ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pagedispage pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 9 : PALI ROMAN Ma.A. (papa–ca.3)

                        4. Potaliyasuttavannana
     [31] Evamme sutanti potaliyasuttam. Tattha anguttarapesuti angoyeva 1-
so janapado, mahiya pana nadiya uttarena apo, tassa 2- aviduratta uttarapotipi
vuccati. Kataramahiya uttarena so 3- apoti, mahamahiya. Tatthayam avibhavakatha:-
ayam kira jambudipo dasasahassayojanaparimano. Tattha ca catusahassayojanappamano
padeso udakena ajjhotthato samuddoti sankham gato. Tisahassayojanappamane manussa
vasanti. Tisahassayojanappamane himava patitthito ubbedhena pancayojanasatiko
caturasitikutasahassapatimandito samantato sandamanapancasatanadicitto, yattha
ayamavittharena ceva gambhirataya ca pannasapannasayojana diyaddhayojanasataparimandala
anotattadaho kannamundadaho rathakaradaho chaddantadaho kunaladaho mandakinidaho 4-
sihapapatadahoti satta mahasara patitthita. Tesu anotattadaho sudassanakutam citrakutam
kalakutam gandhamadanakutam kelasakutanti imehi pancahi pabbatehi parikkhitto.
     Tattha sudassanakutam sovannamayam dviyojanasatubbedham antovankam kakamukhasanthanam
tameva saram paticchadetva thitam. Citrakutam sabbaratanamayam. Kalakutam anjanamayam.
Gandhamadanakutam sanumayam abbhantare muggavannam, mulagandho saragandho pheggugandho
tacagandho papatikagandho rasagandho pattagandho pupphagandho phalagandho gandhagandhoti
imehi dasahi gandhehi ussannam nanappakaraosathasanchannam, kalapakkhauposathadivase
adittamiva angaram jalantam titthati. Kelasakutam rajatamayam. Sabbani sudassanena
samanubbedhasanthanani, tameva saram paticchadetva thitani. Tani sabbani
devanubhavena ca naganubhavena ca vasanti, 5- nadiyo ca tesu sandanti. Tam
sabbam udakam anotattameva pavisati. Candimasuriya dakkhinena va uttarena va
gacchanta pabbatantarena tattha obhasam karonti, ujum gacchanta na karonti,
tenevassa anotattanti sankha udapadi.
@Footnote: 1 cha.Ma. angayeva           2 cha.Ma. tasam          3 cha.Ma. ya
@4 ka. hamsapapatadaho mandakini, Ma. hamsapapatadaho        5 Ma. thassanti,  cha. vassanti
     Tattha manoharasilatalani nimmacchakacchapani phalikasadisanimmaludakani nhanatitthani
supatiyattani honti, yesu buddhapaccekabuddhakhinasava ca iddhimanto ca isayo
nhayanti, devayakkhadayo udakakilam 1- kilanti.
     Tassa catusu passesu sihamukham hatthimukham assamukham usabhamukhanti cattari mukhani
honti, yehi catasso nadiyo sandanti. Sihamukhena nikkhantanaditire siha bahutara
honti. Hatthimukhadihi hatthiassausabha. Puratthimadisato nikkhantanadi anotattam
tikkhattum padakkhinam katva itara tisso nadiyo anupagamma pacinahimavanteneva
amanussapatham gantva mahasamuddam pavisati. Pacchimadisato ca uttaradisato ca
nikkhantanadiyopi tatheva padakkhinam katva pacchimahimavanteneva uttarahimavanteneva
ca amanussapatham gantva mahasamuddam pavisanti. Dakkhinadisato nikkhantanadi
pana tam tikkhattum padakkhinam katva dakkhinena ujukam pasanapittheneva satthiyojanani
gantva pabbatam paharitva vutthaya parikkhepena tigavutappamana udakadhara
hutva akasena satthiyojanani gantva tiyaggale nama pasane patita, 2-
pasano udakadharavegena bhinno. Tattha pannasayojanappamana tiyaggala
nama pokkharani jata, pokkharaniya kulam bhinditva pasanam pavisitva
satthiyojanani gata. Tato ghanapathavim bhinditva ummangena satthiyojanani
gantva vijjham 3- nama tiracchanapabbatam paharitva hatthatale pancangulisadisa
pancadhara hutva pavattati. 4- Sa tikkhattum anotattam padakkhinam katva gatatthane
avattagangati vuccati. Ujukam pasanapitthena satthiyojanani gatatthane
kannagangati, 5- akasena satthiyojanani gatatthane akasagangati,
tiyaggalapasane pannasayojanokase thita tiyaggalapokkharaniti, kulam bhinditva pasanam
pavisitva satthiyojanani gatatthane bahalagangati, ummangena satthiyojanani
gatatthane ummangagangati vuccati. Vijjham nama tiracchanapabbatam paharitva
pancadhara hutva pavattatthane pana ganga yamuna aciravati sarabhu
@Footnote: 1 cha.Ma. uyyanakilakam   2 Si. patitva   3 cha.Ma. vinjham, evamuparipi
@4 cha.Ma. pavattanti             5 cha.Ma. kanhagangati
Mahiti pancadha sankham gata. Evameta panca mahanadiyo himavantato pabhavanti.
Tasu ya ayam pancami mahi nama, sa idha mahamahiti adhippeta. Tassa
uttarena yo 1- apo, tasam aviduratta so janapado anguttarapoti veditabbo.
Tasmim anguttarapesu janapade.
     Apanam namati tasmim kira nigame visati apanamukhasahassani vibhattani
ahesum. Itipi 2- so apananam ussannatta apanantveva sankham gato. Tassa
ca nigamassa avidure naditire ghanacchayo ramaniyo bhumibhago mahavanasando,
tasmim bhagava viharati. Tenevettha vasanatthanam na niyamitanti veditabbam. Yenannataro
vanasando tenupasankamiti bhikkhusamgham vasanatthanam pesetva ekakova upasankami
potaliyam gahapatim sandhaya. Potaliyopi kho gahapatiti potaliyoti evamnamako
gahapati. Sampannanivasanaparupanoti 3- paripunnanivasanaparupano, ekam dighadasasatakam
nivattho ekam parutoti attho. Chattupahanahiti chattam gahetva upahana
arulhoti attho. Asananiti pallankapithapalasapithakadini. Antamaso sakhabhangampi
hi asananteva vuccati. Gahapativadenati gahapatiti imina vacanena. Samudacaratiti
voharati.
     Bhagavantam etadavocati tatiyam gahapatiti vacanam adhivasetum asakkonto
bhagavantam etam "tayidam bho gotama"tiadivacanam avoca. Tattha nacchannanti na
anucchavikam. Nappatirupanti na saruppam. Akaratiadini sabbaneva
karanavevacanani. Dighadasavatthadharanakesamassunakhatthapanani 4- hi sabbaneva gihibyanjanani
tassa gihibhavam pakatam karontiti akara, gihisanthanena santhitatta linga,
gihibhavassa sanjanananimittataya nimittati vutta. Yathatam gahapatissati yatha
gahapatissa akaralinganimitta bhaveyyum, tatheva te tuyham. Tenaham 5- evam
samudacaramiti dasseti. Atha so yena karanena gahapativadam nadhivaseti, tam
pakasento "tatha hi pana me"tiadimaha.
@Footnote: 1 cha.Ma. ya  2 cha.Ma. iti  3 Si...papurano, cha.Ma....pavurano, evamuparipi
@4 cha.Ma....thapanadini   5 cha.Ma. tena taham
     Niyyatanti niyyatitam. Anovaditi 1- "tata kasatha vapatha, vanippatham
payojetha"tiadina hi nayena ovadanto ovadi nama hoti. "tumhe na kasatha na vapatha,
na vanippatham payojetha, katham jivissatha, puttadaram va bharissatha"tiadina
nayena pana upavadanto upavadi nama hoti. Aham pana ubhayampi tam na karomi.
Tenaham tattha anovadi anupavaditi dasseti. Ghasacchadanaparamo viharamiti
ghasamattanceva acchadanamattanca paramam katva viharami, tato param natthi na
ca patthemiti dipeti.
     [32] Giddhilobho pahatabboti gedhabhuto lobho pahatabbo. Anindarosanti
anindabhutamaghattanam. Nindarosoti nindaghattana. Voharasamucchedayati ettha
voharoti byavaharavoharopi. Pannattipi vacanampi cetanapi. Tattha:-
            "yo hi koci manussesu       voharam upajivati
             evam vasettha janahi     vanijo so na brahmano"ti.
     Ayam byavaharavoharo nama. "sankha samanna pannatti voharo"ti 2-
ayam pannattivoharo nama. "tatha tatha voharati 3- aparamasan"ti 4- ayam
vacanavoharo nama. "attha ariyavohara attha anariyavohara"ti 5- ayam
cetanavoharo nama, ayamettha adhippeto. Yasma va pabbajitakalato patthaya gihiti
cetana natthi, samanoti cetana hoti. Gihiti vacanam natthi, samanoti vacanam hoti.
Gihiti pannatti natthi, samanoti pannatti hoti. Gihiti byavaharo natthi,
samanoti va pabbajitoti va byavaharo hoti. Tasma sabbepete labbhanti.
     [33] Yesam kho aham samyojananam hetu panatipatiti ettha panatipatova
samyojanam. Panatipatasseva hi hetu panatipatapaccaya panatipati nama hoti.
Panatipatanam 6- pana bahutaya "yesam kho ahan"ti vuttam. Tesaham samyojanananti
tesam aham panatipatabandhananam. Pahanaya samucchedaya patipannoti imina
apanatipatasankhatena kayikasilasamvarena pahanatthaya samucchedanatthaya patipanno.
@Footnote: 1 cha.Ma. anovadi anupavaditi          2 abhi.  sangani. 35/1313/297 nikkhepakanda
@3 ka. voharanti                    4 Ma. upari. 14/332/301 aranavibhangasutta
@5 an. atthaka 23/164-5/316 calavagga (sya)    6 Ma. pananam
Attapi mam upavadeyyati kunthakipillikampi nama jivita avoropanakasasane pabbajitva
panatipatamattatopi oramitum na sakkomi, kim mayham pabbajjayati evam attapi
mam upavadeyya. Anuviccapi mam vinnu garaheyyunti evarupe nama sasane pabbajitva
panatipatamattatopi oramitum na sakkoti, kim etassa pabbajjayati evam anuvicca
tulayitva pariyogahetva annepi vinnu pandita garaheyyum. Etadeva kho pana
samyojanam etam nivarananti dasasu samyojanesu ca pancasu ca nivaranesu apariyapannampi
"attha nivarana"ti desanavasenetam vuttam. Evam 1- vatte bandhanatthena hi
hitapaticchadanatthena ca samyojanantipi nivaranantipi vuttam. Asavati panatipatakarana
eko avijjasavo uppajjati. Vighataparilahati vighata ca parilaha ca. Tattha
vighataggahanena kilesadukkhanca vipakadukkhanca gahitam, parilahaggahanena 2- kilesaparilaho
ca vipakaparilaho ca gahito. Imina upayena sabbattha attho
veditabbo.
     [34-40] Ayam pana viseso:- tesaham samyojananam pahanayati imasmim
pade imina dinnadanasankhatena kayikasilasamvarena, saccavacasankhatena
vacasikasilasamvarena, apisunavacasankhatena vacasikasilasamvarena, agiddhilobhasankhatena
manasikasilasamvarena anindarosasankhatena kayikavacasikasilasamvarena, akodhupayasa-
sankhatena manasikasilasamvarena, anatimanasankhatena manasikasilasamvarena pahanatthaya
samucchedanatthaya patipannoti evam sabbavaresu yojana katabba.
     Attapi mam upavadeyya anuviccapi mam vinnu garaheyyunti imesu pana
padesu tinasalakampi nama upadaya adinnam aggahanasasane pabbajitva adinna-
danamattatopi viramitum na sakkomi, kim mayham pabbajjayati evam attapi mam
upavadeyya. Evarupe nama sasane pabbajitva adinnadanamattatopi oramitum
na sakkoti, kim imassa pabbajjayati evam anuviccapi mam vinnu garaheyyum.
Hasapekkhatayapi nama davakamyataya va musavadam akaranasasane pabbajitva.
@Footnote: 1 cha.Ma. ayam saddo dissati          2 cha.Ma. parilahaggahanenapi
Sabbakarena pisunam akaranasasane nama pabbajitva. Appamattakampi giddhilobham
akaranasasane nama pabbajitvapi. Kakacena angesu ukkantiyamanesupi 1- nama
paresam nindarosam 2- akaranasasane nama 3- pabbajitva. Chinnakhanukantakadisupi
nama kodhupayasam akaranasasane pabbajitva. Adhimanamattakampi 4- nama manam
akaranasasane pabbajitva adhimanamattampi pajahitum na sakkoti, kim imassa
pabbajjayati evam attapi mam upavadeyya. Evarupe nama sasane pabbajitva
adhimanamattampi pajahitum na sakkoti, kim imassa pabbajjayati evam anuviccapi
mam vinnu garaheyyunti evam sabbavaresu yojana katabba.
     Asavati imasmim pana pade adinnadanakarana kamasavo ditthasavo
avijjasavoti tayo asava uppajjanti, tatha musavadakarana pisunavacakarana
ca, giddhilobhakarana ditthasavo avijjasavo ca, nindarosakarana avijjasavova,
tatha kodhupayasakarana, atimanakarana bhavasavo avijjasavo cati dveva asava
uppajjantiti evam asavuppatti veditabba.
     Imesu pana atthasupi varesu asammohattham puna ayam sankhepavinicchayo:-
imesu tava catusu viramitum na sakkomiti vattabbam, pacchimesu pajahitum na sakkomiti.
Panatipatanindarosakodhupayasesu ca eko avijjasavova hoti, adinnadanamusavada-
pisunavacasu kamasavo ditthasavo avijjasavo, giddhilobhe ditthasavo
avijjasavo, atimane bhavasavo avijjasavo, apanatipatam dinnadanam kayikasilam,
amusa apisunam vacasikasilam, thapetva anindarosam sesani tini manasikasilani.
Yasma pana kayenapi ghatteti roseti vacayapi, tasma anindaroso dve thanani
yati, kayikasilampi hoti vacasikasilampi. Ettavata kim kathitam? patimokkhasamvarasilam.
Patimokkhasamvarasile thitassa ca bhikkhuno patisankhapahanavasena gihivoharasamucchedo
kathitoti veditabbo.
@Footnote: 1 cha.Ma. okkantiyamanesupi            2 Si. nindarosamattam
@3 cha.Ma. ayam saddo na dissati           4 Ma. atimanamattampi
                         Kamadinavakathavannana
     [42] Vittharadesanayam tamenam dakkhoti padassa upacchumbheyyati 1- imina
saddhim sambandho veditabbo. Idam vuttam hoti, tamenam kukkuram upacchumbheyya,
tassa samipe khipeyyati attho. Atthikankalanti uratthim va pitthikantakam va
sisatthim va. Tanhi nimmamsatta kankalanti vuccati. Sunikantam nikantanti yatha
sunikantam hoti, evam nikantam nillikhitam, yam panettha 2- allinamamsam atthi, tam
sabbam nillikhitva atthimattameva katanti attho. Tenevaha "nimmamsan"ti. Lohitam pana
makkhitva titthati, tena vuttam "lohitamakkhitan"ti.
     Bahudukkha bahupayasati ditthadhammikasamparayikehi dukkhehi bahudukkha,
upayasasankilesehi bahupayasa. Yayam upekkha nanatta nanattasitati ya ayam
pancakamagunarammanavasena nanasabhava taneva ca arammanani nissitatta
"nanattasita"ti vuccati pancakamagune upekkha, tam vajjetva. 3- Ekatta
ekattasitati catutthajjhanupekkha, sa hi divasampi ekasmim arammane uppajjanato
ekasabhava, tadeva ekam arammanam nissitatta ekattasita nama. Yattha sabbaso
lokamisupadana aparisesa nirujjhantiti yattha catutthajjhanupekkhayam yam upekkham
agamma yam paticca sabbena sabbam aparisesa lokamisasankhata pancakamagunamisa
nirujjhanti. Pancakamagunamisati ca kamagunarammana chandaraga, gahanatthena
teyeva ca upadanatipi vutta. Tamevupekkham bhavetiti tam lokamisupadananam
patipakkhabhutam catutthajjhanupekkhameva vaddheti.
     [43] Uddayeyyati 4- uppatitva gaccheyya. Anupatitvati anubandhitva.
Vitaccheyyunti mukhatundakena damsanta taccheyyum. Virajeyyunti 5- mamsapesim nakhehi
kaddhitva pateyyum.
@Footnote: 1 cha.Ma. upasumbheyya, ka. upaccambheyya 2 cha.Ma. yadettha  3 cha.Ma. abhinivajjetva
@4 Si. uddeyyati, cha.Ma. uddiyeyyati     5 cha.Ma. vissajjeyyunti
     [47] Yanam oropeyyati 1- purisanucchavikam yanam oropeyya. 2-
Pavaramanikundalanti nanappakaram uttamamaninca kundalanca. 3- Saniharantiti attano
bhandakani ganhanti.
     [48] Sampannaphalanti madhuraphalam. Upapannaphalanti phalupapannam bahuphalam.
     [49] Anuttaranti uttamam pabhassaram nirupakkilesam.
     [50] Araka aham bhanteti pathavito nabham viya samuddassa orimatirato
paratiram viya ca suviduravidure aham. Anajaniyeti gihivoharasamucchedanassa
karanam ajananake. Ajaniyabhojananti karanam janantehi bhunjitabbabhojanam.
Anajaniyabhojananti karanam ajanantehi bhunjitabbabhojanam. Sesam sabbattha
uttanamevati.
                   Papancasudaniya    majjhimanikayatthakathaya
                     potaliyasuttavannana   nitthita.
                              Catuttham.
                        ----------------



             The Pali Atthakatha in Roman Book 9 page 27-34. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=9&A=652&modeTY=2              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=9&A=652&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=13&i=36              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=13&A=660              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=13&A=658              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=13&A=658              Contents of The Tipitaka Volume 13 http://84000.org/tipitaka/read/?index_13

first pageprevious pagedispage pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]