อรรถกถาเล่มที่ ๑๑ ภาษาบาลีอักษรไทย
 สํ.อ. (สารตฺถ.๑)

                        ๓. โทณปากสุตฺตวณฺณนา
      [๑๒๔] ตติเย ๔- โทณปากสุทนฺติ โทณปากํ สุทํ. ๔- โทณสฺส ตณฺฑุลานํ
ปกฺกภตฺตํ ตทุปิยญฺจ สูปพฺยญฺชนํ ภุญฺชตีติ อตฺโถ. ภุตฺตาวีติ ปุพฺเพ ภตฺตสมฺมทํ
วิโนเทตฺวา มุหุตฺตํ วิสฺสเมตฺวา พุทฺธุปฏฺฐานํ คจฺฉติ, ตํทิวสมฺปน ภุญฺชนฺโตว
ทสพลํ สริตฺวา หตฺเถ โธวิตฺวาว อคมาสิ. มหสฺสาสีติ ตสฺส คจฺฉโต พลวา
ภตฺตปริฬาโห อุทปาทิ, ตสฺมา มหนฺเตหิ อสฺสาเสหิ อสฺสสติ, คตฺตโตปิสฺส
เสทพินฺทูนิ มุญฺจนฺติ, ๕- ตเมนํ อุโภสุ ปสฺเสสุ ฐตฺวา ยมกตาลวณฺเฏหิ พีชนฺติ,
พุทฺธคารเวน ปน นิปชฺชิตุํ น อุสฺสหตีติ อิทํ สนฺธาย "มหสฺสาสี"ติ วุตฺตํ. อิมํ
คาถํ อภาสีติ ราชา โภชเน อมตฺตญฺญุตาย กิลมติ, ผาสุวิหารํ อิทานิสฺส
กริสฺสามีติ จินฺเตตฺวา อภาสิ. มนุชสฺสาติ สตฺตสฺส. กหาปณสตนฺติ ปาตราเส
ปณฺณาสํ สายมาเส ปณฺณาสนฺติ เอวํ กหาปณสตํ. ปริยาปุณิตฺวาติ รญฺญา สทฺธึ
โถกํ คนฺตฺวา "อิมํ มงฺคลอสึ กสฺส ทมฺมิ มหาราชา"ติ. อสุกสฺส นามาติ
วุตฺเต ๖- โส ตํ อสึ ทตฺวา ๗- นิวตฺติตฺวา ๘- ทสพลสฺส สนฺติกํ อาคมฺม วนฺทิตฺวา
ฐิตโกว "คาถํ วทถ โภ โคตมา"ติ วตฺวา ภควตา วุตฺตํ ปริยาปุณิตฺวาติ อตฺโถ.
@เชิงอรรถ: ๑ ฉ.ม., อิ. รสฺมิโย    ๒ ฉ.ม., อิ. อยํ ปาโฐ น ทิสฺสติ   ๓ ฉ.ม., อิ. อหมฺปิ เต
@๔-๔ ฉ.ม. โทณปากกุรนฺติ โทณปากํ กุรํ  ๕ ฉ.ม. มุจฺจนฺติ  ๖ ฉ.ม., อิ. นาม เทหีติ
@๗ สี., อิ. อญฺญสฺส ทตฺวา      ๘ ฉ.ม., อิ. อยํ ปาโฐ น ทิสฺสติ
      ภตฺตาภิหาเร สุทํ ภาสตีติ กถํ ภาสติ? ภควตา อนุสิฏฺฐินิยาเมน.
ภควา หิ นํ เอวํ อนุสาสิ "มาณว อิมํ ปตฺตํ ปน โธว ปตฺตฏฺฐาเน ๑- มา
อวจ, รญฺโญ ภุญชนฏฺฐาเน ฐตฺวา ปฐมปิณฑาทีสุ จ ๒- อวตฺวา อวสานปิณฺเฑ
คหิเต วเทยฺยาสิ, ราชา สุตฺวาว ภตฺตปิณฺฑํ ฉฑฺเฑสฺสติ, อถ รญฺโญ หตฺเถสุ
โธเตสุ จาฏึ ๓- อปเนตฺวา สิตฺถานิ คเณตฺวา ตทูปิกํ พยญฺชนํ ญตฺวา ปุนทิวเส
ตาวตฺตเก ตณฺฑุเล หาเรยฺยาสิ, ปาตราเส ๔- วตฺวา สายมาเส มา วเทยฺยาสี"ติ.
โส สาธูติ ปฏิสุณิตฺวา ตํทิวสํ รญฺโญ ปาตราสํ ภุตฺวา คตตฺตา สายมาเส
ภควตา ๕- อนุสิฏฺฐินิยาเมน คาถํ อภาสิ. ราชา ทสพลสฺส วจนํ สริตฺวา
ภตฺตปิณฺฑํ จาฏิยํเยว ๖- ฉฑฺเฑสิ. รญฺโญ หตฺเถสุ โธเตสุ จาฏึ ๓- อปเนตฺวา
สิตฺถานิ คเณตฺวา ๗- ปุนทิวเสว ตตฺตเก ตณฺฑุเล หรึสุ.
        นาฬิโกทนปรมตาย สณฺฐาสีติ โส กิร มาณโว ทิวเส ทิวเส
ตถาคตสฺส สนฺติกํ คจฺฉติ, ทสพลสฺส วิสฺสาสิโก อโหสิ. อถ นํ เอกทิวสํ ปุจฺฉิ
"ราชา กิตฺตกํ ภุญฺชตี"ติ. โส "นาฬิโกทนนฺ"ติ อาห. วฏฺฏิสฺสติ เอตฺตาวตา
ปุริสภาโค เอส, อิโต ปฏฺฐาย คาถํ มา วทีติ. อิติ ราชา ตตฺเถว
สณฺฐาติ. ๘- ทิฏฺฐธมฺมิเกน เจว อตฺเถน สมฺปรายิเกน จาติ เอตฺถ สลฺลิขิตสรีรตา
ทิฏฺฐธมฺมิกตฺโถ นาม, สีลํ สมฺปรายิกตฺโถ. โภชเน มตฺตญฺญุตา หิ สีลงฺคนฺนาม
โหตีติ. ตติยํ.

             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๑๑ หน้า ๑๔๕-๑๔๖.
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=11&A=3790&modeTY=2
             The Pali Atthakatha in Roman :-
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=11&A=3790&modeTY=2
             อ่านอรรถกถาแปลไทย :-
http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=15&i=364
             เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :-
http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=15&A=2631
             พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :-
http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=15&A=2276
             The Pali Tipitaka in Roman Character :-
http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=15&A=2276
             สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๑๕
http://84000.org/tipitaka/read/?index_15