ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม  
อรรถกถาเล่มที่ ๑๑ ภาษาบาลีอักษรไทย สํ.อ. (สารตฺถ.๑)

                        ๓. สูจิโลมสุตฺตวณฺณนา
      [๒๓๗] ตติเย คยายนฺติ คยาคาเม, คยาย อวิทูเร นิวิฏฺฐคามํ อุปนิสฺสายาติ
อตฺโถ. ฏงฺกิตมญฺเจติ ทีฆมญฺเจ ปาทมชฺเฌ วิชฺฌิตฺวา อฏนิโย ปเวเสตฺวา
กตมญฺเจ. ตสฺส "อิทํ อุปริ, อิทํ เหฏฺฐา"ติ นตฺถิ, ปริวตฺเตตฺวา อตฺถโตปิ
ตาทิโสว โหติ, ตํ เทวฏฺฐาเน ฐเปนฺติ. จตุนฺนํ ปาสาณานํ อุปริ ปาสาณํ อตฺถริตฺวา
กตเคหํ ๕- "ฏงฺกิตมญฺโจ"ติ วุจฺจติ. สูจิโลมสฺสาติ กถินสูจิสทิสโลมสฺส.
โส กิร กสฺสปสฺส ภควโต สาสเน ปพฺพชิตฺวา ทูรฏฺฐานโต อาคโต เสทมลคฺคหิเตน
คตฺเตน สุปญฺญตฺตํ สํฆิกมญฺจํ อนาทเรน อปจฺจตฺถริตฺวา นิปชฺชิ, ตสฺส
ปริสุทฺธสีลสฺส ตํ กมฺมํ สุทฺธวตฺเถ กาฬกํ วิย อโหสิ. โส ตสฺมึ อตฺตภาเว วิเสสํ
นิพฺพตฺเตตุํ อสกฺโกนฺโต กาลํ กตฺวา คยาคามทฺวาเร สงฺการฏฺฐาเน ยกฺโข หุตฺวา
นิพฺพตฺติ นิพฺพตฺตมตฺตสฺเสว จสฺส สกลสรีรํ กถินสูจีหิ ควจฺจิตํ ๖- วิย ชาตํ.
      อเถกทิวสํ ภควา ปจฺจูสสมเย โลกํ โวโลเกนฺโต ตํ ยกฺขํ ปฐมาวชฺชนสฺเสว ๗-
อาปาถํ อาคตํ ทิสฺวา "อยํ เอกํ พุทฺธนฺตรํ มหาทุกฺขํ อนุภวิ,
กินฺนุ ขฺวสฺส มํ อาคมฺม โสตฺถิการณํ ภเวยฺยา"ติ อาวชฺเชนฺโต ปฐมมคฺคสฺส
@เชิงอรรถ:  ฉ.ม., อิ. มาตุยา ติโรกุจฺฉิคโต    ฉ., อิ. โส    ฉ.ม. มารปกฺขิกยกฺโข
@ ฉ.ม. วิปฺปมุตฺตสฺส        ฉ.ม. กตเคหมฺปิ
@ สี., อิ. อาวิชฺฌิตํ, ฉ.ม. ควิจฺฉิวิชฺฌิตํ     ม. ปฐมวชฺชนฺตสฺเสว
อุปนิสฺสยํ อทฺทส. อถสฺส สงฺคหํ กาตุกาโม รตฺตทุปฏํ ๑- นิวาเสตฺวา สุคตมหาจีวรํ
ปารุปิตฺวา เทววิมานกปฺปคนฺธกุฏึ ๒- ปหาย หตฺถิควสฺสมนุสฺสกุกฺกุราทิ-
กุณปทุคฺคนฺธํ สงฺการฏฺฐานํ คนฺตฺวา ตตฺถ มหาคนฺธกุฏิยํ วิย นิสีทิ. ตํ สนฺธาย
วุตฺตํ "สูจิโลมสฺส ยกฺขสฺส ภวเน"ติ.
      ขโรติ สุํสุมารปิฏฺฐิ วิย ฉทนิฏฺฐกาหิ วิสมจฺฉทนปิฏฺฐิ วิย จ ขรสรีโร.
โส กิร กสฺสปสมฺมาสมฺพุทฺธกาเล สีลสมฺปนฺโน อุปาสโก เอกทิวสํ ๓- วิหาเร
จิตฺตตฺถรณาทีหิ อตฺถตาย ภูมิยา สํฆิเก อตฺถรเณ อตฺตโน อุตฺตราสงฺคํ
อปจฺจตฺถริตฺวา นิปชฺชิ. สํฆิกเตลํ อภาเชตฺวา อตฺตโน หตฺเถหิ สรีรํ มกฺเขสีติ ๔-
วทนฺติ. โส เตน กมฺเมน สคฺเค นิพฺพตฺติตุํ อสกฺโกนฺโต ตสฺเสว คามทฺวาเร
สงฺการยกฺโข ๕- หุตฺวา นิพฺพตฺติ. นิพฺพตฺตสฺส เจวสฺส ๖- สกลสรีรํ วุตฺตปฺปการํ
อโหสิ. เต อุโภปิ สหายา ชาตา. อิติ ขรสฺส ขรภาโว เวทิตพฺโพ.
      อวิทูเร อติกฺกมนฺตีติ โคจรํ ปริเยสนฺตา สมาคมฏฺฐานํ วา คจฺฉนฺตา
อาสนฺเน ฐาเน คจฺฉนฺติ. เตสุ สูจิโลโม สตฺถารํ น ปสฺสติ, ขรโลโม ปฐมตรํ
ทิสฺวา สูจิโลมํ ยกฺขํ เอตทโวจ "เอส สมโณ"ติ, สมฺม เอส ตว ภวนํ
ปวิสิตฺวา นิสินฺโน เอโก สมโณติ. เนโส สมโณ, สมณโก เอโสติ โส
กิร โย มํ ปสฺสิตฺวา ภีโต ปลายติ, ตํ สมณโกติ วทติ. โย น ภายติ, ตํ
สมโณติ. ตสฺมา "อยํ มํ ทิสฺวา ภีโต ปลายิสฺสตี"ติ มญฺญมาโน เอวมาห.
      กายํ อุปนาเมสีติ เภรวรูปํ นิมฺมินิตฺวา มหามุขํ วิวริตฺวา สกลสรีเร
โลมานิ อุฏฺฐาเปตฺวา กายํ อุปนาเมสิ. อปนาเมสีติ รตนสติกํ สุวณฺณคฺฆนิยํ ๗-
วิย โถกํ อปนาเมสิ. ปาปโกติ ลามโก อมนุญฺโญ. โส คูถํ วิย อคฺคิ วิย
กณฺหสปฺโป วิย จ ปริวชฺเชตพฺโพ, น อิมินา สุวณฺณวณฺเณน สรีเรน
สมฺปฏิจฺฉิตพฺโพ. เอวํ วุตฺเต ปน สูจิโลโม "ปาปโก กิร เม สมฺผสฺโส"ติ กุทฺโธ
ปญฺหํ ตํ สมณาติอาทิมาห. จิตฺตํ วา เต ขิปิสฺสามีติ เยสญฺหิ อมนุสฺสา จิตฺตํ
@เชิงอรรถ:  ฉ.ม. สุรตฺตทุปฏฺฏํ    ฉ.ม. เทววิมานกปฺปํ คนฺธกุฏึ   ฉ.ม. เอกทิวเส
@ ฉ.ม. มกฺเขสีติปิ    ฉ.ม. สงฺการฏฺฐาเน ยกฺโข
@ ฉ.ม. นิพฺพตฺตมตฺตสฺส จลฺส, อิ. นิพฺพตฺตมตฺตสฺเสว จสฺส
@ สี. สุวณฺณคฺฆิกํ, ฉ.ม. สุวณฺณคฺฆนิกํ
ขิปิตุกามา โหนฺติ, เตสํ เสตมุขํ นีโลทรํ สุรตฺตหตฺถปาทํ มหาสีสํ ปชฺชลิตเนตฺตํ
เภรวํ วา อตฺตภาวํ นิมฺมินิตฺวา ทสฺเสนฺติ, เภรวํ สทฺทํ สาเวนฺติ, ๑-
กเถนฺตานํเยว วา มุเข หตฺถํ ปกฺขิปิตฺวา หทยํ มทฺทนฺติ, เตน เต สตฺตา อุมฺมตฺตกา
โหนฺติ ขิตฺตจิตฺตา. ตํ สนฺธาเยวมาห. ปารคงฺคายาติ  ทฺวีสุ ปาเทสุ คเหตฺวา ตํ
อาวิชฺฌิตฺวา ๒- ยถา น ปุนาคจฺฉสิ, เอวํ ปารํ วา เต ๓- คงฺคาย ขิปิสฺสามีติ
วทติ. สเทวเกติอาทิ วุตฺตตฺถเมว. ปุจฺฉ ยทากงฺขสีติ ยงฺกิญฺจิ อากงฺขสิ, ตํ
สพฺพํ ปุจฺฉ, อเสสํ เต พฺยากริสฺสามีติ สพฺพญฺญูปวารณํ ปวาเรติ.
      กุโตนิทานาติ กึนิทานา, กึปจฺจยาติ อตฺโถ. กุมารกา ธงฺกมิโวสฺสชฺชนฺตีติ
ยถา กุมารกา กากํ คเหตฺวา โอสฺสชฺชนฺติ ขิปนฺติ, เอวํ ปาปวิตกฺกา กุโต
สมุฏฺฐาย จิตฺตํ โอสฺสชฺชนฺตีติ ปุจฺฉติ.
      อิโตนิทานาติ อยํ อตฺตภาโว นิทานํ เอเตสนฺติ อิโตนิทานา. อิโตชาติ
อิโต อตฺตภาวโต ชาตา. อิโต สมุฏฺฐาย มโนวิตกฺกาติ ยถา ทีฆสุตฺตเกน
ปาเท พนฺธํ กากํ กุมารกา ตสฺส สุตฺตกปริยนฺตํ องฺคุลิยํ เวเฐตฺวา โอสฺสชฺชนฺติ,
โส ทูรํ คนฺตฺวาปิ ปุน เตสํ ปาทมูเลเยว ปตติ, เอวเมว อิโต อตฺตภาวโต
สมุฏฺฐาย ปาปวิตกฺกา จิตฺตํ โอสฺสชฺชนฺติ.
      เสฺนหชาติ ตณฺหาสิเนหโต ชาตา. อตฺตสมฺภูตาติ อตฺตนิ สมฺภูตา.
นิโคฺรธสฺเสว ขนฺธชาติ นิโคฺรธขนฺธชาตา ปาโรหา วิย. ปุถูติ พหู อเนกปฺปการา
ปาปวิตกฺกา ตํสมฺปยุตฺตกิเลสา จ. วิสตฺตาติ สตฺตา ๔- ลคฺคา ลคฺคิตา. กาเมสูติ
วตฺถุกาเมสุ. มาลุวาว วิตตา วเนติ ยถา วเน มาลุวา ลตา ยํ รุกฺขํ นิสฺสาย
ชายติ, ตํ มูลโต ยาว อคฺคา, อคฺคโต ยาว มูลา ปุนปฺปุนํ สํสิพฺพิตฺวา
อชฺโฌตฺถริตฺวา โอตฺถตา วิตฺถตา ๕- ติฏฺฐติ. เอวํ วตฺถุกาเมสุ ปุถู กิเลสกามา
วิสตฺตา, ปุถู วา สตฺตา เตหิ กิเลสกาเมหิ วตฺถุกาเมสุ วิสตฺตา. เย นํ
ปชานนฺตีติ เย จ ๖- "อตฺตสมฺภูตา"ติ เอตฺถ วุตฺตอตฺตภาวํ ชานนฺติ.
@เชิงอรรถ:  ก. วาเทนฺติ   ฉ.ม. อาวิญฺเฉตฺวา, อิ. อวิชฌิตฺวา   ฉ.ม. อยํ ปาโฐ น ทิสฺสติ
@ ฉ.ม. อยํ ปาโฐ น ทิสฺสติ    ฉ.ม. โอตตวิตตา      สี., อิ. เย นํ
      ยโตนิทานนฺติ ยํ นิทานมสฺส อตฺตภาวสฺส, ตญฺจ ชานนฺติ. เต นํ
วิโนเทนฺตีติ เต เอวํ อตฺตภาวสงฺขาตสฺส ทุกฺขสจฺจสฺส นิทานภูตํ สมุทยสจฺจํ
มคฺคสจฺเจน วิโนเทนฺติ นีหรนฺติ. เต ทุตฺตรนฺติ เต สมุทยสจฺจํ นีหรนฺตา
อิทํ ทุตฺตรํ กิเลโสฆํ ตรนฺติ. อติณฺณปุพฺพนฺติ อนมตคฺเค สํสาเร สุปินนฺเตนาปิ ๑-
น ติณฺณปุพฺพํ. อปุนพฺภวายาติ อปุนพฺภวสงฺขาตสฺส นิโรธสจฺจตฺถาย. อิติ อิมาย
คาถาย จตฺตาริ อริยสจฺจานิ ๒- ปกาเสนฺโต อรหตฺตนิกูเฏน เทสนํ นิฏฺฐาเปสิ.
เทสนาวสาเน สูจิโลโม ตสฺมึเยว ปเทเส ฐิโต เทสนานุสาเรน ญาณํ เปเสตฺวา
โสตาปตฺติผเล ปติฏฺฐิโต. โสตาปนฺนา จ นาม น กิลิฏฺฐตฺตภาเว ติฏฺฐนฺตีติ
สห ผลปฏิลาเภนสฺส สรีเร เปตกณฺฑุปีฬกาสูจิโย ๓- สพฺพา ปติตา. โส
ทิพฺพวตฺถนิวตฺโถ ทิพฺพวรทุกูลุตฺตราสงฺโค ทิพฺพเวฐนเวฐิโต ทิพฺพาภรณคนฺธมาลาธโร
สุวณฺณวณฺโณ หุตฺวา ภุมฺมเทวตาปริหารํ ปฏิลภีติ. ตติยํ.


             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๑๑ หน้า ๒๘๖-๒๘๙. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=11&A=7384&modeTY=2              The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=11&A=7384&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=15&i=807              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=15&A=6655              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=15&A=5945              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=15&A=5945              สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๑๕ http://84000.org/tipitaka/read/?index_15

อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม

บันทึก ๒๖ มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]