อรรถกถาเล่มที่ ๑๒ ภาษาบาลีอักษรไทย
 สํ.อ. (สารตฺถ.๒)

                          ๓. ฆฏสุตฺตวณฺณนา
    [๒๓๗] ตติเย เอกวิหาเรติ เอกสฺมึ คพฺเภ. ตทา กิร พหู อาคนฺตุกา
ภิกฺขู สนฺนิปตึสุ. ตสฺมา ปริเวณคฺเคน วา วิหารคฺเคน วา เสนาสเนสุ
อปาปุณนฺเตสุ ทฺวินฺนํ เถรานํ เอโก คพฺโภ สมฺปตฺโต. เต ทิวา ปาฏิเยกฺเกสุ
ฐาเนสุ นิสีทนฺติ, รตฺตึ ปน เนสํ อนฺตเร จีวรสาณึ ปสาเรนฺติ. เต อตฺตโน
อตฺตโน ปตฺตฏฺฐาเนเยว นิสีทนฺติ. เตน วุตฺตํ "เอกวิหาเร"ติ. โอฬาริเกนาติ อิทํ
โอฬาริการมฺมณตํ สนฺธาย วุตฺตํ. ทิพฺพจกฺขุทิพฺพโสตธาตุวิหาเรน เหโส ๒- วิหาสิ,
เตสํ จ รูปายตนสทฺทายตนสงฺขาตํ โอฬาริกํ อารมฺมณํ. อิติ ทิพฺพจกฺขุนา
รูปสฺส ทิฏฺฐตฺตา ทิพฺพาย จ โสตธาตุยา สทฺทสฺส สุตตฺตา โส วิหาโร โอฬาริโก
นาม ชาโต. ทิพฺพจกฺขุ วิสุชฺฌีติ ภควโต รูปทสฺสนตฺถาย วิสุทฺธํ อโหสิ.
ทิพฺพา จ โสตธาตูติ สาปิ ภควโต สทฺทสุณนตฺถํ วิสุชฺฌิ. ภควโตปิ เถรสฺส
รูปทสฺสนตฺถญฺเจว สทฺทสุณนตฺถญฺจ ตทุภยํ วิสุชฺฌิ. ตทา กิร เถโร "กหํ
@เชิงอรรถ: ๑ ฉ.ม.,อิ. สตฺถุปิ โขติ        ๒ ฉ.ม. หิ โส
เอตรหิ สตฺถา วิหรตี"ติ อาโลกํ วฑฺเฒตฺวา ทิพฺเพน จกฺขุนา สตฺถารํ เชตวนวิหาเร
คนฺธกุฏิยํ นิสินฺนํ ทิสฺวา ตสฺส ทิพฺพาย โสตธาตุยา สทฺทํ สุณิ. สตฺถาปิ ตเถว
อกาสิ. เอวํ เต อญฺญมญฺญํ ปสฺสึสุ เจว, สทฺทญฺจ อสฺโสสุํ.
    อารทฺธวีริโยติ ปริปุณฺณวีริโย ปคฺคหิตวีริโย. ยาวเทว อุปนิกฺเขปนมตฺตายาติ
ติโยชนสหสฺสวิตฺถารสฺส หิมวโต สนฺติเก ฐปิตา สาสปมตฺตา ปาสาณสกฺขรา
"หิมวา นุ โข มหา, อยํ นุ โข ปาสาณสกฺขรา"ติ เอวํ ยาว อุปนิกฺเขปนมตฺตสฺเสว
อตฺถาย ภเวยฺยาติ วุตฺตํ โหติ. ปรโตปิ เอเสว นโย. กปฺปนฺติ อายุกปฺปํ.
โลณฆฏายาติ จกฺกวาฬมุขวฏฺฏิยา ๑- อวารกํ ๒- กตฺวา มุขวฏฺฏิยา พฺรหฺมโลกํ
อาหจฺจ ฐิตาย โลณจาฏิยาติ ทสฺเสติ.
    อิเม ปน เถรา อุปมํ อาหรนฺตา สริกฺขเกเนว จ วิชฺชมานคุเณน จ
อาหรึสุ, กถํ? อยํ หิ อิทฺธิ นาม อจฺจุคฺคตฏฺเฐน เจว วิปุลฏฺเฐน จ หิมวนฺตสทิสา,
ปญฺญา จตุภูมกธมฺเม อนุปวิสิตฺวา ฐิตฏฺเฐน สพฺพพฺยญฺชเนสุ อนุปวิฏฺฐโลณรสสทิสา.
เอวํ ตาว สริกฺขกฏฺเฐน อาหรึสุ. สมาธิลกฺขณํ ปน มหาโมคฺคลฺลานตฺเถรสฺส
วิภูตํ ปากฏํ. กิญฺจาปิ สาริปุตฺตตฺเถรสฺส อวิชฺชมานา อิทฺธิ นาม นตฺถิ,
ภควตา ปน "เอตทคฺคํ ภิกฺขเว มม สาวกานํ ภิกฺขูนํ อิทฺธิมนฺตานํ ยทิทํ
มหาโมคฺคลฺลาโน"ติ  ๓- อยเมว เอตทคฺเค ฐปิโต. วิปสฺสนาลกฺขณํ ปน
สาริปุตฺตตฺเถรสฺส วิภูตํ ปากฏํ. กิญฺจาปิ มหาโมคฺคลฺลานตฺเถรสฺสปิ ปญฺญา อตฺถิ,
ภควตา ปน "เอตทคฺคํ ภิกฺขเว มม สาวกานํ ภิกฺขูนํ มหาปญฺญานํ ยทิทํ
สาริปุตฺโต"ติ ๔- อยเทว เอตทคฺเค ฐปิโต. ตสฺมา ยถา เอเต อญฺญมญฺญสฺส ธุรํ น
ปาปุณนฺติ, เอวํ วิชฺชมานคุเณน อาหรึสุ. สมาธิลกฺขณสฺมึ หิ มหาโมคฺคลฺลาโน
@เชิงอรรถ: ๑ อิ.......มุขวฏฺฏึ          ๒ ฉ.ม.,อิ. อาธารกํ
@๓ องฺ. เอกก. ๒๐/๑๙๐/๒๓    ๔ องฺ. เอกก. ๒๐/๑๙๙/๒๓
นิปฺผตฺตึ คโต, วิปสฺสนาลกฺขเณ สาริปุตฺตตฺเถโร, ทฺวีสุปิ เอเตสุ
สมฺมาสมฺพุทฺโธติ. ตติยํ.

             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๑๒ หน้า ๒๕๗-๒๕๙.
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=12&A=5682&modeTY=2
             The Pali Atthakatha in Roman :-
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=12&A=5682&modeTY=2
             อ่านอรรถกถาแปลไทย :-
http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=16&i=691
             เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :-
http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=16&A=7246
             พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :-
http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=16&A=6432
             The Pali Tipitaka in Roman Character :-
http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=16&A=6432
             สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๑๖
http://84000.org/tipitaka/read/?index_16