อรรถกถาเล่มที่ ๑๑ ภาษาบาลีอักษรไทย
 สํ.อ. (สารตฺถ.๑)

                        ๗. ปุนพฺพสุสุตฺตวณฺณนา
      [๒๔๑] สตฺตเม เตน โข ปน สมเยนาติ กตรสมเยน? สุริยสฺส
อฏฺฐงฺคมนสมเยน. ตทา กิร ภควา ปจฺฉาภตฺเต มหาชนสฺส ธมฺมํ เทเสตฺวา มหาชนํ
อุยฺโยเชตฺวา นฺหานโกฏฺฐเก นฺหาตฺวา คนฺธกุฏิปริเวเณ ปญฺญตฺตปวรพุทฺธาสเน
ปุรตฺถิมโลกธาตุํ โวโลกยมาโน นิสีทิ. อเถกจาริกทฺวิจาริกาทโย
ปํสุกูลิกปิณฺฑปาติกภิกฺขู อตฺตโน อตฺตโน ทิวาฏฺฐานวสนฏฺฐาเนหิ ๓- นิกฺขมิตฺวา
อาคมฺม ทสพลํ วนฺทิตฺวา รตฺตสาณิยา ปริกฺขิปมาณา วิย นิสีทึสุ. อถ เนสํ
อชฺฌาสยํ วิทิตฺวา สตฺถา นิพฺพานปฏิสํยุตฺตํ ธมฺมีกถํ ๔- กเถสิ.
      เอวํ โตเสสีติ สา กิร ธีตรํ องฺเกนาทาย ปุตฺตํ องฺคุลิยา คเหตฺวา
เชตวนปิฏฺฐิยํ ปาการปริกฺเขปสมีเป ๕- อุจฺจารปสฺสาวเขฬสิงฺฆาณิกาทีนิ ๖-
ปริเยสมานา อนุปุพฺเพน เชตวนทฺวารโกฏฺฐกํ สมฺปตฺตา. ภควโต จ "อานนฺท ปตฺตมาหร,
@เชิงอรรถ: ๑-๑ ฉ.ม. สํยมามเสติ สํยมาม สํยตา   ๒ ฉ.ม. อยํ ปาโฐ น ทิสฺสติ
@๓ ฉ.ม., อิ.วสนฏฺฐาเนหิ  ๔ ฉ.ม., อิ.ธมฺมกถํ   ๕ ก. ปาการปริกฺขิปสมีเป
@๖ ฉ.ม., อิ......สิงฺฆาณิกํ
จีวรมาหร, วิฆาสาทานํ เทหี"ติ กเถนฺตสฺส สทฺโท สมนฺตา ทฺวาทสหตฺถมตฺตเมว
คณฺหติ. ธมฺมํ เทเสนฺตสฺส สเจปิ จกฺกวาฬปริยนฺตํ กตฺวา ปริสา นิสีทติ,
ยถาปริสํ คจฺฉติ, พหิปริสาย เอกงฺคุลิมตฺตมฺปิ น นิคจฺฉติ "มา อการณา
มธุรสทฺโท นสฺสี"ติ. ตตฺรายํ ยกฺขินี พหิปริสาย ฐิตา สทฺทํ น สุณาติ,
ทฺวารโกฏฺฐเก ฐิตาย ปนสฺสา มหติยา พุทฺธวีถิยา อภิมุเข ฐิตาย ๑- คนฺธกุฏิ
ปญฺญายิ. สา นิวาเต ทีปสิขา วิย พุทฺธคารเวน หตฺถกุกฺกุจฺจาทิวิรหิตํ นิจฺจลํ
ปริสํ ทิสฺวา "นูน เจตฺถ กิญฺจิ ภณฺฑภาชนียํ ๒- ภวิสฺสติ, ยโต อหํ
สปฺปิเตลมธุผาณิตาทีสุ กิญฺจิเทว ปตฺตโต วา หตฺถโต วา ปคฺฆรนฺตํ ภูมิยํ วา ปน
ปติตํ ลภิสฺสามี"ติ อนฺโตวิหารํ ปาวิสิ. ทฺวารโกฏฺฐเก อวรุทฺธกานํ นิวารณตฺถาย
ฐิตา อารกฺขเทวตา ยกฺขินิยา อุปนิสฺสยํ ทิสฺวา น นิวาเรสิ. ตสฺสา สห ปริสาย
เอกีภาวคมเนน มธุรสฺสโร ฉวิอาทีนิ ฉินฺทิตฺวา อฏฺฐิมิญฺชํ อาหจฺจ อฏฺฐาสิ. ตํ
ธมฺมสฺสวนตฺถาย นิจฺจลํ ฐิตํ ปุริมนเยเนว ปุตฺตกา โจทยึสุ. สา "ธมฺมสฺสวนสฺส
เม อนฺตรายํ กโรนฺตี"ติ ปุตฺตเก ตุณฺหี อุตฺตริเก โหหีติ เอวํ โตเสสิ.
      ตตฺถ ยาวาติ ยาว ธมฺมํ สุณามิ, ตาว ตุณฺหี โหถาติ ๓- อตฺโถ.
สพฺพคนฺถปฺปโมจนนฺติ นิพฺพานํ อาคมฺม สพฺเพ คนฺถา ปมุจฺจนฺติ, ตสฺมา ตํ
สพฺพคนฺถปฺปโมจนนฺติ วุจฺจติ. อติเวลาติ เวลาติกฺกนฺตา ปมาณาติกฺกนฺตา.
ปิยายนาติ มคฺคนา ปตฺถนา. ตโต ปิยตรนฺติ ยา อยํ อสส ธมฺมสฺส มคฺคนา
ปตฺถนา, อิทํ มยฺหํ ตโต ปิยตรนฺติ อตฺโถ. ปิยตราติ วา ปาโฐ. ปาณินนฺติ
ยถา ปาณีนํ ทุกฺขา โมเจติ. เก โมเจตีติ. ปาณินนฺติ ๔- อาหริตฺวา วตฺตพฺพํ.
ยํ ธมฺมํ อภิสมฺพุธนฺติ ยํ ธมฺมํ ภควา อภิสมฺพุทฺโธ. ตุณฺหีภูตายมุตฺตราติ น
เกวลํ อหํ, ๕- อยํ เม ภคิณี อุตฺตราปิ ตุณฺหีภูตาติ วทติ. ๖- สทฺธมฺมสฺส
อนญฺญายาติ อมฺม มยํ ปุพฺเพปิ อิมํ สทฺธมฺมเมว อชานิตฺวา อิทานิ อิทํ
ขุปฺปิปาสาทิทุกฺขํ อนุภวนฺตา ทุกฺขํ จรามเส ทุกฺขํ วิหราม. ๗-
@เชิงอรรถ: ๑ ฉ.ม., อิ. ฐิตา
@๒ ฉ.ม. นูน เมตฺถ กิญฺจิ ภาชนียภณฺฑํ,อิ.นูนเมตฺถ กิญฺจิ โภชนียภณฺฑํ
@๓ ฉ.ม. โหหีติ  ๔ ฉ.ม. ปาณิเนติ   ๕ ฉ.ม., อิ. อหเมว
@๖ สี. ตุณฺหีภูตา ติฏฺฐติ  ๗ ฉ.ม., อิ. อนุภวนฺตา ทุกฺขํ จราม วิหราม
      จกฺขุมาติ ปญฺจหิ จกฺขูหิ จกฺขุมา. ธมฺมํ เทเสนฺโตเยว ภควา ปริสํ
สลฺลกฺขยมาโน ตสฺสา ยกฺขินิยา เจว ยกฺขทารกสฺส จ โสตาปตฺติผลสฺส อุปนิสฺสยํ
ทิสฺวา เทสนํ วินิวฏฺเฏตฺวา จตุสจฺจกถํ ทีเปสิ, ๑- ตํ สุตฺวา ตสฺมึเยว ปเทเสปิ สา
ยกฺขินี ๒- สทฺธึ ปุตฺเตน โสตาปตฺติผเล ปติฏฺฐิตา. ธีตุยาปิ ปนสฺสา อุปนิสฺสโย
อตฺถิ, อติทหรตฺตา ปน เทสนํ สมฺปฏิจฺฉิตุํ นาสกฺขิ.
      อิทานิ สา ยกฺขินี ปุตฺตสฺส อนุโมทนํ กโรนฺตี สาธุ โข ปณฺฑิโต
นามาติอาทิมาห. อชฺชาหมฺหิ สมุคฺคตาติ อหมฺหิ อชฺชโต ๓- อุคฺคตา สมุคฺคตา,
สาสเน วา อุคฺคตา สมุคฺคตา, ตฺวํปิ สุขี โหหีติ. ทิฏฺฐานีติ มยา จ ตยา จ
ทิฏฺฐานิ. อุตฺตราปิ สุณาตุ เมติ "อมฺหากํ จตุสจฺจปฏิเวธภาวํ ฐิตา อุตฺตราปิ ๔-
สุณาตู"ติ วทติ. สห สจฺจปฏิเวเธเนว สาปิ สูจิโลโม วิย
สพฺพเสตกณฺฑุกจฺฉุอาทิภาวํ ปหาย ทิพฺพสมฺปตฺตึ ปฏิลภิ ๕- สทฺธึ ปุตฺเตน. ธีตา
ปนสฺสา ยถา นาม โลเก มาตาปิตูหิ อิสฺสริเย ลทฺเธ ปุตฺตานํปิ ตํ โหติ, เอวํ มาตุ
อานุภาเวเนว สมฺปตฺตึ ลภิ. ตโต ปฏฺฐาย จ สา สทฺธึ ปุตฺตเกหิ
คนฺธกุฏิสมีปรุกฺเขเยว นิวาสรุกฺขํ  ลภิตฺวา สายํ ปาตํ พุทฺธสฺส ทสฺสนํ ลภมานา
ธมฺมํ สุณมานา ทีฆรตฺตํ ตตฺเถว วสิ. สตฺตมํ.

             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๑๑ หน้า ๒๙๓-๒๙๕.
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=11&A=7570&modeTY=2
             The Pali Atthakatha in Roman :-
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=11&A=7570&modeTY=2
             อ่านอรรถกถาแปลไทย :-
http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=15&i=822
             เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :-
http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=15&A=6754
             พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :-
http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=15&A=6034
             The Pali Tipitaka in Roman Character :-
http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=15&A=6034
             สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๑๕
http://84000.org/tipitaka/read/?index_15