ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม  
อรรถกถาเล่มที่ ๑ ภาษาบาลีอักษรไทย วินย.อ. (สมนฺต.๑)

     เอวํ มูลจฺเฉชฺชวเสน ทฬฺหํ กตฺวา ตติยปาราชิเก ปญฺญตฺเต
อปรมฺปิ อนุปฺปญฺญตฺตตฺถาย มรณวณฺณสํวณฺณนาวตฺถุ อุทปาทิ ฯ
ตสฺสุปฺปตฺติ ทีปนตฺถํ เอวญฺจิทํ ภควตาติอาทิ วุตฺตํ ฯ {๑๖๘} ตตฺถ
ปฏิพทฺธจิตฺตาติ ฉนฺทราเคน ปฏิพทฺธจิตฺตา สารตฺตา อเปกฺขวนฺโตติ
อตฺโถ ฯ มรณวณฺณํ สํวณฺเณมาติ ชีวิเต อาทีนวํ ทสฺเสตฺวา
มรณสฺส คุณํ วณฺเณม อานิสํสํ ทสฺเสมาติ ฯ กตกลฺยาโณติอาทีสุ
อยํ  ปทตฺโถ ฯ กลฺยาณํ สุจิกมฺมํ กตํ ตยาติ ตฺวํ โข
อสิ กตกลฺยาโณ ฯ ตถา กุสลํ อนวชฺชกมฺมํ กตํ ตยาติ
กตกุสโล ฯ มรณกาเล สมฺปตฺเต ยา สตฺตานํ อุปฺปชฺชติ
ภยสงฺขาตา ภีรุตา ตโต ตายนํ รกฺขณกมฺมํ กตํ ตยาติ
กตภีรุตฺตาโณ ฯ ปาปํ ลามกํ กมฺมํ อกตํ ตยาติ อกตปาโป ฯ
ลุทฺธํ ๑- ทารุณํ ทุสฺสีลฺยกมฺมํ อกตํ ตยาติ อกตลุทฺโธ ฯ กิพฺพิสํ
สาหสิยกมฺมํ โลภาทิกฺกิเลสุสฺสทํ อกตนฺตยาติ อกตกิพฺพิโส ฯ
กสฺมา อิทํ วุจฺจติ ฯ ยสฺมา สพฺพปฺปการมฺปิ กตํ ตยา
กลฺยาณํ อกตํ ตยา ปาปํ เตน ตํ วทาม กึ ตุยฺหํ อิมินา
โรคาภิภูตตฺตา ลามเกน ปาปเกน ทุกฺขพหุลตฺตา ทุกฺเขน
ชีวิเตน มตนฺเต ชีวิตา เสยฺโยติ ตว มรณํ ชีวิตา สุนฺทรตรํ ฯ
กสฺมา ฯ ยสฺมา อิโต ตฺวํ กาลกโต กตกาโล หุตฺวา กาลํ
กตฺวา มริตฺวาติ อตฺโถ กายสฺส เภทา ฯเปฯ อุปปชฺชิสฺสสิ
@เชิงอรรถ: ๑. ลุทฺทํ ฯ
เอวํ อุปฺปนฺโน จ ตตฺถ ทิพฺเพหิ เทวโลเก อุปฺปนฺเนหิ ปญฺจหิ
กามคุเณหิ มนาปิยรูปาทิเกหิ ปญฺจหิ วตฺถุกามโกฏฺฐาเสหิ
สมปฺปิโต สมงฺคิภูโต ปริจาเรสฺสสีติ สมฺปยุตฺโต สโมธานคโต
หุตฺวา อิโตจีโต จ จริสฺสสิ วิหริสฺสสิ อภิรมิสฺสสิ วาติ อตฺโถ ฯ
     {๑๖๙} อสปฺปายานีติ อหิตานิ อวุฑฺฒิกรานิ ยานิ ขิปฺปเมว ชีวิตกฺขยํ
ปาเปนฺติ ฯ
     {๑๗๒} สญฺจิจฺจาติ อยํ สญฺจิจฺจ มนุสฺสวิคฺคหนฺติ มาติกาย
วุตฺตสฺส สญฺจิจฺจปทสฺส อุทฺธาโร ฯ ตตฺถ สนฺติ อุปสคฺโค เตน
สทฺธึ อุสฺสุกฺกวจนเมตํ สญฺจิจฺจาติ ฯ ตสฺส สญฺเจเตตฺวา
สุฏฺฐุ เจเตตฺวาติ อตฺโถ ฯ ยสฺมา ปน โย สญฺจิจฺจ โวโรเปติ
โส ชานนฺโต สญฺชานนฺโต โหติ ตญฺจสฺส โวโรปนํ เจจฺจ
อภิวิตริตฺวา วีติกฺกโม โหติ ตสฺมา พฺยญฺชเน อาทรํ อกตฺวา
อตฺถเมว ทสฺเสตุํ ชานนฺโต สญฺชานนฺโต เจจฺจ อภิวิตริตฺวา
วีติกฺกโมติ เอวมสฺส ปทภาชนํ วุตฺตํ ฯ ตตฺถ ชานนฺโตติ
ปาโณติ ชานนฺโต ฯ สญฺชานนฺโตติ ชีวิตา โวโรเปมีติ
สญฺชานนฺโต ฯ เตเนว ปาณชานนากาเรน สทฺธึ ชานนฺโตติ
อตฺโถ ฯ เจจฺจาติ วธกเจตนาวเสน เจเตตฺวา ปกปฺเปตฺวา ฯ
อภิวิตริตฺวาติ อุปกฺกมวเสน มทฺทนฺโต นิราสงฺกจิตฺตํ เปเสตฺวา ฯ
วีติกฺกโมติ เอวํ ปวตฺตสฺส โย วีติกฺกโม อยํ สญฺจิจฺจสทฺทสฺส
สิขาปฺปตฺโต อตฺโถติ วุตฺตํ โหติ ฯ
     อิทานิ มนุสฺสวิคฺคหํ ชีวิตา โวโรเปยฺยาติ เอตฺถ วุตฺตํ
มนุสฺสตฺตภาวํ อาทิโต ปฏฺฐาย ทสฺเสตุํ มนุสฺสวิคฺคโห
นามาติอาทิมาห ฯ ตตฺถ คพฺภเสยฺยกานํ วเสน
สพฺพสุขุมอตฺตภาวทสฺสนตฺถํ ยํ มาตุ กุจฺฉิสฺมินฺติ วุตฺตํ ฯ ปฐมํ จิตฺตนฺติ
ปฏิสนฺธิจิตฺตํ ฯ อุปฺปนฺนนฺติ ชาตํ ฯ ปฐมํ วิญฺญาณํ ปาตุภูตนฺติ
อิทนฺตสฺเสว เววจนํ ฯ มาตุ กุจฺฉิสฺมึ ปฐมํ จิตฺตนฺติ วจเนเนเวตฺถ
สกลาปิ ปญฺจโวการปฏิสนฺธิ ทสฺสิตา โหติ ฯ ตสฺมา ตญฺจ
ปฐมํ จิตฺตํ ตํสมฺปยุตฺตา จ ตโย อรูปกฺขนฺธา เตน
สหนิพฺพตฺตญฺจ กลลรูปนฺติ อยํ สพฺพปฐโม มนุสฺสวิคฺคโห ฯ
ตตฺถ กลลรูปนฺติ อิตฺถีปุริสานํ กายวตฺถุภาวทสกวเสน สมตฺตึสรูปานิ
นปุํสกานํ กายวตฺถุทสกวเสน วีสติ ฯ ตตฺถ อิตฺถีปุริสานํ
กลลรูปํ ชาติอุณฺณาย เอเกน อํสุนา อุทฺธฏเตลพินฺทุมตฺตํ โหติ
อจฺฉํ วิปฺปสนฺนํ ฯ วุตฺตญฺเจตํ อฏฺฐกถายํ
       ติลเตลสฺส ยถา พินฺทุ      สปฺปิมณฺโฑ อนาวิโล
       เอวํ วณฺณปฏิภาคํ         กลลรูปนฺติ ปวุจฺจตีติ ฯ
เอวํ ปริตฺตกํ วตฺถุํ อาทึ กตฺวา ปกติยา วีสวสฺสสตายุกสฺส
สตฺตสฺส ยาว มรณกาลา เอตฺถนฺตเร อนุปุพฺเพน วุฑฺฒิปฺปตฺโต
อตฺตภาโว เอโส มนุสฺสวิคฺคโห นาม ฯ ชีวิตา โวโรเปยฺยาติ
กลลกาเลปิ ตาปนมทฺทเนหิ วา เภสชฺชสมฺปาทเนน วา ตโต วา
อุทฺธมฺปิ ตทนุรูเปน อุปกฺกเมน ชีวิตา วิโยเชยฺยาติ อตฺโถ ฯ
ยสฺมา ปน ชีวิตา โวโรปนํ นาม อตฺถโต ชีวิตินฺทฺริยปจฺเฉทนเมว
โหติ ตสฺมา เอตสฺส ปทภาชเน ชีวิตินฺทฺริยํ อุปจฺฉินฺทติ
อุปโรเธติ สนฺตตึ วิโกเปตีติ วุตฺตํ ฯ ตตฺถ ชีวิตินฺทฺริยสฺส
ปเวณิฆฏนํ อุปจฺฉินฺทนฺโต อุปโรเธนฺโต จ ชีวิตินฺทฺริยํ อุปจฺฉินฺทติ
อุปโรเธตีติ วุจฺจติ ฯ สฺวายมตฺโถ สนฺตตึ วิโกเปตีติ ปเทน
ทสฺสิโต ฯ วิโกเปตีติ วิโยเชติ ฯ ตตฺถ ทุวิธํ ชีวิตินฺทฺริยํ
รูปชีวิตินฺทฺริยญฺจ อรูปชีวิตินฺทฺริยญฺจ ฯ เตสุ อรูปชีวิตินฺทฺริเย
อุปกฺกโม นตฺถิ ตํ โวโรเปตุํ น สกฺกา ฯ รูปชีวิตินฺทฺริเย
ปน อตฺถิ ตํ โวโรเปตุํ สกฺกา ฯ ตํ ปน โวโรเปนฺโต
อรูปชีวิตินฺทฺริยมฺปิ โวโรเปติ ฯ เตเนว หิ สทฺธึ ตํ นิรุชฺฌติ
ตทายตฺตวุตฺติโต ฯ ตํ ปน โวโรเปนฺโต กึ อตีตํ โวโรเปติ
อนาคตํ ปจฺจุปฺปนฺนนฺติ ฯ เนว อตีตํ น อนาคตํ ฯ เตสุ
หิ เอกํ นิรุทฺธเมกมนุปฺปนฺนนฺติ อุภยมฺปิ อสนฺตํ อสนฺตตฺตา
อุปกฺกโม นตฺถิ อุปกฺกมสฺส นตฺถิตาย เอกมฺปิ โวโรเปตุํ น
สกกา ฯ วุตฺตมฺปิ เจตํ อตีเต จิตฺตกฺขเณ ชีวิตฺถ น ชีวติ
น ชีวิสฺสติ อนาคเต จิตฺตกฺขเณ ชีวิสฺสติ น ชีวิตฺถ น ชีวติ
ปจฺจุปฺปนฺเน จิตฺตกฺขเณ ชีวติ น ชีวิตฺถ น ชีวิสฺสตีติ ๑- ฯ
ตสฺมา ยตฺถ ชีวติ ตตฺถ อุปกฺกโม ยุตฺโตติ ปจฺจุปฺปนฺนํ
โวโรเปติ ฯ ปจฺจุปฺปนฺนญฺจ นาเมตํ ขณปจฺจุปฺปนฺนํ
สนฺตติปจฺจุปฺปนฺนํ อทฺธาปจฺจุปฺปนฺนนฺติ ติวิธํ ฯ ตตฺถ ขณปจฺจุปฺปนฺนํ
นาม อุปฺปาทชราภงฺคสมงฺคิ ตํ โวโรเปตุํ น สกฺกา ฯ
กสฺมา ฯ สยเมว นิรุชฺฌนโต ฯ สนฺตติปจฺจุปฺปนฺนนฺนาม
@เชิงอรรถ: ๑. ขุ. มหา. ๒๙/๔๘.
สตฺตฏฺฐชวนวารมตฺตํ สภาคสนฺตติวเสน ปวตฺติตฺวา นิรุชฺฌนกํ
ยาวตา อุณฺหโต อาคนฺตฺวา โอวรกํ ปวิสิตฺวา นิสินฺนสฺส
อนฺธการํ โหติ สีตโต วา อาคนฺตฺวา โอวรเก นิสินฺนสฺส ยาว
วิสภาคอุตุปาตุภาเวน ปุริมโก อุตุ น ปฏิปสฺสมฺภติ เอตฺถนฺตเร
สนฺตติปจฺจุปฺปนฺนนฺติ วุจฺจติ ฯ ปฏิสนฺธิโต ปน ยาว จุติ เอตํ
อทฺธาปจฺจุปฺปนฺนํ นาม ฯ ตทุภยมฺปิ โวโรเปตุํ สกฺกา ฯ กถํ ฯ
ตสฺมึ หิ อุปกฺกเม กเต ลทฺธูปกฺกมํ ชีวิตทสกํ นิรุชฺฌมานํ
ทุพฺพลสฺส ปริหีนเวคสฺส สนฺตานสฺส ปจฺจโย โหติ ตโต
สนฺตติปจฺจุปฺปนฺนํ วา อทฺธาปจฺจุปฺปนฺนํ วา ยถา ปริจฺฉินฺนํ กาลํ
อปฺปตฺวา อนฺตราว นิรุชฺฌติ เอวํ ตทุภยมฺปิ โวโรเปตุํ สกฺกา ฯ
ตสฺมา ตเทว สนฺธาย สนฺตตึ วิโกเปตีติ อิทํ วุตฺตนฺติ เวทิตพฺพํ ฯ
     อิมสฺส ปนตฺถสฺส อาวิภาวตฺถํ ปาโณ เวทิตพฺโพ
ปาณาติปาโต เวทิตพฺโพ ปาณาติปาตี เวทิตพฺโพ ปาณาติปาตสฺส
ปโยโค เวทิตพฺโพ ฯ ตตฺถ ปาโณติ โวหารโต สตฺโต ปรมตฺถโต
ชีวิตินฺทฺริยํ ฯ ชีวิตินฺทฺริยํ หิ อติปาเตนฺโต ปาณมติปาเตตีติ
วุจฺจติ ฯ ตํ วุตฺตปฺปการเมว ฯ ปาณาติปาโตติ ยาย เจตนาย
ชีวิตินฺทฺริยูปจฺเฉทกํ ปโยคํ สมุฏฺฐาเปติ สา วธกเจตนา ปาณาติปาโตติ
วุจฺจติ ฯ ปาณาติปาตีติ วุตฺตเจตนาสมงฺคิปุคฺคโล ทฏฺฐพฺโพ ฯ
ปาณาติปาตสฺส ปโยโคติ ปาณาติปาตสฺส ฉปฺปโยคา สาหตฺถิโก
อาณตฺติโก นิสฺสคฺคิโย ถาวโร วิชฺชามโย อิทฺธิมโยติ ฯ ตตฺถ
สาหตฺถิโกติ สยํ มาเรนฺตสฺส กาเยน วา กายปฏิพทฺเธน วา
ปหรณํ ฯ อาณตฺติโกติ อญฺญํ อาณาเปนฺตสฺส เอวํ วิชฺฌิตฺวา
วา ปหริตฺวา วา มาเรหีติ อาณาปนํ ฯ นิสฺสคฺคิโยติ ทูเร
ฐิตํ มาเรตุกามสฺส กาเยน วา กายปฏิพทฺเธน วา
อุสุสตฺติยนฺตปาสาณาทีนํ นิสฺสชฺชนํ ฯ ถาวโรติ อสํหาริเมน อุปกรเณน
มาเรตุกามสฺส โอปาตอปสฺเสนอุปนิกฺขิปนเภสชฺชสํวิธานํ ฯ เต
จตฺตาโรปิ ปรโต ปาลิวณฺณนายเมว วิตฺถารโต อาวิภวิสฺสนฺติ ฯ
วิชฺชามยอิทฺธิมยา ปน ปาลิยํ อนาคตา ฯ เต เอวํ เวทิตพฺพา ฯ
สงฺเขปโต หิ มารณตฺถํ วิชฺชาปริชปฺปนํ วิชฺชามโย ปโยโค ฯ
อฏฺฐกถาสุ ปน กตโม วิชฺชามโย ปโยโค อาถพฺพนิกา
อถพฺพนํ ปโยเชนฺติ นคเร วา รุทฺเธ สงฺคาเม วา ปจฺจุปฏฺฐิเต
ปฏิเสธาย ปจฺจตฺถิเกสุ ปจฺจามิตฺเตสุ อีตึ อุปฺปาเทนฺติ อุปทฺทวํ
อุปฺปาเทนฺติ โรคํ อุปฺปาเทนฺติ ปชฺชรกํ อุปฺปาเทนฺติ สูจิกํ กโรนฺติ
ปกฺขนฺทิยํ กโรนฺติ เอวํ อาถพฺพนิกา อถพฺพนํ ปโยเชนฺติ วิชฺชาธรา
วิชฺชํ ปริวตฺเตตฺวา นคเร วา รุทฺเธ ฯเปฯ ปกฺขนฺทิยํ กโรนฺตีติ เอวํ
วิชฺชามยํ ปโยคํ ทสฺเสตฺวา อาถพฺพนิเกหิ จ วิชฺชาธเรหิ จ
มาริตานํ พหูนิ วตฺถูนิ วุตฺตานิ ฯ กินฺเตหิ ฯ อิทํ เหตฺถ
ลกฺขณํ มารณตฺถํ วิชฺชาปริชปฺปนํ วิชฺชามโย ปโยโคติ ฯ
กมฺมวิปากชาย อิทฺธิยา ปโยชนํ อิทฺธิมโย ปโยโค ฯ
กมฺมวิปากชิทฺธิ จ นาเมสา นาคานํ นาคิทฺธิ สุปณฺณานํ
สุปณฺณิทฺธิ ยกฺขานํ ยกฺขิทฺธิ เทวานํ เทวิทฺธิ ราชูนํ ราชิทฺธีติ
พหุวิธา ฯ ตตฺถ ทิฏฺฐทฏฺฐผุฏฺฐวิสานํ นาคานํ ทิสฺวา ฑํสิตฺวา
ผุสิตฺวา ปรูปฆาตกรเณ นาคิทฺธิ เวทิตพฺพา ฯ สุปณฺณานํ
มหาสมุทฺทโต ทฺวตฺตึสพฺยามสตปฺปมาณนาคุทฺธรเณ สุปณฺณิทฺธิ
เวทิตพฺพา ฯ ยกฺขา ปน เนว อาคจฺฉนฺตา น ปหรนฺตา
ทิสฺสนฺติ เตหิ ปหตสตฺตา ปน ตสฺมึเยว ฐาเน มรนฺติ ตตฺร
เตสํ ยกฺขิทฺธิ เวทิตพฺพา ฯ เวสฺสวณสฺส โสตาปนฺนกาลโต
ปุพฺเพ นยนาวุเธน ๑- โอโลกิตกุมฺภณฺฑานํ มรเณ อญฺเญสญฺจ
เทวานํ ยถาสกํ อิทฺธานุภาเว เทวิทฺธิ เวทิตพฺพา ฯ รญฺโญ
จกฺกวตฺติสฺส สปริสสฺส อากาสคมนาทีสุ อโสกสฺส เหฏฺฐา
อุปริ จ โยชเน อาณปฺปวตฺตนาทีสุ ปิตุรญฺโญ จ สีหลนรินฺทสฺส
ทาฒาโกฏฺฏเนน จูฬสุมนกุฏุมฺพิยมารเณ ราชิทฺธิ ทฏฺฐพฺพาติ ฯ
เกจิ ปน ปุน จปรํ ภิกฺขเว สมโณ วา พฺราหฺมโณ วา
อิทฺธิมา เจโตวสิปฺปตฺโต อญฺญิสฺสา กุจฺฉิคตํ คพฺภํ ปาปเกน
มนสานุเปกฺขิตา โหติ อโห วตายํ ตํ กุจฺฉิคตํ คพฺภํ น โสตฺถินา
อภินิกฺขเมยฺยาติ เอวมฺปิ ภิกฺขเว กุลุมฺภสฺส ๒- อุปฆาโต
โหตีติอาทิกานิ สุตฺตานิ ทสฺเสตฺวา ภาวนามยิทฺธิยาปิ ปรูปฆาตกมฺมํ
วทนฺติ สห ปรูปฆาตกรเณน จ อาทิตฺตฆรูปริกฺขิตฺตสฺส
อุทกฆฏสฺส เภทนมิว อิทฺธิวินาสนญฺจ อิจฺฉนฺติ ฯ ตํ เตสํ
อิจฺฉามตฺตเมว ฯ กสฺมา ฯ ยสฺมา กุสลเวทนาวิตกฺกปริตฺตตฺติเกหิ
น สเมติ ฯ กถํ ฯ อยํ หิ ภาวนามยิทฺธิ นาม กุสลตฺติเก
กุสลา เจว อพฺยากตา จ ปาณาติปาโต อกุสโล เวทนาตฺติเก
@เชิงอรรถ: ๑. วิจาเรตพฺพมิทํ  สกฺกสฺส วชิราวุธํ  เวสฺสวณฺณสฺส คทาวุธํ
@               ยมสฺส นยนาวุธํ   อาฬวกสฺส ทุสฺสาวุธนฺติ วุตฺตตฺตา ฯ
@๒. กุลุมุภสฺสาติ คพฺภสฺส กุลสฺเสว วา. กฏุมฺพสฺสาติ วุตฺตํ โหตีติ ฏีกา.
อทุกฺขมสุขสมฺปยุตฺตา ปาณาติปาโต ทุกฺขสมฺปยุตฺโต วิตกฺกตฺติเก
อวิตกฺกาวิจารา ปาณาติปาโต สวิตกฺโก สวิจาโร ปริตฺตตฺติเก
มหคฺคตา ปาณาติปาโต ปริตฺโตติ ฯ
     สตฺถหารกํ วาสฺส ปริเยเสยฺยาติ เอตฺถ ฯ หรตีติ
หารกํ ฯ กึ หรติ ฯ ชีวิตํ ฯ อถวา หริตพฺพนฺติ หารกํ ฯ
อุปนิกฺขิปิตพฺพนฺติ อตฺโถ ฯ สตฺถญฺจ ตํ หารกญฺจาติ สตฺถหารกํ ฯ
อสฺสาติ มนุสฺสวิคฺคหสฺส ฯ ปริเยเสยฺยาติ ยถา ลภติ ตถา
กเรยฺย ฯ อุปนิกฺขิเปยฺยาติ อตฺโถ ฯ เอเตน ถาวรปฺปโยคํ
ทสฺเสติ ฯ อิตรถาปิ ปริยิฏฺฐมตฺเตเนว ปาราชิโก ภเวยฺย ฯ น
เจตํ ยุตฺตํ ฯ ปาลิยมฺปน สพฺพํ พฺยญฺชนํ อนาทิยิตฺวา ยํ
เอตฺถ ถาวรปฺปโยคสงฺคหิตํ สตฺถํ ตเทว ทสฺเสตุํ อสึ วา
ฯเปฯ รชฺชุํ วาติ ปทภาชเน วุตฺตํ ฯ ตตฺถ สตฺถนฺติ
วุตฺตาวเสสํ ยงฺกิญฺจิ สมุขํ เวทิตพฺพํ ฯ ลคุฬปาสาณวิสรชฺชูนญฺจ
ชีวิตวินาสนภาวโต สตฺถสงฺคโห เวทิตพฺโพ ฯ มรณวณฺณํ วาติ
เอตฺถ ฯ ยสฺมา กึ ตุยฺหํ อิมินา ปาปเกน ทุชฺชีวิเตน โย
ตฺวํ น ลภสิ ปณีตานิ โภชนานิ ภุญฺชิตุนฺติอาทินา นเยน
ชีวิเต อาทีนวํ ทสฺเสนฺโตปิ ตฺวํ โขสิ อุปาสก กตกลฺยาโณ
ฯเปฯ อกตนฺตยา ปาปํ มตนฺเต ชีวิตา เสยฺโย อิโต ตฺวํ
กาลกโต ฯเปฯ ปริจาริสฺสสิ ๑- อจฺฉราปริวุโต นนฺทนวเน สุขปฺปตฺโต
วิหริสฺสสีติอาทินา นเยน มรณวณฺณํ ภณนฺโตปิ มรณวณฺณเมว
@เชิงอรรถ: ๑. ปริจาเรสฺสตีติ ปาลิ ฯ
สํวณฺเณติ ฯ ตสฺมา ทฺวิธา ภินฺทิตฺวา ปทภาชนํ วุตฺตํ ชีวิเต
อาทีนวํ ทสฺเสติ มรเณ วณฺณํ ภณตีติ ฯ มรณาย วา
สมาทเปยฺยาติ มรณตฺถาย อุปายํ คาหาเปยฺย ฯ สตฺถํ วา
อาหราติอาทีสุ จ ยมฺปิ น วุตฺตํ โสพฺเภ วา ปปต นรเก
วา ปปาตาติอาทิ ตํ สพฺพํ ปรโต วุตฺตนยตฺตา อตฺถโต
วุตฺตเมวาติ เวทิตพฺพํ ฯ น หิ สกฺกา สพฺพํ สรูเปเนว วตฺตุํ ฯ
อิติ จิตฺตมโนติ อิติ จิตฺโต อิติ มโน ฯ มตนฺเต ชีวิตา
เสยฺโยติ เอตฺถ วุตฺตมรณจิตฺโต มรณมโนติ อตฺโถ ฯ ยสฺมา
ปเนตฺถ มโน จิตฺตสฺส อตฺถทีปนตฺถํ วุตฺโต อตฺถโต ปเนตํ
อุภยมฺปิ เอกเมว ตสฺมา ตสฺส อตฺถโต อเภทํ ทสฺเสตุํ ยํ
จิตฺตํ ตํ มโน ยํ มโน ตํ จิตฺตนฺติ วุตฺตํ ฯ อิติสทฺทํ ปน
อุทฺธริตฺวาปิ น ตาว อตฺโถ วุตฺโต ฯ จิตฺตสงฺกปฺโปติ อิมสฺมึ
ปเท อธิการวเสน อิติสทฺโท อาหริตพฺโพ ฯ อิทํ หิ
อิติจิตฺตสงฺกปฺโปติ เอวํ อวุตฺตมฺปิ อธิการโต วุตฺตเมว โหตีติ
เวทิตพฺพํ ฯ ตถา หิสฺส ตเมว อตฺถํ ทสฺเสนฺโต มรณสญฺญีติอาทิมาห ฯ
ยสฺมา เจตฺถ สงฺกปฺโปติ น อิทํ วิตกฺกสฺส นามํ
อถโข สํวิทหนมตฺตสฺเสตํ อธิวจนํ ตญฺจ สํวิทหนํ อิมสฺมึ
อตฺเถ สญฺญาเจตนาธิปฺปาเยหิ สงฺคหํ คจฺฉติ ตสฺมา จิตฺโต
นานปฺปการโก สงฺกปฺโป อสฺสาติ จิตฺตสงฺกปฺโปติ เอวมตฺโถ
ทฏฺฐพฺโพ ฯ ตถา หิสฺส ปทภาชนมฺปิ สญฺญาเจตนาธิปฺปายวเสน
วุตฺตํ ฯ เอตฺถ จ อธิปฺปาโยติ วิตกฺโก เวทิตพฺโพ ฯ
อุจฺจาวเจหิ อากาเรหีติ มหนฺตามหนฺเตหิ อุปาเยหิ ฯ ตตฺถ
มรณวณฺณสํวณฺณเน ตาว ชีวิเต อาทีนวทสฺสนวเสน อวจาการตา
มรณวณฺณภณนวเสน อุจฺจาการตา เวทิตพฺพา ฯ สมาทปเน
ปน มุฏฺฐิชานุนิปฺโผฏนาทีหิ มรณสมาทปนวเสน อุจฺจาการตา
เอกโต ภุญฺชนฺตสฺส นเข วิสํ ปกฺขิปิตฺวา มรณาทิสมาทปนวเสน
อวจาการตา เวทิตพฺพา ฯ โสพฺเภ วา นรเก วา ปปาเต วาติ
เอตฺถ โสพฺโภ นาม สมนฺตโต ฉินฺนตโฏ คมฺภีโร อาวาโฏ ๑- ฯ
นรโก นาม ตตฺถ ตตฺถ ผลนฺติยา ภูมิยา สยเมว นิพฺพตฺตา
มหาทรี ยตฺถ หตฺถีปิ ปตนฺติ โจราปิ นิลีนา ติฏฺฐนฺติ ฯ
ปปาโตติ ปพฺพตนฺตเร วา ถลนฺตเร วา เอกโต ฉินฺโน โหติ ฯ
ปุริเม อุปาทายาติ เมถุนํ ธมฺมํ ปฏิเสวิตฺวา อทินฺนญฺจ
อาทิยิตฺวา ปาราชิกํ อาปตฺตึ อาปนฺเน ปุคฺคเล อุปาทาย ฯ เสสํ
ปุพฺเพ วุตฺตนยตฺตา อุตฺตานตฺถตฺตา จ ปากฏเมวาติ ฯ


             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๑ หน้า ๕๓๒-๕๔๑. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=1&A=11167&modeTY=2              The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=1&A=11167&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=1&i=180              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=1&A=7558              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=1&A=2602              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=1&A=2602              สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๑ http://84000.org/tipitaka/read/?index_1

อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม

บันทึก ๒๖ มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]