsape ca makase           sisire capi vutthiyo.
           Tato vatatapo ghoro       sanjato patihannati
           lenatthanca sukhatthanca         jhayitunca vipassitum.
           Viharadanam samghassa           aggam buddhehi 2- vannitam
           tasma hi pandito poso      sampassam atthamattano.
           Vihare karaye ramme       vasayettha bahussute
           tesam annanca pananca        vatthasenasanani  ca.
           Dadeyya ujubhutesu           vippasannena cetasa
           te tassa dhammam desenti      sabbadukkhapanudanam
           yam yo dhammamidhannaya 3-      parinibbati anasavo"ti 4-
@Footnote: 1 cha.Ma. mahajambum khandhe  2 cha.Ma. buddhena  3 cha.Ma. dhammam idhamannaya
@4 vinaYu. cula. 7/295/61 senasanakkhandhaka
Evam ayampi avase anisamso, ayampi canisamsoti bahudeva rattim atirekataram diyaddhayamam
avasanisamsakatham kathesi. Tattha ima gathava sangaham arulha, pakinnakadhammadesana
pana sangaham na arohati. Sandassesitiadini 1- vuttatthaneva.
     Ayasmantam anandam amantesiti dhammakatham kathapetukamo janapesi. Atha
kasma sariputtamoggallanamahakassapadisu asitimahatheresu vijjamanesu bhagava
anandattherassa bharamakasiti. Parisajjhasayavasena. Ayasma hi anando
bahussutanam aggo, pahosi parimandalehi padabyanjanehi madhuradhammakatham kathetunti
sakiyamandale pakato pannato. Tassa sakyarajuhi viharam gantvapi dhammakatha
sutapubba, orodha pana nesam yatharuciya viharam gantum na labhanti, tesam
etadahosi "aho vata bhagava appamyeva dhammakatham kathetva amhakam natisetthassa
anandassa bharam kareyya"ti. Tesam ajjhasayavasena bhagava tasseva bharamakasi.
     Sekho patipadoti patipannako sekhasamano. So tuyham patibhatu upatthatu,
tassa patipadam desehiti patipadaya puggalam niyametva dasseti. Kasma pana
bhagava imam patipadam niyamesi? bahuhi karanehi. Ime tava sakya mangalasalaya
mangalam paccasimsanti vuddhim icchanti, ayanca sekhapatipada mayham sasane
mangalapatipada vaddhamanakapatipadatipi imam patipadam niyamesi. Tassanca parisati sekhava
bahu nisinna, te attana patividdhatthane kathiyamane akilamantava sallakkhissantitipi
imam patipadam niyamesi. Ayasma ca anando sekhapatisambhidappattova, so
attana patividdhe paccakkhatthane kathento akilamanto vinnapetum sakkhissatitipi
imam patipadam niyamesi. Sekhapatipadaya ca tissopi sikkha osata, tattha adhisilasikkhaya
kathitaya sakalam vinayapitakam kathitam 2- hoti, adhicittasikkhaya kathitaya sakalam suttantapitakam
kathitam hoti, adhipannasikkhaya kathitaya sakalam abhidhammapitakam kathitam hoti, anando
ca bahussuto tipitakadharo, so pahoti tihi pitakehi tisso sikkha kathetum, evam
kathite sakyanam mangalameva vuddhiyeva bhavissatitipi imam patipadam niyamesi.
@Footnote: 1 pali. sandassetvati             2 cha.Ma. kathitameva
     Pitthi me agilayatiti kasma agilayati? bhagavato hi chabbassani padhanam
padahantassa mahantam kayadukkham ahosi, athassa aparabhage mahallakakale pitthivato
uppajji. Akaranam va etam, pahoti hi bhagava uppannam vedanam vikkhambhitva
ekampi dvepi sattahe ekapallankena nisiditum. Santhagarasalam pana catuhi
iriyapathehi paribhunjitukamo ahosi, hatthapadadhovanatthanato 1- yava dhammasana
agamasi, ettake thane gamanam nipphannam. Dhammasanam patto thokam thatva nisidi,
ettakam thanam. Diyaddhayamam dhammasane nisidi, ettake thane nisajja nipphanna.
Idani dakkhinena passena thokam nipanne sayanam nipphajjissatiti evam catuhi
iriyapathehi paribhunjitukamo ahosi. Upadinnakasariranca nama "no agilayati"ti
na vattabbam, tasma ciram nisajjaya sanjatam appakampi agilayanam gahetva
evamaha.
     Sanghatim pannapetvati santhagarassa kira ekapasse te rajano
patasanim parikkhipapetva kappiyamancakam pannapetva kappiyapaccattharanena
attharitva upari suvannatarakagandhamaladamapatimanditam vitanam bandhitva
gandhatelappadipam aropayimsu "appevanama sattha dhammasanato utthaya thokam
vissamanto idha nipajjeyya, evam no imam santhagaram bhagavata catuhi iriyapathehi
paribhuttam digharattam hitaya sukhaya bhavissati"ti. Satthapi tadeva sandhaya tattha
sanghatim pannapetva nipajji. Utthanasannam manasikaritvati ettakam kalam
atikkamitva utthahissamiti utthanasannam citte thapetva.
     [23] Mahanamam sakkam amantesiti so kira tasmim kale tassam parisati
jetthako pamokkho, tasmim sangahite sesaparisa sangahitava hotiti thero tameva
amantesi. Silasampannoti silena sampanno, sampannasilo paripunnasiloti
attho. Saddhammehiti sundaradhammehi, satam va sappurisanam dhammehi.
     [24] Katham ca mahanamati imina ettakena thanena sekhapatipadaya
matikam thapetva patipatiya vittharetukamo evamaha. Tattha silasampannotiadini
@Footnote: 1 cha.Ma. tattha padadhovanatthanato
"sampannasila bhikkhave viharatha"ti akankheyyasuttadisu vuttanayeneva
veditabbani,
     [25] Kayaduccaritenatiadisu upayogatthe karanavacanam, hiriyitabbani
kayaduccaritadini hiriyati jigucchiyatiti attho. Ottappaniddese hetvatthe
karanavacanam, kayaduccaritadihi ottappassa hetubhutehi ottappati bhayatiti attho,
araddhaviriyoti paggahitaviriyo anossakkitamanaso. Pahanayati pahanatthaya.
Upasampadayati patilabhatthaya. Thamavati viriyathamena samannagato. Dalhaparakkamoti
thiraparakkamo. Anikkhittadhuro kusalesu dhammesuti kusalesu dhammesu anoropitadhuro
anossakkitaviriyo. Paramenati uttamena. Satinepakkenati satiya ca nipakabhavena ca.
Kasma pana satibhajaniye panna agatati. Satiya balavabhavadipanattham. Pannavippayutta hi
sati dubbala hoti, pannasampayutta balavatiti.
     Cirakatampiti attana va parena va kayena ciram katam cetiyanganavattadiasiti-
mahavattapatipattipuranam. Cirabhasitampiti attana va parena va vacaya ciram bhasitam
sakkaccam uddisanauddisapanadhammosaranadhammadesanaupanisinnakathaanumodaniyadivasena
pavattitam vacikammam. Sarita anussaritati tasmim kayena cirakate "kayo nama
kayavinnatti, cirabhasite vaca nama vacivinnatti. Tadubhayampi rupam, tamsamutthapika
cittacetasika arupam. Iti ime ruparupadhamma evam uppajjitva evam niruddha"ti
sarati ceva anussarati ca, satisambojjhangam samutthapetiti attho. Bojjhangasamutthapika
hi sati idha adhippeta. Taya satiya esa sakim 1- saranena sarita,
punappunam saranena anussaritati veditabba.
     Udayatthagaminiyati pancannam khandhanam udayavayagaminiya udayanca vayanca
pativijjhitum samatthaya. Ariyayati vikkhambhanavasena samucchedavasena ca kilesehi
araka thitaya parisuddhaya. Pannaya samannagatoti vipassanapannaya ceva
maggapannaya ca samangibhuto. Nibbedhikayati sayeva nibbijjhanato nibbedhikati
@Footnote: 1 cha.Ma. sakimpi
Vuccati, taya samannagatoti attho. Tattha maggapannaya samudchedavasena
anibbijjhitapubbam 1- appadalitapubbam lobhakkhandham dosakkhandham mohakkhandham
nibbijjhati padaletiti nibbedhika. Vipassanapannaya tadangavasena nibbedhikaya
maggapannaya patilabhasamvattanato cati vipassana "nibbedhika"ti vattum vattati.
Sammadukkhakkhayagaminiyati idhapi maggapanna "samma hetuna nayena vattadukkham
khepayamana gacchati"ti sammadukkhakkhayagamini nama. Vipassana tadangavasena vattadukkhanca
kilesadukkhanca khepayamana gacchatiti dukkhakkhayagamini. Dukkhakkhayagaminiya va
maggapannaya patilabhasamvattanatopesa dukkhakkhayagaminiti veditabba.
     [26] Abhicetasikananti abhicittam setthacittam sitanam nissitanam.
Ditthadhammasukhaviharananti appitappitakkhane sukhapatilabhahetunam. Nikamalabhiti
icchiticchitakkhane samapajjita. Akicchalabhiti niddukkhalabhi. Akasiralabhiti
vipulalabhi. Pagunabhavena eko icchiticchitakkhane samapajjitum sakkoti,
samadhiparipanthikadhamme pana akilamanto vikkhambhetum na sakkoti, so attano anicchaya
khippameva vutthati, yathaparicchedavasena samapattim thapitum na sakkoti, ayam
kicchalabhi kasiralabhi nama. Eko icchiticchitakkhane ca samapajjitum sakkoti,
samadhiparipanthikadhamme 2- ca akilamantova vikkhambheti, so yathaparicchedavaseneva
vutthatum sakkoti, ayam akicchalabhi ayampi akasiralabhi nama.
     [27] Ayam vuccati mahanama ariyasavako sekho patipadoti mahanama
ariyasavako sekho patipado vipassanagabbhaya vattamanakapatipadaya 3- samannagatoti
vuccatiti dasseti. Apuccandatayati aputiandataya. Bhabbo abhinibbhidayati
nanappabhedaya 4- bhabbo. Sambodhayati ariyamaggaya. Anuttarassa yogakkhemassati
arahattam anuttaro yogakkhemo nama, tadadhigamaya bhabboti dasseti. Ya panayamettha
atthadipanattham upama ahata, sa cetokhilasutte vuttanayeneva veditabba.
Kevalanhi tattha "tassa kukkutiya andesu tividhakiriyakaranam viya hi imassa
@Footnote: 1 cha.Ma. anibbiddhapubbam              2 ka. samadhiparisuddhikadhamme
@3 cha.Ma. vaddhamanakapatipadaya          4 cha.Ma. vipassanadinanappabhedaya
Bhikkhuno ussolhi so pannarasahi angehi samannagatabhavo"ti yam evam
opammasamsandanam agatam, tam idha evam silasampanno hotiti adivacanato "tassa
kukkutiya andesu tividhakiriyakaranam viya imassa bhikkhuno silasampannatadihi
pannarasahi dhammehi samangibhavo"ti evam yojetva veditabbam. Sesam sabbattha
vuttasadisameva.
     [28] Imamyeva anuttaram upekkhasatiparisuddhinti imam pathamajjhanadihi 1-
asadisam uttamam catutthajjhanikam upekkhasatiparisuddhim. Pathama abhinibbhidati pathamo
nanabhedo. Dutiyadisupi eseva nayo. Kukkutapotako 2- pana ekavaram matukucchito
ekavaram andakosatoti dve vare jayati. Ariyasavako tihi vijjahi tayo
vare jayati. Pubbenivasacchadakam tamam vinodetva pubbenivasananena pathamam
jayati, sattanam cutipatisandhicchadakam tamam vinodetva dibbacakkhunanena dutiyam
jayati, catusaccapaticchadakam tamam vinodetva asavakkhayananena tatiyam jayati.
     [29] Idampissa hoti caranasminti idampi silavantassa bhikkhuno 3- caranam
nama hotiti attho. Caranam nama bahu anekavidham, siladayo pannarasa dhamma,
tattha idampi ekam caranantipi attho. Padatthato pana carati tena agatapubbam
disam gacchatiti caranam. Esa nayo sabbattha.
     Idampissa hoti vijjayati idam pubbenivasananam tassa vijja nama
hotiti attho. Vijja nama bahu anekavidha, vipassanananadini attha nanani,
tattha idampi nanam eka vijjatipi attho. Padatthato pana vinivijjhitva
etaya janatiti vijja. Esa nayo sabbattha. Vijjasampanno itipiti tihi vijjahi
vijjasampanno itipi. Caranasampanno itipiti pancadasahi dhammehi caranasampanno
itipi. Tadubhayena pana vijjacaranasampanno itipiti vuccati.
     [30] Sanankumarenati poranakakumarena, cirakalato patthaya kumaroti
pannatena. So kira manussapathe pancaculakakumarakale jhanam nibbattetva
@Footnote: 1 cha.Ma. pathamadijjhanehi    2 cha.Ma. kukkutacchapako    3 cha.Ma. silam assa bhikkhuno
Aparihinajjhano brahmaloke nibbatti, tassa so attabhavo piyo ahosi
manapo, tasma tadiseneva attabhavena carati, tena nam sanankumaroti sanjananti.
Janetasminti janitasmim, pajayati attho. Ye gottapatisarinoti ye janetasmim
gottam patisaranti "aham gotamo aham kassapo"ti, tesu loke gottapatisarisu
khattiyo settho. Anumata bhagavatati mama panhabyakaranena saddhim samsanditva
desitati ambatthasutte buddhena bhagavata "ahampi ambattha evam vadami:-
          `khattiyo  settho  janetasmim 1-   ye  gottapatisarino
           vijjacaranasampanno             so  settho  devamanuse"ti 2-
evam bhasantena anumata 3- anumodita. Sadhu sadhu anandati bhagava kira adito
patthaya niddam anokkamantova imam suttam sutva anandena sekhapatipadaya kutam
gahitanti natva utthaya pallankam abhujitva nisinno sadhukaram adasi, ettavata
ca pana idam suttam jinabhasitam nama jatam. Sesam sabbattha uttanamevati.
                    Papancasudaniya  majjhimanikayatthakathaya
                       sekhasuttavannana  nitthita.
                              Dutiyam.
                         ---------------
@Footnote: 1 tika.  janitasaddo eva ikarassa ekaram katva janetasminti vutto janitasminti
@attho veditabboti evam tikanayena jane tasminti padadvayam na vibhajitabbam.
@2 di.Si. 9/277/89 sambatthasutta    3 cha.Ma. anunata



             The Pali Atthakatha in Roman Book 9 page 13-26. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=9&A=300&modeTY=2              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=9&A=300&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=13&i=24              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=13&A=480              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=13&A=472              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=13&A=472              Contents of The Tipitaka Volume 13 http://84000.org/tipitaka/read/?index_13

first pageprevious pagedispage pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]