ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pagedispage pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 9 : PALI ROMAN Ma.A. (papa–ca.3)

                        5. Magandiyasuttavannana
      [207] Evamme sutanti magandiyasuttam. Tattha agyagareti
aggihottasalayam. 3- Tinasantharaketi 4- dve magandiya matulo ca bhagineyyo
ca. Tesu matulo pabbajitva arahattam patto, bhagineyyopi saupanissayo na cirasseva
pabbajitva arahattam papunissati. Athassa bhagava upanissayam disva ramaniyam
devagabbhasadisam gandhakutim pahaya tattha charikatinakacavaradihi ukkalape agyagare
tinasantharakam pannapetva parasangahakaranattham katipaham vasittha. Tam sandhayetam
vuttam. Tenupasankamiti na kevalam tamdivasameva, yasma pana tam agyagaram gamupacare
darakadarikahi otinnam 5- avivittam, tasma bhagava niccakalampi divasabhagam tasmim
vanasande vitinametva sayam vasatthaya tattha upagacchati.
      Addasa kho .pe. Tinasantharakam pannattanti bhagava annesu divasesu
tinasantharakam sankharitva 6- sannanam katva thapetva 7- gacchati, tamdivasam pannapetvava
@Footnote: 1 cha.Ma. punnamauposathadivaso    2 cha.Ma. ehibhikkhunoyevati  3 cha.Ma. aggihomasalayam
@4 cha.Ma. tinasantharaketi     5 cha.Ma. okinnam   6 Si. samharitva, cha.Ma. sangharitva
@7 cha.Ma. ayam patho na dissati
Agamasi. Kasma? tada hi paccusasamaye lokam oloketvava addasa "ajja
magandiyo idhagantva imam tinasantharakam disva bharadvajena saddhim tinasantharakam
arabbha kathasallapam karissati, athaham agantva dhammam desissami, so dhammam
sutva mama santike pabbajitva arahattam papunissati. Paresam sangahakaranatthameva
hi maya paramiyo purita"ti tinasantharakam pannapetvava agamasi.
      Samanaseyyanurupam manneti imam tinasantharakam "samanassa anucchavika
seyya"ti mannati. 1- Na ca asannatasamanassa vutthanametam. 2- Tathahettha hatthena
akaddhitatthanam va padena akaddhitatthanam va sisena pahatatthanam va na
pannayati, anakulo aghattito 3- abhinno chekena cittakarena tulikaya
paricchinditva pannatto viya. Sannatasamanassa vasitatthanam, kassa bho vasitatthananti
pucchati. Bhunahunoti hatavuddhino mariyadakarakassa. Kasma evamaha? chasu dvaresu
vuddhipannapanaladdhikatta. Ayanhi tassa laddhi:- cakkhu bruhetabbam vaddhetabbam,
adittham dakkhitabbam, dittham samatikkamitabbam. Sotam bruhetabbam vaddhetabbam, asutam
sotabbam, sutam samatikkamitabbam. Ghanam bruhetabbam vaddhetabbam, aghayitam ghayitabbam,
ghayitam samatikkamitabbam. Jivha bruhetabba vaddhetabba, asayitam sayitabbam,
sayitam samatikkamitabbam. Kayo bruhetabbo vaddhetabbo, aphuttham phusitabbam,
phuttham samatikkamitabbam. Mano bruhetabbo vaddhetabbo, avinnatam vijanitabbam,
vinnatam samatikkamitabbam. Evam so chasu dvaresu vuddhim pannapeti bhagava pana:-
          "cakkhuna  samvaro  sadhu       sadhu  sotena  samvaro
           ghanena  samvaro  sadhu       sadhu  jivhaya  samvaro.
           Kayena  samvaro  sadhu       sadhu  vacaya  samvaro
           manasa   samvaro  sadhu       sadhu  sabbattha  samvaro
           sabbattha  samvuto  bhikkhu       sabbadukkha pamuccati"ti 4-
@Footnote: 1 cha.Ma. mannami            2 cha.Ma. nivutthatthanametam       3 cha.Ma. anakinno
@4 khu. dha. 25/360-1/80 bhikkhuvagga
      Chasu dvaresu samvaram pannapeti. Tasma so "vuddhihato samano gotamo
mariyadakarako"ti mannamano "bhunahuno"ti aha.
      Ariye naye dhamme kusaleti parisuddhe karane dhamme anavajje. Imina
kim dasseti? evarupassa nama uggatassa pannatassa yasassino upari vacam 1-
bhasamanena vimamsitva upadharetva mukhe arakkham thapetva bhasitabbo hoti.
Tasma ma sahasa abhasi, mukhe arakkham thapehiti dasseti. Evanhi no sutte
ocaratiti yasma amhakam sutte evam agacchati. Na mayam mukharulhicchamattam 2-
vadama, sutte ca nama agatam vadamana kassa bhaseyyama, 3- tasma sammukhapi
nam vadeyyamati attho. Appossukkoti mama rakkhanatthaya anussukko avyavato 4-
hutvati attho. Vuttova nam vadeyyati maya vuttova hutva apucchitova katham
samutthapetva ambajambuadini gahetva viya apurayamano maya kathitaniyamena
bhavam bharadvajo vadeyya, vadatuti 5- attho.
      [208] Assosi khoti sattha alokam vaddhetva dibbacakkhuna magandiyam
tattha agatam addasa, dvinnam jananam bhasamananam dibbasotena saddampi assosi.
Patisallana vutthitoti phalasamapattiya vutthito. Samviggoti pitisamvegena samviggo
calito kampito. Tassa kira etadahosi "neva magandiyena samanassa gotamassa
aropitam, na maya. Amhe muncitva anno ettha tatiyopi natthi, suto
bhavissati amhakam saddo tikhinasotena purisena"ti. Athassa abbhantare piti
uppajjitva navanavutilomakupasahassani uddhaggani akasi. Tena vuttam "samviggo
lomahatthajato"ti. Athakho magandiyo paribbajako paribbajakassa pabhinnamukham
viya bijam paripakagatam nanam, tasma sannisiditum asakkonto ahindamano puna
satthu santikam agantva ekamantam nisidi. Tam dassetum "athakho magandiyo"tiadi
vuttam.
      [209] Sattha "evam kira tvam magandiya mam avaca"ti avatvava cakkhum
kho magandiyati paribbajakassa dhammadesanam arabhi. Tattha vasanatthanatthena
@Footnote: 1 Ma. vadam  2 Si. mukharulhamattam  3 cha.Ma. bhayeyyama  4 cha.Ma. avavato
@5 cha.Ma. vadassuti
Rupam cakkhussa aramoti cakkhu ruparamam. Rupe ratanti ruparatam. Rupena cakkhu
amoditam sammoditanti rupasammuditam. Dantanti nibbisevanam. Guttanti gopitam.
Rakkhitanti thapitarakkham. Samvutanti pihitam. Samvarayati pidhanatthaya.
      [210] Paricaritapubboti abhiramitapubbo. Rupaparilahanti rupam arabbha
uppajjanaparilaham. Imassa pana te magandiya kimassa vacaniyanti imassa rupam
parigganhitva arahattam pattassa khinasavassa taya kim vacanam vattabbam assa,
vuddhihato mariyadakarakoti idam vattabbam na vattabbanti pucchati. Na kinci bho
gotamati bho gotama kinci vattabbam natthi. Sesadvaresupi eseva nayo.
      [211] Idani yasma taya pancakkhandhe pariggahetva arahattam pattassa
khinasavassa kinci vattabbam natthi, ahanca pancakkhandhe pariggahetva sabbannutam
patto, tasma ahampi te na kinci vattabboti dassetum aham kho panatiadimaha.
Tassa mayham magandiyati gihikale attano sampattim dassento aha. Tattha
vassikotiadisu yattha sukham hoti vassakale vasitum, ayam vassiko. Itaresupi
eseva nayo. Ayam panettha vacanattho:- vassam vaso vassam, vassam arahatiti
vassiko. Itaresupi eseva nayo.
      Tattha vassiko pasado natiucco hoti natinico, dvaravatapananipissa
natitanuni natibahuni, bhummattharanapaccattharanakhajjabhojjani cettha 1- missakaneva
vattanti. Hemantike thambhapi bhittiyopi nica honti, dvaravatapanani
tanukani sukhumacchiddani. Unhappavesanatthaya bhittiniyuhani nihariyanti.
Bhummattharanapaccattharananivasanaparupanani panettha unhaviriyani kambaladini vattanti.
Khajjabhojjam siniddham katukasannissitanca. Gimhike thambhapi bhittiyopi ucca
honti. Dvaravatapanani panettha bahuni vipulajalani bhavanti. Bhummattharanadini
dukulamayani vattanti, khajjabhojjani madhurarasasitaviriyani. Vatapanasamipesu cettha
nava catiyo thapetva udakassa puretva niluppaladihi sanchadenti. Tesu tesu
padesesu udakayantani karonti, yehi deve vassante viya udakadhara nikkhamanti.
@Footnote: 1 cha.Ma....bhojanapipettha
       Bodhisattassa pana atthasatasuvannaghate ca rajataghate ca gandhodakassa
puretva niluppalagacchakam karetva 1- sayanam parivaretva thapayimsu. Mahantesu
lohakatahesu gandhakalalam puretva niluppalapadumapundarikani ropetva utuggahanatthaya
tattha tattha thapesum. Suriyarasmihi pupphani pupphanti. Nanavidha bhamaragana pasadam
pavisitva pupphesu rasam 2- ganhanta vicaranti. Pasado atisugandhagandho 3- hoti.
Yamakabhittiya antare lohanalim thapetva navabhumikapasadassa upari akasangane
ratanamandapamatthake sukhumacchiddakam jalam baddham ahosi. Ekasmim thane sukkhamahimsacammam
pasareti. Bodhisattassa udakakilanavelaya mahimsacamme pasanagule khipanti,
meghatthanitasaddo viya hoti. Hettha yantam parivattenti, udakam abhiruhitva
jalamatthake patati, vassapatanasalilam viya 4- hoti. Tada bodhisatto nilapatam nivaseti,
nilapatam parupati, nilapasadhanam pasadheti. Parivarapissa cattalisa natakasahassani
nilavatthabharananeva nilavilepanani 5- hutva mahapurisam parivaretva ratanamandapam
gacchanti. Divasabhagam udakakilam kilanto sitalautusukham anubhoti.
      Pasadassa catusu disasu cattaro sara honti, divakale nanavanna
sakunagana pacinasarato vutthaya viravamana pasadamatthakena pacchimasaram gacchanti.
Pacchimasarato vutthaya pacinasaram, uttarasarato dakkhinasaram, dakkhinasarato uttarasaram
gacchanti, antaravassasamayo viya hoti. Hemantikapasado pana pancabhumiko ahosi,
vassikapasado sattabhumiko.
      Nippurisehiti purisavirahitehi. Na kevalancettha turiyaneva nippurisani,
sabbatthananipi nippurisaneva. Dovarikapi itthiyova, nhapanadiparikammakarapi
itthiyova. Raja kira "tatharupam issariyasukhasampattim anubhavamanassa purisam disva
purisasanka uppajjati, sa me puttassa ma ahosi"ti sabbakiccesu itthiyova
thapesi. Taya ratiya ramamanoti idam catutthajjhanikaphalasamapattiratim sandhaya vuttam.
@Footnote: 1 Si. niluppalagavacchite karetva, cha.Ma. niluppalagacchake karitva        2 Si. rajam
@3 cha.Ma. atisugandho             4 Si. vassam pattakalo viya         5 Ma. nilapatani
      [212] Gahapati va gahapatiputto vati ettha yasma khattiyanam
setacchattasmimyeva patthana hoti, maha ca nesam papanco, brahmana mantehi
atitta mante gavesanta vicaranti, gahapatino pana muddhagananamattassa 1-
uggahitakalato patthaya sampattimyeva anubhavanti, tasma khattiyabrahmane aggahetva
"gahapati va gahapatiputto va"ti aha. Avatteyyati manusakakamahetu avatto
bhaveyyati attho. Abhikkantatarati visitthataRa. Panitatarati anappakatara, 2- vuttampi
cetam:-
           "kusaggenudakamadaya 3-        samudde udakammine
            evam manusaka kama         dibbakamana santike"ti. 4-
      Sampatiggayha 5- titthatiti dibbasukham ganhitva tato visitthatara hutva
titthati.
      Opammasamsandanam panettha evam veditabbam:- gahapatissa pancahi kamagunehi
samangibhutakalo viya bodhisattassa tisu pasadesu cattalisasahassaitthimajjhe
modanakalo, tassa sucaritam puretva sagge nibbattakalo viya bodhisattassa
abhinikkhamanam katva bodhipallanke sabbannutam patividdhakalo, tassa nandanavane
sampattim anubhavanakalo viya tathagatassa catutthajjhanikaphalasamapattiratiya
vitivattanakalo, tassa manusakanam pancannam kamagunanam apatthanakalo viya tathagatassa
catutthajjhanikaphalasamapattiratiya vitinamentassa hinajanasukhassa apatthanakaloti.
      [213] Sukhiti pathamam dukkhito paccha sukhito assa. Seriti pathamam
vejjadutiyako paccha seri ekako bhaveyya. Sayamvasiti pathamam vejjassa vase
vattamano vejjena nisitati vutte nisidi, nipajjati vutte nipajji,
bhunjati vutte bhunji, pivati vutte pivi, paccha sayamvasi jato. Yena kamam
gamoti pathamam icchiticchitatthanam gantum nalattha, paccha roge vupasante
vanadassanagiridassanapabbatadassanadisupi yenakamam gamo jato, yattha yattheva gantum
icchati, tattha tattheva gaccheyya.
@Footnote: 1 cha.Ma. muddhagananamattam      2 cha.Ma. atappakatara       3 Si. kusagge udakamadaya
@4 khu. ja. 28/327/132 mahasutasomajataka (sya)       5 cha.Ma. samadhigayha
      Etthapi idam opammasamsandanam:- purisassa kutthikalo viya hi bodhisattassa
agaramajjhe vasanakalo, angarakapallam viya ekam kamavatthu, dve kapallani viya
dve vatthuni, sakkassa pana devaranno addhateyyakotiyani angarakapallani
viya addhatiyanatakakotiyo, nakhehi vanamukhani tacchetva angarakapalle paritapanam
viya vatthupatisevanam, bhesajjam agamma arogakalo viya kamesu adinavam nekkhamme
ca anisamsam disva nikkhamma buddhabhutakale catutthajjhanikaphalasamapattiratiya
vitivattanakalo, annam kutthim purisam disva apatthanakalo viya taya ratiya
vitinamentassa hinajanaratiya apatthanakaloti.
      [214] Upahatindriyoti timirakutthena 1- nama upahatakayappasado.
Upahatindriyati upahatapannindriya. Te yatha so upahatakayindriyo kutthi
dukkhasamphassasmimyeva aggismim sukhamiti viparitasannam paccalattha, evam
pannindriyassa upahatatta dukkhasamphassesveva kamesu sukhamiti viparitasannam
paccalatthum.
      [215] Asucitarani cevatiadisu pakatiyava tani asucini ca duggandhani
ca putini ca, idani pana asucitarani ceva duggandhatarani ca putitarani ca
honti. Kaciti tassa hi paritapentassa ca kandavantassa 2- ca panaka anto
pavisanti, dutthalohitadutthapubba paggharanti. Evamassa kaci assadamatta hoti.
      Arogyaparamati gathaya ye keci dhanalabha va yasalabha va puttalabha va
atthi, arogyam tesam paramam uttamam, natthi tato uttaritaro labhoti arogyaparama
labha. Yankinci jhanasukham va maggasukham va phalasukham va atthi, nibbanam tattha
paramam, natthi tato uttaritaram sukhanti nibbanam paramam sukham. Atthangiko ca maggananti
pubbabhagamagganam pubbabhagagamaneneva amatagaminam atthangiko maggo 3- khemo,
natthi tato khemataro anno maggo. Athava khemam amatagaminanti ettha khemantipi
amatantipi nibbanasseva namam. Yavata puthusamanabrahmana parappavada
khemagamino ca amatagamino cati laddhivasena gahita, sabbesam tesam khemaamatagaminam
magganam atthangiko maggo 3- paramo uttamoti ayamettha attho.
@Footnote: 1 Si. cirakutthena cha.Ma. kimirakutthena              2 cha.Ma. kanduvantassa
@3 cha.Ma. ayam patho na dissati
      [216] Acariyapacariyananti acariyananceva acariyacariyananca. Sametiti
ekanaliya mitam viya ekatulaya tulitam viya sadisam hoti ninnanakaranam. Anomajjatiti
panim hettha otarento majjati, "idantam bho gotama arogyam, idantam
nibbanan"ti kalena sisam kalena uram parimajjanto evamaha.
      [217] Chekanti pasannam. 1- Sahulacivarenati 2- kalakehi elakalomehi
katathulacivarena. Sankaracolakenatipi vadanti. Vacam nicchareyyati kalena dasaya
kalena ante kalena majjhe parimajjanto nicchareyya, vadeyyati attho.
Pubbakehesati pubbakehi esa. Vipassipi hi bhagava .pe. Kassapopi bhagava
catuparisamajjhe nisinno imam gatham abhasi, "atthanissita gatha"ti mahajano
ugganhi. Satthari parinibbute aparabhage paribbajakanam antaram pavittha. Te
potthakagatam katva padadvayameva rakkhimsu. 3- Tenaha sa etarahi anupubbena
puthujjanagathati. 4-
      [218] Rogova bhutoti rogabhuto. Sesapadesupi eseva nayo. Ariyam cakkhunti
parisuddham vipassananananceva magganananca. Pahotiti samattho. Bhesajjam kareyyati
uddhamvirecanaadhovirecanaanjanapacanadibhesajjam 5- kareyya.
      [219] Na cakkhuni uppadeyyati yassa hi antara pittasemhadipalivethena 6-
cakkhupasado upahato hoti, so chekam vejjam agamma sappayam
bhesajjam sevanto cakkhuni uppadeti nama. Jaccandhassa pana matukucchiyamyeva
vinatthani, tasma so na labhati. Tena vuttam "na cakkhuni uppadeyya"ti.
      [220] Dutiyavare jaccandhoti jatakalato patthaya pittadipalivethena andho.
Amusminti tasmim pubbe vutte. Amittatopi daheyyati amitto me ayanti evam
amittato thapeyya. Dutiyapadepi eseva nayo, imina cittenati vatte anugatacittena.
@Footnote: 1 cha.Ma. sampannam  2 cha.Ma. sahulicirenati  3 cha.Ma. rakkhitum sakkhimsu
@4 Si. puthujjanagatati  5 cha.Ma. uddhamvirecanam adhovirecanam anjanancati bhesajjam
@6 Si. pittasemhadipalibodhena
Tassa me upadanapaccayati ekasandhi dvisankhepo paccayakaro kathito, vattam
vibhavitam.
      [221] Dhammanudhammanti dhammassa anudhammam anucchavikapatipadam. Ime roga
ganda sallati pancakkhandhe dasseti. Upadananirodhati vivattam dassento
aha. Sesam sabbattha uttanamevati.
                    Papancasudaniya majjhimanikayatthakathaya
                      magandiyasuttavannana nitthita.
                              Pancamam.
                          -------------



             The Pali Atthakatha in Roman Book 9 page 155-163. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=9&A=3905&modeTY=2              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=9&A=3905&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=13&i=276              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=13&A=4769              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=13&A=5529              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=13&A=5529              Contents of The Tipitaka Volume 13 http://84000.org/tipitaka/read/?index_13

first pageprevious pagedispage pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]