ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม  
อรรถกถาเล่มที่ ๑๑ ภาษาบาลีอักษรไทย สํ.อ. (สารตฺถ.๑)

                       ๑๐. โกกาลิกสุตฺตวณฺณนา
        [๑๘๑] ทสเม โกกาลิโก ภิกฺขุ เยน ภควา เตนุปสงฺกมีติ โก อยํ
โกกาลิโก, กสฺมา จ อุปสงฺกมิ? อยํ กิร โกกาลิกรฏฺเฐ โกกาลิเก  นคเร
โกกาลิกเสฏฺฐิสฺส ปุตฺโต  ปพฺพชิตฺวา ปิตรา การาปิเต วิหาเร ปฏิวสติ
จูฬโกกาลิโกติ นาเมน, น เทวทตฺตสฺส สิสฺโส. โสปิ ๔- พฺราหฺมณปุตฺโต
มหาโกกาลิโก นาม. ภควติ ปน สาวตฺถิยํ วิหรนฺเต เทฺว อคฺคสาวกา
ปญฺจมตฺเตหิ  ภิกฺขุสเตหิ สทฺธึ ชนปทจาริกญฺจรมานา อุปกฏฺฐาย วสฺสูปนายิกาย
วิเวกาวาสํ วสิตุกามา เต ภิกฺขู อุยฺโยเชตฺวา อตฺตโน ปตฺตจีวรมาทาย ตสฺมึ
ชนปเท ตํ นครํ ปตฺวา ตํ วิหารํ อคมํสุ. ตตฺถ จ ๕- เนสํ โกกาลิโก วตฺตํ
ทสฺเสสิ. เต เตน สทฺธึ สมฺโมทิตฺวา "อาวุโส มยํ อิธ เตมาสํ วสิสฺสาม, มา
กสฺสจิ อาโรเจสี"ติ ๖- ปฏิญฺญํ คเหตฺวา วสึสุ. วสิตฺวา ปวารณาทิวเส ปวาเรตฺวา
"คจฺฉาม มยํ อาวุโส"ติ โกกาลิกํ อาปุจฺฉึสุ. โกกาลิโก "อชฺเชกทิวสํ อาวุโส
วสิตฺวา เสฺว คมิสฺสถา"ติ วตฺวา ทุติยทิวเส นครํ ปวิสิตฺวา มนุสฺเส อามนฺเตสิ
"อาวุโส ตุเมฺห อคฺคสาวเก อิธาคนฺตฺวา วสมาเนปิ น ชานาถ, น โกจิ ๗-
ปจฺจเยนาปิ นิมนฺเตตี"ติ. นครวาสิโน "กหํ ภนฺเต เถรา, กสฺมา โน น
@เชิงอรรถ:  ฉ.ม. ปทุสฺเสยฺย, อิ. ปทูเสยฺย    ม. มหตฺตตโร     ฉ.ม. จ-สทฺโท น ทิสฺสติ
@ ฉ.ม. โส หิ                ฉ.ม. จ-สทฺโท น ทิสฺสติ
@ ฉ.ม. อาโรเจหีติ           ฉ.ม. น เน โกจิ
อาโรจยิตฺถา"ติ. กึ อาวุโส อาโรจิเตน, กึ น ปสฺสถ เทฺว ภิกฺขู เถราสเน
นิสีทนฺเต, เอเต อคฺคสาวกาติ. เต ขิปฺปํ สนฺนิปติตฺวา สปฺปิผาณิตาทีนิ เจว
จีวรทุสฺสานิ จ สํหรึสุ.
        โกกาลิโก จินฺเตสิ "ปรมปฺปิจฺฉา อคฺคสาวกา ปยุตฺตวาจาย อุปฺปนฺนํ
ลาภํ น สาทิยิสฺสนฺติ,  อสาทิยนฺตา `อาวาสิกสฺส เทถา'ติ วกฺขนฺตี"ติ เต ๑- ลาภํ
คาหาเปตฺวา เถรานํ สนฺติกํ อคมาสิ. เถรา ทิสฺวาว "อิเม ปจฺจยา เนว
อมฺหากํ, น โกกาลิกสฺส กปฺปนฺตี"ติ ปฏิกฺขิปิตฺวา ปกฺกมึสุ. โกกาลิโก "กถํ
หิ นาม อตฺตนา อคณฺหนฺตา มยฺหํปิ อทาเปตฺวา ปกฺกมิสฺสนฺตี"ติ อาฆาตํ
อุปฺปาเทสิ. เตปิ ภควโต สนฺติกํ คนฺตฺวา ภควนฺตํ วนฺทิตฺวา ปุน อตฺตโน
ปริสํ อาทาย ชนปทจาริกญฺจรนฺตา อนุปุพฺเพน ตสฺมึ รฏฺเฐ ตเมว นครํ
ปจฺจาคมึสุ. นาครา เถเร สญฺชานิตฺวา สห ปริกฺขาเรหิ ทานํ สชฺเชตฺวา
นครมชฺเฌ มณฺฑปํ กตฺวา ทานํ อทํสุ, เถรานญฺจ ปริกฺขาเร อุปนาเมสุํ. เถรา
ภิกฺขุสํฆสฺส นิยฺยาตยึสุ. ตํ ทิสฺวา โกกาลิโก จินฺเตสิ "อิเม ปุพฺเพ อปฺปิจฺฉา
อเหสุํ, อิทานิ ปาปิจฺฉา ชาตา, ปุพฺเพปิ  อปฺปิจฺฉสนฺตุฏฺฐปวิวิตฺตสทิสาว
มญฺเญ"ติ เถเร อุปสงฺกมิตฺวา "อาวุโส ตุเมฺห ปุพฺเพ อปฺปิจฺฉา วิย, อิทานิ
ปน ปาปภิกฺขู ชาตา"ติ วตฺวา "มูลฏฺฐาเนเยว เนสํ ปติฏฺฐํ ภินฺทิสฺสามี"ติ
ตรมานรูโป นิกฺขมิตฺวา สาวตฺถึ คนฺตฺวา เยน ภควา เตนุปสงฺกมิ. อยเมส ๒-
โกกาลิโก อิมินาว ๓- การเณน อุปสงฺกมีติ เวทิตพฺโพ.
          ภควา ตํ ตุริตตุริตํ อาคจฺฉนฺตํ ทิสฺวาว อาวชฺเชนฺโต อญฺญาสิ
"อยํ อคฺคสาวเก อกฺโกสิตุกาโม อาคโต"ติ. "สกฺกา นุ โข ปฏิเสเธตุนฺ"ติ จ
อาวชฺเชนฺโต "น สกฺกา ปฏิเสเธตุํ, เถเรสุ อปรชฺฌิตฺวา กาลกโต เอกํเสน
ปทุมนิรเย นิพฺพตฺติสฺสตี"ติ ทิสฺวา "สาริปุตฺตโมคฺคลฺลาเนปิ นาม ๔- ครหนฺตํ
สุตฺวา น นิเสเธตี"ติ วาทโมจนตฺถํ อริยูปวาทสฺส จ มหาสาวชฺชทสฺสนตฺถํ ๕-
มา เหวนฺติ ติกฺขตฺตุํ ปฏิเสเธสิ. ตตฺถ มา เหวนฺติ มา หิ เอวํ อภณิ.
@เชิงอรรถ:  ฉ.ม. ตํ ตํ         ฉ.ม. อยเมว        ฉ.ม., อิ. อิมินา จ
@ สี. นาม ปรํ, ก. อปรํ     ฉ.ม. มหาสาวชฺชภาวทสฺสนตฺถํ
สทฺธายิโกติ สทฺธาย อากโร ปสาทาวโห, สทฺธาตพฺพวจโน วา. ปจฺจยิโกติ
ปฏิยายิตพฺพวจโน.
       ปกฺกามีติ กมฺมานุภาเวน โจทิยมาโน ปกฺกามิ. โอกาสกตํ หิ กมฺมํ น
สกฺกา ปฏิพาหิตุํ, ตํ ตสฺส ตตฺถ ฐาตุํ น อทาสิ. อจิรปกฺกนฺตสฺสาติ ปกฺกนฺตสฺส
สโต นจิเรเนว. สพฺโพ กาโย ผุฏฺโฐ ๑- อโหสีติ เกสคฺคมตฺตํปิ โอกาสํ
อวชฺชิตฺวา ๒- สกลสรีรํ อฏฺฐีนิ ภินฺทิตฺวา อุคฺคตาหิ ปีฬกาหิ อชฺโฌตฺถตํ อโหสิ.
ยสฺมา ปน พุทฺธานุภาเวน ตถารูปํ กมฺมํ พุทฺธานํ สมฺมุขีภาเว วิปากํ น เทติ,
ทสฺสนูปจาเร วิชหิตมตฺเต เทติ, ตสฺมา ตสฺส อจิรปกฺกนฺตสฺส ปีฬกา อุฏฺฐหึสุ.
กฬายมตฺติโยติ วลากมตฺติโย. ๓- เวลุวสลาฏุกมตฺติโยติ ตรุณเวลุวมตฺติโย.
ปภิชฺชึสูติ ภิชฺชึสุ. ตาสุ ภินฺนาสุ สกลสรีรํ ปนสฺส ปกฺกํ วิย อโหสิ. โส
ปกฺเกน คตฺเตน เชตวนทฺวารโกฏฺฐเก วิสกลิกโต มจฺโฉ วิย กทลิปตฺเตสุ สยิ.
อถ ธมฺมสฺสวนตฺถํ อาคตาคตา มนุสฺสาปิ "โกกาลิโก ๔- อยุตฺตมกาสิ, อตฺตโนเยว
วาสิมุขํ นิสฺสาย อนยพฺยสนํ ปตฺโต"ติ อาหํสุ. เตสํ สุตฺวา อารกฺขเทวตา ธิการํ
อกํสุ. อารกฺขเทวตานํ อากาสเทวตาติ อิมินา อุปาเยน ยาว อกนิฏฺฐภวนา
เอกธิกฺกาโร อุทปาทิ. อถสฺส อุปชฺฌาโย อาคนฺตฺวา โอวาทํ อคณฺหนฺตํ ญตฺวา
ครหิตฺวา ปกฺกามิ.
        กาลมกาสีติ อุปชฺฌาเย ปกฺกนฺเต กาลมกาสิ. ปทุมนิรยนฺติ ปาฏิเยกฺโก
ปทุมนิรโย นาม นตฺถิ, อวีจิมหานิรยมฺหิเยว ปทุมคณนาย ปจิตพฺเพ เอกสฺมึ
ฐาเน นิพฺพตฺติ.
        วีสติขาริโกติ มาคธิเกน ปตฺเถน จตฺตาโร ปตฺถา โกสลรฏฺเฐ เอกปตฺโถ
โหติ, เตน ปตฺเถน จตฺตาโร ปตฺถา อาฬฺหกํ, จตฺตาริ อาฬฺหกานิ โทณํ,
จตุโร โทณา มานิกา, จตุมานิกา ขาริ, ตาย ขาริยา วีสติขาริโก. ติลวาโหติ
มาคธิกานํ ๕- สุขุมติลานํ ติลสกฏํ. อพฺพุโท นิรโยติ อพฺพุโท นาม ปาฏิเยกฺโก
นิรโย นตฺถิ, อวีจิมฺหิเยว ปน อพฺพุทคณนาย ปจิตพฺพฏฺฐานสฺเสตํ นามํ.
นิรพฺพุทาทีสุปิ เอเสว นโย.
@เชิงอรรถ:  ฉ.ม. ผุโฏ         ฉ.ม., อิ. อวชฺเชตฺวา   ฉ. จณกมตฺติโย ม. จลากมตฺติโย
@ ฉ.ม. ธิ โกกาลิก, ธิ โกกาลิก               ฉ.ม., อิ. มาคธกานํ
        วสฺสคณนาปิ ปเนตฺถ เอวํ เวทิตพฺพา:- ยเถว หิ สตํ สตสหสฺสานํ ๑-
โกฏิ โหติ, เอวํ สตํ  สตสหสฺสโกฏิโย ปโกฏิ นาม โหติ, สตํ สตสหสฺสปโกฏิโย
โกฏิปฺปโกฏิ นาม, สตํ สตสหสฺสโกฏิปฺปโกฏิโย นหุตํ, สตํ สตสหสฺสนหุตานิ
นินฺนหุตํ, สตํ สตสหสฺสนินฺนหุตานิ เอกํ อพฺพุทํ, ตโต วีสติคุณํ นิรพฺพุทํ.
เอเสว นโย สพฺพตฺถาติ. ทสมํ.
                           ปฐโม วคฺโค.
                            ---------


             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๑๑ หน้า ๒๐๕-๒๐๘. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=11&A=5329&modeTY=2              The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=11&A=5329&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=15&i=598              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=15&A=4844              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=15&A=4288              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=15&A=4288              สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๑๕ http://84000.org/tipitaka/read/?index_15

อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม

บันทึก ๒๖ มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]