บาลีอรรถกถาเล่มที่ ๑๑

๓. ชฏาสุตฺตวณฺณนา [๒๓] ตติเย อนฺโตชฏาติ คาถาย ชฏาติ ตณฺหาย ชาลินิยา อธิวจนํ. สา หิ รูปาทีสุ อารมฺมเณสุ เหฏฺุปฺปริยวเสน ปุนปฺปุนํ อุปฺปชฺชนโต สํสิพฺพนฏฺเน เวฬุคุมฺพาทีนํ สาขาชาลสงฺขาตา ชฏา วิยาติ ชฏา. สา ปเนสา สกปริกฺขารปรปริกฺขาเรสุ สกอตฺตภาวปรอตฺตภาเวสุ อชฺฌตฺติกายตนพาหิรายตเนสุ จ อุปฺปชฺชนโต อนฺโตชฏา พหิชฏาติ วุจฺจติ. ตาย เอวํ อุปฺปชฺชมานาย ชฏาย ชฏิตา ปชา. ยถา นาม เวฬุชฏาทีหิ เวฬุอาทโย, เอวํ ตาย ตณฺหาชฏาย สพฺพาปิ อยํ สตฺตนิกายสงฺขาตา ปชา ชฏิตา วินทฺธา, สํสิพฺพิตาติ อตฺโถ. ยสฺมา จ เอวํ ชฏิตา, ตํ ตํ โคตม ปุจฺฉามีติ ตสฺมา ตํ ปุจฺฉามีติ. โคตมาติ ภควนฺตํ โคตฺเตน อาลปติ. โก อิมํ วิชฏเย ชฏนฺติ อิมํ เอวํ เตธาตุกํ ชเฏตฺวา ิตชฏํ โก วิชเฏยฺย, วิชเฏตุํ โก สมตฺโถติ ปุจฺฉติ. อถสฺส ภควา ตมตฺถํ วิสฺสชฺเชนฺโต สีเล ปติฏฺายาติอาทิมาห. ตตฺถ สีเล ปติฏฺายาติ จตุปาริสุทฺธิสีเล ตฺวา. เอตฺถ จ ภควา ชฏาวิชฏนํ ปุจฺฉิโต สีลํ อารภนฺโต น "อญฺ ปุฏฺโ อญฺ กเถตี"ติ เวทิตพฺโพ. ชฏาวิชฏกสฺส หิ ปติฏฺาทสฺสนตฺถเมตฺถ ^๒- สีลํ กถิตํ. นโรติ สตฺโต. สปญฺโติ กมฺมชติเหตุกปฏิสนฺธิปญฺาย ปญฺวา. จิตฺตํ ปญฺญฺจ ภาวยนฺติ สมาธิญฺเจว วิปสฺสนญฺจ ภาวยมาโน. จิตฺตสีเสน เหตฺถ @เชิงอรรถ: ^๑ ฉ.ม. กโรโต กริยติ, สี. การโก กยิรติ ^๒ สี. ปติฏฺฏฺเนเปตฺถ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๕๐.

อฏฺ สมปตฺติโย กถิตา, ปญฺานาเมน วิปสฺสนา. อาตาปีติ วิริยวา. วิริยํ หิ กิเลสานํ อาตาปนปริตาปนตฺเถน "อาตาโป"ติ วุจฺจติ, ตทสฺส อตฺถีติ อาตาปี. นิปโกติ เนปกํ วุจฺจติ ปญฺา, ตาย สมนฺนาคโตติ อตฺโถ. อิมินา ปเทน ปาริหาริยปญฺ ทสฺเสติ. ปาริหาริยปญฺา นาม "อยํ กาโล อุทฺเทสสฺส, อยํ กาโล ปริปุจฺฉายา"ติอาทินา นเยน สพฺพตฺถ การาปิตา ^๑- ปริหริตพฺพปญฺา. อิมสฺมึ หิ ปญฺหาพฺยากรเณ ติกฺขตฺตุํ ปญฺา อาคตา. ตตฺถ ปมา สชาติปญฺา, ทุติยา วิปสฺสนาปญฺา, ตติยา สพฺพกิจฺจปริณายิกา ปาริหาริยปญฺา. โส อิมํ วิชฏเย ชฏนฺติ โส อิเมหิ สีลาทีหิ สมนฺนาคโต ภิกฺขุ. ยถา นาม ปุริโส ปวิยํ ปติฏฺาย สุนิสิตํ สตฺถํ อุกฺขิปิตฺวา มหนฺตํ เวฬุคุมฺพํ วิชเฏยฺย, เอวเมว สีเล ปติฏฺาย สมาธิสิลาย สุนิสิตํ วิปสฺสนาปญฺาสตฺถํ วิริยพลปคฺคหิเตน ปาริหาริยปญฺาหตฺเถน อุกฺขิปิตฺวา สพฺพํปิ ตํ อตฺตโน สนฺตานปติตํ ^๒- ตณฺหาชฏํ วิชเฏยฺย สญฺฉินฺเทยฺย สมฺปทาเลยฺยาติ. เอตฺตาวตา เสกฺขภูมึ กเถตฺวา อิทานิ ชฏํ วิชเฏตฺวา ิตํ มหาขีณาสวํ ทสฺเสนฺโต เยสนฺติอาทิมาห. เอวํ ชฏํ วิชเฏตฺวา ิตํ ขีณาสวํ ทสฺเสตฺวา ปุน ชฏาย วิชฏิโตกาสํ ^๓- ทสฺเสนฺโต ยตฺถ นามญฺจาติอาทิมาห. ตตฺถ นามนฺติ จตฺตาโร อรูปิโน ขนฺธา. ปฏิฆรูปสญฺา จาติ เอตฺถ ปฏิฆสญฺาวเสน กามภโว คหิโต, รูปสญฺาวเสน รูปภโว. เตสุ ทฺวีสุ คหิเตสุ อรูปภโว คหิโตว โหติ ภวสงฺเขเปนาติ. เอตฺเถสา ฉิชฺชเต ชฏาติ เอตฺถ เตภูมิกวฏฺฏสฺส ปริยาทิยนฏฺาเน เอสา ชฏา ฉิชฺชติ, นิพฺพานํ อาคมฺม ฉิชฺชติ นิรุชฺฌตีติ อยมตฺโถ ทสฺสิโต โหตีติ. ตติยํ.

อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๑๑ หน้า ๔๙-๕๐. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=11&A=1293&modeTY=1&pagebreak=1 The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=11&A=1293&modeTY=1&pagebreak=1 อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=15&i=60 เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=15&A=392 พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=15&A=341 The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=15&A=341 สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๑๕ http://84000.org/tipitaka/read/?index_15