บาลีอรรถกถาเล่มที่ ๑๒

๔. อญฺญติตฺถิยสุตฺตวณฺณนา [๒๔] จตุตฺเถ ปาวิสีติ ปวิฏฺโฐ. โส จ น ตาว ปวิฏฺโฐ, "ปวิสิสฺสามี"ติ นิกฺขนฺตตฺตา ปน เอวํ วุตฺโต. ยถากึ? ยถา "คามํ คมิสฺสามี"ติ นิกฺขนฺตปุริโส ตํ คามํ อปฺปตฺโตปิ "กหํ อิตฺถนฺนาโม"ติ วุตฺเต "คามํ คโต"ติ วุจฺจติ, เอวํ. อติปฺปโคติ ตทา กิร เถรสฺส อติปฺปโคเยว นิกฺขนฺตทิวโส อโหสิ, อติปฺปโคเยว นิกฺขนฺตภิกฺขู โพธิยงฺคเณ เจติยงฺคเณ นิจฺจปารุปนฏฺฐาเนติ ^๒- อิเมสุ ฐาเนสุ ยาว ภิกฺขาจารเวลา โหติ, ตาว ปปญฺจํ กโรนฺติ. เถรสฺส ปน "ยาว ภิกฺขาจารเวลา โหติ, ตาว ปริพฺพาชเกหิ สทฺธึ เอกํ เทฺว กถาวาเร กริสฺสามี"ติ จินฺตยโต ยนฺนูนาหนฺติ เอตทโหสิ. ปริพฺพาชกานํ อาราโมติ โส กิราราโม ทกฺขิณทฺวารสฺส จ เวฬุวนสฺส จ อนฺตรา อโหสิ. อิธาติ อิเมสุ จตูสุ ฐาเนสุ. ^๓- กึวาที กิมกฺขายีติ กึ วทติ กึ อาจิกฺขติ, กึ เอตฺถ สมณสฺส โคตมสฺส ทสฺสนนฺติ ปุจฺฉนฺติ. ธมฺมสฺส จานุธมฺมํ พฺยากเรยฺยามาติ โภตา โคตเมน ยํ วุตฺตํ การณํ, ตสฺส อนุการณํ กเถยฺยาม. สหธมฺมิโก วาทานุปาโตติ ปเรหิ วุตฺตการเณน สการโณ หุตฺวา สมณสฺส โคตมสฺส วาทานุปาโต วาทปฺปวตฺติ วิญฺญูหิ ครหิตพฺพํ การณํ โกจิ อปฺปมตฺตโกปิ กถํ นาคจฺเฉยฺย. อิทํ วุตฺตํ โหติ:- กถํ สจฺจากาเรนปิ ^๔- สมณสฺส โคตมสฺส วาเท คารยฺหการณํ น ภเวยฺยาติ. @เชิงอรรถ: ^๑ ฉ.ม., อิ........ญาณสฺสาติ ^๒ ฉ.ม., อิ. นิวาสนปารุปนฏฺฐาเนติ @^๓ ฉ.ม. วาเทสุ ^๔ ฉ.ม., อิ. สพฺพากาเรนปิ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๖๕.

อิติ วทนฺติ ผสฺสปจฺจยา ทุกฺขนฺติ เอวํ วทนฺโตติ อตฺโถ. ตตฺราติ เตสุ จตูสุ วาเทสุ. เต วต อญฺญตฺร ผสฺสาติ อิทํ "ตทปิ ผสฺสปจฺจยา"ติ ปฏิญฺญาย สาธกวจนํ. ยสฺมา หิ น วินา ผสฺเสน ทุกฺขปฏิสํเวทนา อตฺถิ, ตสฺมา ชานิตพฺพเมตํ ยถา "ตทปิ ผสฺสปจฺจยา"ติ อยเมตฺถ อธิปฺปาโย. สาธุ สาธุ อานนฺทาติ อยํ สาธุกาโร สาริปุตฺตตฺเถรสฺส ทินฺโน, อานนฺทตฺเถเรน ปน สทฺธึ ภควา อามนฺเตสิ. ^๑- เอกมิทาหนฺติ เอตฺถ อิธาติ นิปาตมตฺตํ, เอกํ สมยนฺติ อตฺโถ. อิทํ วจนํ "น เกวลํ สาริปุตฺโตว ราชคหํ ปวิฏฺโฐ, อหมฺปิ ปาวิสึ. น เกวลญฺจ ตสฺเสวายํ วิตกฺโก อุปฺปนฺโน, มยฺหมฺปิ อุปฺปชฺชิ. น เกวลญฺจ ตสฺเสเวสาว ^๒- ติตฺถิเยหิ สทฺธึ กถา ชาตา, มยฺหมฺปิ สา ^๓- ชาตปุพฺพา"ติ ทสฺสนตฺถํ วุตฺตํ. อจฺฉริยํ อพฺภุตนฺติ อุภยญฺเจตํ ^๔- วิมฺหยทีปนเมว. วจนตฺโถ ปเนตฺถ อจฺฉรํ ปหรณยุตฺตนฺติ ^๕- อจฺฉริยํ. อภูตปุพฺพํ ภูตนฺติ อพฺภุตํ. เอเกน ปเทนาติ "ผสฺสปจฺจยา ทุกฺขนฺ"ติ อิมินา เอกปเทน. เอเตหิ ^๖- สพฺพตฺถ ปทานํ ปฏิกฺเขปตฺโถ วุตฺโต. เอเสวตฺโถติ เอโสเยว ผสฺสปจฺจยา ทุกฺขนฺติ ปฏิจฺจสมุปฺปาทตฺโถ. ตญฺเญเวตฺถ ปฏิภาตูติ ตญฺเญเวตฺถ อุปฏฺฐาตุ. อิทานิ เถโร ชรามรณาทิกาย ปฏิจฺจสมุปฺปาทกถาย ตมตฺถคมฺภีรญฺเจว คมฺภีราวภาสญฺจ กโรนฺโต สเจ มํ ภนฺเตติ อาทึ วตฺวา ยํมูลกา กถา อุปฺปนฺนา, ตเทว ปทํ คเหตฺวา วิวฏฺฏํ ทสฺเสนฺโต ฉนฺนํ เตฺววาติอาทิมาห. เสสํ อุตฺตานตฺถเมวาติ. จตุตฺถํ.

อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๑๒ หน้า ๖๔-๖๕. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=12&A=1423&modeTY=2&pagebreak=1 The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=12&A=1423&modeTY=2&pagebreak=1 อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=16&i=71 เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=16&A=785 พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=16&A=785 The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=16&A=785 สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๑๖ http://84000.org/tipitaka/read/?index_16