ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม  
อรรถกถาเล่มที่ ๑๑ ภาษาบาลีอักษรไทย สํ.อ. (สารตฺถ.๑)

                         ๘. สกลิกสุตฺตวณฺณนา
      [๓๘] อฏฺฐเม มทฺทกุจฺฉิสฺมินฺติ เอวํนามเก อุยฺยาเน. ตํ หิ อชาตสตฺตุมฺหิ
กุจฺฉิคเต ตสฺส มาตรา "อยํ มยฺหํ กุจฺฉิคโต คพฺโภ รญฺโญ สตฺตุ ภวิสฺสติ,
กิมฺเม อิมินา"ติ คพฺภปาตนตฺถํ ตตฺถ ๕- กุจฺฉิ มทฺทาปิตา. ตสฺมา "มทฺทกุจฺฉี"ติ
สงฺขํ คตํ. มิคานํ ปน อภยวาสตฺถาย ทินฺนตฺตา มิคทาโย วุจฺจติ.
      เตน โข ปน สมเยนาติ เอตฺถ อยํ อนุปุพฺพีกถา:- เทวทตฺโต หิ
อชาตสตฺตุํ นิสฺสาย ธนุคฺคเห จ ธนปาลกํ จ ปโยเชตฺวาปิ ตถาคตสฺส
ชีวิตนฺตรายํ กาตุํ อสกฺโกนฺโต "สหตฺถาว นํ มาเรสฺสามี"ติ ๖- คิชฺฌกูฏํ ปพฺพตํ
อภิรูหิตฺวา มหนฺตํ กูฏาคารปฺปมาณํ สิลํ อุกฺขิปิตฺวา "สมโณ โคตโม
@เชิงอรรถ:  ขุ. มหา. ๒๙/๓๖๓/๒๔๒ มาคนฺทิยสุตฺตนิทฺเทส (สฺยา)
@ ขุ. สุตฺต. ๒๕/๕๒๘/๔๓๗ สภิยสุตฺต         ฉ.ม., อิ. สุสุนาคภาวสมฺปตฺตึ
@ ฉ.ม., อิ. เอวรูเป                   ฉ.ม. อยํ ปาโฐ น ทิสฺสติ.
@ ฉ.ม. สหตฺเถเนว มาเรสฺสามิ
จุณฺณวิจุณฺโณ โหตู"ติ ปวิชฺฌิ. มหาถามวา กิเรส ปญฺจนฺนํ หตฺถีนํ พลํ ธาเรติ.
อฏฺฐานํ โข ปเนตํ, ยํ พุทฺธานํ ปรูปกฺกเมน ชีวิตนฺตราโย ภเวยฺยาติ ตํ
ตถาคตสฺส สรีราภิมุขํ อาคจฺฉนฺตํ อากาเส อญฺญา สิลา อุฏฺฐหิตฺวา สมฺปฏิจฺฉิ.
ทฺวินฺนํ สิลานํ สมฺปหาเรน มหนฺตา ปาสาณสกลิกา ๑- อุฏฺฐหิตฺวา ภควโต
ปิฏฺฐิปาทปริยนฺตํ อภิหนิ, ปาโท มหาผรสุนา ปหโฏ วิย สมุคฺคตโลหิเตน
ลาขารสรญฺชิโต ๒- วิย อโหสิ. ภควา อุทฺธี โอโลเกตฺวา เทวทตฺตํ เอตทโวจ
"พหุ ตยา โมฆปุริส อปุญฺญํ ปสุตํ, โย ตฺวํ ปทุฏฺฐจิตฺโต วธกจิตฺโต ตถาคตสฺส
โลหิตํ อุปฺปาเทสี"ติ. ตโต ปฏฺฐาย ภควโต อผาสุ ชาตํ. ภิกฺขู จินฺตยึสุ "อยํ
วิหาโร อุชฺชงฺคโล วิสโม, พหุนฺนํ ขตฺติยาทีนญฺเจว ปพฺพชิตานญฺจ อโนกาโส"ติ.
เต ตถาคตํ มญฺจสิวิกาย อาทาย มทฺทกุจฺฉึ นยึสุ. เตน วุตฺตํ "เตน โข ปน
สมเยน ภควโต ปาโท สกลิกาย ขโต โหตี"ติ.
       ภุสาติ พลวติโย. สุทนฺติ นิปาตมตฺตํ. ทุกฺขาติ สุขปฏิกฺเขโป. ติพฺพาติ
พหลา. ขราติ ผรุสา. กฏุกาติ ติขิณา. อสาตาติ อมธุรา. น ตาสุ มโน
อปฺเปติ, น ตา มนํ อปฺปายนฺติ น วฑฺเฒนฺตีติ อมนาปา. สโต สมฺปชาโนติ
เวทนาธิวาสนสติสมฺปชญฺเญน สมนฺนาคโต หุตฺวา. อวิหญฺญมาโนติ อปีฬิยมาโน,
สมฺปริวตฺตสายิตาย เวทนานํ วสํ อคจฺฉนฺโต.
       สีหเสยฺยนฺติ เอตฺถ กามโภคีเสยฺยา เปตเสยฺยา สีหเสยฺยา ตถาคตเสยฺยาติ
จตสฺโส เสยฺยา. ตตฺถ "เยภุยฺเยน ภิกฺขเว กามโภคี สตฺตา วาเมน ปสฺเสน
เสนฺตี"ติ ๓- อยํ กามโภคีเสยฺยา. เตสุ หิ เยภุยฺเยน ทกฺขิณปสฺเสน สยาโน
นาม นตฺถิ. "เยภุยฺเยน ภิกฺขเว เปตา อุตฺตานา เสนฺตี"ติ ๓- อยํ เปตเสยฺยา.
อปฺปมํสโลหิตตฺตา หิ อฏฺฐิสงฺฆาฏชฏิตา เอเกน ปสฺเสน สยิตุํ น สกฺโกนฺติ,
อุตฺตานาว เสนฺติ. "เยภุยฺเยน ภิกฺขเว สีโห มิคราชา นงฺคุฏฺฐํ อนฺตรสตฺถิมฺหิ
อนุปกฺขิปิตฺวา ทกฺขิเณน ปสฺเสน เสตี"ติ ๓- อยํ สีหเสยฺยา. เตชุสฺสทตฺตา หิ
สีโห มิคราชา เทฺว ปุริมปาเท เอกสฺมึ, ปจฺฉิมปาเท เอกสฺมึ ฐาเน ฐเปตฺวา
นงฺคุฏฺฐํ อนฺตรสตฺถิมฺหิ ปกฺขิปิตฺวา ปุริมปาทปจฺฉิมปาทนงฺคุฏฺฐานํ ฐิโตกาสํ
@เชิงอรรถ:  ม. ปาสาณสฺส สกฺขลิกา, ฉ.ม. ปาสาณสฺส สกลิกา      ฉ.ม. ลาขารสมกฺขิโต
@ องฺ. จตุกฺก. ๒๑/๒๔๖/๒๗๒ เสยฺยาสุตฺต
สลฺลกฺเขตฺวา ทฺวินฺนํ ปุริมปาทานํ มตฺถเก สีสํ ฐเปตฺวา สยติ, ทิวสํปิ สยิตฺวา
ปพุชฺฌมาโน น อุตฺรสนฺโต ปพุชฺฌติ, สีสํ ปน อุกฺขิปิตฺวา ปุริมปาทาทีนํ
ฐิโตกาสํ สลฺลกฺเขติ. สเจ กิญฺจิ ฐานํ วิชหิตฺวา ฐิตํ โหติ, "นยิทํ ตุยฺหํ
ชาติยา, น สูรภาวสฺส จ อนุรูปนฺ"ติ อนตฺตมโน หุตฺวา ตเถว สยติ, น
โคจราย ปกฺกมติ. อวิชหิตฺวา ฐิเต  ปน "ตุยฺหํ ชาติยา จ สูรภาวสฺส จ
อนุรูปมิทนฺ"ติ หฏฺฐตุฏฺโฐ อุฏฺฐาย สีหวิชิมฺหิตํ วิชิมฺหิตฺวา ๑- เกสรภารํ
วิธุนิตฺวา ติกฺขตฺตุํ สีหนาทํ นทิตฺวา โคจราย ปกฺกมติ. จตุตฺถชฺฌาเน เสยฺยา ปน
"ตถาคตเสยฺยา"ติ วุจฺจติ. ตาสุ อิธ สีหเสยฺยา อาคตา. อยํ หิ
เตชุสฺสทอิริยาปถตฺตา อุตฺตมเสยฺยา นาม.
       ปาเท ปาทนฺติ ทกฺขิณปาเท วามปาทํ. อจฺจาธายาติ อติอาธาย, อีสกํ
อติกฺกมฺม ฐเปตฺวา. โคปฺปเกน ๒- หิ โคปฺปเก ชานุนา ๓- วา ชานุมฺหิ
สงฺฆฏฺฏิยมาเน อภิณฺหํ เวทนา อุปฺปชฺชติ, จิตฺตํ เอกคฺคํ น โหติ, เสยฺยา
อผาสุกา โหติ. ยถา ปน ๔- น สงฺฆเฏติ, เอวํ อติกฺกมฺม ฐปิเต เวทนา
นุปฺปชฺชติ, จิตฺตํ เอกคฺคํ โหติ, เสยฺยา ผาสุ โหติ. ตสฺมา เอวํ นิปชฺชิ. สโต
สมฺปชาโนติ สยนปริคฺคาหกสติสมฺปชญฺเญน สมนฺนาคโต. "อุฏฺฐานสญฺญนฺ"ติ
ปเนตฺถ น วุตฺตํ, คิลานเสยฺยา เหสา ตถาคตสฺส.
       สตฺตสตาติ อิมสฺมึ สุตฺเต สพฺพาปิ ตา เทวตา คิลานเสยฺยฏฺฐานํ อาคตา.
อุทานํ อุทาเนสีติ คิลานเสยฺยํ อาคตานํ โทมนสฺเสเนว ภวิตพฺพํ สิยา. อิมา ๕-
ปน ตถาคตสฺส เวทนาธิวาสนํ ทิสฺวา "อโห พุทฺธานํ มหานุภาวตา, เอวรูปาสุ
นาม เวทนาสุ วตฺตมานาสุ วิการมตฺตํปิ นตฺถิ, สิริสยเน อลงฺกริตฺวา
ฐปิตสุวณฺณรูปกํ วิย อนิญฺชมาเนน กาเยน นิปนฺโน, อิทานิสฺส อธิกตรํ มุขวณฺโณ
วิโรจติ, ปภาสมฺปนฺโน ปุณฺณจนฺโท วิย สมฺปติ วิกสิตํ วิย จ อรวินฺทํ อสฺส
มุขํ โสภติ, กาเยปิ วณฺณายตนํ อิทานิ สุสมฺปหฏฺฐกญฺจนํ ๖- วิย วิปฺปสีทตี"ติ
อุทานํ อุทาหริ. ๗-
@เชิงอรรถ:  ฉ.ม., อิ. สีหวิชมฺภิตํ วิชมฺภิตฺวา   ฉ.ม. โคปฺผก...เอวมุปริปิ
@ ฉ.ม. ชาณุ...เอวปมุปริปิ   ฉ.ม. ปน-สทฺโท น ทิสฺสติ
@ ฉ.ม. อิมาสํ, อิ. อิมสฺมึ   ฉ.ม. สุสมฺมฏฺฐกญฺจนํ วิย   ฉ.ม. อุทปาทิ.
       นาโค วต โภติ เอตฺถ โภติ ธมฺมาลปนํ. พลวนฺตฏฺเฐน นาโค.
นาควตาติ นาคภาเวน. สีโห วตาติอาทีสุ อสนฺตาสนฏฺเฐน สีโห. พฺยตฺตปริจริยฏฺเฐน ๑-
การณาการณชานเนน วา อาชานีโย. อปฺปฏิสมฏฺเฐน นิสโภ.
ควสตเชฏฺฐโก หิ อุสโภ, ควสหสฺสเชฏฺฐโก จ อาสโภ, ๒- ควสตสหสฺสเชฏฺฐโก
นิสโภติ วุจฺจติ. ภควา ปน อปฺปฏิสมฏฺเฐน อาสภณฺฐานํ ปฏิชานาติ. เตเนวตฺเถน
อิธ "นิสโภ"ติ วุตฺโต. ธุรวาหฏฺเฐน โธรยฺโห. นิพฺพิเสวนฏฺเฐน ทนฺโต.
       ปสฺสาติ อนิยมิตาณตฺติ. สมาธินฺติ อรหตฺตผลสมาธึ. สุวิมุตฺตนฺติ
ผลวิมุตฺติยา สุวิมุตฺตํ. ราคานุคตํ ปน จิตฺตํ อภินตํ นาม โหติ, โทสานุคตํ
อปนตํ. ตทุภยปฏิกฺเขเปน น จาภินตํ น จาปนตนฺติ อาห. น จ สสงฺขารนิคฺคยฺห
วาริตวตนฺติ ๓- น สสงฺขาเรน สปฺปโยเคน กิเลเส นิคฺคเหตฺวา
วาริตฺวา วตํ, ๔- กิเลสานํ ปน ฉินฺนตฺตา วตํ ผลสมาธินา สมาหิตนฺติ อตฺโถ.
อติกฺกมิตพฺพนฺติ วิเหเฐตพฺพํ ฆฏฺเฏตพฺพํ. อทสฺสนาติ อญฺญาณา. อญฺญาณี หิ
อนฺธพาโลว. เอวรูเป สตฺถริ อปรชฺเฌยฺยาติ เทวทตฺตํ ฆฏยมานา วทนฺติ.
       ปญฺจเวทาติ อิติหาสปญฺจมานํ เวทานํ ธารกา. สตํ สมนฺติ วสฺสสตํ.
ตปสฺสีติ ตปนิสฺสิตกา หุตฺวา. จรนฺติ  จรนฺตา. น สมฺมา วิมุตฺตนฺติ สเจปิ
เอวรูปา พฺราหฺมณา วสฺสสตํ จรนฺติ, จิตฺตํ จ เนสํ สมฺมา วิมุตฺตํ น โหติ.
หีนตฺตรูปา น ปารํ คมา เตติ หีนตฺตสภาวา เต นิพฺพานํ คมา น โหนฺติ.
"หีนตฺถรูปา"ติปิ ปาโฐ. หีนตฺถชาติกา ปริหีนตฺถาติ อตฺโถ. ตณฺหาธิปนฺนาติ
ตณฺหาย อชฺโฌตฺถตา. วตสีลพทฺธาติ อชวตกุกฺกุรวตาทีหิ จ วเตหิ ตาทิเสเหว
จ สีเลหิ พทฺธา. ลูขํ ตปนฺติ ปญฺจตาปตปฺปนํ ๖- กณฺฏกเสยฺยาทิกํ ตปํ. อิทานิ
สา เทวตา สาสนสฺส นิยฺยานิกภาวํ กเถนฺตี น มานกามสฺสาติอาทมาห, ตํ
วุตฺตตฺถเมวาติ. อฏฺฐมํ.
@เชิงอรรถ:  ฉ.ม. พยตฺตปริจยฏฺเฐน, สี. ภตฺตุปริจริยตฺเถน ฏีกา. พฺยตฺตุปริจรณตฺเถน
@ ฉ.ม. วสโภ   ฉ.ม. วาริตคตนฺติ   ฉ.ม. วาริตวตํ
@ สี., อิ. ปญฺจตปตาปนํ, ฉ.ม. ปญฺจาตปตาปนํ


             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๑๑ หน้า ๗๕-๗๘. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=11&A=1987&modeTY=2              The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=11&A=1987&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=15&i=122              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=15&A=789              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=15&A=697              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=15&A=697              สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๑๕ http://84000.org/tipitaka/read/?index_15

อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม

บันทึก ๒๖ มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]